In XII Prophetas

Ἐγὼ δὲ κύριος ὁ Θεός θοῦ στερεῶν οὐρανὸν καὶ κτίξων γῆν, [*](4 c) οὗ οἱ χεῖρες ἔκτισαν πᾶσαν τὴν στρατιὰν τοῦ οὐρανοῦ, καὶ οὐ παρέδειξά σοι αὐτὰ τοῦ πορεύεσθαι ὀπίσω αὐτῶ.

᾿Ελέγχεταί πὼς ἀεὶ τῆς ψευδοδοξίας τὸ ἀκαλλὲς, τῆς ἀληθοῦς γνώσεως εἰς μέσον ἐνηνεγμένης, καὶ οἱονεὶ φωτὸς ἀναλάμποντος ὡς ἐν νυκτί τε καὶ σκότῳ, τοῦ πρὸς ὀρθότητα λογισμῶν παιδαγωγοῦντος λόγου. ὅτι τοίνυν τῆς ἁπασῶν ἐσχάτης ἀναπιμπλάμενοι δυσβουλίας, καὶ λογισμῶν ἀθλιό- τητος εἰς λῆξιν ἰόντες τὴν ἀνωτάτω, χώνευμά τε καὶ τεκτόνων [*](d) ἔργα τετιμήκασιν οἱ ἐξ ᾿Ισραὴλ, τὸν ἀληθῶς καὶ φύσει παρατρέχοντες Θεὸν, ἀπελέγχει λέγων, ὡς εἴη μὲν αὐτὸς ὁ στερεῶν οὐρανὸν, διαπηξάμενος δὲ καὶ γῆν, καὶ τῶν ἄστρων ὁ ποιητής. κατονειδίζει δὲ, ὅτι παρέντες ὡς ἕωλον τὸ διὰ τῶν γεγονότων δύνασθαι τὴν τοῦ πεποιηκότος δόξαν ἀναμαθεῖν, πρόφασιν αὐτὰ τῆς οἰκείας πεποίηνται πλάνης. ἀλλ’ οὐ διὰ τοῦτο γεγόνασιν, ἵνα τὴν θείαν ἀδικῶσι δόξαν, ἐν ὑπολήψει θεῶν εἰλημμένα τοῖς ἐπὶ γῆς, ἀλλ’ ἵνα, ὡς ἔφη [*](e) τὸ γράμμα τὸ ἱερὸν, “ἀπὸ μεγέθους καὶ καλλονῆς κτισμάτων [*]( Sap. xiii. 5.) “ἀναλόγως ἀναθρώσκοι τῶν συνιέντων ὁ νοῦς εἰς κατάληψιν [*](1. 2. Τόμος ἕβδομος B.D. 3. σου] + ὁ Edd. (A.V.) deest in B.D. (XII.) (Cf. contra Jul. iii. 104 e.) Post στερεῶν add. τὸν Edd. (Vat.) 8. τε assumptum ex B.D. 10. Haec καὶ λογισμῶν accesserunt ex B.D. Statim ἀθλότητος (sic) Edd. 14. διαπηξάμενος] διαστηριξάμενος iid, 19. ἴνα b. ἵν᾿ D. Edd. 20. ἀπὸ] ἐκ b.)

Καὶ ἐΓὼ ἀνήγαγόν σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου, καὶ θεὸν πλὴν ἐμοῦ οὐ [*](5) γνώσῃ, καὶ σώζων οὐκ ἔστι πάρεξ ἐνοῦ. ἐγὼ ἐποίμαινόν σε [*](6) ἑ τῇ ἔρήμῳ, ἐν γῇ ἀοικήτῳ, κατὰ τὰς νομάς αὐτῶν.

Πολὺς ἐν τούτοις τῆς ἀναισθησίας ὁ ἔλεγχος, καὶ τέθεινται στοιχηδὸν τῆς ἐπικουρίας οἱ τρόποι, τῆς ἀχαριστίας τῶν ἐξ Ισραὴλ καταδεικνύντες τὸ μέγεθος. ἐλέγχει δὲ, οὐκ ἠγνοηκότας, [*](c) ὥς γε οἶμαι· πόθεν ; ἀλλ’ ὡς ἐκ πολλῆς ἄγαν σκαιότητος καὶ λογισμοῦ νενευκότος εἰς ἀναισθησίαν, μονονουχὶ καὶ εἰς λήθην ὑπενηνεγμένους, ὧν ἔδει μεμνῆσθαι διαπαντός. ὁ μὲν γὰρ ἐπάρατος ῾Ιεροβοὰμ, τὰς δαμάλεις αὐτοῖς ἀνα- [*](3 Reg. xii. 28.) στήσας, ἔφασκεν “Οὗτοι οἱ θεοί σου Ἰσραὴλ οἵτινες “ἀνήγαγόν σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου.” οἱ δὲ, καίτοι γινώσκοντες ὅτι μὴ ἑτέρου τινὸς, ἀλλὰ Θεοῦ, κατόρθωσις ἦν τὸ χρῆμα αὐτοῖς, χειροκμήτοις δαμάλεσι προσῆγον τὰ χαριστήρια, [*](d) καὶ αὐταῖς ἀνάπτειν, οὐκ οἶδ’ ὅπως, ἀλλήλους ἀνέπειτέχνης] [*](1. δόξης b. 2. ἵνα] + μὴ Β. 9. κατερραμμένα B.D. κατεσταμένα (sic) Edd. καθεσταμένα e suo Migne. 15. παρεκτός pro πάρεξ F. ἐποίμαινόν B.D. (A.V.) ἐποίμανά F. ἐποίμανόν Edd. ante Migne. 17. τέρηνται D. 20. πολλῆς] πολλῶν Edd. 21. νενευκότας iid.)

Χρὴ δὴ οὖν ἄρα μεμνῆσθαι διὰ παντὸς, ὧν ἃν ἔχοιμεν παρὰ Θεοῦ, καὶ τὴν ἐπὶ τούτοις λήθην ὡς ἀποτάτω ποιεῖσθαι [*](a 183 Α.) φιλεῖν τῆς ἑαυτῶν διανοίας, ὡς ὀλέθρου πρόξενον, καὶ παροτρύνον εἰς ἀγανάκτησιν τὸν ἁπάσης ἡμῖν εὐημερίας δοτῆρα Θεόν. ὁ γὰρ ἀχάριστος ὡς βλάσφημος, κατά γε τὸ ὑπό [*](Supra 159 c.) του σοφῶς εἰρημένον.

Kαὶ ἐνεπλήσθησαν εἰς πλησμονὴν, καὶ ὐψώθησαν αἱ καρδίαι αὐτῶν· ἕνεκα τούτου ἐπελάθοντό νοῦ.

Ωσπερ οἱ τῶν ἰατρῶν ἐμπειρότατοι τὰς τῶν νοσημάτων εὖ μάλα περιαθροῦντες αἰτίας, τοῖς ἀπὸ τῆς τέχνης ἐπικουρήμασιν [*](b) ἀνακόπτειν ἐπείγονται· κατὰ τὸν αὐτὸν οἶμαι τρόπον καὶ ὁ τῶν ὅλων Θεὸς εἰς νοῦν ἔσω καὶ καρδίαν ὁρῶν, τὰς τῶν ἐν ἡμῖν παθῶν αἰτίας περιεργάζεται, οὕτω τε λοιπὸν [*](6. τροφορήσας (sic) Aubertus. 7. καὶ secundum om. D. 8. καθεὶς b. 9. ἀγγέλου D. b. sed cf. De Ad. 233 a. Glaph. 287 a. ἀγγέλων habet B. Statim κοὶ assumptum ex B.D. 10. εὐθυμίαν] εὐθηνίαν Edd. invitis B.D. b. 19. καὶ pro ὡς Edd. 21. Καὶ prius om. F. (Alex. 106.) 22. ἐπελάθετο D. 24. περιαρθροῦντες Edd. 25. ἐπάγονται pro ἐπείγονται iid.)

Σφαλερὸν οὖν ἄρα καὶ δυσδιοίκητον ἡ τρυφὴ, καὶ λεία τις ὥσπερ ὁδὸς εἰς ἀπόστασιν τὴν ἀπὸ Θεοῦ· παρὰ πολὺ δὲ ἀμείνων ἡ σύμμετρος θλίψις. πιστώσονται δὲ πρὸς τοῦτο ἡμᾶς αἱ τῶν ἁγίων φωναί. ὁ μὲν γάρ τις ἔφασκε [*](Es. xxvi. 16.) “Κύριε, ἐν θλίψει ἐμνήσθημέν σου· ἐν θλίψει μικρᾷ [*](4. φαίνοιντο Edd. 1 1, σου om. D. 12 ὅσα D. 23—26. Haec καὶ ἐπειδὴ—λαμπρότητα accesseruut ex D.)

Και εσομαι αὐτοῖο ώα πάνθΗρ και ώο πάρδαλιο- κατά thv οδόν [*](7) ἐκεῖ 0κύνιm δρυμοῦ, ωρ(α ἀΓρο6 δaanά6ει άπορουμένΗ, και [*](8) διαῤμ̔εω 0υΓκλΗ0μὸι καρΜαc αὐτῶ, κΜ φάρονται αὀτοὺc ’πειδὴ γὰρ τῆς θΗρία άρρου διασπάσει γέγονεν.

’Έ/πειδη γὰρ της εὐθυμίας το πλάτος γεγονεν αυτοϊς. ὀλέθρου πρόξενον καὶ ἀποστασίας ἀφορμὴ, ταύτητοι λοιπὸν αἱ θλίψεις ἐπάγονται, καὶ ἀναλόγως τοῖς ἀρρωστήμασι. τὰ γάρ τοι πολὺ νενοσηκότα τῶν σωμάτων καὶ σεσηπότα λοιπὸν, εἴξειεν οὐδαμῶς ἠπίοις μὲν ἔτι φαρμάκοις, δέοιτό δ ἃν μᾶλλον καὶ σιδήρου καὶ πυρός. οὐκοῦν ἐπειδήπερ τὸ τῆς θείας ἡμερότητος μέγεθος ὤνησεν ὀλίγα τοὺς ἐξ Ἰσ- ραὴλ, ἵνα μὴ λέγοιμι παντελῶς οὐδὲν, θηριοπρεπὴς αὐτοῖς ἀγριότης ἐπάγεται. ἑαυτὸν δὲ παρεικάζει τοῖς ὅτι μάλιστα [*](c) τῶν θηρίων δεινοτάτοις καὶ βοροῖς, καὶ πολὺ λίαν ἔχουσι τὸ εἰς ὠμότητα βλέπον. οὐχ ὅτι πάντως ἡ θεία τ ε καὶ ἀπόρρητος φύσις γεν́οιτ ἃν ἐν τοιαύταις ὀργαῖς, ἀλλ’ ἐκεῖνό που τάχα διδάσκει πάλιν, ὅτι κεχρήσονται μὲν οἱ Ἀσσύριοι ταῖς οὕτως ἀκράτοις ὀργαῖς, ἀπάνθρωποί τε καὶ ἀτεράμονες, καὶ τί γὰρ οὐχὶ τῶν τοιούτων, γεγονότες ἁλώσονται· δόξειε δ’ ἂν εἶναι Θεοῦ τὸ πραττόμενον, ἐπεί τοι γενέσθαι συγκε- χώρηκεν αὐτὸς, τοῖς οὕτως ἀγρίως ἡμαρτηκόσι τὴν αὐτοῖς [*](d) πρέπουσαν ὀργὴν ἐπαφείς. εὑρήσω τοίνυν αὐτοὺς ὡς πάνθηρ [*](3. Hoc ὅτι accessit ex D. 6, μοι] μου Edd. 9• ἄρκτος D. Edd. (86, 130, 31Ι•) ἄρκος F. (A.V. XII.) 10. φάγονται B.D. (Alex.) καταφάγ. Edd. (Vat.) cf. infra 185 a. 11. δρόμου pro δρυμοῦ Edd. ante Migne. Statim καὶ add, F. (22 al.) 12. εὐθυμίας] εὐθηνίας Edd.)

Τῇ διασπορά σου ᾿Ισραὴλ τίς βοηθήσει ; που ὁ βασιλεύς σου [*](b) οὗτος ; κὼ διασωσάτω σε ἐν πάσαις ταῖς πόλεσί σου· κρινάτω [*](11) σε δυ’ εἶπας Δός μοι βασιλέα καὶ ἄρχοντα. καὶ ἔδωκά σοι ἐν ὁργῇ μου, καὶ ἔσχον ἐν τῷ θυμῷ μου συστροφὴν ἀδικίας.

Εφην ἤδη καὶ ἐν τοῖς ἀνωτέρω βραχὺ, ὅτι κατῃτιᾶτο Θεὸς τοὺς ἐξ ᾿Ισραὴλ, ὡς οὐκ οἶδ’ ὅπως ἑλομένους τὸ ἀνθρωπίνοις μᾶλλον ὑπεζεῦχθαι ζυγοῖς, καὶ ἀνήνασθαι τὴν ὑπ’ αὐτῷ [*](1. κοὶ assumptum ex B.D. b. 2. ἀπαντήσω b. ἄρκος b. (A.V. XII.) 3. ἤγουν D. b. ἢ Edd. σκύμνων ἐξῃρημένων] σκυμνίων ἀφῃρημένων b. 7. ἀσφάλειαν D. ἔχῃ D. b. 8. καὶ om. D. lO. εἰ assumptum ex D.b. II, καίτοι assumptum ex B.D. b. 12. θηρίῳ] θηρίων Edd. invitis B.D.b. ἄρκῳ b. 15. ἕψονται δὲ D. ἕψονται Β. καὶ ἕψον. ταὶ Edd. 18. Haec καὶ θηρίοις accesserunt ex B.D. 22. εἶπες D. (49.) καὶ ἄρχοντα om. D. σοι] + βασιλέα Edd. (A.V. etc.) deest in B.D. 23. ἔσχον] ἔσχατον (sic) D. 25. ὡς οὐκ οἶδ’ B.D. καὶ οὐδ’ Edd.)

Ἀλλ’ ἴσως ἐρεῖς Καίτοι φαίνομαι μὲν ὡς αἰτήσας ἐγὼ, σὺ δὲ καὶ δοὺς καὶ κεχρικὼς ἐν ἀρχαῖς τὸν Σαούλ. ναί φησιν, ἀλλ’ ἐν ὁργῇ δεδωκα τὸν ἡγούμενον, κα) ἔσχον ἐν τῷ θυμῷ μου συστροφὴν ἀδικίας, ὡς ἠδικημένος παρὰ σοῦ, φησί· μόνον δὲ οὐχὶ καὶ τῶν τῆς βασιλείας θώκων ἐξωθούμενος, τό [*](e) γε ἧκον εἰς τὸ σοὶ δοκοῦν, τεθύμωμαι λίαν. πλὴν ἀνέδειξα, καίτοι τὸ χρῆμά φησιν οὐκ ἀναγκαῖον εἰδὼς εἰς ὄνησιν, ἀλλ’ ἵνα σε τῶν πραγμάτων ἡ πεῖρα πληροφορήσῃ καλῶς, ὅτι σκαιὰ καὶ ἄχρηστα κἀν τούτῳ βεβούλευσαι. ποῦ γὰρ νῦν ἐστιν, ἢ ποία λοιπὸν ἐξ αὐτοῦ γένοιτ’ ἂν τοῖς πουλεμουμένοις ἡ ὄνησις ; ἀλλ’ εἶπερ ἦσθα πάλιν ὑπὸ τὴν ἐμὴν φειδῶ τε καὶ χεῖρα, πάντως ἂν ὤφθης ἐν ἀμείνοσι τῶν ἐχθρῶν. οὐκοῦν “Ματαία σωτηρία ἀνθρώπου κατὰ τὸ γε- [*](Ps. lix. 13.) γραμμένον, καὶ “ ψευδὴς ἵππος εἰς σωτηρίαν,” ἡ ἐπ’ ἄρχουσιν [*](Ps. XXXII. 17.) [*](1. ἀραιοτέρων] + καὶ Edd, 5. καταβεβοήκατε] καταβεβήκατε iid. 8. λοιπὰ] ἄλλα iid. 9. εὖ βεβ.] Sic correxi ex D. εὐβεβ. iid. 13. τῶν alt. D. Edd. τὸν Β. 18. ἔσχον] ἔσχατον (sic ut supra) D. 20. τῶν τῆς βασιλείας θώκων] τῆς τῶν βασιλέων θάκων (sic) D. 25. ἐστιν om. D. 26. ἡ om. D. 28. Haec οὐκοῦν c., c., accesserunt ex D.)

᾿Εφραΐμ, ἐγκεκρυμμένη ἡ ἁμάρτια αὐτοῦ· ὡδῖνες ὡς ἥξουσιν αὐτῷ. οὗτος ὁ υἰός θοῦ ὁ φρόνιμος, διότι οὐ μὴ ὑποστῇ ἐν συνρτιβῇ τέκω.

Tοῦτο οἶμαί ἐστι τὸ “ Συνέλαβε πόνον, καὶ ἔτεκεν ἀνο- “μίαν.’’ ἐν ἀρχαῖς μὲν γὰρ ῾Ιεροβοὰμ, ἵνα τῶν σκήπτρων μὴ ἀποπέσοι· τὰς κατὰ νόμον θυσίας ἀποπληροῦν ἐθέλοντος τοῦ ᾿Ισραὴλ, ταύτης τε ἕνεκα τῆς αἰτίας ἀναφοιτῶντος εἰς [*](b) ῾Ιεροσόλυμα· τὰς δαμάλεις ἐπενόησε τὰς χρυσᾶς. καὶ ὥσπερ τινὰ πονηροῦ σπέρματος καταβολὴν εἰς νοῦν ἐδέχετο κατακεχωσμένην, ὥσπερ καὶ ἐγκεκρυμμένην τὴν ἁμαρτίαν. ἀλλ’ ἥξει φησὶ καὶ ὁ τῶν ὡδίνων καιρός. οὗτος δ’ ἃν νοοῖτο πάλιν, ὅ τε τοῦ πολέμου καὶ τῆς αἰχμαλωσίας. εἰ γὰρ καὶ μὴ αὐτῷ συνέβη τῷ Ἐφραῒλ, ἀλλ’ οὖν τοῖς ἐξ αὐτοῦ γε· γονόσιν, ἤγουν τοῖς τῆς ἀρχῆς διαδόχοις, ἐπῆλθον κατὰ καιροὺς, ὅτι τῆς ἐκείνου δυσσεβείας γεγόνασι μιμηταί.

Διαλέγεται τοίνυν ὡς πρὸς τὴν ἐν τῆ Σαμαρείᾳ Συναγωγὴν καί φησι τίς σε διασώσει ; ἆρα ὁ υἱός σου οὗτος ὁ [*](C) φρόνιμος 5 λέγων δὲ τὸ οὗτος, ἣ τὸν κατὰ καιροὺς βασιλεύοντα δείκνυσιν, ὃς καὶ τὴν τοῦ δοκεῖν εἶναι συνετὸς ἐδέχετο δόξαν· παρέπεται γὰρ τοῦτο τοῖς κρατοῦσιν ἀεί· ἤγουν ἕτερόν τι, καὶ τῷ καιρῷ πρέπον ὑποδηλοῖ, καθ’ ὃν καὶ ὁ τῆς προφητείας ἐγένετο λόγος. βασιλεύοντος γὰρ [*](4 Reg. xvii. 1sqq.) τοῦ· Ἄχαζ ἐπὶ τὸν Ἰούδαν ἐν τοῖς ῾Ιεροσολύμοις, “ἐν ἑνδε- “κάτῳ ἔτει, βεβασίλευκεν ἐν τῇ Σαμαρείᾳ ἐπὶ τὸν ᾿Ισραὴλ “᾿Ωσηὲ υἱὸς ᾿Ηλὰ, ὃς ἐποίησε τὸ πονηρὸν ἐν ὀφθαλμοῖς “Κυρίου.” ἀλλὰ κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ κατεστράτευσε τῆς Σὰ. [*](2. καταθαιάσαιτο (sic) D. 5. ὑποστῇς Β. 6. ἐστιν οἶμαι inverso ordine D. 8. ἀποπέσοι] ἀπώσῃ Edd. II. ἐδέχετο] ἐδέξατο b. 12. κατακεχωσμένην D. b. κατακεχρωσμένην Β. Edd. 13. καὶ om. b. 14. καὶ alt. om. D. 19. ἆρ’ D. 23. ὃν] ὃ Edd. 24. ἐγίνετο D. 25. Ἄχαζ D. Ἄχατζ Edd. ante Migne. 27 ἦλά D.)

´Eκ χειρὸς ᾅδου ῥύσομαι αὐτοὺς, ἐκ θανάτου λυτρώσομαι αὐτούς· [*](14) ποῦ ἡ δίκη ὅου, θάνατε ; που τό κέντρον σου, ᾅδη ;

Τὰ ἐκ θυμοῦ λαλήσας τοῖς ἡμαρτηκόσι, καὶ τὰ ἐκ λύπης [*](4. μαναὰ] μαανὰ D. (56, 246.) 10. ὁρίοις Β. ὄρεσι D. ὁρίοις Pont. ὀρείοις Aub. 11. ἡμῖν ὁ προφητικὸς inverso ordine D. 16. ἀνώνητα (sic) Edd. 19. ὁ assumptum ex B.D. 23. κύριος] + καὶ μὴν καὶ ὁ θεσπέσιος παῦλος γράφων Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ. 24. πᾶσα alt. assumptum cx B.D. 26. αὐτοὺς prius] + καὶ B. Edd. (Vat. XII.) om. D. (Alex.) 27. δίκη D. Edd. νίκη (130, 311.) cf. infra.)

Παράκλησις κέκρυπται ἐξ ὀφθαλμῶν μου; διότι οὐτος ανα μέσον [*](a 188 A. 15) ἀδελφῶν διαστελεῖ.

᾿Αναγνωσόμεθα τοῦ προκειμένου τὸν πρῶτον στίχον κατ’ ἐπερώτησιν, καὶ ὑποστιγμὴν, καί τι τοιοῦτον ἡμῖν ὑπεμφήνειεν ἂν ὀρθῶς νοεῖν ᾑρημένοις. κατηρρώστησέ φησιν, ἡ ἀνθρώπου φύσις τὸ πολυειδὲς εἰς ἁμαρτίαν, καὶ ἀπονένευκεν οὐ μετρίως εἰς τὸ πλημμελές· ταύτῃτοι δικαίως κατεδικάσθη θανάτῳ. εἶτα τίς ἔσται τῆς ἐπικουρίας ὁ τρόπος τοῖς τοῦτο παθοῦσιν, ἢ ὅπως ἂν διακρούσαιντο τὸ συμ- [*](b) βεβηκὸς, αὐτὸς ἐγὼ διασκέψομαι, μᾶλλον δὲ ἤδη καὶ ὁρίσας ἔχω. ἢ ἆρά τις ἐστὶν ἐν ὑμῖν, φρενοβλαβείας εἰς τοῦτο προήκων, ὡς οἴεσθαί τε καὶ λέγειν, ὅτι παρακλήσεως καὶ παραμυθίας ἐστί τις τρόπος, ὃν ὁ θεῖός τε καὶ ἀκήρατος οὐχ ἑώρακε νοῦς ; εἰμὶ γὰρ τεχνίτης, ἄναλκίς τε πρὸς οὐδὲν, ἀλλ’ εὖ οἶδα πάντα, καὶ ἀμελλητὶ κατορθῶ τὸ δοκοῦν. καίτοι, φησὶν, οὗτος ἀνὰ μέσον ἀδελφῶν διαστελεῖ. προαπαγγέλλει δὲ διὰ τούτων ἡμῖν τὸν κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν τὸν δοκοῦν.