In XII Prophetas

Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται τοῦ Κυρίου, καὶ διαμεριοῦνται τὰ σκῦλά [*](Κεφ. ιδ΄.) σου ἐν σοι, καὶ ἐπισυνάξω πάντα τὰ ἔθνη εἰς πόλεμοι ἐμὶ Ἱερουσαλὴμ, καὶ ἀλώσεται ἡ πόλις καὶ διαρπαγήσονται αἱ [*](e) οἰκίαι, καὶ αἱ γυναῖκες μολυνθήσονται, καὶ ἐξελεύσεται τὸ ἥμιση τῆς πόλεως ἐν αἰχμαλωσίᾳ.

Τὸ ἐπὶ τῷ σταυρῷ σεπτὸν καὶ σωτήριον πάθος καταμηνύων, ἔφασκεν ἐν τοῖς ὀπίσω βραχύ “Ῥομφαία ἐξεγέρθητι [*](Supra xiii. 7.) “ ἐπὶ τὸν ποιμένα μου καὶ ἐπ’ ἄνδρα πολίτην αὐτοῦ, λέγει [*](a 795 Α.) “Κύριος παντοκράτωρ, πάταξον τὸν ποιμένα καὶ δια- “ σκορπισθήτωσαν τὰ πρόβατα.’’ ὅτι δὲ ποιναῖς ταῖς ἐσχάταις ἡ τῶν Ἰουδαίων πληθὺς ὑπενεχθήσεται, καὶ μάλα εἰκότως· κεκυριοκτόνηκε γὰρ ἡ πάντολμος· ἐδίδασκε προστιθείς “Καὶ ἐπάξω τὴν χεῖρά μου ἐπὶ τοὺς ποιμένας, καὶ [*](Ib. 7,8,9.) “ἔσται ἐν τῆ ἡμέρᾳ ἐκείνη, λέγει Κύριος, τὰ δύο μέρη “ ἐξολοθρευθήσεται καὶ ἐκλείψει, τὸ δὲ τρίτον διάξω διὰ [*](1. Sic Β. ΤΟΜΟΣ ς΄ C. 2. διαμεριοῦνται F. Edd. cf. infra. διασκορπισθήσονται Β. (87, 91). διαμερισθήσονται C. (A.V. ℵ). 3. συνάξω F. εἰς π. ἐπὶ Ἱ. hoc ordine F. Edd. ἐπὶ Ἱ. εἰς π. C. (A.V. c.). 7. τῷ om. C. Haec σεπτὸν καὶ assumpta ex C.D. 10. πάταξον] Accentus et lit. ν erasa sunt in C. cf. πατάξω ’a 791 a. διασκορπισθήτωσαν C. (XII suprascr. 36. al.) διασκορπισθήσονται Edd. (Alex. XII.) cf. supra. 13. προτιθείς (sic) C. 16. ἐξολοθρευθήσεται καὶ ἐκλείψει, τὸ δὲ τρίτον διάξω] ἐξολοθρευθήσεται ἐν αὐτῇ· καὶ διάξω τὸ τρίτον C., quasi voluisset ἐξολοθρευθήσεται καὶ ἐκλείψει, τὸ δὲ τρίτον ὑπολειφθήσεται ἐν αὐτῇ· καὶ διάξω τὸ τρίτον, sed a θήσεται ad θήσεται transiluisset.)

Τί δὲ τὸ ἐσόμενον ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, σαφηνίζει λέγων Καὶ διαμεριοῦνται τὰ σκῦλα σου ἐν σοὶ, συναγηγερμένα [*](d) δηλονότι πάντα τὰ ἔθνη καὶ διαρπάζοντα μὲν τὰς οἰκιας, γύναια δὲ περιέλκοντα νηπίοις ὁμοῦ. τότε γὰρ δὴ φησὶ καὶ τὸ ἥμισυ τῆς πόλεως ἐξελεύσεται ἐν αἰχμαλωσίᾳ. φασὶ γὰρ, ὅτι Ῥωμαῖοι τὴν πόλιν ἑλόντες, καὶ πρὸς τὰς τῶν μαχο- μένων αὐτοῖς ἀναισχυντίας ὀλιγωρήσαντες, αὐτόν τε κατέπρησαν τὸν νεὼν καὶ τὰς τοῦ ἄστεος οἰκίας. ἐφείσαντο δὲ προσπιπτόντων αὐτοῖς τῶν κατῳκηκότων τὴν ἄνω πόλιν καὶ τὸ ἱερόν. θεά δὲ, ὅπως εἰς τοῦτο θράσους ἀφίξεσθαί [*](e) φησι τοὺς νενικηκότας, ὡς διαρπάσαντας τὰς οἰκίας, μὴ [*](2. δοκιμῶ C. Pont. Migne. δοκιμιῶ Aub. 3. δ᾿ ὂν C. δὲ Edd. 4. ἐφικτὸν] + ἡμῖν iid. invito C. τέτραπται C. γέγραπται Β. Edd. assumptum ex C. 8. ἐπάγη C. 10. Μὴ ὦσται C. cf. supra 118 fin. οὐκ ἔστι Εdd. ἐν] + τῇ C. 14. ἐπάγεσθαι B.C. ἐπαγγέλλεσθαι Edd. 15. ἀφορήτως C. 19. διαμεριοῦνται habet C. 20. διαρπάζοντα B.C. διαρπάξονται Edd. τὰς assumptum ex C. 21. περιέλ- κοντες iid. δὴ et καὶ assumpta ex C. 24. κατέπρησαν C. ἐνέπρησαν iid. 27. τὸ] + ἄνω C. θράσους C. θάρσους iid.)

Οἱ δὲ κατάσλοιποι τοῦ λαοῦ μου οὐ μὴ ἐξολοθρευθῶσιν ἐκ τῆς πόλεως.

Τοῦτο οἶμαί ἐστιν ἕτερον οὐδὲν, ἢ ὅπερ ἔφην ἀρτίως, ὡς γέγονέ τις φειδὼ τῶν κατῳκηκότων τὴν ἄνω πόλιν, καὶ σέσωσται μέρος τῶν Ἱεροσολύμων. ἀνέκοπτον γὰρ οἱ Ῥωμαίων στρατηγοὶ τοὺς τῶν μαχομένων θυμοὺς, εἰ δήπου τινὰς τεθέαντο κλαίοντάς τε καὶ ὑποπίπτοντας καὶ ἀμαχεὶ b προσθέοντας. ἢ τοίνυν καταλοίπους τοῦ λαοῦ αὐτοῦ τοὺς ἐν τῷ σεσωσμένῳ τῆς πόλεως μέρει φησίν· ἢ τάχα που τοὺς πεπιστευκότας εἰς τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα Χριστὸν, περὶ ὧν καί φησιν, ὡς οὐκ ἃν ἐξολοθρευθεῖεν ἐκ τῆς πόλεως. ἔσονται γὰρ ἀεὶ τῆς Ἐκκλησίας πολῖται, κἂν εἰ τῆς ἐπιγείου καὶ ὠλοθρευμένης Ἱερουσαλὴμ ἐκπίπτοιεν, ἀλλ’ οὖν ἔχουσι τὴν ἄνω πόλιν, περὶ ἧς καὶ ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος “Ἡ δὲ ἄνω Ἱερουσαλὴμ ἐλευθέρα ἐστὶν, ἥτις ἐστὶ μήτηρ Gal. iv [*](1. εὐθὺς C. εὐθέως Edd. 2. εἰς τὰς ἑαυτῶν σκηνὰς C. ἐν ταῖς ἑαυτ. σκηναῖς iid. 3. οὐκ ἂν γέγονεν C. οὐ γέγονεν ἂν iid. 4. ὁ assumptum ex C. 6. τὸν τῆς σ. ἑ. ἠθῶν (sic) C. 8. κατανόμου C. κατῳκηκότων C. invito D. 11. μου om. F. Edd. ἐκ] ἀπὸ F. (42. Co.). 14. φειδῶ b. φειδὼ ( ς ut vid. eraso) C. φειδὼς Β. κατῳκηκότων C.b. κατοικούντων Edd. 18. προσθέοντος C.b. προσπίπτοντας Edd, 23. ὀλοθρευμένης C. 24. πόλιν assumptum ex C.)

Καὶ ἐξελεύσεταιδ Κύριος καὶ παρατάεξται ἐν τοῖς ἔθνεσιν ἐκείνοις, [*](d) καθὼς ημερα παρατάξεως αὐτοῦ ἑ ὴμέρᾳ πολέμου. καὶ στήσονται οἱ πόδες οὐτοῦ ἐν τῇ ἡμέρᾶ ἐκείνῃ ἐμ τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν τὸ κατέναντι Ἱερουσαλὴμ ἐξ ἀνατολῶν· καὶ σχισθήσεται τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν, τὸ ἥμισυ αὐτοῦ πρὸς ἀνατολάς, κὼ τὸ ἥμισυ αὐτοῦ πρὸς θάλασσαν, χάος μέγα σφόδρα· καὶ κλίνει τὸ ἥμισυ τοῦ ὄρους πρὸς βοῤῥᾶν, καὶ τὸ ἥμισυ αὐτοῦ πρὸς νότον· καὶ ἐμφραχθήσεται φάραγξ ὀρέω μου, καὶ ἐγ- [*](e) κολληθήσεται φάραγξ ὀρέω ἕως Ἀσαὴλ, καθὼς ἐνεφράγη ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ σεισμοῦ, ἐν ἡμέραις Ὀζίου βασιλέως Ἰούδα.

Πεποίηται μέν ὁ λόγος ὡς ἐπί τινος τῶν γενναιοτάτων στρατηγῶν, παραθήγοντος εἰς μάχην τοὺς συνασπίζοντας, καὶ ταῖς τῶν πολεμίων φάλαγξι κατεξανιστάντος τὸ μάχιμον· νοεῖται γεμὴν ὡς ἐπὶ Θεοῦ, μονονουχὶ συμπαρόντος τε καὶ συμπαραταττομένου τοῖς ἔθνεσι τοῖς καταδῃοῦσι τὴν [*](797 Α. a) Ἱουδαίαν, πεπορθηκόσι δὲ καὶ αὐτὰ τὰ Ἱεροσόλυμα.

Μεμνήμεθα δὲ, ὅτι καὶ ἐν παραβολαῖς εὐαγγελικαῖς τοιοῦτόν τι φησίν. ὁ μὲν γὰρ βασιλεὺς ὁ τοὺς γάμους ἐπιτελῶν τῷ υἱῷ αὐτοῦ, πέπομφε τοὺς οἰκέτας συναγείρειν τοὺς κεκλημένους. οἱ δὲ τοὺς καλοῦντας ἐπὶ πανήγυριν ἀνοσίως περιυβρίσαντες καὶ ἀπεκτονότες, τελευταῖον ἐπ’ αὐτοῖς διε- χειρίσαντο τὸν υἱόν. εἶτα τί φησι τῆς παραβολῆς ὁ λόγος; “Ὁ δὲ βασιλεὺς ὠργίσθη, καὶ πέμψας τὰ στρατεύματα [*](S.Matth. xxii. 7.) “ αὐτοῦ ἀπώλεσε τοὺς φονεῖς ἐκείνους, καὶ τὴν πόλιν αὐτῶν [*](b) “ ἐνέπρησεν.” ἔσται δὴ οὖν ἐν ἴσῳ φησὶ τοῖς ἐν ήμέρᾳ παρατάξεως ἀντανισταμένοις γεννικῶς, καὶ δαπανῶσιν ἐχθρούς. ἀπόδειξις δὲ τοῦτο τῆς εἰς λῆξιν ὀργῆς καὶ κινημάτων τῶν ἀνωτάτω, καὶ ἰσοπαλῆ τὴν δίκην ἐπάγοντος τοῖς εἰς αὐτὸν πεπαρῳνηκόσιν. ἀπεκτόνασι γὰρ, ὡς ἔην, τὸν ἀρχηγὸν [*](Acta SS. App. iii. 15.) τῆς ζωῆς. ἐπειδὴ δὲ τὰ πέρα λόγου καὶ θαύματος πρέποι ἂν αὐτῇ καὶ μόνῃ δύνασθαι κατορθοῦν τῇ τῶν ὅλων βασιλίδι φύσει, ταύτῃτοί φησιν ὡς στήσονται μὲν οἱ πόδες αὐτοῦ, δῆλον δὲ ὅτι Χριστοῦ, ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐπὶ τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν· τὸ [*](c) δὲ ῥήξεις ὑπομενεῖ τέσσαρας, δύο μὲν, εἰς ἕω τε καὶ εἰς ἑσπέραν, ἤγουν εἰς θάλασσαν· οὕτω γὰρ τὸν τῆς ἐσπέρας τόπον ἀποκαλεῖν ἔθος τῇ θεοπνεύστῳ γραφῆ· τὰ γεμὴν ἕτερα δύο κατανεύοντά πὼς, τὸ μὲν εἰς ἄρκτον καὶ βοῤῥᾶν, τὸ δὲ εἰς κλίμα τὸ νότιον. καταρραγήσεσθαι δὲ καὶ αὐτὰς ἔφη τὰς κορυφὰς, ὡς τὰς μεταξὺ πληρῶσαι φάραγγας, ἀδοκήτως κατασεσεισμένας ἕως Ἀσαήλ· κώμη δὲ αὕτη πρὸς ἐσχατιαῖς, ὡς λόγος, τοῦ ὄρους κειμένη.

Παρεικάζει γεμὴν τὸν ὧδε διαβριθῆ σεισμὸν τῷ γεγενημένω [*](d) κατὰ καιροὺς ἐπὶ ’Oζίου, τοῦ καὶ Ἀζαρίου. ἐπειδὴ γὰρ τοὺς τῆς βασιλείας διέπων θώκους ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις, ἅτε δὴ καὶ ὑπάρχων ἐκ τῆς Ἰούδα φυλῆς, τετόλμηκε παρανόμως [*](2. ὁ alt. assumptum ex C. 4. Haec ἐπὶ πανήγυριν accesserunt ex C. 5. διεχειρίσαντο C. διεχρήσαντο Edd. 6, τις (sic) C. 10. ἐχθρούς C. ἐχθροῖς iid. 11. κινημάτων B.C. νικημ. Edd. 12. δίκην B.C. νίκην iid. 16. φύσει C. φύσιν iid. 18. ὑπομενεῖ D. iid. ὑπομένει b. ὑπομένειν C. εἰς prius] + τὴν b. ἕω C.b. ἠῶ Edd. 24. ἕως B.C.b. ἐς Edd. 28. θώκους] θρόνους C. )

Ἔοικε δὲ διὰ τούτων ἡμῖν ὁ Προφήτης τὸν σεισμὸν ὑποδηλοῦν, ὃν ἐπὶ τῷ τιμίῳ σταυρῷ γεγενῆσθαί φασιν οἱ τῶν εὐαγγελικῶν κηρυγμάτων ἱερουργοί. πλατύτερον μὲν γὰρ ὁ Προφήτης ἐν τούτοις διαμέμνηται τοῦ συμβεβηκότος· ὁ δέ γε σοφώτατος ἡμῖν Ματθαῖος ἐπιτεμνόμενος τὴν ἀφήγησιν [*](S.Mattb. xxvii. 50-52) οὕτω φησίν “Ὁ δὲ Ἰησοῦς πάλιν κράξας φωνῇ μεγάλῃ “ἀφῆκε τὸ πνεῦμα. καὶ ἴδου τὸ καταπέτασμα του [*](793 Α. a )“ ἐσχίσθη εἰς δύο ἀπὸ ἄνωθεν ἕως κάτω, καὶ ἡ γῆ ἐσείσθη, “ καὶ αἱ πέτραι ἐσχίσθησαν, καὶ τὰ μνημεῖα ἠνεῴχθησαν, “ καὶ πολλὰ σώματα τῶν κεκοιμημένων ἁγίων ἠγέρθησαν.” ἐπειδὴ δὲ χρὴ τοῖς γεγονόσι πιθανὸν ἐφαρμόσαι λόγον, ἔοικεν ὑποδηλοῦν τὸ καταρρήγνυσθαι μὲν τὰς πέτρας, ἐμφράττεσθαι δὲ τὰς φάραγγας τήν τε τῶν Ἰουδαίων πώρωσιν, καὶ τὴν τῶν τοῖς εἰδώλοις λελατρευκότων εἰς τὸ ἄμεινον μεταδρομήν. οἱ μὲν γὰρ τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα προσκυνήσαντες, λιθίνην ὥσπερ ἐσχήκασι τὴν καρδίαν, σκληράν [*](b) τε καὶ ἄτεγκτον, καὶ πέτραις ἐν ἴσῳ ταῖς καρπὸν ἐχούσαις οὐδένα. ἀλλὰ τί περὶ αὐτῶν ἔφη Θεὸς διὰ φωνῆς Ἰεζεκιήλ; [*](Ezck. xi. 19.) “Καὶ ἐκσπάσω τὴν καρδίαν αὐτῶν τὴν λιθίνην ἐκ τῆς “ σαρκὸς αὐτῶν, καὶ δώσω αὐτοῖς καρδίαν σαρκίνην τοῦ “ εἰδέναι αὐτοὺς ἐμὲ ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος.” οὐκοῦν ἐσχίσθησαν αἱ τῶν πλανωμένων καρδίαι, Θεοῦ διαπτύσσοντος, ἵνα τὸν τοῦ σωτηρίου κηρύγματος παραδέξοιντο λόγον. καί [*](5. ἐγκαθεῖναι C.b. ἐμφραγῆναι Edd. 6. τὰς om. C.b. 8. ἐπὶ C.b. ἐν Edd. 9. γὰρ C. οὖν iid. ὁ Προφήτης ἐν τούτοις hoc ordine C. 15. ἠνεῴχθησαν C. ἀνεῴχθ. Edd. 16. ἠγέρθησαν C. ἠγέρθη iid. 18. καταρηγνυσθαι C. 19. τε om. C. πόρρωσιν (sic) C. 20. τοῖς om. C. 27. Haec ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος assumpta ex B.C. cf. in Es. 545 d.)

Καὶ ἥξει Κύριος ὁ Θεός μου, κὼ πάντες οἱ ἅγιοι μετ’ αὐτοῦ.

ἑ ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾶ οὐκ ἔσται φῶς, καὶ ψύχος καὶ πάγος ἔσται μίαν ἡμέραν, καὶ ἡ ἡμέρα ἐκείνη γνωστὴ τῶ Κυρίῳ, καὶ οὐχ ἡμέρα καὶ οὐχὶ νὺξ, καὶ πρὸς ἑσπέραν ἔσται φῶς.

Ἐπιτροχάδην εἰπὼν τὰ ἐπί γε τῷ πάντων ἡμῶν Σωτήρι’ [*](b) Χριστῷ τῶν Ἰουδαίων ἀνοσιουργήματα, καὶ τῆς Ἰουδαίας τὴν ἅλωσιν καὶ αὐτῶν δὲ τῶν Ἱεροσολύμων, ἐπ’ αὐτὸ λοιπὸν ἔρχεται τοῦ παρόντος αἰῶνος τὸ τέλος, καὶ ἀφηγεῖται χρησίμως τὴν ἐξ οὐρανοῦ καταφοίτησιν τοῦ Ἐμμανουήλ. καταβήσεται γὰρ μετὰ τῶν ἁγίων ἀγγέλων ἐν τῇ δόξῃ τοῦ [*](Ps. xcv. 13. 2. Cor. v. 10.) Θεοῦ καὶ Πατρὸς, ἵνα “ κρίνῃ τὴν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνη.” ὡς γὰρ ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος “Τοὺς πάντας ἡμᾶς δεῖ φανερωθῆναι ἔμπροσθεν του βήματος του βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα “ κομίσηται ἕκαστος τὰ τοῦ σώματος πρὸς ἃ ἔπραξεν, εἴτε [*](c) “ἀγαθὸν εἴτε φαῦλον.’’ ἥξει δὴ οὖν ἥξει, φησὶ, καὶ πάντες οἱ ἅγιοι μετ’ αὐτοῦ, τουτέστιν ἡ τῶν ἰδίων ἀγγέλων καθαρω- τάτη πληθὺς, δορυφοροῦσά που πάντως καὶ ὑπουργικὴν εἰσι φέρουσα τὴν παράστασιν. Κύριος γάρ ἐστι τῶν ὅλων ὁ Εμμανουὺλ, καὶ δοξολογεῖται παρὰ πάντων ὡς Θεὸς καὶ συγκατάρχων τῷ γεγεννηκότι. εἰ δὲ δή τις λέγοι καὶ αὐτοὺς [*](1 Thess. iv. 17.) αὐτῷ συμπαραστήσεσθαι τοὺς ἁγίους ἁρπαγέντας “ ἐν νεφέ- “ λαὶς εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ εἰς ἀέρα,’’ μετά γε τὴν ἐκ νεκρῶν ἀναβίωσιν, καθὰ καὶ τῷ σοφωτάτῳ Παύλῳ δοκεῖ, τῆς τοῦ [*](1. λέγοι C. λέγει Edd. τὸν θάν’. αὐτὸν ἔδει C. αὐτὸν ἔδει τὸν θάν’. ild. 4. μου assumptum ex C. deest in F. Edd. 6. γνωστὴ] + ἐστι B. 7. οὐχὶ B.C. οὐ Edd. (A.V. c.) 10. ἀνάλωσιν C. invito b. 15. γὰρ om. Edd. 17. τοῦ σώματος C. κατ’ ἀξίαν iid. 19. ἰδίων C. ἁγίων iid. 20. που assiimptum ex C. 22. πάντων B.C. τούτων Edd. 24. ἁρπασθέντας C.b. 25. ὑπάντησιν C.b.)

Ὅτι δὲ κατὰ τὸν τῆς συντελείας καιρὸν ἑτέρα τις ἔσται τῆς [*](a 800 Α.) ὁρωμένης κτίσεως ἡ κατάστασις, καὶ μετοιχήσεται καὶ αὐτὴ πρὸς τὸ ἄμεινον ἀνανεουμένη διὰ Χριστοῦ, πιστώσεται λέγων ὁ Προφήτης Ἐν ἐκείνῃ τῆ̣ ἡμέρᾳ οὐκ ἔσται φῶς καὶ ψύχος καὶ παγος ἔσται μιαν ημεραν, καὶ η ημερα ἐκείνη γνωστη τῳ Κύριῳ. νυνὶ μὲν γὰρ ἡμέρα τε καὶ νὺξ διακέκριται, καὶ διέλαχον τοὺς καιροὺς τοῖς τοῦ πεποιηκότος νεύμασι, καὶ ἀνίσχει μὲν τῆς ἡμέρας τὸ φῶς, εἶτα διαδέχεται νύξ. ἐπειδὰν δὲ παραγένηται ὁ κριτὴς, ὁ πάντα μετασκευάζων κατὰ τὸ αὐτῷ δοκοῦν, [*](b) ἑτέραν, ὡς ἔφην, ἡ κτίσις τὴν διακόσμησιν δέξεται· οὐ γὰρ ἔτι φῶς ἔσται καὶ ψύχος καὶ τέναγος εἰς μίαν ἡμέραν. καὶ διὰ μὲν τοῦ φωτὸς τὴν ἡμέραν σημαίνει, διὰ δέ γε τοῦ πάγους τε [*](2. καὶ deest in Edd. 3. ἴδον C. (Alex.) εἶδον Edd. 6. αὐτός C. (Alex.) αὐτούς B. Edd. (22 al.) που et ἡμῖν assurapta ex C. 7. οὐ. ρανοῦ C. Nik. in ps. xciii. οὐρανῶν Edd, 10. ἐπιστρέψει C. 12. ἐπι- στρέψειν C. ἐπιστρέψαι iid. 14. ἐν] + τοῖς Β. ἐπιτρέψει iid. 17. τίς ἐστιν ἔσται (sic) b. 20. φῶς] + καὶ σκότος D. 23. ἀνίσχει σχεῖ D.b. Edd. C manu recentiori. ἀνέσχε ut vid. C manu prima. 25. ὁ prius om. C. ὁ alt. assumptum ex C.b. 27. καὶ διὰ μὲν — διὰ δέ C.b. σημαίνει δὲ διά Edd. 28. πάγους C.b. Aub. πάγου Β. Pont.)

Ὅμοιον ὡς εἰ λέγοι τυχόν Κατ᾿ ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ, καθ’ ὃν ἂν ἐξ οὐρανῶν ἀφιγμένος, μεταπλάττῃ τὰ πάντα καὶ μετασκευάζῃ πρὸς τὸ ἄμεινον, ὡς Δημιουργὸς, οὐκ ἔσται φῶς οὐδὲ νὺξ, εἰς μίαν ἡμέραν. τοιοῦτόν τι φησὶ καὶ ὁ μακάριος [*](Es. lx. 19. e) προφήτης Ἡσαΐας “ Καὶ οὐκ ἔσται σοι ὁ ἥλιος εἰς “ τῆς ἡμέρας, οὐδὲ ἀνατολὴ σελήνης φωτιεῖ σοι τὴν νύκτα· “ ἀλλ’ ἔσται σοι Κύριος φῶς αἰώνιον, καὶ ὁ Θεὸς δόξα σου.’’ ὅτι δὲ ἀπρακτήσει κατὰ καιροὺς καὶ αὐτὴ τῶν στοιχείων ἡ [*](S.Matth. XXIV. 29.) χρεία, πιστώσεται λέγων αὐτὸς ὁ Χριστός “ Εὐθέως δὲ μετὰ “ τὴν θλῖψιν τῶν ἡμερῶν ἐκείνων ὁ ἥλιος σκοτισθήσεται, καὶ “ ἡ σελήνη οὐ δώσει τὸ φέγγος αὐτῆς.’’ ἀρκέσει γὰρ ὁ Χριστὸς εἰς φῶς ἡμῖν αἰώνιον, καὶ αὐτὸς ἔσται μακρὰ καὶ διηνεκὴς ἥμερα. τὴν δέ γε ἡμέραν ἐκείνην γνωστὴν εἶναί φησι [*](d) τῷ Κυρίῳ. μόνος γὰρ οἶδεν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ τὴν τῆς συντελείας ἡμέραν. ἐμπεδοῖ δὲ πρὸς τοῦτο ἡμᾶς καὶ αὐτὸς [*](S. Marc. xiii. 32.) ὁ Υἱὸς οὕτω λέγων “ Περὶ δὲ τῆς ἡμέρας ἐκείνης ἢ τῆς ὥρας “ οὐδεὶς οἶδεν, οὔτε ἄγγελοι ἐν οὐρανῷ, οὔτε ὁ Υἱὸς, εἰ μὴ ὁ “ Πατὴρ μόνος.” ἧ μὲν γὰρ νοεῖται καθ’ ἡμᾶς ἄνθρωπος, οὐκ ἂν εἰδείη τὰ ἐν τῷ Πατρί· ᾗ ’δε ἐστι φύσει Θεὸς, καὶ ἐξ αὐτοῦ πεφηνὼς, οἶδε που πάντως καὶ τὴν ἐσχάτην ἡμέραν, κἂν εἰ λέγοι μὴ εἰδέναι διὰ τὸ ἀνθρώπινον. διερμηνεύων δὲ ἡμῖν ὁ Προφήτης καὶ σαφέστερον καθιστὰς ὅπερ ἔφη, προσ- [*](e) ἐπάγει τούτοις Καὶ οὐχ ἡμέρα καὶ οὐ νὺξ ἔσται, ἀλλὰ πρὸς ἑσπέραν ἔσται φῶς, τουτέστιν, ἐν καιρῷ νυκτὸς φῶς ἔσται [*](3. ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ C. καιρὸν τὸν καιρὸν Edd. 4. μεταπλάττει — μετα- σκευάζει C. 5. Δημιουργὸς] + δὲ Edd. invito C. φῶς οὐδὲ νὺξ hoc ordine C. 6. μίαν assumptum ex C. 7. Καὶ assumptum ex C.b. 8. φωτιεῖσαι (sic) b. σοι assumptum ex Β.C. 9. σου b. Edd. σοι C. (26.) 17. δὲ assumptum ex C.D. Statim rasura unius duorumve litt. in C. Forsan δὴ scripsit. τούτῳ D. 18. ἢ τῆς C καὶ Edd. 19. οὔτε —οὔτε C. οὐδὲ — οὐδὲ iid. ἄγγελοι C. οἱ Β. οἱ ἄγγελοι οἱ ἄγγελοι iid. 20. ᾖ—ᾖ] εἰ — εἰ C. 21. ἔσται C 22. πεφηνὼς D. Edd. πέφηνεν ὡς C. 25. καὶ οὐ νὺξ C. Edd. οὐδὲ νὺξ h. (23.) καὶ οὐχ ἡ νὺξ D. In C. suprascripsit manus recens χι, οὐχὶ conficere volens. Forsan et in D., οὐχ ἡ voluit οὐχὶ.)

Ἐξηγεῖται πάλιν ἡμῖν αἰνιγματωδῶς, ὅτι δὴ πλείστη τε ὅση καὶ ἀμφιλαφὴς ἡ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος χύσις τοῖς ἁγίοις ἐκνεμηθήσεται, κατ’ ἐκεῖνο μάλιστα τοῦ καιροῦ, καθ’ [*](c) ὃν ἂν εἰς ἁγίαν τε καὶ ἀμήρυτον ἀνακομισθεῖεν ζωὴν, τὴν ὡς [*](1. καὶ assiiniptum ex C.b. καταστράψει D.C. [a ult. manu recentiori in rasura C] καταστρέψει b. καταστράψαν Edd, Statim δὲ add. D. ἐπ’ Edd. ante Migne. 3. δὴ assumptmn ex C εἰκότα B.C. οἰκεῖον Edd. 4. τὴν deest in Edd. κατακαήσεσθαι C. 6. ἐνῇ οὐρανοὺς μὲν C. οὐρανοὺς δὲ iid. 8. κατακαήσεσθαι C. κατακαυθήσ. iid. καινοὺς δὲ ἡμᾶς οὐρανοὺς C. οὐρ. δὲ κ. ἡμᾶς iid. 9. καὶ alt. C. prima inanu. D. κατὰ Edd. ad quod manus recentior castigavit C. 12. ἔδει C. Sfl Edd. 14. τῆς φθορᾶς assumpta ex C. 19. ἔαρι] ἔα manu recentiori in rasura C. Forsan ἀέρι prius legebatur. (26, 86, 228.) αερει Alex.] 24. ἀμήρυτον C ἀείδρυτον Edd. Statim Statim ἀνακομισθείη C. )

Ὅτι δὲ ὕδασι παρεικάζειν ἔθος τοῖς ἱεροῖς γράμμασι τὸ Πνεῦμα τὸ θεῖον, αὐτὸς πιστώσεται λέγων ὁ τούτου Δοτὴρ, [*](S. Joan. vii. 38. e) τουτέστιν ὁ Υἰός “Ὁ πιστέυων εἰς ἐμὲ, καθὼς εἶπεν ἡ “ γραφὴ, ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ῥεύσουσιν ὕδατος “ ζ́ωντος.’’ καὶ τοῦτο διερμηνεύων ὁ θεσπέσιος εὐαγγελιστὴς [*](Ib. 39.) καὶ καθιστὰς ἐναργές “ τοῦτο δὲ εἶπε, φησὶ, περὶ τοῦ “ Πνεύματος, οὗ ἕμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς “ αὐτόν.” ἐπειδὴ γὰρ τὸ Πνεῦμά ἐστι ζωοποιὸν, ὕδατι ταύτῃτοι τῶν σωμάτων ζωοποιῷ παρεικάζεται, καὶ μάλα ὀρθῶς.

Ὄτι δὲ τοῖς τῆς ἁγίας ἠξιωμένοις ζωῆς παρακείσεται πλουσίως τὸ χρῆναι μεταλαχεῖν τῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος [*](802 Α. a) χορηγίας, καὶ οἷαπερ ὑδάτων ἐμφορεῖσθαι ζωοποιῶν, ὑπεμφαίνει φαίνει λέγων, ὅτι τοῦ ὕδατος τοῦ προσδοκωμένου κατὰ καιποὺς ἐξ Ἱερουσαλὴμ ἐξελεύσεσθαι, τὸ μὲν ἥμισυ βαδιεῖται πρὸς τὴν θάλασσαν τὴν πρώτην, τὸ δὲ ἥμισυ πρὸς τὴν θάλασσαν τὴν [*](3. γε δέ inverso ordine C 6. ἤδη] εἵδη (sic) C. 8. ἄνωθεν B.C. ἄνω Edd. 9. ἐξελεύσεσθαι B.C. ἐξελεύσεται Edd. 10. ἡ θ. γραφὴ τὸν τ. ὅ. ἔφη Θεὸν inverso ordine C. 12. ἐξελεύσεται Edd. 13. ὕδασι habent C prima manu. D. quamvis ὕδατι prius scripsisse videtur C. 17. ζῶντος C. ζωῆς lidd. 19. ἥμελλον C.b. 20. ζωοποιῶν C. 21. ταύτῃτοι] † τῷ C. 23. ἠξιωμένοι Edd. παρακείσεται D. παρεικάζεται C παρατέθειται Edd. 24. χρῆναι B.C. χρῆμα Edd. 28. τὴν piiinum assumptum ex C.)

Ὅτι τοίνυν ἐν ἄτερ μέτρῳ διανεμηθήσεται παρὰ Θεοῦ ἡ τοῦ Πνεύματος χάρις τοῖς τε ἐξ Ἰσραὴλ πιστεύσασι καὶ τοῖς ἐξ ἐθνῶν, ὑπεμφαίνει λέγων περὶ τοῦ ὕδατος τοῦ [*](d) ζωοποιοῦ, ὡς ἐξελεύσεται τὸ ἥμισυ μὲν εἰς τὴν θάλασσαν τὴν πρώτην, τὸ δὲ ἕτερον ἥμισυ εἰς τὴν θάλασσαν τὴν ἐσχάτην. θάλασσαν δὲ τὴν πρώτην ὀνομάζει τὸν Ἰσραήλ· ἐσχάτην δὲ τὴν τῶν μετ’ ἐκείνους πεπιστευκότων πληθὺν, τουτέστι τὰ ἔθνη. καὶ οὔτι που φαμὲν, ὡς μεμέρισται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, καὶ ἀτελὲς ἐν ἑκατέροις ἔσται διάτοι τὸ ἥμισυ νοεῖσθαι· [*](2. τὰ assumptum ex C.b. 3. οὕτω] καὶ οὕτω Edd. invitis B.C. 4. σύμπασα] -f γῆ Aub. repugnantibus B.C.b. 5. ὡσεὶ C. invito b. καλύψαι b. (41, 109, 147, 302). 8. προαναθρῶν C. προαναφωνῶν Edd. 9. προσέβαλλον C. (Alex.) προσέβαλον Edd. (Vat.) 12. ἀναμέλποι C. 17. τὸν alt. assumpuin ex C. 21. ἐν assumptum ex C.b. 26. τὴν assumptum ex C. 29. τὸ ἥμισυ] τὸ ἓν ἥμισυ C. Statiin νοεῖσθαι C. λέγεσθαι Edd. )

Ἰστέον δὲ, ὅτι ἀντὶ τοῦ Ἐν ἕαρι, τό Ἐν χειμῶνί φησι τῶν Ἑβραίων ἡ ἔκδοσις. ἕσται δὴ οὖν, φησὶ, κατὰ ταῦτα, καὶ ὡσαύτως ἡ τῶν νοητῶν ὑδάτων χύσις, ἐν χειμῶνί τε καὶ ἐν θέρει, τουτέστι κατὰ πάντα καιρόν. λυπεῖ δὲ οὐδὲν καὶ [*](803 Α. a) ἀντὶ τοῦ Χειμῶνος τὸ ἕαρ εἰπεῖν, κατὰ τὴν τῶν ἑβδομήκοντα γραφήν· κεῖται γὰρ ὡς ἐν μετοχῇ χειμῶνός τε καὶ θέρους, ὥστε κἂν εἰ τις αὐτὸ τοῖς τοῦ χειμῶνος ἀπονέμοι καιροῖς, τὸν τοῦ εἰκότος, ἢ καὶ ὀρθῶς ἔχοντος, οὐκ ἀδικήσει λόγον.