In XII Prophetas
Cyril of Alexandria
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Καὶ ὁ ἄγγελος Κυρίου ἱστήκει καὶ διεμαρτύρατο ὁ ἄγγελος Κυρίου πρὸς Ἰησοῦν λέγων Τάδε λέγει Κύριος παντοκράτωρ Ἐὰν ἐν [*](7 c) ταῖς ὁδοῖς μου πορεύῃ καὶ ἐν τοῖς προστάγμασί μου φυλάσσῃ, καὶ σὺ διακρινεῖς τὸν οἶκόν μου, καὶ ἐὰν φυλάξῃς καὶ γε αὐλήν μου, καὶ δώσω σοι ἀναστρεφομένους ἐν μέσῳ τῶν ἑστηκότων τούτων.
Εἰς ὑποτύπωσιν μὲν τοῦ πάντων ἡμῶν Σωτῆρος Χριστοῦ [*](1. ἱερεῦσιν pro ἱερουργοῖς C. invitis D.b. καθαρότης C.D. Edd. κάθαρσις ἐν om. C. habent D.b. 3. λαοῦ C.b. τοῦ λαοῦ Edd. τῷ pro τὸ C. 4. ἀποφέροντος Β. τοῖς παρ’ αὐτοῦ θ. τὸν τῆς δ. αὐχένα C. τὸν αὐχένα τοῖς π. ἁ. θεσπίσμασι Edd. 5. ἔχοντι ὁρᾷ C. ἔχοντος τὸν πατέρα Edd. 6. ὑποζευγμένων C. 7. ἵεσθαι Β. 8. τοῦ alt.] που Edd. ante Migne. 9. εἰ ὁρῷτο C.b. εἰωθότος Edd. εὐδόκιμος b. εὐδοκίμως C. εὐδοκιμεῖν D. Edd. 10. σχῆμα C.b. χρῆμα D. Edd. 13. εὐδοκιμοῦντα — ἔχοντα C. εὐδοκιμοῦντας —ἔχοντας Edd. 15. ὑμετέραν Β. ἡμετ. C. Edd. cf. infra 752 C. ἔχω ἔχομεν Edd. Χριστῷ C. Κυρίῳ Edd. 16. μου] + ὑμεῖς ἐστε Edd. invito C. 17. Κυρίου prius om. Edd. ἱστήκει C. (Alex. ℵ) εἱστήκει Edd. 19. πορεύῃ habent C.D. καὶ τὰ προστάγματα F. (22. al.) φυλάσσῃ B.C. (Alex. XII.) φυλάξῃ Edd. (Vat. ℵ) 20. ἐὰν om. F. Edd. φυλάξῃς C. pr. m. (Alex.) διαφυλάξῃς Β. (XII.) φυλάξεις D.F. Edd. καίγε assumptum ex B. (Alex. XII.) 22. τούτων om. C. habet D. 23. ἡμῶν assumptum ex C. deest in D.)
Ἦν μὲν γὰρ ὁ θεσπέσιος “Μωυσῆς πιστὸς ὡς θεράπων “ἐν ὅλῳ τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ· Χριστὸς δὲ ὡς υἱὸς ἐπὶ τὸν [*](e) “οἶκον αὐτοῦ· οὗ οἶκός ἐσμεν ἡμεῖς.’’ οὐκοῦν εἰρήσθω μὲν τὰ τοιάδε πρὸς τὸν Ἰωσεδὲκ, πρὸς δέ γε Χριστὸν οὐκέτι. ἐπηγγέλλετο δὲ Θεὸς τῇ κατὰ νόμον ἱερωσύνῃ κρατήσειν ἔτι καὶ μετά γε τοὺς τῆς αἰχμαλωσίας καιροὺς, ὥστε τοὺς ἱερατεύοντας κατάρχειν τοῦ Ἰσραὴλ, καὶ τὴν ἁγίαν διέπειν σκηνήν. ἐπειδὴ γὰρ συμβάσης τῆς αἰχμαλωσίας, καὶ τῶν ἁγίων ἐμπεπρησμένων, μένων, καὶ θυσίας οὐκέτι προσκεκομισμένης, ᾤοντό τινες πρὸς ἀνατροπὴν οἰχήσεσθαι παντελῶς τὰ Μωυ- [*](676 A. a) σέως, καὶ ἀπρακτήσειν ἔτι τὸν νόμον, καίτοι μήπω παρόντος τοῦ καιροῦ, καθ’ ὃν ἀναδείκνυσθαι ἐχρῆν ἐνηνθρωπηκότα τὸν Μονογενῆ, ταύτῃτοι Θεὸς ἀναπείθων ὅτι τοῖς ἀρχαίοις ἔθεσιν ὑποκείσεται πάλιν ὁ Ἰσραὴλ, καὶ ὑπὸ χεῖρα πράξει τὴν ἱερέων, καθὰ καὶ πρὸ τῆς αἰχμαλωσίας, ἀναγκαίως φησὶν, ὡς εἰ γένοιτο γνήσιος νομοφύλαξ ὁ Ἰησοῦς, αὐτὸς πάλιν διακρινεῖ τὸν οἶκον αὐτοῦ, καὶ ἐν δόξη κείσεται τῇ πρώτῃ, συλλειτουργούντων αὐτῷ καὶ ἁγίων ἀγγέλων. οὐ γάρ που [*](b) φαμὲν, ὡς ἔρημος ἦν δυνάμεων λογικῶν ὁ πάλαι νόμος. εἰ [*](3. τοῦ assumptum ex C. 4. πορεύσῃ C.D. (ut 36 al.) πορεύῃ Edd. 7. τὰ δικαιώματα C. τὸ δικαίωμα Edd. 10. ὡς assumptum ex C. 13. τὰ τ. πρὸς τὸν Ἰωσεδὲκ hoc ordine C. πρὸς τὸν τοῦ Ἰ. τὰ τοιάδε Edd. τοῦ om. B.C. 14. τῇ κ. ν. ἱερωσύνῃ C. τὴν κ. ν. ἱερωσύνην Edd. 17. σκηνὴν C. πόλιν ἐκείνην Edd. 19. παντελῶς C. παντελῆ Edd. 20. ἔτι assumptum ex C. 21. χρὴ C. 23. τὴν C.b. τῶν Edd. 25. ὁ om. b. habent C.D. 28. νόμος C.D. Edd. νοὸς b.)
Ἄκουε δὴ Ἰησοῦ ὁ ἱερεὺς ὁ μέγας, σὺ καὶ οἱ πλησίον θοῦ κω οἱ καθήμενοι πρὸ προσώπου ὅου, διότι ἄνδρες τερατοσκόποι εἰσὶ, διότι ἰδοὺ ἐγὼ ἄγω τὸν δοῦλοι μου Ἀνατολήν; διότι ὁ λίθος ἃν δέδωκα πρὸ προσώπου Ἰησοῦ, ἐπὶ τὸν λίθον τὸν ἕνα ἑπτὰ ὀφθαλμοί εἰσιν.
Διὰ τῶν ἀρτίως ἡμῖν εἰρημένων κατεπηγγέλλετο τῷ [*](1. καὶ alt.] + ἐν C. invitis D.b. 4. ἀγγελοις C. 8. ἀσθενεῖν B.D. ἀσθενῆ ras. forte ex ἀσθενῆν = ἀσθενεῖν C. ἀσθενῆ Edd. ἀνεχομένην D. Edd. ἀνεχουένων hodie (rasura et recenti correctione ex quo nescio) C. δὲ C. τε Edd. 10. ἦν assumptum ex C. 14. τὴν assuinptum ex C. 15. Σιῶν om. C. ἀνετίθη C. που assumptum ex C. Δαυεὶδ] + τῷ Θεῷ Edd. invito C. 18. κατεσήμανεν C. κατεσήμηνεν Edd. 20. ὁ prius assumptum ex C. deest in F. σὺ] δὲ F. Edd. 22. ἀνατολὴν C. ἀνατολὴ ὄνομα αὐτῷ F. Edd. (49, 240.) διότι] διατὶ C. (86.) 23. προσώπου] + σου C. 25. κατεπήγγελτο Θεὸς b. invitis C.D.)
Ἰδοὺ ἐγὼ ὀρύσσω βόθρον, λέγει Κύριος παντοκράτωρ, καὶ ψηλαφήσω πᾶσαν τὴν ἀδικίαν τῆς γῆς ἐκείνης ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ.
Ἔδειξεν ὄντα καὶ φῶς καὶ ἀνατολὴν τὸν Τύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν, καὶ ὅτι τοῖς ἐν σκότῳ καὶ σκιᾷ θανάτου, [*](S. i. 79.) τουτέστι τοῖς πεπλανημένοις, αὐγῆς ἀναλάμψει δίκην. ἀλλ ἦν ἀναγκαῖον καὶ τὸ τῆς οἰκονομίας προαναφωνῆσαι πέρας, [*](a 679 Α.) τουτέστι, τὸν ὑπὲρ ἡμῶν ἁπάντων θάνατον, ὃν ἑκὼν ἀνέτλη, σταυρῷ παραδοὺς τὸ ἴδιον σῶμα, ἐφ’ ᾧ καὶ τὸ τῶν Ἰουδαίων προσκέκρουκεν ἔθνος, καὶ τῆς πρὸς αὐτὸν οἰκειότητος ἀποβέβληται. ἐπειδὴ γὰρ οὐ συνέντες οἱ δείλαιοι τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας τὸ μυστήριον, κυριοκτόνοι γεγόνασι, ταυτῄτοι καὶ μαλὰ εἰκότως ἀπώλισθον τῆς ἐλπίδος, καὶ κακοὶ κακῶς ἀπολώλασι, δειναῖς καὶ ἀφύκτοις ἐναλόντες συμφοραῖς. βόθρῳ δὴ οὖν παρεικάζει τὸν τοῦ Σωτῆρος σταυρόν. πεπτώκασι γὰρ ὥσπερ εἰς βόθρον οἱ τὸ δεσποτικὸν ἐκχέοντες [*](b) αἷμα, καὶ σταυρῷ παραδοῦναι τολμήσαντες τὸν ἀρχηγὸν τῆς [*](Acta SS. App. iii. 15.) ζωῆς. εἰ δὲ αὐτὸς ὁ Πατὴρ τὸν βόθρον ὀρωρυχέναι λέγοιτο, σκανδαλιζέσθω μηδείς· ἐννοείτω δὲ μᾶλλον, ὡς ἐκμεμέστωταί πὼς οἰκονομίας ὁ λόγος. ὅμοιον γὰρ τοῦτό ἐστι τῷ διὰ Χριστοῦ σοφῶς τε καὶ ἀτρεκῶς εἰρημένῳ “Εἰς κρῖμα ἐγὼ [*](S. Joan. ix. 39.) “εἰς τὸν κόσμον τοῦτον ἦλθον, ἵνα οἱ μὴ βλέποντες βλέ- “πωσι, καὶ οἱ βλέποντες τυφλοὶ γένωνται. καίτοι, πῶς οὐκ ἀληθὲς εἰπεῖν, ὡς οὐ ταύτης ἕνεκα παραγέγονε τῆς [*](c) αἰτίας, ἵνα τυφλοὶ γένωνταί τινες· ἀλλ’ ἡ τῶν μὴ νοούντων [*](4. ὀρύξω F. Edd. (cf. infra.) 6. ὄντα C. ὄντως Edd. Statim καὶ om. C. 7. σκότῳ C. σκότει Edd. 8. αὐγῆς C. ἀνατολῆς Edd. ἀναλάμψει C. ἀνέλαμψε Edd. 9. προαναφωνῆσαι C.D. προαναφανῆναι Edd. 13—15. Haec τῆς μετὰ καὶ μάλα desunt in Edd. invitis B.C.D. 18. C.b. ἐκχέαντες Edd. 20. δὲ] + καὶ Edd. invitis C.b. 22. οἰκον. ὁ] ὁ τῆς οἶκον. perperam C. τῆς οἰκονομ. voluit Migne. 25. γένονται)
Ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, λέγει Κύριος παντοκράτωρ, συγκαλέσετε ἕκαστος τὸν πλησίον αὐτοῦ ὑποκάτω ἀμπέλου καὶ ὑποκάτω συκης.
Ὅτι μὲν ἐν παντὶ γενήσονται κακῷ ψηλαφωμένης αὐτῶν τῆς ἁμαρτίας, οἱ καθάπερ εἰς βόθρον κατενηνεγμένοι, διά γε τοῦ σταυρῶσαι Χριστὸν, προμεμήνυκεν ἐναργῶς. ὅτι δὲ τοῖς [*](c) πιστεύουσι καὶ ἠγαπηκόσιν αὐτὸν οὐκ ἀκερδὲς ἔσται τὸ χρῆμα, μᾶλλον δὲ καὶ πρὸς εὐφροσύνης καὶ τέρψεων ἁγιοπρεπῶν, προαγορεύει χρησίμως. μαρτυρήσει δὲ τούτοις καὶ ὁ δίκαιος Συμεών. ὅτε γὰρ τὸ θεῖον τεθέαται βρέφος καὶ εἰς ἀγκάλας ἐδέξατο, προεφήτευσε λέγων “Ἰδοὺ οὗτος κεῖται [*](S. Luc. ii. 34.) “εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ, καὶ “εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον.’ πεπτώκασι μὲν γὰρ οἱ τὸ δίκαιον αἷμα ταῖς σφῶν αὐτῶν ἐπαντλήσαντες κεφαλαῖς, εἰς [*](d) γῆν δὲ ὥσπερ ἐρριμμένοι καὶ κείμενοι, καὶ ὑπὸ πόδας ὄντες διαβολικούς· ὠρθώθησαν δὲ οἱ ἐξ ἐθνῶν. καὶ αὐτὸς ’δε που Χριστὸς προαναφωνεῖ μὲν τοῖς ἁγίοις μαθηταῖς τὸ ἐπὶ τῷ [*](1. Σωτὴρ C. Χριστὸς Edd. 2. εἶτα τί] Sic edidi. τι exhibet C. deest in Edd. 4. ἐπ᾿ ἐμοὶ — ἑαυταῖς—τοῖς τέκνοις Edd. correxi ex C. 10. συγκαλέσετε C. [συνκαλέσετε C. ℵ] (XII. sed corr.) Edd. 11. ἀμπέλου] + αὐτοῦ F. (22. al.) 12. συκῆς] + αὐτοῦ Edd. (42. al.) deest in C. cf. infra. 15. τοῦ C. τὸ Edd. 17. ἁγιοπρεπῶν C.b. ἐπιτερπῶν Edd. 21. ἐν τῷ Ἰσραὴλ assumpta ex C. 22. μὲν assumptum ex C 23. Haec εἰς γῆν δὲ accesserunt ex C. 25. δὲ prius ora. C. 26. προαναφωνεῖ C. προανεφώνει Edd. )
Καὶ ἐπέστρεψεν ὁ ἄγγελος ὁ λαλῶν ἐν ἐμοὶ, καὶ ἐξήγειρέ με ὅν τρόπον ὅταν ἐξεγερθῇ ἄνθρωπος ἐξ ὕπνου αὐτοῦ, καὶ εἶπε πρὸς μέ Τί σὺ βλέπεις; καἰ εἶπα Ἑώρακα καὶ ἰδοὺ λυχνία χρυσῆ ὅλη, καὶ τὸ λαμπάδιον ἐπάνω αὐτῆς, καὶ ἑπτὰ λύχνοι [*](b) ἐπάνω αὐτῆς, καὶ ἑπτὰ ἐπαρυστρίδες τοῖς λύχνοις τοῖς αὐτῆς, καὶ δύο ἐλαῖαι ἐπάνω αὐτῆς, μία ἐκ δεξιῶν τοῦ λαμπαδίου αὐτῆς καὶ νὼ ἕε εὐωνύμων.
Τὸ ἐπέστρεφεν ἐν τούτοις οὐχ ὡς ἐκ τόπου νοήσομεν· εὔηθες γὰρ κομιδῇ· νομιοῦμεν δὲ μᾶλλον, τὴν ὡς ἐξ ὁράσεως τῆς ἐν χερσὶν ἐφ’ ἑτέραν εὐθὺς καὶ γείτονα μεταφοίτησιν, δῆλον δὲ ὅτι πνευματικήν. ἐπειδὴ δὲ νήψεως ἀκράτου χρεία καὶ τῆς ὑπὲρ νοῦν τὸν ἀνθρώπινον, ἔν γε δὴ μάλιστα τούτοις, λεπτὴν ἐνετίθει ἐγρήγορσιν τῷ Προφήτῃ Θεὸς, [*](c) μεσιτεύοντος ἀγγέλου τοῦ καὶ λαλοῦντος ἐν αὐτῷ, ὡς δοκεῖν ἐξ ὕπνου διεγερθῆναι. τοιαύτη γάρ πὼς ἐστὶ τῆς ἐν ἡμῖν διανοίας ἡ κατάστασις, καὶ πολὺ δὴ μείων παρὰ τὴν οὖσαν [*](1, 2. Sic Β. ΤΟΜΟΣ Β΄ C. 4. ἐγερθῃ F. (49.) 7. παρυστρ. (sic) Β. τῆς pro τοῖς alt. Edd. ante Migne. inter errata corrigit Pont. 10. νοήσωμεν C. 11. κομιδῆ om. C. 12. ἐν χερσὶν C. ἐξ ἀμφοῖν Edd. 15. ἐνετίθει] Sic correxi post Migne. ἐνετίθη C. ἐνετέθει Edd. ἐγρήγορσιν B, ἐγρηγόρησιν C. ἐπιγρήγορσιν Edd. 10. μεσιτεύοντος C. μαθητεύοντος Edd. καὶ assumptum ex C.)
Ἔφη τοίνυν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς, ὅτι καὶ βόθρον ὀρύξει καὶ [*](Supra iii 9.) ψηλαφήσει πᾶσαν τὴν ἀδικίαν τῆς γῆς ἐκείνης ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ, προὔτρεπεν δὲ καὶ ἑτέρους συγκαλεῖν ἀλλήλους ὑποκάτω [*](Ib. 10.) ἀμπέλου καὶ ὑποκάτω συκῆς. ἡμεῖς δὲ σαφῆ καθιστάντες τῆς προφητείας τὸν σκοπὸν, ἐλέγομεν ὅτι τοῖς μὲν ἀπειθεῖν [*](Supra 679 b.) ᾑρημένοις, καὶ ἀτιμάζουσιν ἀμαθῶς τὴν διὰ Χριστοῦ σωτηρίαν, βόθρος οἷά τις ὠρόρυκται κατακομίζων εἰς ὄλεθρον, ἡ ἐπὶ τῷ σταυρῷ παροινία, καὶ τῆς κατὰ Χριστοῦ μιαιφονίας [*](a 683 Α.) τὰ ἐγκλήματα. ἀπολώλασι γὰρ οἱ δείλαιοι κυριοκτονήσαντες ἀνοσίως· τοῖς γεμὴν ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ [*](2 Τim. iv. 8.) τέρψις τε καὶ τρυφὴ, καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν τοιούτων ὑπῆρξε; γεγόνασι γὰρ ὡς ὑπὸ συκῆ καὶ ἀμπέλῳ ταῖς ἐκκλησίαις. [*](Supra 681 d.) [*](1. ἐγρηγόρησιν C. 2. τὴν pro τὰ prius C. 3. γνώμην τε καὶ νοῦν Edd. correxi ex C. τούτω iid. inv. B.C. 8. τε assumptum ex C. ἐπάνωθεν C. ἐπάνω δὲ Edd. 10. παρυστρίδας Β. τε assumptum ex B.C. 13. ταύτην C. ταῦτα Edd. δεῖν δὲ ἔγωγέ φημι C. χρὴ δὲ D. Edd. τοὺς om. C. το]ι C.D. τῆς Edd. ἐσώτατον D, 19. προὔτρεπεν C. προτρέπει Edd. ἑτέρους C. ἑτέροις Edd. 27. ὑπῆρξαι C. 28. συκαῖς καὶ ἀμπέλοις Edd. inv. C. )
Ἐπιτήρει δὲ, ὅτι τοῖς μὲν ἑπτὰ λύχνοις ἐπαρυστρίδες ἦσαν, [*](d) δι’ ὧν αὐτοῖς εἰσεχεῖτο τὸ ἔλαιον, ἐπαρυστρίδα γεμὴν τὸ λαμπάδιον οὐκ ἔχει. διὰ ποίαν αἰτίαν; φῶς μὲν γάρ ἐστι τὸ ἀληθινὸν ὁ Υἱὸς, οὐκ ἔξωθεν, οὐδὲ ἐπακτὸν, οὔτε μὴν παρ’ ἑτέρου δοτὸν τὸ καταφωτίζειν δύνασθαι λαχών· ἀλλ’ αὐτὸς κατὰ φύσιν ὑπάρχων τὸ φῶς· μεθεκτῶς γεμὴν ἐν τοῖς ἁγίοις καὶ παρ’ αὐτοῦ. καὶ πληροφορήσει λέγων ὁ σοφὸς [*](S. Joan. i. 16.) Ἰωάννης “Ὅτι ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες [*](2. λύχν’. τὴν χρ. C.b. χρ. λ. Edd. 4. ὡς prius assumptum ex B.C.D. καὶ pro ὡς b. 5. ἀληθοῦς C. ἀληθινῆς Edd. ἀληθείας pro ἀληθ. θεογν. D. 8. καὶ τὸ pro τὸ δὲ b. 9. ὡσεὶ b. (36. al.) τοῦτο τὸ B.C. Pont. τοῦτο γὰρ Aub. 10. τέθηκεν C. 14. σημαίνωσι Edd. ante Migne inv. B.C.b. 18. ἐπιχορηγίαις C. χορηγ. Edd. 21. παρυστρ. bis Β. 24. τὸ om. C habet 1). Χριστὸς pro Υἱὸς b. οὐδὲ C. οὐδ’ Edd. 26. τὸ assumptum ex C.b. μεθεκτῶς C.b. μεθεκτόν Edd. 28. πάντες ἡμεῖς C. sed cf. de Ad. 299 c.)
Ἰστέον δὲ, ὅτι καὶ ἐν τῆ κατασκευῇ τῆς ἁγίας σκηνῆς, ἔκειτο μὲν εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων ἑπτὰ λύχνους ἔχουσα λυχνία χρυσῆ. προσέταττε δὲ Θεὸς τῷ Ἀαρὼν, λέγων, ὅτι [*](b) “κατὰ πρόσωπον τῆς λυχνίας ἐκ του ἕνος μέρους φανοῦσιν [*](Num. viii. 2.) “οἱ ἑπτὰ λύχνοι.” οὐ γὰρ τοῖς κατόπιν αὐτῆς ὁ διὰ τῶν λύχνων δέδοται φωτισμὸς, ἀλλὰ τοῖς ὡς ἐν προσώπῳ Χριστοῦ διὰ τῆς πίστεως ἐνηνεγμένοις. καὶ γοῦν Ἰουδαῖοι κατόπιν ὥσπερ αὐτοῦ καὶ εἰς νῶτα κείμενοι, κατεσκοτισμένον ἔχουσι τὸν νοῦν· οἱ δὲ ἐξ ἐθνῶν πιστεύσαντες, εἰς πρόσωπον ἔχουσι τοὺς λύχνους, ἐλεύθερος γὰρ αὐτοῖς τῆς παντελῶς ὁ διὰ τῶν ἁγίων ἐγγέγονε φωτισμός. ἐκαίετο [*](c) δὲ καὶ λύχνος εἷς ἐν τῇ πρώτη σκηνῇ· τῆς εὐαγγελικῆς [*](4. αἱ om. C. 6. ὑποσημαίνουσαι C. invito b. 7. περιεστῶτα manu prima C. 9. ἐκ assumptum ex C. ἀγριελαίου C.b. ἀγρίου Edd, 10. τῶν C.b. ἐξ Edd. 11. εἰς] + τὴν Edd. inv. C.b. 15. ἡ τῶν πεπιστ. hoc ordine C.b. 21. ἑνὸς C. νοτίου Edd. 23. ὡς om. C. ἐν προσώπου (sic) C. 28. ἐγγέγονε B. ἐγέγονε (sic) Pont. γέγονε C.D. Aub.)
Ανεδείκνυντο δὲ καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις οἱ λύχνοι, τουτέστιν οἱ ἅγιοι, συνεκλάμποντες τῷ λαμπαδίῳ, φημὶ δὴ Χριστῷ. γεγόνασι γὰρ, ὡς γοῦν ὁ σοφώτατος γράφει [*](Phil. ii. 15, 16. e) Παῦλος “φωστῆρες ἐν κόσμῳ, λόγον ζωῆς ἐπέχοντες.’’ ὅτι δὲ οὐκ ἀνθρωπείᾳ χειρὶ σέσωκε τὴν ὑπ’ οὐρανὸν, ἀλλ’ ἰδίαις δυνάμεσιν ὡς Θεὸς ὁ Ἐμμανουήλ, διεμαρτύρατο λέγων καὶ [*](Hos. i. 7) διὰ φωνῆς Ὠσηέ. ἔχει γὰρ οὕτω “Τοὺς δὲ υἱοὺς Ἰούδα “ἐλεήσω, καὶ σώσω αὐτοὺς ἐν κυρίῳ Θεῷ αὐτῶν, καὶ οὐ “σώσω αὐτοὺς ἐν τόξῳ, οὔτε ἐν ῥομφαίᾳ, οὔτε ἐν πολέμῳ, “οὔτε ἐν ἅρμασιν, οὔτε ἐν ἵπποις, οὔτε ἐν ἱππεῦσιν εὖ δὲ δὴ σφόδρα πρὸς Ζοροβάβελ ὁ λόγος ἦν, τὸν ἐκ τῆς Ἰούδα [*](686 Α. a) φυλῆς, διέποντά τε τὸ τηνικάδε τοὺς τῆς βασιλείας θώκους ἐν Ἰερουσαλήμ. ἵνα γὰρ μὴ, τῶν οὕτω λαμπρῶν καὶ ἀξιαγάστων κατορθωμάτων αὐτῷ προαπηγγελμένων, πολέμους οἴοιτο καὶ μάχας συγκροτηθήσεσθαι κατὰ καιροὺς, ἐξίστησιν ἀναγκαίως αὐτὸν τῶν οὕτω σαθρῶν καὶ ἀνθρωπίνων ἐννοιῶν, διακεῖσθαι δὲ μᾶλλον προστέταχεν, ὅτι θεοπρεπὴς ἡ ἐνέργεια, καὶ ἡ δύναμις οὐκ ἀνθρωπίνη τοῦ διαπεραίνοντος τὰ τοιάδε [*](b) Χριστοῦ. μεμνήμεθα δὲ ὅτι καὶ αὐτὸν τὸν Ζοροβάβελ, ὡς [*](Supra 632 c. d.) ἐκ φυλῆς Ἰούδα καὶ βασιλέα, παραδηλοῦν ἐλέγομεν ἐφ’ ἑαυτῷ τὸν χριστον, συνημμένου καὶ Ἰησοῦ τοῦ Ἰωσεδὲκ, ἵν ἐν τῷ αὐτῷ νοοῖτο βασιλεύς τε ἅμα καὶ ἀρχιερεὺς ὁ Ἐμ- μανουήλ.
Τίς εἶ σὺ, τὸ ὄρος τὸ μέγα, τό πρὸ προσώπου Ζοροβάβελ τοῦ κατορθῶσαι; καὶ ἐξοίσω τὸν λίθον τῆς κληρονομίας, ἰσότητα χάριτος χάριτα αύτῆς.
Δυσέφικτον μὲν κομιδῇ τὸ προκείμενον· πλὴν ἐροῦμεν [*](4. ἐπέχοντες ζωῆς inverso ordine C. 10. οὔτε — οὔτε — οὔτε C. οὐδὲ — οὐδὲ — οὐδὲ Edd. 11. ἐκ τῆς C. ἐξ Edd. 12. τε assumptum ex C. τηνικάδε C. τηνικαῦτα Edd. θάκους hodie C. sed ex corr. θώκους habet D. 13. ‘Iερουσαλήμ D. Edd. Ἰσροήλ C. 21. καὶ C. δὲ καὶ Edd. 22. τῷ αὐτῷ C. ταὐτῷ Edd. 24. Τί F. 25. ἰσότητι F. Edd.)
Ἢ τοίνυν κατὰ τοιόνδε τινὰ τρόπον προσβαλοῦμεν τοῖς [*](Supra 685 c.) εἰρημένοις· ἢ καὶ ἑτέρως εἰ δοκεῖ. ἔφημεν γὰρ, ὅτι οὐκ ἐν ἀνθρωπείᾳ δυνάμει κατορθωθήσεται τῷ κόσμῳ τὰ πρὸς ζωήν. καὶ στήσεται μὲν ἡ λυχνία, τὸ λαμπάδιον ἔχουσα, τουτέστι [*](b) Χριστὸν, ἐκλάμψουσι δὲ καὶ οἱ λύχνοι, καὶ μὴν καὶ ἐκ δεξιῶν καὶ ἐξ εὐωνύμων τοῦ λαμπαδίου αἱ δύο πάντως ἐλαῖαι στήσονται, τοὺς δύο λαοὺς σημαίνουσαι. εἶθ’ ὥσπερ τινὸς ἀναπυνθανομένου τε καὶ λέγοντος Τίς ἄρα εἶ σὺ, ὁ τὰ οὕτω μεγάλα πολέμου δίχα παντὸς καὶ ἀμογητὶ κατορθώσειν ὑπισχνούμενος; προσυπακούει λέγων ὁ Θεὸς καὶ Πατήρ· ἐγὼ τὸ ὄρος τὸ μέγα τὸ πρὸ προσώπου Ζοροβάβελ τοῦ κατορθῶσαι, τουτέστιν, ἐγώ εἰμι ἡ πάντα ὑπεραίρουσα φύσις, [*](c) ἡ θεοπρεπέσιν ὑψώμασιν εἰς τὴν ὑπερέκεινα πάντων διάττουσα δόξαν, ἡ κατὰ καιροὺς ἀρκέσειν μέλλουσα πρὸς κατόρθωσιν τῶν ἐπηγγελμένων καὶ πρὸ προσώπου Ζοροβάβελ. οὐ γὰρ ἠγνόει Χριστὸς τὸν ἑαυτοῦ Πατέρα, ἀλλ’ ὥσπερ τινὰ [*](S. Joan. viii. 28; xiv. 10.) συνεργάτην τῶν ἰδίων κατορθωμάτων ἐποιεῖτο λέγων “Ἀπ’ “ἐμαυτοῦ οὐδὲν ποιῶ, ἀλλ’ ὁ πέμψας με Πατὴρ ἐν ἐμοὶ “μένων, ποιεῖ τὰ ἔργα αὐτός.” εἰργάζετο γὰρ ὡς διὰ δυνάμεως ἰδίας τοῦ Υἱοῦ, δι’ οὗ καὶ ἐν ἀρχαῖς μὲν τὰ πάντα πρὸς τὸ εἶναι παρενεγκὼν εἰκότως θαυμάζεται. μεμνήμεθα δὲ ὅτι [*](d) παρὰ τῷ σοφωτάτῳ Δανιὴλ, ὡς ὄρος ἡμῖν ὠνόμασται πάλιν [*](Dan. ii. 45.) ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ, ἐξ οὗ καὶ “λίθος ἄνευ χειρῶν ἐτμήθη, ὃς “καὶ ἐλέπτυνε τὸν χρυσὸν, τὸν ἄργυρον, τὸν χαλκὸν, τὸν [*](1. τε om. C. 2. πάντα C. πάντας Edd. 3. κατὰ] + τὸν Edd. invitis B.C. 4. ἔφημεν C. ἔφη μὲν Edd. ἐν assumptum ex C. 7. καὶ primum assumptum ex B.C. 8. αἱ om. C. 10. τινὸς ἀναπυνθανομένου τε C. ἀναπυνθανομένου τινὸς Edd. 11. πάντως Edd. 12. προσυπακούει B.C. προσυπακούεται Edd. 15. ὁ pro ἡ C. ὑπερέκεινα C. ὑπερεπέκεινα Edd. 16. δόξα C. invito D. ἡ assumptum ex C. 20. οὐδὲν ποιῶ hoc ordine C. ἀλλ’ ὁ πέμψας με Πατὴρ C. ὁ δὲ Πατὴρ ὁ Edd. 2 2. μὲν assumptum ex C. 23. μεμνήμεθα δὲ ὅτι accesserunt ex C. μεμνήμεθα δὲ ἔτι D. Lacuna patet in Edd. 25. χειρῶν C.D.b. χειρὸς Edd. 26. κατέλεπτ. pro καὶ ἐλεπτ. b. invito D. τὸν χρυσὸν C.b. τὸ χρυσίον Edd. )
Δέδοται μὲν γὰρ χάρις τῷ Ἰσραὴλ, ἡ ἀρχαία τ᾿ ἐκείνη καὶ διαβόητος. λελύτρωνται γὰρ ἐξ Αἰγύπτου σαρκικῶς, τὴν ἐπηρτημένην αὐτοῖς ἐκ πλεονεξίας ἀπεσείσαντο δουλείαν, διεβιβάσθησαν διὰ θαλάσσης μέσης, ἔφαγον τὸ μάννα ἐν τῇ ἐρήμῳ, διῆλθον ἐν ποδὶ ποταμούς· διεπεραιώσαντο γὰρ [*](a 688 Α.) οὕτω τὸν Ἰορδάνην· εἰσεκομίσθησαν εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας. αὕτη δὴ οὖν ἡ χάρις ἡ πρώτη. ἀλλ’ ἐν ἰσότητί τε ὁμοῦ καὶ ὁμοιότητι τῆς ἀρχαίας ἐκείνης χάριτος, χάρις ἡμῖν ἑτέρα δέδοται παρὰ Χριστοῦ, ὃς γέγονεν ἡμῖν, λίθος μὲν, ὡς θεμέλιος, ἤγουν ἀκρογωνιαῖος, κληρονομία δὲ πάλιν, γέγονα μὲν γὰρ δι’ αὐτοῦ κληρονόμοι Θεοῦ. πῶς οὖν ἐν ἰσότητι [*](Rom. viii. 17.) τῆς πρώτης χαρτὸς ἡ δευτέρα; ἃ γὰρ ἐπ’ ἐκείνοις ἐπράττετο σαρκικῶς, ἤγουν αἰσθητῶς, ταῦτα τετελείωκεν ἐφ’ ἡμῖν ὁ [*](b) Χριστὸς πνευματικῶς τε καὶ νοητῶς. ἐξείλετο δουλείας δία βολικῆς, ὡς ἐκ πηλοῦ καὶ πλινθείας, ἀπήλλαξε τῶν ἐν κόσμῳ παθῶν καὶ τῶν σαρκικῶν ἀκαθαρσιῶν, διεβίβασεν ὡς διὰ θαλάσσης. παρεδράμομεν γὰρ τὸν κλύδωνα τοῦ [*](1. γεγενημένος Edd. correxi ex C.b. 2. Θεοῦ καὶ Πατρὸς b. invitis C.D. 3. πάσας assumptum ex C.b. τὸ κράτος C.b. τὸ κατὰ πόντων κράτος Edd. 7. λίθος om. C. Θεὸς pro Υἱὸς Edd. invitis C.D.b. 9. ἰσότητα C. ἰσότητι Edd. 10. ἀντὶ χάριτος C. χάριτα Edd. ἐστι assumptum ex C. 11. χάρις B.C. Pont. χάριτις Aub. χάρις τις Migne. τ᾿ C. τε Edd. 12. λελύτρωται C. 17. τε ὁμοῦ assumpta ex τε post ὁμοιότητι add. C. 18. Haec ἡμῖν ἑτέρα accesserunt ex C.b. μ΄ 20. κληρονομία C. κληρονο D. κληρονόμος Edd. πάλιν] + ὡς υἱός iid. invitis C.D. 23. ἐφ’ ἡμῖν b. Nik. in Ps, 104. Edd. ἐφ’ ἡμᾶς C. 26. καὶ om. C. habet Nik. l. c. )
Καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρὸς μὲ λέγωι Αἱ χεῖρες Ζοροβάβελ ἐθεμελίωσαν τὸν οἶκον τοῦτον καὶ αἱ χεῖρες αὐτοῦ ἐπιτελέσουσιν [*](e) αὐτὸν, καὶ ἐπιγνώσῃ διότι Κύριος παντοκράτωρ ἐξαπέσταλκέ με πρὸς σέ. Ιδοὺ δὴ πάλιν ἡμῖν ἐν αἰσθητοῖς πράγμασι καταγράφει τὰ νοητὰ, καὶ τῶν διὰ Χριστοῦ παραδόξως τετελεσμένων παρατίθησιν εἰς τύπον τὰ διὰ χειρὸς Ζοροβάβελ κατὰ καιροὺς ἐκπεπερασμένα. μένα. ἐπειδὴ γὰρ ἁλούσης τῆς Βαβυλωνίων ὑπὸ Περσῶν καὶ Κύρου, τῶν τῆς δουλείας ἀνεῖντο δεσμῶν οἱ ἐξ [*](2. τὸν assumptum ex C. Nik. 8. καταδηλοῦν C. δηλοῦν Edd. 9. πάντες ἡμεῖς C. (ut supra 683 d.) 1,3. χορηγὸς C.D. χάριτος Edd. 17. μαρτυρήσει γράφων B.C. μαρτυρήσας γράφει Edd. 18. ἐγγυητὴς C. ὁ assumptum ex C. 26. τὸ — ἐκπεπερασμένον Edd. invito C. )