In XII Prophetas
Cyril of Alexandria
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
ὥσπερ οὖν οἱ Ἀαρὼν γεγονότες δεδαπάνηνται πυρὶ, καὶ [*](d) ἦν αὐτοῖς ἐπίκλημα καὶ γραφὴ, τὸ ἀλλότριον ἐπιθεῖναι τῷ θυσιαστηρίῳ πῦρ· τὸν αὐτὸν οἶμαι τρόπον καὶ οὗτοι, περὶ ὧν ἦν ὁ λόγος, ἐξαιτοῦνται δίκας, ὅτι τῆς πρεπούσης αὐτοῖς εὐκοσμίας ἠφειδηκότες, ἱεροπρεπῶς μὲν οὐκ ἐστέλλοντο κατά γε τὸ τῷ νομοθέτῃ δοκοῦν, ἐνδύμασι δὲ ἀλλοτρίοις ἠμφιεσμένοι, δρᾶν ἀπετόλμων τὰ ἱερά. ἀπόδειξις δὲ καὶ τοῦτό ἐστι καταφρονήσεως τῆς ἐσχάτης καὶ τοῦ μηδενὸς ἀξιοῦσθαι λόγου παρ’ αὐτοῖς τὸν νόμον. εἶτα πῶς ἦν ἐν- [*](e) νοεῖν ἐν φροντίδι γενέσθαι τοῖς ἄλλοις τοῦ νόμου τὴν τήρησιν, εἰ μηδεὶς αὐτοῦ τοῖς ἡγουμένοις ὁ λογος; φησιν Ἐκδικήσω ἐμφανῶς ἐπὶ τὰ πρόπυλα· καὶ ὃ βούλεται δηλοῦν, ἔστι τοιοῦτον. πλημμελοῦντα πλειστάκις τὸν Ισραὴλ, καὶ τοῖς διὰ τῶν προφητῶν οὐκ εἴκοντα λόγοις, ἐκάλει πρὸς μετάγνωσιν, ταῖς ἔξωθεν λύπαις ἐπανορθῶν ὡς πατὴρ, ἁπτόμενος δὲ καὶ τῶν σωμάτων αὐτῶν ἔσθ᾿ ὅτε· οἷόν τι [*](Agg. ii. 17. joel. i.4.) φημὶ, ἐπάταξεν ἐν ἀνεμοφθορίᾳ τοὺς ἐν ἀγρῷ καρποὺς, ἣ βροῦχον ἔσθ’ ὅτε καὶ ἀκρίδα καθιεὶς, ἢ κάμπην ἐπισωρεύσας, [*](586 A. a Am. iv. 9.) ἢ τὴν κάλου μένην ἐρυσίβην· λελύπηκε δὲ καὶ “ἐν “καὶ ἐν ἰκτέρῳ,” κατὰ τὴν τοῦ προφήτου φωνήν. ταῦτα κατὰ καιροὺς ἐπιφέρων, οἷον ἔπληττε λεληθότως· νυνὶ δὲ, φησὶν, ἐκδικήσω ἐμφανῶς ἐπὶ τὰ πρόπυλα, τουτέστιν, οὐ λεληθότως ἐποίσω τὰ ἐξ ὀργῆς, οὐ βροῦχος ἔσται καὶ ἐρυσίβη τὰ καθ’ ὑμῶν, οὐκ ἀρρωστία σωματική· ἀλλὰ γυμνῶς ἀποστίλβον τῶν πολεμίων τὸ ξίφος, καὶ τοῖς εἰς ἐμὲ δεδυσσεβηκόσιν ἀπειλοῦν τὸν ὄλεθρον, καὶ εἰς αὐτὰ τοῦ ναοῦ τὰ πρόπυλα [*](b) καταφθεῖρον ὠμῶς τοὺς πληροῦντας τὸν οἰκον τοῦ Θεου αὐτων ἀσεβείας καὶ δόλου. τίς οὖν ἡ ἀσέβεια; τίς δὲ καὶ ὁ ἕτερος ἡμῖν προφήτης σαφηνιεῖ λέγων περὶ τῆς Ἱερουσαλήμ [*](Mich. iii. 11.) “Οἱ ἡγούμενοι αὐτῆς μετὰ δώρων ἔκρινον καὶ οἱ προφῆται [*](2. καὶ + ἡ Edd. 7. τὰ ἱερεία b. 10. ἐν om. E. 13. ἔστι] + τὸ Ε. 18. καθιεὶς] καθεὶς Edd. 29. σαφηνίζει Edd. περὶ τῆς Ἱερουσαλλὴμ ex Ε. assumpserat Aub. favente D. desunt in B. 30. αὐτῆς B.D. αὐτῶν Ε. Edd.)
Προσεκτέα δὴ οὖν τοῖς τῶν θείων θυσιαστηρίων ἱερουργοῖς, μὴ ἄρα πὼς ταῖς τοιαῖσδε περιπίπτοιεν γραφαῖς. τυπικῶς c μὲν γὰρ οἱ πάλαι τὴν ταῖς ἱερουργίαις πρέπουσαν ἐδέχοντο στολήν. ἐπειδὴ δὲ τῆς ἐν πνεύματι λατρείας ἐνέστηκεν ὁ καιρὸς, ἄμφιον ἔστω λαμπρὸν καὶ στολή τις ὥσπερ ἱεροπρεπὴς ἑκάστῳ τῶν κεκλημένων εἰς λειτουργίαν, πίστις ὀρθὴ καὶ ἀμώμητος, βίος εὐαγγελικὸς, πολιτεία σεμνὴ καὶ ἐννομωτάτη, καὶ τρόπος ὀρθὸς, λημμάτων αἰσχρῶν οὐχ ἡττώμενος, φροντὶς ὁρῶσα πρὸς ἀρετὴν, καὶ τοῦ παντὸς ἀξιοῦσα λόγου τὸ ἁνδάνον Θεῷ.
[*](d)Καὶ ἔσται ἐν ἐκίνῃ τῇ ἡμέρᾳ, λέγει Κύριος, φωνὴ κραυγῆς ἀπὸ πύλης ἀποκεντούντων, καὶ ὀλολυγμὸς ἀπὸ τῆς δευτέρας, καὶ συντριμμὸς μέγας ἀπὸ τῶν βουνῶν.
Καταγράφει σαφῶς τοῦ πολεμοῦ τὰς συμφορὰς, καὶ οἷον πίπτοντάς τε καὶ ὄλλυ μένους καί σφισιν αὐτοῖς ἐποιμώζοντας ἐπιδεικνύει τινὰς, ἵνα τῷ μεγέθει τῶν ἐσομένων κακῶν ἡττώμενοι, μεταφοιτᾶν ἕλοιντο πρὸς τὸ ἐπείγεσθαι δρᾶν τὰ [*](e) ἀμείνω καὶ πρεπωδεστέρα, οὕτω τε λοιπὸν ἔξω φέροιντο τῆς ὀργῆς. ἀγαθὸς γὰρ ὁ Δημιουργὸς, καὶ οὐ θέλει “τὸν θάνατον [*](Ezek. xviii. 23.) “τοῦ ἀποθνήσκοντος, ὡς τὸ ἀποστρέψαι αὐτὸν ἀπὸ τῆς ὁδοῦ “αὐτοῦ τῆς πονηρᾶς, καὶ ζῆν αὐτὸν,” κατὰ τὴν τοῦ προφήτου [*](1. αὐτῶν Pont. 3—5. ἀγαπῶντες—προσέχοντες] καὶ τὰ ἑξῆς 4. κρίσιν Ε. 6. Προσεκτέον Β. 16. ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ Β.Ε. (Alex. XII. ℵ ex corr.) τῇ ἡμ. ἐκ. Edd. (Vat.) 22. τὰ assumpsimus ex Β.Ε. 24. Δημιουργὸς B.D.E. Θεὸς Edd. 25. ἀποθνήσκοντος D.E. Edd. ἁμαρτωλοῦ Β. cf. in Es. 765 b. αὐτὸν ἀπὸ τῆς—πονηρᾶς om. D.)
Oὐκοῦν Θεοῦ πλήττοντος, καὶ δίκας αἰτοῦντος τῶν ἡμαρ- [*](c) τημένων τοὺς καταφρονεῖν ᾑρημένους, οὐδὲν ὀνήσει τοὺς πάσχοντας, οὐ πόλις εὐπυργοτάτη, οὐ τειχῶν ἀκατάσειστοι περιβολαὶ, οὐκ ὀρῶν ἀναστήματα καὶ πετρῶν ἀγριότητες, οὐκ ἀστιβὴς δυσχωρία· σώζει δὲ μόνη μετάγνωσις, ἐκδυσωποῦσα τὸν κριτὴν, καὶ κατευνάζουσα τὸν θυμὸν, καὶ εἰς [*](1. τοῦ καιροῦ φησιν hoc ord. B.E.b. 2. τῶν alt. om. Β. invitis D.E.b. 5. προκατακλῶντες B.E.b, προκαλοῦντες Edd. 8. ὀλολυγὴ B.E.b. ὀλολυγμὸς Edd. 9. σπεύδοντος Β. invitis D.E.b. 11. καὶ accessit ex B.E. 14. πὼς] πη Β. πολέμων καταδρομαῖς D.E. πολεμίων καταδρ. Edd. πόλεων ἁλώσεσιν Β. 15. αναφευγουσι Ε. φεύγουσι D. 16. πρὸς] + τὸ Edd. ἐμπεδὼν pro πρὸς ἑ. Β. 18. ἡμῶν Ἰησοῦς et Χριστὸς accesserunt ex B.D.E., ὁ ex Ε., ποτε ex Β.Ε. Ἰουδαίων δήμοις Β.Ε. Ιουδαίοις D. Edd. 23. αἱρουμένους Β. εἰρημένους (pro more) Ε. καταφρονοῦντος pro καταφρ. ᾑρημ. D. 24. οὐ τ. ἀ. π. assumpsit ex Ε. Aub. 26. δυσωποῦσα Β.)
Θρηνήσατε οἱ κατοικοῦντες τὴν κατακεκομμένην, ὅτι ὡμοιώθη πᾶς ὁ λαὸς Χαναὰν, ἐξωλοθρεύθησαν πάντες οἱ ἐπηρμένοι ἀργυρίῳ.
[*](e)Ὅτι φείσεται μὲν οὐδενὸς τῶν Βαβυλωνίων ὁ σίδηρος, ἀπολεῖ δὲ ἄρδην τοὺς ἀνὰ πᾶσαν τὴν Ἰουδαίαν, σημαίνει μὲν διὰ τούτων. κατολοφύρεσθαι δὲ προστέταχε τοὺς ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις περιλελειμμένους, καὶ διαφυγεῖν ἰσχύσαντας, ὡς ὠλοθρευμένην τὴν Ἰουδαίαν, καὶ τὴν διαβόητον παρ’ αὐτοῖς κατακεκομμένην πόλιν· διάτοι τὸ πάντα τὸν ἐν αὐτῇ λαὸν τοῖς τῶν Χαναναίων ἁμιλλᾶσθαι τρόποις, καὶ τὰ ἐκείνῶν νῶν ἑλέσθαι ζηλοῦν, παρισοῦσθαι δὲ οὕτως εἰς πάντα αὐτοῖς, [*](a 588 Α.) ὡς τάχα που καὶ ὑπερφέρεσθαι καὶ κατόπιν ἐᾶν. ἀλλογενεῖς δὲ οἱ Χαναναῖοι, θεομισεῖς τε καὶ ἀλιτήριοι καὶ εἰδωλολάτραι, καὶ τῶν ὅτι μάλιστα διαβεβλημένων ἐφ’ ἅπασι τοῖς ἐκτοπωτάτοις. καὶ γοῦν παρά γε τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν ὀνειδίζεταί τις, ἀκούων “Σπέρμα Χαναὰν, καὶ οὐχὶ Ἱούδα.” ὅτι δὲ [*](Hist. Sus. 56.) ἀνόνητος ο πλοῦτος αὐτοῖς, ἔρεισμά τε σαθρὸν καὶ διερμηνεύει πάλιν, ἀπολέσθαι διαβεβαιούμενος τοὺς [*](b) ἐπηρμένους τῷ ἀργυρίῳ, τουτέστι, τοὺς μέγα φρονεῖν εἰω- [*](1. ἀγαθ. ὄντα φ. τὸν Δ. et τὸ βεβ.—οὐκ ἔχοντες (5) assumpsit ex Ε. Aubertus. 4. ἀεὶ om. D. 6. κἂν B.D. Pont. καὶ Ε. Aub. ἀναδρομαῖς. Β. Pont. μεταδρ. Aub. ex Ε., D. 7. σπουδάζομεν D. Aub. καὶ ταῖς μεταγνώσεσι—δεσπότην ex Ε. assumpserat Aubertus. 8. καθάπερ] + οὖν Ε. Aub. καθ’. ἔφην ἀρτίως om. D. 11. Χαναὰν] + καὶ Edd. (Vat.) deest in D.E. ℵ Alex. XII.) 19. καὶ ζηλ. ass. ex Ε. Aub. 25. οὐχ Ε. 27. τοὺς ἐπηρμένους τῷ ἀργυρίῳ B.E.b. τῷ ἀργυρίῳ ἐπηρμένους (omittentes τοὺς) Edd.)
Καὶ ἔσται ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ἐξερευνήσω τὴν Ἱερουσαλὴμ μετὰ λύχνου, καὶ ἐκδικήσω ἐπὶ τοὺς ἄνδρας τοὺς καταφρονοῦντας ἐπὶ τὰ φυλάγματα αὐτῶν, οἱ λέγοντες ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν Οὐ μὴ ἀγαθοποιήσῃ Κύριος οὐδ᾿ οὐ μὴ κακώσῃ.
Ὅσα δρᾶν ἔμελλον οἱ πολέμιοι μανίαις ἀκράτοις χρώ- [*](d) μένοι κατὰ τῶν ἑαλωκότων, ταῦτα τῷ ἰδίῳ προσώπῳ προσάπτει Θεὸς, οὐχ ὡς αὐτὸς ὢν τῶν οὕτως ἐκτόπων ἐργάτης, ὡς ἐφιεὶς δὲ μᾶλλον κατὰ τῶν ἠσεβηκότων ἰέναι τὰ ἐξ ὀργῆς ἐν δίκῃ. καὶ γάρ ἐστιν ἀληθὲς, ὅπερ εἴρηκεν αἰνιγματωδῶς [*](Ib. i. 17, 18.) ἐν παροιμίαις ὁ Σολομών “Οὐ γὰρ ἀδίκως ἐκτείνεται δίκτυα πτερωτοῖς αὐτοὶ γὰρ οἱ φόνου μετέχοντες θησαυρίζουσιν “ἑαυτοῖς κακά.” ἐξὸν γὰρ ὡς ἀπωτάτω καὶ ποινῆς ἰέναι καὶ δίκης, ἀνθῃρημένους μένους τῶν φαύλων τὴν ἀρετὴν, αὐτοὶ [*](e) κατὰ σφῶν αὐτῶν καταθήγουσι τὴν ὀργὴν, καὶ εἰς αὐτόκλητον ὄλεθρον τὰς ἑαυτῶν ἱέντες ψυχὰς, ἁλοῖεν ἂν παρά γε τοῖς ὀρθὰ κρίνειν εἰδόσιν. ἐρευνᾶται τοιγαροῦν ἡ Ἱερου- [*](8. ῥύεται Edd. 9. Haec καὶ κρείσσων—μετὰ ἀδικίας assumpserat ex Ε. 10. γενήματα Β. (Alex. Ephr.) γεννήματα Ε. (Vat.) 11. ἐκείνῃ τῆ ἡμέρᾳ Β.Ε. (Alex. XII.) τῇ ἡμ. ἐκ. Edd. (Vat. ℵ) 12. ἀνθρώπους F. (23.) 13. οἱ λέγοντες E.F. Edd. (Alex. ℵ) τοὺς λέγοντας Β, (22. al.) 26. ὀρθὰ Β.Ε. ὀρθῶς Edd. ἐραυνᾶται Ε.)
Καὶ ἔσται ἡ δύναμις αὐτῶν εἰς διαρπαγὴν, καὶ οἱ οἶκοι αὐτῶν ἀφανισμόν· καὶ οἰκοδομήσουσιν οἰκίας καὶ οὐ μὴ έν αὐταῖς, καὶ καταφυτεύσουσιν ἀμπελῶνας καὶ οὐ πίωσι τοι οἶνον αὐτῶν.
[*](590 A. a Prov. x. 2.)Ἐπὶ καιροῦ τάχα που καὶ νῦν πρὸς ἡμῶν εἰρήσεται “Οὐκ ὠφελήσουσι θησαυροὶ ανόμους.” δραπέτης μὲν γὰρ ὁ πλοῦτος ἀεὶ, καὶ τὸ βεβηκὸς οὐκ ἔχει· μεθύει δὲ μᾶλλον καὶ διανένευκεν εἰς ἀποστασίαν, καὶ πόδας ἔχει σαθρούς. τὸ δὲ δὴ καὶ ἐπ’ αὐτῷ μέγα φρονεῖν ἐθέλειν, ἠλίθιον κομιδῆ. ἐξελεῖται γὰρ ἥκιστά γε τοὺς ὑπὸ θείαν ὀργὴν, οὐδ’ ἄν ἀπαλλάξειεν αἰτιαμάτων τινὰς, Θεοῦ ποινὴν καθορίζοντος, καὶ τὴν τοῖς πλημμελοῦσι πρέπουσαν ἐπάγοντος δίκην. τί [*](2. ἐπίκουρον pro ἐπίκουρος—διαβεβ. Pont. εἷς—διαβεβ. om. D. διαβεβ. Β. βεβ. Ε. Aub. 10—13 Haec ζῶντάς τε—τὸ φαῦλον assumpserat Aub. ex τε post ζῶντας om. Β. habet Ε. 17. κατοικήσωσιν Β. (95, 185, 310, 311.) 18. καταφυτεύσουσιν Β. Edd. καταφυτεύσωσιν Ε. (Alex. 26.) 20 εἰρήσεται D.E. Edd. εἴρηται Β. 26. καθορίζοντας Ε.)
Χρὴ τοιγαροῦν ἡμᾶς ἐφίεσθαι τῶν ἐπιγείων οὐδενὸς, διαῤ- [*](e) ῥίπτειν δὲ ὡς ἀπωτάτω τὸ τοῖς προσκαίροις ἐφήδεσθαι καὶ μεταποιεῖσθαι πλούτου τοῦ φεύγοντος καὶ ἐν καιρῷ ὀργῆς οὐδὲν ὀνῆσαι δυναμένου τοὺς ἔχοντας· καύχημα δὲ ποιεῖσθαι τὴν ἐν Χριστῷ ζωὴν, καὶ τῆς ἐξαιρέτου πολιτείας τὰ αὐχήματα, καὶ τῆς πρὸς Θεὸν οἰκειότητος οὐδὲν ἡγεῖσθαι τὸ ἄμεινον, ἀναφωνεῖν τε καὶ λέγειν “Κύριε ὁ Θεὸς τῶν δυνάμεων, [*](Ps. lxxxiii. 13.) “μακάριος ἄνθρωπος ὁ ἐλπίζων ἐπὶ σοί·” καὶ πρός γε δὴ [*](Ib. 11.) τούτοις ὅτι “Κρείσσων ἡμέρα μία ἐν ταῖς αὐλαῖς σου ὑπὲρ “χιλιάδας. ἐξελεξάμην παραρρίπτεσθαι ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ “Θεοῦ μου μᾶλλον ἢ οἰκεῖν με ἐν σκηνώμασιν ἁμαρ- “τωλῶν.”
[*](591 A. a)Ὅτι ἐγγύς ἡ ἡμέρα Κυρίου ἡ μεγάλη, ἐγγὺς καὶ ταχεῖα σφόδρα· φωνὴ ἡμέρας Κυρίου πικρὰ καὶ σκληρὰ τέτακται ἡμέρα ὀργῆς ἡ ἡμέρα ἐκείνη, ἡμέρα θλίψεως καὶ ἀνάγκης, ἡμέρα ἀωρίας καὶ ἀφανισμοῦ, ἡμέρα σκότους καὶ Γνόφου, ἡμέρα νεφέλης καὶ ὁμίχλης, ἡμέρα σάλπιγγος καὶ κραυγῶς τὰς πόλεις τὰς ὀχυρὰς καὶ ἐπὶ τὰς γωνίας τὰς ὑψηλάς.
Αποκείρει πάλιν τὴν ἐλπίδα τῶν ἔσθ’ ὅτε διακεισομένων [*](b) εἰς μακρὰν ἀνάβλησιν δραμεῖσθαι τοὺς λόγους. ἀγχίθυρον γὰρ ὥσπερ ἀποφαίνει τὴν δίκην, καὶ τρέχουσαν κατὰ πόδας τὴν ἐκ τοῦ πολέμου συμφοράν. ἡμέραν δὲ κυροῦ τὸν καιρὸν ἀποκαλεῖ, καθ’ ὃν ἔσται τὰ τοιάδε. καὶ μὴν καὶ ταχεῖαν ὠνόμασεν ὡς μελλησμοῦ τίνος δίχα παρεσομένην, καὶ ὀφθησομένην οὐκ εἰς μακράν· σκληρὰν δὲ αὐτῆς τὴν φωνὴν εἶναί φησι καὶ δυνατωτάτην, τὸν τῶν πολεμίων ἀλαλαγμὸν ὑπο- [*](1. ἐφίεσθαι τῶν ἐπιγ. οὐδενὸς hoc ordine Β.Ε. ἐφίεσθαι post οὐδενὸς tr, Edd. μηδὲ pro διαῤῥίπτειν—ἐφήδεσθαι καὶ Pont. 7. Κύριε B.E. Κύριος Edd. 411 b. supra. 8. σοί Β.Ε. σέ Edd. cf. supra l. c. Reliqua καὶ πρός γε— ἁμαρτωλῶν assumpta ab Aub. ex E. favente D. desunt in B. 10. παραῤῥιπτεῖσθαι D. (Vat.) 11. μου om. D. (Vat.) 13. Διότι F. 16. ἀωτίας ἀωρίας D.E. Edd. ἀορασίας B. (147.) σκότους καὶ γνόφου B.D.E. ℵ XII.) γν. καὶ σκ. Edd. (Vat.) 20. ἀνάβλυσιν D. ἀναδραμεῖσθαι Edd. invitis B.D.E. 22. δὲ] + τοῦ Edd. 23. ἀποκαλεῖ] Hic desinit Ε. καὶ alt. accessit ex B.D. 24. μελησμοῦ D.)
Καὶ ἐκθλίψω τοὺς ἀνθρώπους, καὶ πορεύσονται ὡς τυφλοί, ὅτι τῷ Κυρίῳ ἐξήμαρτον· κὼ ἐκχεῶ τό αἷμα αὐτῶν ὡς χοῦν, καὶ τὰς σάρκας αὐτῶν ὡς βόλβιτα. καὶ τὸ ἀργύριον αὐτῶι καί τὸ χρυσίον αὐτῶ οὐ μὴ δύνηται ἐξελέσθαι αὐτοὺς ἐν ἡμέρᾳ [*](b) ὀργῆς Κυρίου, ὅτι ἑ πυρί ὤλου αὺτοῦ καταναλωθήσεται πάθα ἡ γῆ, διότι συντέλειαν καὶ σπουδὴν ποιήσει ἐπὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας τήν τῆν.
Ἐναργὴς μὲν σφόδρα τῶν προκειμένων ὁ νοῦς, καὶ οὐδενὸς ἂν δέοιτο, καθάπερ ἐγῷμαι, λόγου πρὸς διασάφησιν. πλὴν ἐροῦμεν ἐπιτροχάδην. ἀπειλεῖ γὰρ αὐτοῖς τὰ παντὸς ἐπέκεινα κακοῦ, καὶ τὸν εἰς νοῦν σκότον· καὶ τὴν αἰτίαν εὐθὺς ἀφηγεῖται, προστιθείς Ὄτι τῷ Κυρίῳ ἐξήμαρτον. ὅμοιον ὡς εἰ λέγοι Πεπαρῳνηκότες εἰς ἀδελφοὺς, καὶ εἰς αὐτὸν ἀφυ- [*](c) λάκτως δεδυσσεβήκασι τὸν τῶν ὅλων Δεσπότην καὶ τῆς θείας κατεξανιστάμενοι δόξης ἁλοῖεν ἄν. εἴπερ ἐστὶν ἀπηχὲς καὶ ἀνόσιον παντελῶς, αὐτὴν μὲν τῶν ἰδίων ἀποστερῆσαι γερῶν, καὶ μονονουχὶ τῶν τῆς θεότητος ἀποσοβῆσαι θώκων, ἐνιδρύσαι δὲ ὥσπερ αὐτοῖς τὴν κτίσιν καὶ κτηνῶν ἀλόγων μορφάς. οἱ μὲν γὰρ δαμάλεσιν ἀνῆπτον τὸ σέβας· οἱ δὲ Ἀστάρτῃ τινὶ καὶ Βεελφεγώρ· οἱ δὲ σελήνῃ καὶ ἄστροις. ταύτῃτοι λοιπὸν ἐπιφέρειν αὐτοῖς ἀπειλεῖ τὰς ἐκ τοῦ πολέμου συμφορὰς, συντέλειάν τε καὶ σπουδήν. [*](d) καὶ ἡ μὲν συντελεια τὸν εἰσάπαν ὄλεθρον τῆς Ἰουδαίων χώρας κατασημήνειεν ἄν· ἡ δέ γε σπουδὴ τὸ οἷον ἐν τάχει καὶ ἀμελλητὶ γενέσθαι τὰ προηγγελμένα. δηλοῖ δὲ πολλάκις τὸ τῆς σπουδῆς ὄνομα παρά γε τοῖς ἱεροῖς γράμμασι [*](1. γάρ om. Β. habet D. 4. ἐκχεῶ Ε. (36. al.) ἐκχεεῖ Edd. 7. ὅτι Β. (XII.) καὶ Edd. ℵ A.V.) 8. πόντος om. Β. 12. αὐτοὺς Edd. 18. ἀνόσιον παντελῶς καὶ ἀπηχὲς Edd. ἀποστερῆσαι] ἀποστῆσαι iid. 20. θώκων] θρόνων iid. 25. εἰς ᾶπαντα b. 26. κατασημαίνειεν b. 28. παρά γε τοῖς ἱεροῖς γράμμασι B.b. παρὰ τῆ γραφῆ Edd.)
Ἄραρεν οὖν ὅτι κατοιμώζειν ἄξιον τοὺς θεομισεῖς αἱρετικοὺς, [*](e) ἐπιθήγοντας τὴν γλῶτταν τῷ Υἱῷ τοῦ Θεοῦ, καὶ κτιστὸν εἶναι λέγοντας, καὶ μὴν καὶ ἐν μείοσιν ἢ ἐν οἷς ὁ Πατήρ. εἴδωλον δὲ ὥσπερ ἀναπλάττουσι καὶ αὐτοὶ, κατά γε τό σφισιν αὐτοῖς εὖ ἔχειν δοκοῦν, καὶ τοῦτο προσκυνεῖν ἐπιτάττουσι. εἰ γὰρ ἐκπέπτωκεν ὅλως τοῦ εἶναι Θεὸς κατὰ φύσιν ὁ Υἱὸς, καὶ ἐστι γενητὸς, προσκυνεῖται δὲ πρός τε ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων, πῶς οὐκ ἐναργῶς τῇ [*](a 593 Α.) κτίσει λατρεύομεν, καθάπερ Ἑλλήνων παῖδες εἰς ἡλίου τύπον, ἤγουν ἑτέρου τινὸς τῶν κτισμάτων, τὸ ἐξ ἀνοίας καὶ ματαιότητος τητος λογισμῶν εἴδωλον ἀναπλάσαντες;
Συναχθητε καὶ συνδέθητε, τὸ εθνος τὸ ἀπαιδευτον, προ τοῦ [*](Κεφ. β'. 2) γενέσθαι ὑμᾶς ὡς ἄνθος παραπορευόμενον ἡμέρᾳ, πρὸ τοῦ ἐπελθεῖν ἐφ᾿ ὑμᾶς ἀργὴν Κυρίου, πρὸ τοῦ ἐπελθεῖν ἐφ᾿ ὑμᾶς ἡμέραν Θυμοῦ Κυρίου.
Παραδείξας εὖ μάλα τοῦ πολέμου τὴν ἀγριότητα καὶ τῆς ἐσομένης συμφορᾶς τὸ μέγεθος, μεθίστησι πάλιν ἐπὶ καιροῦ τὸν λόγον ἐπὶ τὸ χρῆναι καλεῖν εἰς μετάγνωσιν, ὅτε καὶ ἢν ἀναπείσειν εὐκόλως, εἰκὸς δήπου πεφοβημένους. ἀπεσκληκότος μὲν γὰρ ἔσθ’ ὅτε τοῦ νοῦ καὶ πολὺ λίαν διανενευκότος εἰς τὰ αἰσχίω καὶ βδελυρώτατα, οὐκ εὐκόλως προσιέμεθα τὸ [*](c) κἂν γοῦν ἑλέσθαι μετανοεῖν, συνωθεῖ δὲ πολλάκις εἰς τοῦτο καὶ οὐχ ἑκόντας τὸ δεῖμα. καλεῖ τοίνυν εἰς οἰκειότητα τὴν [*](3. λυπῆσαι Β. 4. τρόπος Β. λόγος Edd. 5. Ἄραρεν οὖν ὅτι Β. Αρα οὖν Edd. 7. Haec ἐν οἷς accesserunt ex Β. 12. αὐτῶν accessit ex Β. 14. ἀνοίας Β. ἀπανθρωπίας Edd. 17. πρὸ τοῦ ἐπ’. ἐφ’ ὑμᾶς ὀργὴν Κυρίου om. B. (95. 106, 185, 240, 311.) 24. μὲν assumptum ex Β. 25. βδελυρώτερα Edd.)
Οὐκοῦν “Ἕως καιρὸν ἔχομεν, ἐργαζόμεθα τὸ c πρὸς πάντας.” ἕως ἐνδίδωσιν ὁ Δεσπότης ἀνεξικακῶν ὡς Θεὸς, ποιώμεθα τὴν μετάγνωσιν, προσάγωμεν ἱκετείας, ἀνα- [*](Ps.xxiv. 7.) φωνῶμεν δεδακρυμένοι “Ἁμαρτίας νεότητός μου καὶ ἀγνοίας “μου μὴ μνησθῇς,” συνάπτωμεν ἑαυτοὺς δι’ ἁγιασμοῦ καὶ [*](Infra. 3.) νήψεως· σκεπασθησόμεθα γὰρ οὕτως ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς, καὶ τὴν ἐκ τῶν πταισμάτων κηλῖδα διανιψόμεθα πρὸ τοῦ ἐπελθεῖν ἐφ’ ἡμᾶς ἡμέραν θυμοῦ κυροῦ. ἥξει γὰρ ἥξει κατὰ καιροὺς ἐξ οὐρανῶν ὁ κριτὴς, ἀποδώσει τε ἑκάστῳ κατὰ τὸ ἔργον αὐτοῦ.