Scholia in Iliadem

152. ἐκ τοῦ ἀρτύω. τοῦτο παρὰ τὸ ἀρτῶ, τοῦτο παρὰ τὸ ἄρω τὸ ἁρμόζω. ὁ μέλλων ἀρῶ καὶ Αἰολικῶς ἄρσω. καὶ ἄρτος ὄνομα ῥημα- τικόν. ἐκ δὲ τοῦ ἀρτῶ ἀρτίζω καὶ καταρτίζω. ἐκ γοῦν τοῦ ἀρτύω γέγονεν ἀρτύνω.

244. ἀρίζηλος ὁ διάδηλος καὶ φανερός. καὶ γίνεται ἐκ τοῦ αρι ἐπιτατικοῦ μορίου. τοῦτο ἐκ τῆς περί προθέσεως. αὕτη γὰρ ἡνίκα ὀξύνεται, τὸ περισσῶς σημαίνει “περὶ μέν σε τίω” (Il. 4, 257) καὶ Δωρικῷ ἔθει τρέπεται τὸ ε εἰς α, ἡνίκα δὲ τραπῇ, ἀποβάλλει καὶ τὸ κατʼ ἀρχὰς σύμφωνον, οἷον μέχρι ἄχρι, τουτέστι πέρι καὶ Δωρικῶς ἀρί τὸ περισσῶς. καὶ τὸ δῆλος, ὃ σημαίνει τὸν φανερὸν, ἀρίδηλος ὁ πάνυ φανερός. τὸ δὲ δῆλος παρὰ τὸ δαλός, ὃ σημαίνει τὸν πεπυρακτωμένον σίδηρον, καὶ ἀναδόσει τοῦ τόνου καὶ τροπῇ τοῦ εἰς ῇ δῆλος καὶ μετὰ τοῦ αρι ἀρίδηλος καὶ πλεονασμῷ τοῦ σ ἀρίσ- δηλος, καὶ ἐπειδὴ τὸ ζ ἐκ τοῦ σ καὶ δ σύγκειται συναιρέσει τοῦ σ καὶ δ εἰς ζ γίνεται ἀρίζηλος.

269. ἀλκή. παρὰ τὸ ἀρκῶ τὸ βοηθῶ ἀρκή καὶ μεταθέσει τοῦ ρ εἰς λ ἀλκή· ἢ παρὰ τὴν ἀκμὴν τὴν ἡλικίαν, τοῦτο παρὰ τὸ κμῶ τὸ κοπιῶ γίνεται κμή καὶ μετὰ τοῦ στερητικοῦ ᾱ ἀκμή, ἡ μὴ ταχέως κάμνουσα καὶ κοπιῶσα, ἀλλὰ φέρειν κόπους δυναμένη.

305. ἤϊσαν ἐπορεύοντο. γίνεται δὲ ἀπὸ τοῦ εἶμι τὸ πορεύομαι ὁ ἀόριστος εἶσα. τὸ γ΄ τῶν πληθυντικῶν εἶσαν καὶ διαλύσει ἔϊσαν καὶ ἐκτάσει ἤϊσαν.

1. Μῆνιν ἄειδε] ζητοῦσι διὰ τί ἀπὸ τῆς μήνιδος ἤρξατο, [*](A=) οὕτω δυσφήμου ὀνόματος· διὰ δύο ταῦτα, πρῶτον μέν, ἵνʼ ἐκ τοῦ πάθους ἀποκαθαριεύσῃ τὸ τοιοῦτο μόριον τῆς ψυχῆς καὶ προσεκτι- κωτέρους τοὺς ἀκροατὰς ἐπὶ τοῦ μεγέθους ποιήσῃ καὶ προεθίσῃ φέρειν γενναίως ἡμᾶς τὰ πάθη, μέλλων πολέμους ἀπαγγέλλειν· δεύτερον δέ, ἵνα τὰ ἐγκώμια τῶν Ἑλλήνων πιθανώτερα ποιήσῃ· ἐπεὶ δὲ ἔμελλε νικῶντας ἀποφαίνειν τοὺς Ἕλληνας, εἰκότως [οὐ] κατα- τρέχει ἀξιοπιστότερον ἐκ τοῦ μὴ πάντα χαρίζεσθαι τῷ ἐκείνων ἐπαίνῳ. §. ἤρξατο μὲν ἀπὸ μήνιδος, ἐπείπερ αὕτη τοῖς πρακτικοῖς ὑπόθεσις [*](A=) γέγονεν· ἄλλως τε καὶ τραγῳδίαις τραγικὸν ἐξεῦρε προοίμιον· καὶ γὰρ προσεκτικοὺς ἡμᾶς ἡ τῶν ⌈ἀτυ⌋χημάτων διήγησις ἐργάζεται, καὶ ὡς ἄριστος ⟨ἰατρὸς⟩ πρῶτον ἀναστέλλων τὰ νοσήματα τῆς ψυχῆς ὕστερον τὴν ἴ⌈ασ⌋ιν ἐπάγει· Ἑλληνικ⌈ὸ⌋ν δὲ τὸ πρὸς τέλει τὰς ἡδονὰς ἐπάγειν. §. ἰστέον δέ· ὥσπερ ⌈ἐπὶ συ⌋κῆς πρῶτον μέν ⌈ἐστιν⌋ [*](A=) ὄλυνθος, εἶτα φήληξ σῦκον ἰσχάς, οὕτω πρῶτον ὀργή, ⟨εἶτα⟩ θυμὸς χόλος κότος μῆνις· ὅμως ὁ ποιητὴς ὡς συνωνύμοις ὀνόμασιν ἐπὶ Ἀχιλλέως χρῆται· “ἠὲ χό ⌈λον⌋ παύσειεν ἐρητύσειέ τε θυμόν” (192)· “οὐδ ὄθομαι κοτέοντος” (181)· “αὐτὰρ ὃ μήνιε νηυσὶ παρήμενος” (488).

ζητεῖται διὰ τί ἀπὸ τῶν τελευταίων ἤρξατο καὶ μὴ ἀπὸ τῶν [*](A ~ B =) πρώτων ὁ ποιητής. καί φαμεν ὡς σποράδην οἱ πρὶν ἐγίνοντο πόλεμοι, καὶ οὐδὲ περὶ πόλεων μεγίστων. οἱ γὰρ Τρῶες Ἀχιλλέως παρόντος [*](Folii 1a scholia (1—27) adeo aut evanuerunt aut rasuris deformata sunt, ut sine Veneti B et Lipsiensis auxilio restitui non possint ‖ 1—3. inscriptiones addidi ‖ 11. post ἐπαίνῳ nota finalis:—erasa ‖ 17. ἐστιν erasum: φ suppl. rec. ‖ 23. schol. post v. 54 scriptum; hinc ὄπισθεν post ζητεῖται add.)

πάλιν ζητεῖται διὰ τί Ἀχιλλέως ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἀριστεύοντος οὐκ Ἀχίλλειαν ὡς Ὀδύσσειαν ἐπέγραψε τὸ σωμάτιον. φαμὲν δʼ ὅτι ἐκεῖ μέν, ἅτε μόνως ἐφʼ ἑνὸς ἥρωος τοῦ λόγου πλακέντος, καλῶς καὶ τοὔνομα τέθειται, ἐνταῦθα δέ, εἰ καὶ μᾶλλον τῶν ἄλλων Ἀχιλλεὺς ἠρίστευεν, ἀλλά γε καὶ οἱ λοιποὶ ἀριστεύοντες φαίνονται· οὐ γὰρ μόνον τοῦτον οἷος ἦν δηλῶσαι βούλεται, ἀλλὰ σχεδὸν ἅπαντας, ὅπου γε καὶ ἐξισοῖ τινας αὐτῷ. ἐκ τινὸς οὖν ὀνομάσαι μὴ ἔχων αὐτό, ἀπὸ τῆς πόλεως ὀνομάζει καὶ τὸ αὐτοῦ καλῶς ὑποφαίνει ὄνομα.

μῆνιν] μῆνις παρὰ τὸ μένω ἐν ἐκτάσει μῆνις ὡς ἔνος ἦνις· οἱ δὲ περὶ Γλαύκωνα τὸν Ταρσέα ἠξίουν ὀξύνειν τὸ ὄνομα, οὐκ ὀρθῶς.

ἄειδε] ὅτι κατὰ τὴν ποιητικὴν ἤτοι ἄδειαν ἢ συνήθειαν λαμβάνει τὰ προστακτικὰ ἀντὶ εὐκτικῶν· ὁ γὰρ Ἡσ⌈ίοδός φησι “δεῦτε δὴ ἐννέ⌋πετε” (Opp. 2) καὶ Πίνδαρος ⌈“μαντεύεο Μοῦσα”⌋ (fr. 150 Bergk.)· δεύτερον δέ, ὅτι (οὐ κατὰ ἀλήθειαν ταῖς Μού⌋σαις ἐπιτάσ- σουσιν, ἀλλʼ ἑαυτοῖς.

⌈ἄειδε⌋] ᾄδειν ποίει, μετωνυμικῶς ὡς “πάντας μέν ῥʼ ἔλπει” (Od. 2. 91)· ἡδονῇ γὰρ αὐτὰ καλύπτειν θέλει δυσχερῆ ὄντα· περὶ δὲ τοῦ ῥή⌈τορος λέγων⌋ “ἔννεπε” ⌈φησίν⌋.

ἔθος τοῦτο ποιητικόν, ὃ πάντες μικροῦ ⌈δεῖν⌋ ἐφυλάξαντο, καλεῖν τὰς Μούσας ἤτοι τὸ θεῖον ὡ⌋ς ἐπικουρῆσον αὐτοῖς· καὶ ἐν Ὀδυσ- σείᾳ γάρ φησιν “ἄ⌈νδρα⌋ μοι ἔννεπε Μοῦσα” καὶ πάλιν ἐπά⌈γει “τῶν ἀμό⌋θεν γε θεά·” καὶ ἀλλαχοῦ (Od. 8. 499) “ὃ δʼ ὁρμηθ⌈εὶς θεοῦ ἤρ⌋χετο, φαῖυε δʼ ἀοιδήν.” οἱ δὲ λέγοντες, ⌈ὡς ἐχρῆν⌋ ἐπὶ τοῖς οὕτω δυσφήμοις (λέγειν] “ἄειδέ ⌈μοι ἠερο⌋φοῖτις Ἐρινύς,” τοῦ δέ- ⌈ντος ἁμαρτάνουσιν⌋· οὐδὲ γάρ τι πρὸς γνῶσιν Ἐρινὺς συντελεῖ. [*](9. μέλλοι ‖ 16. ἔ. αὐτῶν ἀ. videtur ‖ 19. παρὰ ‖ 26. ἦδον γ. αὗται καὶ εἰπεῖν: corr. W ex B)

Πηληιάδεω Ἀχιλῆος⌋ οὕτως ἀναγνωστέον διʼ ἑνὸς λ διὰ τὸ μέτρον [*](A=) καὶ διὰ τὸ ἄχο⌈ς, ἐστι λύπην,⌋ ἐπενεγκεῖν τοῖς Ἰλιεῦσιν· οἳ δὲ παρὰ τὸ μὴ θιγεῖν χείλε⌈σι⌋ τροφῆς· ὅλως γὰρ οὐ μετέσχε γάλακτος.

*Πηληιάδεω] παραγωγόν.

2. ⟨οὐλομένην⟩] ⌈τὴν ὀλέσ⌋ασαν ἢ τὴν ὀλεθρίαν· ὡς ἐπὶ ἰδίοις [*](B=) δὲ ἀλγῶν δυσφημεῖ αὐτήν· ὅρα δὲ τὰς ἐν ἀρχῇ ἀναφωνήσεις, ὅσον ὑποφαίνουσι τὸ ⌈πλῆθος τῶν⌋ ἱστορηθησομένων, ὡς καὶ ἐν⌋ Ὀδυσσείᾳ. §. ἔχει δὲ τοὺς γεν〈ν〉ικωτάτους τῶν τόπων τὸ προοίμιον· ποσόν, [*](B=) πολλάς· ποιόν, ἰφθίμους· οὐσίαν, ⌈ψυχάς· τόπον, ἄϊδι·⌋ χρόνον, προίαψεν.

ἣ μυρία] κατὰ συλλογισμὸν ἡ δ⌈ι⌋ή⌈γησις⌋. §. μυρίον τινὲς θρηνητικόν παρὰ τὸ μύρεσθαι, καὶ ἐπίθετον αὐτὸ τῶν ἀλγέων ἤκουσαν, [*](A = B +) ἐφʼ οἷς μ⌈ύρεσθαι⌋ τὸ κλαῦσαι· οὐδὲν δὲ ἄτοπον, εἰ παρὰ Μού⌈σης ταῦτα μαθεῖν⌋ ἐρωτᾷ· φρόνησις μὲν γάρ ἐστιν ἡ πάντων εἴδησις, προαίρεσις δὲ ἀκριβὴς ἡ τῶν ἀμεινόνων πράξεων αἵρεσις.

ἡ μυρία⌋ ῥητορικὴ ἡ μετάληψις· παρ⌈ὸν⌋ γὰρ “ὃς μυρί᾿ [*](B=) ⌈ Ἀχαιοῖς⌋ ἄλγε’ ἔθηκε” φάναι, ὡς φιλ⌈έλλην οὐ τῷ ἥρωι⌋ ἐπάγει τὴν βλασφημίαν ἀλλὰ τῷ ⌈πάθε⌋. §. τὸ δὲ ἥ κατὰ δοτικὴν ἤκουσάν [*](B=) ⌈τινες, οὐκ ὀρθῶς⌋.

3. πολλὰς δʼ ἰφθίμους ψυχάς] ⌈κίνησιν⌋ οὐ τὴν τυχοῦσαν ἔχει τὸ [*](B=) προοίμιον, εἰ μέλλει διηγεῖσθαι θανάτους πολλῶν ἰφθίμων ἡρώων.

ἰφθίμων ψυχάς] Ἀπολλώνιος ὁ Ῥόδιος γράφει “κεφαλάς.”

ἐναντίον τῷ “μοῖραν δʼ οὔ τινά φημι πεφυγμένον ἔμμεναι [*](B=) ἀνδρῶν (Il. 6. 488). ἀλλʼ οὐ ταὐτὸν ἐκείνῳ τοῦτο. νῦν γὰρ δοκεῖ λέγειν, ὡς οὐ διὰ τὴν Μοῖραν ἀλλὰ τὴν μῆνιν Ἀχιλλέως ἀπώλοντο· ῥητέον οὖν, ὅτι μοῖραν ἐνταῦθα ἀκουστέον τὴν πρὸ τῆς ὡρισμένης τελευτήν· πρεπώδης γὰρ ἀνθρώποις θάνατος ὁ ἐν γήρᾳ γινόμενος· “γῆρας” γάρ φησι “καὶ θάνατος, τά τʼ ἐπʼ ἀνθρώποισι πέλον- ται” (Od.13.59). §. “προίαψεν οὖν ἔβλαψε πρὸ ὅρου παραπέμψασα [*](B=) Ἅιδῃ, τουτέστι πρὸ τοῦ πρέποντος ἀνθρώποις θανάτου· ἢ περιττεύει ἡ “πρό,” ὡς τὸ “νῆάς τε προπάσας” (Il. 2. 493).