Scholia in Iliadem

459. τῶν δ᾿, ὥς τʼ ὀρνίθων πετεηνῶν ἔθνεα πολλτά] “ἔθνεα πολλὰ [*](B=) ἀγαλλόμεναι·” πρὸς τὸ νοητὸν ὑπήντησε τὸ “ὄρνιθες,” ὡς τὸ “ἐκίνηθεν δὲ φάλαγγες, ἐλπόμενοι παρὰ ναῦφι” (Il. 16. 280).

460. χηνῶν ἢ γεράνων καὶ κύκνων δουλιχοδείρων] μουσικὰ καὶ [*](B-) ἥμερα καὶ συναγελαστικά, ὅθεν διδαχθεὶς Ἀριστοτέλης τὰ γαμψώνυχα οἰονόμα φησί, τὰ δὲ τὴν ἐπιδερμίδα ἔχρντα συναγελαστικά. οἰκείως οὖν καὶ ἐπʼ αὐτῶν ἔθνεά φησιν.

461. Ἀσίῳ ἐν λειμῶνι] οἳ μὲν ἆσιν ἔχοντι· ἀλλὰ πιστότερον [*](B-) αὐτῷ τὸ κύριον ὄνομα περιτιθέναι, ὡς τὸ ἀπὸ τοῦ Ἀσίου, ὃς ἦρξε Λυδίας· ἐν γενικῇ οὖν αὐτὸ ἐκληπτέον καὶ χωρὶς τοῦ ἰῶτα, ὡς τὸ “ἐυμελίω Πριάμοιο” (Il. 4. 165), ὡς Ἡρωδιανὸς ἐν τῇ καθόλου καὶ Πτολεμαῖος ἐν τῷ περὶ συναλ〈ο〉ιφῆς. κατὰ δὲ τὰς προχοὰς πηλώδη τόπον ὁ Κάυστρος ἀπεργάζεται. ὅπου δὲ ὕδωρ καὶ βοτάνη, ἀφθονία ὀρνίθων.

462. ἀγαλλόμεναι] Ἀρίσταρχος “ἀγαλλόμενα,” ἵν᾿ ᾖ πρὸς τὰ ἔθνη· [*](A + B=) οὐδὲ ἡ ἄλλη δὲ γραφὴ ἄχαρις.

463. κλαγγηδὸν προκαθιζόντων] ἄλλου πρὸ ἄλλου καθιπταμένου [*](B=) μετὰ βοῆς· ἢ πρὸ τοῦ καθίσαι βοώντων· κέκραγε γὰρ τὰ ὄρνεα ἐπὶ τὴν γῆν καταφερόμενα. καὶ ὧδε μὲν κατέμιξε τὰς γεράνους μουσι- κοῖς ὀρνέοις, καὶ εἰς λειμῶνάς φησιν αὐτὰς ἐξιέναι, ἐπὶ δὲ Τρώων ἐπὶ φθορᾷ (Il. 3. 3).

κλαγγηδὸν προκαθιζόντων] ὑποστιγμὴ ἐπὶ τὸ “προκαθιζόντων” [*](A + B=) καὶ ἐπὶ τὸ “λειμών·” τὸ δὲ ἑξῆς, ὀρνίθων πετεηνῶν ἔθνεα πολλά, κλαγγηδὸν προκαθιζόντων, ἔνθα καὶ ἔνθα ποτῶνται ἀγαλλόμεναι πτερύγεσ〈σ〉ι, σμαραγεῖ δέ τε λειμών. τὰ δὲ λοιπὰ διὰ μέσου.

σμαραγεῖ δέ τε λειμών] τὸ τραχὺ τῆς ἀπὸ τοῦ “σμαραγεῖ” [*](B=) ὀνοματοποιίας παρέτεινετὸ “λειμών.” §. Ἀρίσταρχος οὕτως ἔφη, ‘σμα- B- ρογεῖ 〈δέ〉 τε γαῖα᾿ εἰς βραχεῖαν τελευτῶσα τὸν ἦχον 〈ἂν〉 ἐμείου.

465. αὐτὰρ ὑπὸ χθών] ἡ “ὑπό” πρὸς τὸ “ποδρνν.”

467. Σκαμανδρίῳ ἀνθεμόεντι] τῷ πρώην ἄνθη ἔχοντι ὡς “ἐυ- [*](B-) μελίω Πριάμοιο᾿ (Il. 4. 165)· “ἥρως Αἰγύπτιος” (Od. 2. 15)· “ἠύ- κομος Νιόβη” (Il. 24. 602). ἐπεὶ πῶς ἠχεῖ, ἢ πῶς ἀνθεῖ πατούμενα;

468. *φύλλα] “φύλλα” πρὸς τὸ οἰκεῖον τῆς ἐσθῆτος.

469. ἠύτε μυιάων] πρὸς τὸ ἐπιθυμητικὸν τοῦ αἵματος. ἐπάγει γοῦν “τόσσοι ἐπὶ Τρώεσσιν.”

*ἀδινάων] ἀθρόως ἱπταμένων, ἢ τῶν λεπτῶν μυιῶν.

470. αἵ τε κατὰ σταθμόν] τὴν ἔπαυλιν· καὶ “σταθμὸν ἔχουσα καὶ εἴριον” (Il. 12. 434) καὶ “σταθμοῖιν ἑκάτερθε” (Od. 6. 19). τρία οὖν δηλοῖ ἡ λέξις· τῷ δὲδυσώδει καὶ τῷ θάλπει τῶν ἐρίωναὔξονται αἱ μυῖαι.

ἠλάσκουσιν] οὐ γὰρ διατέταται τῶν μυιῶν ἡ πτῆσις, ἀλλὰ περὶ τὸν αὐτὸν εἰλεῖται τόπον· ὡς πλανώμεναι οὖν εἰσιν.

474. τοὺς δʼ, ὥς τʼ αἰπόλια πλατέα] διεσκεδασμέναι γὰρ νέμονται. ἐπὶ δὲ προβάτων “ἀδινά” (Od. 1. 92) ἔφη καὶ “αἳ μέν τʼ ἀγχη- στῖναι” (Il. 5. 141).

τοὺς δ᾿, ὥς τʼ αἰπόλια] ὅταν αἰπόλια πολλὰ ἀλλήλοις ἀνα- μιχθῇ νεμόμενα, ἀπαλλαττόμενοι περὶ τὴν ἑσπέραν οἱ αἰπόλοι ἕκαστος ἐπιλαμβάνεται τράγου, ᾧ τὸ οἰκεῖον ἕπεται αἰπόλιον. εὐπειθὲς δὲ ἀεὶ τὸ Ἑλληνικόν.

476. *τούς] ἐπανείληφε τὸ ἄρθρον.

*διεκόσμεον] ἀπὸ κοινοῦ τὸ “διεκόσμεον.”

478. ὄμματα καὶ κεφαλήν] ἱκανὸν μὲν ἑνὶ θεῷ εἰκάζειν αὐτόν. ὃ δὲ τρεῖς παρέλαβεν, ἑκάστου τὸ διαπρεπὲς ἐκλεξάμενος, τοῦ βασι- λέως μὲν τὸ ἡγεμονικὸν καὶ ἐποπτικόν, Εν〈ν〉οσιγαίου δὲ τὸ ἰσχυρόν· τὸ δὲ κόσμιον τῆς παντευχίας ὅμοιον Ἄρει· οἱ δὲ τὸ ἀξιωματικόν, τὸ γεραρόν, τὸ πολεμικόν.

ὄμματα καὶ κεφαλὴν ἴκελος Διί] 〈συγ〉γραφεῖς μὲν τὸ ἀληθὲς μεταδιώκουσι, τραγικοὶ τὸ σεμνότερον, κωμικοὶ τὸ ἔλασσον, ἅπερ ἅπαντα παρὰ τῷ ποιητῇ ἐστι, κωμῳδία μὲν ὡς ἐπὶ Θερσίτου, 〈συγ〉γραφικὴ δὲ ὡς ἐπὶ τοῦ “τῷ δʼ ἔχεν Αὐτομέδων, τάμνεν δʼ ἄρα δῖος Ἀχιλλεύς” (Il. 9. 209)· ἐπὶ δὲ τοῦ Ἀγαμέμνονος νῦν καλλίων τῆς ἀληθινῆς καὶ μεγαλοπρεπεστέρα ἡ ὄψις ἀναπέπλασται.

480. ἠύτε βοῦς ἀγέληφι] πῶς μετὰ θεοὺς βοὶ παρέβαλε τὸν Ἀγαμέμνονα; ἔνιοι μὲν οὖν φασιν ὅτι τοῖς μὴ δυναμένοις τὴν θείαν νοῆσαι φύσιν ἀπὸ γνωρίμου ζῴου παρέλαβε τὴν εἰκόνα, ὡς νοητῆς οὔσης τῆς προτέρας παραβολῆς καὶ ἐπὶ τὴν αἰσθητὴν καὶ ὁρατὴν ἐλθών· ἔστι δὲ εἰπεῖν ὅτι τὴν πορείαν αὐτοῦ ταύρῳ εἴκασε βαδίζοντι διʼ ἀγέλης, ὅπερ ἐστὶ ζῷον ἡγεμονικώτατον. τὴν αὐτὴν δὲ ταύτην εἰκόνα Ὀδυσσεῖ προσθεῖναι θέλων τὸ μὲν ὅμοιον ἐφύλαξε, τὸ δὲ μέγεθος ἐμείωσεν, ἀρνειῷ παρεικάσας αὐτόν. ἐπειδὴ δὲ ἐν τῇ πρώτῃ [*](10. ἀδινάων ‖ 23. κ. Διὶ εἴκελε ‖ 23 et 26 supplevi ex B)

μέγʼ ἔξοχος ἔπλετο πάντων] πάντων,” τῶν ἄλλων ταύρων. εἰ μὴ [*](B=) γὰρ ἐπαρθείη, οὐ γίνεται κήλων. ἐπεὶ δὲ τὸ “βοῦς” καὶ “ἔξοχος” κοινὰ τῷ γένει, προσῆψε τὸ “ταῦρος.”

482. τοῖον ἄρʼ Ἀτρείδην θῆκε Ζεὺς ἤματι κείνῳ] ἐπεὶ ἄπιστα τὰ [*](B=) τῶν εἰκόνων προσήρτησεν Ἀγαμέμνονι, πρῶτον μὲν αὐτὰ τῇ θείᾳ δυνάμει πεπίστωται, ἔπειτα πρὸς μίαν ἡμέραν συμβῆναί φησιν.

484. 〈ἔσπετε〉] ψιλωτέον· ἀπὸ γὰρ τοῦ ἔπω τοῦ σημαίνοντος τὸ [*](A=B +) λέγω, κατὰ πλεονασμὸν τοῦ σ. §. ὁ δὲ λόγος· ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι, [*](AB=) οἵτινες ἡγεμόνες Δαναῶν· ἀρχοὺς γάρ φησιν νηῶν ἐρέω, πληθὺν δὲ οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι, οὐδὲ ἐὰν δεκαπλασίων ἐμαυτοῦ γένωμαι· ὑμῶν γάρ ἐστι τὸ ἔργον τοῦτο. §. γράφεται δὲ καὶ “ἔνσπετε” ἀπὸ τοῦ ἐνίσπετε, ἐπεὶ καὶ “ἔνισπες” φησίν (Il. 11. 186).

485. ὑμεῖς γὰρ θεαί ἐστε] ὡς ἐπὶ ἐργώδη καὶ θαυμασίαν περι- [*](AB=) πέτειαν τὰς Μούσας παρακαλεῖ, ὡς τὸν ἀκροατὴν διὰ τὸ μέγεθος ὄρεξιν ἔχειν καὶ συγγινώσκειν τοῖς ἐνδεέστερον λεγομένοις· εὐτελίζων δὲ τὴν ἰδίαν φύσιν τὴν ἀπὸ τῶν ἀκουόντων ἐπεσπάσατο εὔνοιαν.

ὑμεῖς γὰρ θεαί ἐστε] ὁ νοῦς· ὑμεῖς γὰρ θεαί ἐστε καὶ ἀεὶ ἐνυπάρ- χετε τοῖς ζῶσι καὶ ἐπίστασθε πάντα ἀκριβῆ· ἡμεῖς δὲ μόνα τὰ ἐν τῷ βίῳ εὐκλεῆ ἀκούομεν.

486. οὐδέ τι ἴδμεν οἵτινες ἡγεμόνες] εἴ φησιν ἀγνοεῖν τοὺς ἡγε [*](AB=) μόνας, πῶς ὑποκατιών φησιν ἀρχοὺς αὖ νηῶν ἐρέω (493), στικτέον οὖν εἰς τὸ “ἴδμεν” καὶ τὸν λόγον οὕτως ἐκδεκτέον· δύο ὑποτίθεται, ὧν τὸ μὲν μηδʼ ὅλως δύνασθαι διὰ τὸ πλῆθος εἰπεῖν, τὸ δὲ δύνασθαι μέν, χρῄζειν δὲ τῆς τῶν Μουσῶν συμμαχίας. ἔστιν οὖν τὸ πᾶν· ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι, οἵτινες ἡγεμόνες· ἀρχοὺς γὰρ νηῶν ἐρέω νῆάς τε προπάσας, πληθὺν δʼ οὐκ ἂν ἐγῶ μυθήσομαι, εἰ μὴ αὐταὶ αἱ Μοῦσαι διʼ ἑαυτῶν εἴποιεν· τὸ δὲ “ὑμεῖς γὰρ θεαί ἐστε” ἐμεσοβόλησε τοῦ “ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι, οἵτινες ἡγεμόνες,” ὅσπερ αἰτίαν ἐπαγαγὼν τοῦ πρὸς τὰς Μούσας ἀπερεῖσαι τὸν λόγον.

488. πληθὺν δʼ οὐκἂν ἐγὼ μυθήσομαι] καίτοιλέγει καὶ περὶ τοῦ πλή- [*](B-) θους· διʼ ὧν γὰρ τὰς μὲν Φιλοκτήτου φησὶν ἐκ ν΄ εἶναι ἐρετῶν (719)— “ἑπτὰ νεῶν, ἐρέται δʼ ἐν ἑκάστῃ πεντήκοντα” —τὰς δὲ τῶν Βοιωτῶν ρκ΄, δηλονότι ὡς ἐμφῆναι βουλόμενος τὸ πλῆθος, ὡς ὀφειλόντων ἡμῶν [*](9. schol. partim inter lineas partim in marg. ext. postea add. pr. ‖ 12. οὐδὲ εἰ ‖ 28. αὖται)

οἵτινες ἡγεμόνες Δαναῶν καὶ κοίρανοι ἦσαν, πληθὺν δʼ οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι] ὑπισχνεῖται τοὺς ἡγεμόνας μὲν εἰπεῖν Μουσῶνσυλλαμβα- νομένων, τὸ δὲ πλῆθος οὐδὲ τῆς παρʼ ἐκείνων βοηθείας τυχών. μήποτεοὖν τὸ “μνησαίατε” τοιαύτην χώραν ἔχῃ· αὐταὶ εἴποιεν καὶ διεξέλθοιεν.

490. *φωνὴ δʼ ἄρρηκτος] [διὰ γὰρ τούτου σημαίνει, ὅτι σῶ⌋μα ἡ φωνή.