In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Συμβέβηκε δὲ τοῦτο γενέσθαι καὶ τοῖς πεπαρῳνηκόσιν εἰς τὸν Τύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν Χριστόν. ἐπειδὴ γὰρ οἱ δείλαιοι καὶ νόμου καὶ προφητῶν ὀλίγα πεφροντικότες οὐ παρεδέξαντο τὸν Χριστὸν, τέλος ὄντα νόμου καὶ προφητῶν, [*](c) ἁλλὰ, καίτοι σαφῶς εἰδότες ὡς αὐτός ἐστιν ὁ κληρονόμος, [*](S. Matth. xxi. 38, 39.) [*](1. κατάρχεσθαι Edd. invitis Α.Β. 3. καταδονείσθω ἡσθῶ (sic) b.] φησὶ A.B.b. κατασεισθήσεται Edd. πρόπυλα iid. invitis A.B.b. μεθυέτω A.b. μεθιέτω Edd. 5. τὰς] + τῶν iid. invitis A.B.b. 6. προυφανεστέρων b. invito Α. 12. εἶπον (sic) Α. 13. ἐζωσμένῳ Edd. invito Α. εἴρητο Β. εἴρηται Edd. 14. φείσησθε Α. (Alex.) φείδεσθε Edd. (Vat.) 18. ὅπως Α. ὅτι Edd. ὀργῆς Α. ἀρχῆς iid. 20. καὶ alt. assumptum ex Α. 22. κεφαλαὶ Α.Β. κεφάλαιον iid. 23. γενέσθαι om. B. 23, 24. Assumpta καὶ ex Β. ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν τὸν om. Α.] Χριστόν ex Α.Β. 25. πεφρονηκότες Edd. 26. ὄντα] + καὶ iid. invitis Α.Β.)

528
ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος ἐκβεβλήκεσαν, καὶ τελευταῖον ἐσταύρωσαν, δέδονται εἰς ἐρήμωσιν τοῖς Ῥωμαίων στρατηγοῖς, καὶ ἐμπέπρησται μὲν ὁ διαβόητος ἐκεῖνος ναὸς, κατεσπάσθη δὲ καὶ τὸ ἐν αὐτῷ θυσιαστήριον, καὶ κατεδονήθη τὰ πρόπυλα, συνδιολώλασι δὲ τοῖς ἀγελαίοις οἱ προὔχοντες· ἐφείσατο γὰρ οὐδενὸς τῶν παρ’ αὐτοῖς ὁ πόλεμος.

Kαὶ ἕκαστος δὲ τῶν πεπιστευκότων, κἂν εἴτε ναὸς εἴη [*](d) Θεοῦ ὡς ἔνοικον ἔχων αὐτὸν, κἂν εἴτε νοοῖτο θυσιαστηριον, ὡς τὴν ἰδίαν πολιτείαν ἱερουργῶν Θεῷ, εἶτα βλέψας ἐπὶ τὸ ῥᾴθυμον παροτρύνῃ Θεὸν, πρὸς τὸ μηδὲν οἰχήσεται, καὶ πάνδεινον ὑποστήσεται τὴν καταστροφήν. ἀπροσωπόληπτος [*](Ezek. xxxiii. 12.) γὰρ ὁ Δεσπότης, καὶ “Δικαιοσύνη δικαίου οὐ μὴ ἐξέληται “αὐτὸν ἐν ἧ ἂν ἡμέρᾳ πλανηθῇ,” κατὰ τὸ γεγραμμένον.

Οὐ μὴ διαφύγῃ ἐξ αὐτῶν φεύγων, οὐδ’ οὐ μὴ διασωθῇ ἐξ αὐτῶν [*](2) ἀνασωζόμενος. ἐὰν κατορυγῶσιν εἰς ᾅδου, ἐκεῖθεν ἡ χείρ μου [*](e) ἀνασπάσει αὐτούς· καὶ ἐὰν ἀναβῶσιν εἰς τὸν οὐρανὸν, ἐκεῖθεν [*](3) κατάξω αὐτούς· ἐὰν ἀγκρυβῶσιν εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ Καρμήλου, ἐκεῖθεν ἐξερευνήσω καὶ λήψομαι αὐτούς· καὶ ἐὰν καταδύσωσιν ἐξ ὀφθαλμῶν μου εἰς τὰ βάθη τῆς θαλάσσης, [*](4) ἐκεῖ ἐντελοῦμαι τῷ δράκοντι καὶ δήξεται αὐτούς· καὶ ἐὰν πορευθῶσιν ἐν αἰχμαλωσίᾳ πρό προσώπου τῶ ὠρῶ αὐτῶν, ἐκεῖ ἐντελοῦμαι τῇ ῥομφαίᾳ καὶ ἀποκτενεῖ αὐτούς· καὶ [*](343 Α. a) στηριῶ τοῦς ὀφθαλμούς μου ἐπ’ αὐτοὺς εἰς κακὰ καἰ οὐκ εἰς ἀγαθά.

Ἐπὶ καιροῦ τάχα που λοιπὸν εἰρήσεται τοῖς τούτων ἀκροωμένοις τὸ διὰ φωνῆς τοῦ μακαρίου Δαυεὶδ πρὸς Θεὸν [*](1. ἐκβεβλήκεσαν Β. ἐκβεβλήκασι Edd. 6 . τῶν deest in Edd. 8. ἔνοικον] ἔοικεν (sic) Α. 9 . ἱερ.] + τῷ Edd. invitis Α. Β. 10 . παροτρύνει Α. 11, τὴν assumptum ex Α. Β. 13. ᾗ] + δ’ Β. Edd. Οὐ] Καὶ οὐ, F. Edd. (Co.) οὐδ’ οὐ μὴ B.F. οὐ μὴ Α. οὐδὲ μὴ Edd. (Alex.) [καὶ οὐ μὴ Vat.] ἐξ om. Α. 15. διασωζόμενος Α. 16. ἐξανασπάσει F. 17. ἐὰν] καὶ ἐὰν Β. (22 al.) Statiin ἐγκρυβῶσιν Β. (Alex. XII.) ἐγκρυφῶσιν Α. ἐγκατακρυβῶσιν Edd. (Vat.) 18. ἐπιλήψομαι F. 20. δήξεται] γρ. δέξεται Β mg. 25. που om. Β. 20. Haec τοῦ μακαρίου assumpta ex A. B. πρὸς] + τὸν iid.)

529
ὑμνούμενον “Ποῦ πορευθῶ ἀπὸ τοῦ Πνεύματός σου; καὶ [*](Ps. cxxxviii. 7—10.) “ἀπὸ τοῦ προσώπου σου ποῦ φύγω; ἐὰν ἀναβῶ εἰς τὸν “οὐρανὸν, σὺ ἐκεῖ εἶ· ἐὰν καταβῶ εἰς τὸν ᾅδην, πάρει· ἐὰν “ἀναλάβοιμι τὰς πτέρυγάς μου κατ’ ὄρθρον καὶ κατασκη- “νώσω εἰς τὰ ἔσχατα τῆς θαλάσσης, καὶ γὰρ ἐκεῖ ἡ χείρ “σου ὁδηγήσει με καὶ καθέξει με ἡ δεξιά σου.” πανδερκὲς γὰρ τὸ θεῖον, καὶ πρός γε τούτῳ καὶ παναλκὲς, καὶ οὐκ ἄν τις διαλάθοι τὸν ἀκατεύναστον ὀφθαλμόν. ἔφη γὰρ, ὅτι “Θεὸς ἐγγίζων ἐγώ εἰμι, καὶ οὐχὶ Θεὸς πόρρωθεν. μὴ ἀπ’ [*](Hier. xxiii. 23; xxxix. 27.) “ἐμοῦ κρυβήσεται τι; ἀλλ’ οὐκ ἃν ἔξω τις ἴοι ποτὲ τῆς [*](b) ἐπεῤῥιμμένης αὐτῷ συμφορᾶς ὡς ἀπὸ θείων νευμάτων, Γἢν γὰρ χεῖρα τὴν ὑψηλὴν τίς ἀποστρέψει; κατὰ τὸ [*](Es. xiv. 27.) γεγραμμένον. ποία γὰρ ἡμᾶς ὀνήσει μηχανή; ἣ τίς δὲ ὅλως ἡμῖν ἐπαμύνῃ τρόπος, Θεοῦ καθορίζοντος τὸ χρῆναι παθεῖν; ὅτι τοίνυν ἀνόνητος παντελῶς τοῖς ὑπὸ θείαν πεσοῦσιν ὀργὴν καὶ βουλὴ καὶ σκέψις καὶ πᾶν εἶδος ἐπινοίας, σαφηνίζει λέγων Ώς οὐκ ἄν τις διαφύγοι, κἂν εἰς αὐτὸν κρυφθείη τὸν ᾅδην· ἔστι δὲ ὑπερβολικὸς ὁ λόγος· κἂν εἰ ἀναπταίη μὲν εἰς οὐρανὸν, διέλθοι δὲ καὶ εἰς τὴν τοῦ Καρμηλου [*](c) κορυφὴν, ἀλλ’ ᾗπερ ἃν ἴοι, καταληφθήσεται· κἂν εἰ ἐν θαλάσσῃ γένοιτο, περιπεσεῖται τῷ δράκοντι, ἤγουν κατὰ τὴν τῶν Ἑβραίων ἔκδοσιν, τῷ κήτει δοθήσεται· κἂν εἰ γένοιτο παρ’ ὤροις, καὶ λοιπὸν αἰχμάλωτος, καὶ τοῖς τῆς δουλείας ζυγοῖς ἀθλίως ἐνισχημένος, καὶ τοῦτο, φησὶ, μικρὸν ἔσται, καὶ οὐκ ἀρκοῦν εἰς δίκην αὐτῷ· καταρθήσεται γὰρ αὐτοῦ καὶ τῆς ῥομφαίας τὸ δεῖμα. καὶ οὐ πεπαύσεται, φησὶν, [*](1—6. καὶ ἀπὸ τοῦ προσώπου—ἡ δεξιά σου] καὶ τὸ ἑξῆς Edd. 4 . Α. contra Anthrop. 389 a. ἀναλάβω Β. (A.V.) cf. in S. Joan. 495 a. 10. εἴη pro ἴοι Α. ut supra 306 b. C. 11. ἐπαριθμημένης pro ἐπεῤῥιμμ. Α. ἕως Α. 13. ἢ assumptum ex Α. 14. ἐπαμύνῃ Β. ἐπαμύνει Α. επαμυνεῖ Edd. 15. ἀνόνητος Α. ἀνόνητα Β. ἀνόνητοι Edd. 17. διαφύγοι Β. διαφύγῃ Edd. 18.κρυβείη Edd. invitis Α. Β. 19, διέλθοι Β. διαλάθοι Edd. 20. ᾗπερ ἂν ἴοι Β. εἴπερ ἂν οὖν Α. εἴπερ ἀνίοι Edd. 22. τῶν om. Α. ἔκδοσιν Α. Β. δύναμιν Edd. 23 . τοῖς om. Α 24. ἀθλίως Α. Β. ἀσχέτως Edd. 25. αὐτοῦ iid. Statim καταρθήσεται Β. καταργηθήσεται Α. καταρτηθήσεται Edd.)
530
ὁ τῶν ὅλων Θεὸς ἐπ’ αὐτοῖς στηρίζων τὸν ὀφθαλμόν· θυμοῦ [*](d) δὲ καὶ ἀπειλῆς τὸ χρῆμα σημεῖον· ἀπερείδομεν γὰρ ἐσθ’ ὅτε καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ τοῖς λυποῦσι τὸν ὀφθαλμὸν, βλοσυρόν τι καὶ ἀμειδὲς ἐνορῶντες αὐτοῖς. ἐπειδὴ δὲ κατασκέπτεται Θεὸς καὶ ἀγαθοὺς καὶ δικαίους, τὸ τῆς ἐποπτείας διάφορον διατρανοῖ λέγων εἰς κακὰ καὶ οὐκ εἰς ἀγαθά. κατεμβλέψεται γὰρ, φησὶν, οὐχ ἵνα τι νέμοι τῶν ἀγαθῶν, ἀλλ’ ἵν’ ἔχοιεν ἀκράδαντον καὶ οἱονεὶ πεπηγμένην τὴν καθορισθεῖσαν αὐτῷ ποινήν τε καὶ δίκην.

[*](e)

Ὑπομεμένηκε δὲ τουτὶ καὶ ἡ τῶν Ἰουδαίων ἀθλία πληθὺς, ἡ τὸ δίκαιον αἷμα τῆς ἰδίας καταγράψασα κεφαλῆς· ἔφασκον [*](S.Matth. xxvii. 25.) γὰρ τῷ Πιλάτῳ σταυροῦν ἀναπείθοντες τὸν Χριστόν “Τὸ “αἷμα αὐτοῦ ἐφ’ ἡμᾶς καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ἡμῶν.” τοιγάρτοι πανοικὶ διολώλασι καὶ αὐτοῖς ἀνδράσιν ἡρπάσθησαν πόλεις, ὡς τάχα που καὶ διαφυγεῖν ἰσχῦσαι μηδένα. οἷά τε γὰρ 1 καὶ ὅσα πεπόνθασιν, αἱ μακραὶ τῶν τὰ τοιάδε συντεθεικότων ᾄδουσι συγγραφαί.

[*](344 Α. a)[*](5)

Καὶ Κύριος Κύριος δ Θεὸς ὁ παντοράτωρ, ὁ ἐφαπτόμενος τῆς γῆς καὶ σαλεύων αὐτήν· καὶ πενθήσουσιν πάντες οἱ κατοικοῦντες αὐτὴν, καὶ ἀναβήσεται ὡς ποταμὸς συντέλεια αὐτῆς, καὶ καταβήσεται ὡς ποταμὸς Αἰγύπτου.

Εξ ἀγάπης ὁ Προφήτης οὐκ ἐᾷ τοῖς λεγομένοις ἀπιστεῖν, ὡς οὐκ ἐσομένοις, τοὺς ἀκροωμένους. τοῦτο δὲ ἦν ἀναπεί- [*](b) θοντος τὰ ἀμείνω μᾶλλον ἑλέσθαι μαθεῖν, καὶ δι’ αἰδοῦς ποιεῖσθαι τὸ χρήσιμον, ἵνα καὶ Θεὸς ἀποπαύσαι τὰ τῆς ὀργῆς καὶ ἀνασειράζοι τὴν συμφορὰν, καὶ μετανοοῦντας [*](1. αὐτῷ Edd. 2. ἔσθ’ ὅτε καὶ ἡμεῖς αὐτοὶ Β. καὶ ἡμεῖς ἀεί τοι Α. ἡμεῖς ἔσθ’ οτε Edd. 3, τε pro τι Edd. 4 . δὲ Α. γὰρ Edd. 6. κατεμβλέψεται Β. κατεμβλέψας τε Α. καταβλέψεται Edd. 7 . νέμοι Β. ἐμοὶ (sic) Α. νέμῃ Edd. 8. αὐτῶ Α. αὐτῶν Edd. 10, τοῦτο Α. 11. ἢ (= ἢ)—κατέγραψε pro ἡ—καταγράψασα Α. 16 . μικροὶ (sic) Α. τὰ om. Α. 18 . Κύριος om. Α. (22 al.) 19. διασαλεύων F. 20. συντελείας Α. (cf. 228.) 25. ἀποπαύσαι τὰ Α. ἀποπαύσῃ τὰ Β. ἀποπαύσαιτο Edd.)

531
δέξαιτο. κατοικτείρει γὰρ ἀεὶ τοὺς ἐπιστρέφειν ἐθέλοντας. διδάσκει τοίνυν ὅτι παναλκὴς ὁ Θεὸς, καὶ οὐκ ἀνικάνως ἔχων ἐπενεγκεῖν οἷς ἔφη τὸ πέρας. Κύριος γάρ φησι, Κύριος ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ, ὁ ἐφαπτόμενος τῆς γῆς καὶ σαλεύων αὐτήν. ὅμοιον ὡς εἰ λέγοι Μῆ καθ’ ὑμᾶς ὑπάρχειν οἴεσθε τὸν λελυπημένον. οὐ γὰρ ὡς ἄνθρωπος ὁ Δεσπότης, ἀλλ’ αὐτὸς ὁ τῶν δυνάμεων Κύριος, ὁ χεῖρα τῇ γῇ· τῇ Σαμαρειτῶν [*](c) δηλονότι· τὴν ἰδίαν ἐπαφιεὶς καὶ σαλεύων αὐτήν· καὶ οὔτι που τὸν συνήθη κλόνον ὑπομεῖναι παρασκευάζων αὐτὴν, ἀλλὰ τῷ πολέμῳ καὶ ταῖς ἀνηκέστοις συμφοραῖς κατασείων ἅπασαν καὶ καταδονεῖσθαι ποιῶν. ταύτῃτοί φησι Πενθήσει πᾶς ὁ κατοικῶν ἐν αὐτῇ, καὶ ὡς Αἰγύπτου ποταμος ἀναβήσεται μὲν ἡ συντέλεια, πάντα κατακαλύπτουσα οὔσα καὶ βαπτίζουσα· ὑπονοστήσει δὲ οὕτω πάντα πάλιν ἐν ἴσῳ τρόπῳ καθέλκουσά τε καὶ καταφέρουσα. ἔφαμεν δὲ, ὅτι τὸν Σεναχηρεὶμ καὶ τὴν τῶν Ἀσσυρίων πληθὺν καὶ τὸν ὑπ’ αὐτῶν [*](d) ἀρθέντα κατὰ τῆς Σαμαρείας πόλεμον τοῖς τῶν ποταμῶν παρεικάζει νάμασιν.

Οὐκοῦν ἔσται τοῖς προσκρούουσι καὶ καταλυποῦσι Θεὸν ἄπορος μὲν ἡ φυγὴ, πανσθενὴς δὲ καὶ δυσδιάφυκτος ἡ πλήττουσα χεὶρ, καὶ τοῖς ἅπαξ ἐνειλημμένοις οὐκ ἂν γένοιτό τις ἐπικουρία καὶ παράκλησις· “Ἐὰν γὰρ κλείση κατὰ ἀνθρώ- [*](Hiob xii. 14.) “ που, τίς ἀνοίξει;” κατὰ τὸ γεγραμμένον. ἄμεινον δὲ δήπου παρὰ πολὺ τὸ ἀποσκευάζεσθαι τὴν ὀργὴν ταῖς εἰς [*](e) τὸ αὐτῷ δοκοῦν καὶ φίλον ἀναδρομαῖς. τοῦτο δ’ ἂν γένοιτο, καὶ μάλα ὀρθῶς, εἰ τῶν ὄπισθεν ἐπιλανθανόμενοι, καὶ τὸ [*](Phil. iii. 14.) φαῦλον ἀποσπουδάζοντες, ταῖς εἰς ἀρετὴν ἐπιδόσεσιν ἑαυτοὺς καταλαμπρύνοιμεν. διανηξόμεθα γὰρ τότε τὰ ἐκ θυμοῦ, καὶ ἀγαθὸν ὄντα τῇ φύσει τὸν Δημιουργὸν μεταθήσομεν [*](3. ἔφην (sic) Α. 5, ὑμᾶς Α. ἡμᾶς Edd. οἴεσθαι Edd. invitis Α. Β. 7. τῇ alt. assumptum ex Α. Β. 8. ἐπαφιεὶς Β. ἐπαφεὶς Α. Edd. καἰ alt. assumptum ex Α. Statim οὔτι—αὐτὴν om. Β. 11. δονεῖσθαι Β. 14. πάντα assumptum ex Α. post καθέλκουσα ponit Β. 15, τε assumptum ex Α. 16, κατ’ pro ὑπ’ Α. 19, ὅτε pro ἔσται Α. λυποῦσι Β. 24. δήπου. om. Β. τὸ assumptum ex Α. 28. καταλαμπρύνωμεν Edd. invitis Α. Β. Statim διανηξόμ.—ἀξιοῦν (fin. scholii) om. Β. τὰ om. Α.)

532
εὐκόλως εἴς γε τὸ χρῆναί φημι χρηστῆς καὶ ἡμερωτάτης ἡμᾶς ἐποπτείας ἀξιοῦν.

[*](6)

Ὁ οiκοδονῶ εἰς τὸν οὐρανὸν τὴν ἀνάβασιν αὐτοῦ, καὶ τὴν ἐπαγγελίαν αὐτοῦ ἐπὶ τῆς γῆς θεμελιῶν· ὁ προσκαλούμενος τό [*](345 Α. a) ὕδωρ τῆς θαλάσσης καὶ ἐκχέω αὐτὸ ἐΜ προσώπου τῆς γῆς· Κύριος ὁ Θεὸς ὁ Παντοκράτωρ ὄνομα αὐτῷ.

Kαὶ διὰ πλειόνων ἔτι καταδεδίττεται λόγων τοὺς ἀποφοιτῶντας Θεοῦ, καὶ μετασοβεῖ πρὸς τὸ ἄμεινον, εὐτέχνως τῆς θείω φύσεως τὴν ὑπεροχὴν καὶ τὸ παναλκὲς ἐξηγούμενος, καὶ ὅτι πάντη τε καὶ πάντως τοὺς ἰδίους λόγους ἀποπερανεῖ, παρεμποδίζοντος οὐδενὸς, πειρᾶται πληροφορεῖν. [*](Supra ver. 5. b) “ Ὁ γὰρ ἐφαπτόμενος, φησὶ, τῆς γῆς, καὶ σαλεύων αὐτὴν,” κατά γε τοὺς ἀρτίως ἡμῖν ἀποδοθέντας τρόπους· αὐτὸς δὴ οὗτός ἐστιν ὁ οἰκοδομῶν εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνάβασιν αὐτοῦ· μόνον δὲ οὐχί φησιν Ὁ πᾶσαν ἔχων τὴν ἐξουσίαν, ὥστε καὶ αὐτοῖς ἐπιβαίνειν τοῖς οὐρανοῖς, καὶ τὸ κατὰ πάντων κεκτῆσθαι κράτος, ὡς καὶ αὐτὴν ἔχειν ὑπεστρωμένην αὐτῷ τὴν ἄνω τε καὶ ἐν τοῖς οὐρανοῖς κτίσιν, ἤτοι τῶν ἁγίων ἀγγέλων τὴν μακαρίαν πληθύν. οὐρανοὺς δὲ εἶναί φαμεν τοὺς τὸν οὐρανὸν οἰκοῦντας ἀγγέλους. ἰστέον δὲ, ὅτι καὶ ὁ θεσπέσιος Ἰακὼβ αἰνιγματωδῶς τὸ χρῆμα τεθέαται. [*](c) κλῖμαξ γὰρ ἦν ἀπὸ γῆς διήκουσα μέχρις οὐρανοῦ, καὶ [*](Gen. xxviii. 13.) “Ὁ μὲν Κύριός φησιν ἐπεστήρικτο ἐπ’ αὐτῆς,” ἀναβαίνοντας [*](Ib. 12.) δὲ καὶ καταβαίνοντας δι’ αὐτῆς ἐθεᾶτο τοὺς ἀγγέ- [*](1. Hoc φημι assumptum ex Α. 3, τὴν prius assumptum ex Α. Β. (XII mg.) αὐτοῦ om. F. Edd. (Co.) 4. αὐτοῦ om. F. Edd. (Co.) τῆς assumptum ex A.B. (Vat.) deest in Edd. (Alex.) προκαλούμενος Α. Edd. 6. Haec ὁ Θεὸς ὁ accesserunt ex A.B. (Alex.) 7. καταδέδεικται Α. 11. παραποδίζοντος Α. 13, κατά γε] Sic correxi. κατά τε Α. κατὰ Edd. δὴ οὗτος om. Β. 14. τὸν om. Α. οὐρανὸν] + τὴν Edd. invitis Α. Β. cf. infra c. 346 a. 15. δὲ assumptum ex Α. post οὐχὶ ponit B. 17. ὡς om. B. 18. κτίσιν assumptum ex A.B. 19. οὐρανὸν Edd. Statim δὲ Α. γὰρ B. Edd. 21. Haec ὁ θεσπέσιος accesserunt ex A.B. 22. ἦν assumptum ex Α. μέχρις Α. Β. ἄχρις Edd.)

533
λους. τοῦτο οἶμαί ἐστι τὸ οἰκοδομῶν εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνάβασιν αυτου.

Ἀλλὰ καὶ ὅπερ ἂν ἐπαγγέλληται τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς, φησὶ, τοῦτο δὴ πάντως ἐστὶν ἀκράδαντόν τε καὶ ἀραρὲς καὶ οἷον τεθεμελιωμένον. ἀτονήσει γὰρ κατ’ οὐδένα τρόπον ὁ τῶν δυνάμεων Κύριος, οὐδ’ ἂν διαπέσοι ῥῆμα τὸ παρ’ αὐτοῦ. καὶ πρὸς τοῦτο ἡμᾶς ὁ Σωτῆρ’ ἐμπεδοῖ λέγων “Ὁ οὐρανὸς [*](S. Matth. xxiv. 35.) “καὶ ἡ γῆ παρελεύσεται· οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ πάρω [*](d) “θωσιν.’’ αὐτὸς οὗτός ἐστιν ὁ καὶ τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ ἀρρήτοις δυνάμεσιν ἀνιμώμενος, καὶ ὕων ἐπὶ τὴν γῆν, τουτέστι πάλιν, ὁ οἰκονομῶν τὰ ἀνθρώπινα, καὶ τοσοῦτον εὐσθενὴς, ὡς καὶ τὰς τῶν γεγονότων φύσεις ἐφ’ ὅπερ ἂν ἕλοιτο μεταστοιχειοῦν εὐκόλως, ὄνομά τε αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς, καὶ πρός γε τούτοις ὁ παντοκράτωρ. καὶ οὔτι που κλῆσις ἂν νοοῖτο τὸ χρῆμα ψιλὴ, καθάπερ ἀμέλει καὶ ἐπ’ ἀνθρώπου [*](e) τυχὸν, ἀλλ’ ἐξ αὐτῆς ἀληθείας ὀρθῶς ηὑρημένον. ἀπὸ γὰρ τοῦ κυριεύειν οὐσιωδῶς, καὶ τὸ κατὰ πάντων ἀνῆφθαι κράτος, οὕτως ὠνόμασται πρός τε ἡμῶν αὐτῶν καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. σκοπὸς δὴ οὖν τῷ Προφήτῃ τὸ διὰ πλείστων ὅσων, καὶ ὅπως ἂν δύναιτο, καταπτοεῖν τοὺς ἠπατημένους, καὶ μεταπείθειν εὖ μάλα πρός γε τὸ χρῆναι γοργῶς ἀνόπιν ὥσπερ ἰέναι, χρῆμά τε ἡγεῖσθαι λαμπρὸν τὴν δικαιοσύνην, καὶ ποιεῖσθαι πάλιν αἱρετὸν τὴν εἰς Θεὸν εὐσέβειαν τοῖς τῶν ἐσομένων δείμασιν ἀνακόπτοντας εὐσθενῶς τὴν εἰς τὰ [*](a 346 Α.) 5 αἰσχίω ῥοπήν. καὶ τοῦτο οἶμαί ἐστι τὸ διὰ φωνῆς τοῦ Δαυεὶδ ὀρθῶς εἰρημένον πρὸς τὸν τῶν ὅλων Δεσπότην Ἐν [*](Ps. xxxi. 9.) “κημῷ καὶ χαλινῷ τὰς σιαγόνας αὐτῶν ἄγξαις τῶν μὴ “ ἐγγιζόντων πρὸς σέ.”

[*](3. ἐπαγγέλλεται Α. τῆς assumptum ex Α. 4, τε assumptum ἐχ’ Α. ἀραρὲς Β. ἀῤῥηκτὸν Α. ἀῤῥαγὲς Edd. 11, οὐράνια pro ἀνθρώπινα Edd. invitis Α. Β. 12. τῶν assumptum ex Α. Β. 13. καὶ pro ὁ Edd. 14. τὸ pro ὁ Edd. invito Β. 14—19. κοὶ οὔτι που—τῶν ἁγίων ἀγγέλων om. 14. κλῆσις] χρήσις Α. 15. ψιλὸν Α. ἀνθρώπων Edd. invito Α. 16, ηὑρημ. Α. εὕρημ’. Edd. 19. δὴ assumptum ex . Β. 21. ἀνόπιν ὥσπερ hoc ordine Α.Β. 23—28. κοὶ ποιεῖσθαι—ἐγγιζόντων πρὸς σέ om. B. 25. Hoc τοῦ assumptum ex Α. 27. κημῷ et χαλινῷ inter se transp. Α. (ut supra 279 a.))
534

Λέγοιτο δ’ ἃν καὶ ἐπὶ Χριστοῦ, καὶ μάλα εἰκότως Ὁ οικοδομων εἰς ’τον ουρανον αναβασιν αὐτοῦ. ἔστι μεν γαρ αυτὸς ἄνωθεν καὶ ἐξ οὐρανοῦ, ὅτι Θεὸς ἐκ Θεοῦ γεγέννηται [*](S. Joan. viii. 23.) κατὰ φύσιν· τοιγάρτοι καὶ ἔφασκεν “Ἐγὼ ἐκ τῶν ἄνω [*](b) “εἰμί. μεμαρτύρηκε δὲ καὶ ὁ σοφὸς Ἰωάννης λέγων περὶ [*](Ib. iii. 31.) αὐτοῦ “O ἄνωθεν ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων ἐστίν· ἀλλ’ ἔχων οὐσιωδῶς τὴν εἰς οὐρανοὺς ἀνάβασιν· προὔκειτο γὰρ, ὡς ἔφην, ὡς Θεῷ· βάσιμον αὐτὴν ἀπέφηνε τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς. [*](Heb. vi. 20.) “πρόδρομος γὰρ ὑπὲρ ἡμῶν ἀνέβη πρὸς τὸν Πατέρα, καὶ [*](Ib. x. 20.) ὡς ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος “πρόσφατον ἡμῖν καὶ ζῶσαν [*](lb.ix.24.) “ἐνεκαίνισεν ὁδόν·” ἐνεφάνισεν ὡς ἄνθρωπος “ὑπὲρ ἡμῶν [*](Eph ii. 6.) “τῷ προσώπῳ τοῦ Θεοῦ” καὶ Πατρὸς, ὃς καὶ “αυνήγειρεν “ἡμᾶς αὐτῷ καὶ συνεκάθισεν ἐν τοῖς ἐπουρανίοις.” ἐπειδὴ [*](C) γὰρ ἀνέβη Χριστὸς, τὴν ἰδίαν ἀνάβασιν ᾠκοδόμησε καὶ ἡμῖν, [*](1 Thess. iv. 15—17.) εἴπερ ἐστὶν ἀληθὴς ὁ μακάριος Παῦλος λέγων “τοῦτο γὰρ “ὑμῖν λέγομεν ἐν λόγῳ κυρίου, ὅτι ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περι- “λειπόμενοι εἰς τὴν παρουσίαν τοῦ κυρίου οὐ μὴ φθάσωμεν “τοὺς κοιμηθέντας, ὅτι αὐτὸς ὁ κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν “φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ’ “οὐρανοῦ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτον, “ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς “ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς “ἀέρα, καὶ οὕτως πάντοτε σὺν κυρίῳ ἐσόμεθα. ἀνέβη τοίνυν ὡς ἄνθρωπος, ἵνα καὶ τὴν αὐτῷ καὶ μόνῳ πρέπουσαν ἀνάβασιν· ὅτι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ ἔστι· καὶ ἡμῖν τοῖς πεπιστευκόσιν ἀποφήνῃ βατήν. αὐτὸς καὶ τὴν ἰδίαν ἐπαγγελίαν [*](1. δὲ pro δ’ ἂν Α. ἐπὶ] + τοῦ Α. Ό οἰκοδομῶν Α. ὃς οἰκοδομεῖ Edd. 7. ἔχει Edd. invitis Α. Β. προὔκειται (sic) Edd. πρόκειτοι Migne. 8. ὡς Θεῷ βάσιμον αὐτὴν ἀπέφηνε τοῖς Β. ὡς Θεῷ βάς. αὐτὴν ἀποφῆναι τοῖς Α. ὡς Θεῷ ὃς βάσιμον αὐτὸν ἀπέφηνε τοῖς Edd. 10, ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος Α. Β. Παῦλος γράφει Edd. 11. ἐνεφάνισεν Α. ἐνεφανίσθη γὰρ Edd. 15. Haec ὁ μακάριος desunt in Edd. γράφων pro λέγων Α. Haec τοῦτο—λόγῳ Κυρίου et οἱ περιλειπ.—τοῦ Κυρίου desunt in Edd. 17. φθάσομεν iid. 18—21. ὅτι αὐτὸς ὁ—οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι Α. Β. ἁλλ’ Edd. 22. εἰς ἀπάντησιν—ἐσόμεθα desunt in Edd. 23. σὺν Κυρίῳ Α mg. Β. ἐν κυρίῳ Α. 24, Assumpta καὶ prius ex Α. Β. καὶ alt. ex Α. 25. τοῖς π. ἁ. βατὴν] ἀποφήνῃ βατὴν τοῖς πεπιστευκόσιν εἰς αὐτόν Β.)

535
θεμελιοῖ ἐπὶ τῆς γῆς. διέψευσται γὰρ οὐδαμῶς, ἀποπερανεῖ δὲ μᾶλλον ἅπερ ἂν ἡμῖν ἐπαγγείληται κατορθοῦν. ἔφη μὲν [*](d) γὰρ ὅτι ιι Συμφέρει ὑμῖν, ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω· ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ [*](S. Joan xvi. 7.) “ ἀπέλθω, ὁ Ηαράκλητος οὐ μὴ ἔλθῃ πρὸς ὑμᾶς· ὅταν δὲ ιι ἀπέλθω, πέμψω αὐτὸν πρὸς ὑμᾶς.’’ τοιγάρτοι καὶ τοῖς ἁγίοις ἀποστόλοις κεκέλευκεν " ἀπὸ Ἰερουσαλὴμ μὴ χωρν [*](Acta SS. Ap.i.4.) ιι ζεσθαι, περιμένειν δὲ τὴν ἐπαγγελίαν τοῦ Ηατρὸς ἣν ἀκηκόασιν αὐτοῦ. ἀλλ’ ἐξέχεε πλουσίως αὐτοῖς τὴν χάριν. τοιγάρτοι καὶ γεγόνασι ιι Μάρτυρες τῆς δόξης αὐτοῦ ἔν τε ι Ἰερουσαλὴμ καὶ ἐν τῆ Ἰουδαφ,’’ καὶ ἐν πάση τῇ γῆ. [*](Ib. 8.) καὶ καθ’ ἕτερον δὲ τρόπον τεθεμελιωμένην εὑρήσομεν τὴν 𝕷aa‘ιγγελιόιν aa̓ιιτου· πεπιστεύκαμεν γὰρ, ὅτι καὶ ἐκ νεκρὸν [*](e) ἡμᾶς ἐγερεῖ, καὶ φθορᾶς ἀμείνους ἐργάσεται, καὶ " Mετασχη- [*](Phil. iii. 21.) ιι ματίσει τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως ἡμῶν σύμμορφον τῷ α σώματι τῆς δόξης αὐτοῦ,’’ καὶ τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας κοι- νωνοὺς εἰσδέξεται. αὐτὸς οὗτός ἐστιν ὁ προσaa‘ιλούμενος τὸ ὕρωρ τῆς θόιλιίσσης κόιὶ ἐκχέων ‘ιὀτὸ ἐπὶ προσώπου τῆς γῆς, τουτέστιν, ὁ τὰ πικρά τε καὶ ἀπαράδεκτα καὶ εἰς χρῆσιν οὐκ ἐπιτήδεια μετατιθεὶς εἰς τὸ ὠφελοῦν. ιι ἀποκτενεῖ μὲν [*](2 Cor. iii. 6.) " γὰρ τὸ γράμμα’’ τὸ νομικὸν, καθά φησιν ὁ σοφώτατος [*](a 347 A.) Παῦλος, καὶ ἔστιν αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν ἀνωφελὴς ἡ σκιὰ, ἀλλὰ γέγονεν ἡμῖν τοῖς νοοῦσιν χρησιμωτάτη λίαν εἰς σύνεσιν τὴν ἐπὶ Xριστῷ, καὶ ὑετὸς ὥσπερ τις ἀνεδείχθη πνευμα- τικὸς, κατάρδων τρόπον τινὰ τὴν ὑπ’ οὐρανόν· εἴπερ ἐστὶν ἀληθὲς ὡς ὁ πάλαι τοῖς ἀρχαιοτέροις πικρὸς καὶ ἀφόρητος νόμος, γέγονεν ἡμῖν παιδαγωγὸς ἐπὶ τὸ Kριστοῦ μυστήριον, [*](Gal. iii. 24.) ὡς καὶ ἐν αὐτῷ δύνασθαι καρποφορεῖν, τὸ τῆς σκιᾶς πάχος [*](1. θεμελιο]ι + τοῖς Β. invito . διέψευσται . διαψεύσεται Edd. 2. ὅπερ . ἐπαγγείληται . ἐπαηέλληται Edd. μὲν om. Β. 4• οὐ μὴ ἔλθῃ λ. Edd. οὐκ ἐλεύσεται Β. Haec δταν δὲ — πρὸς ὑμᾶς accesserunt ex . 6. ἁγίοις assumplum ex . Β. Τ ἐπαγγελίαν τοῦ πατρὸς hoc ordine . Β. ΙΟ. ἐν alt. assumptum ex Α.Β. 14. ἡμῶν assumptum ex . pro ἡμῶν, οὐτοῦ (sic) Β. Ι5• ἑαυτοῦ] αὐτοῦ Β. ΐ6. Hoc οὗτός accessit ex . 17. πρόσωπον Edd. 19• ἀποκτενεῖ Β. ἀποκτέννει . ἀποκτείνει Edd. 20. Haec καθά φησιν ὁ σόφ’. Uαὑλος accesserunt ex Α.Β. 2ΐ. αὕτη . 25. ὁ οιη. λ.)
536
[*](b) ἀπολεπτύνοντας εἰς ἀλήθειαν. οὐκοῦν ὡς ἐν τάξει παραδείγματος ἐκληψόμεθα τὸ εἰρημένον, παρακομίζοντες εἰς [*](Exod. xv. 25.) ἀπόδειξιν καὶ τὸ τῆς Μαῤῥᾶς ὕδωρ, ὅτι πικρὸν μὲν ἦν, κατεγλυκαίνετο δὲ, Θεοῦ παραδείξαντος ξύλον τῷ μακαρίῳ Μωυσεῖ, καὶ τοῦτο τοῖς ὕδασιν ἐνιέναι προστεταχότος. ἀλλ’ ἦν τὸ ξύλον εἰκὼν καὶ τύπος τοῦ τιμίου σταυροῦ, δι’ οὗ γέγονε γλυκὺς ὁ νόμος, καὶ οἱονεὶ ποτιμώτατος, καίτοι τῆς ἱστορίας ἐχούσης τὸ πικρόν· “Ἀποκτένει γὰρ, ὡς ἔφην, τὸ “γράμμα,’’ μᾶλλον δὲ ὡς γέγραφεν ὁ σοφὸς ἡμῖν Παῦλος.

[*](c 7)

Οὐχ ὡς υἱοὶ Αἰθιόπων ὑμεῖς ἐστὲ ἐμοὶ υἱοὶ Ἰσραῆλ ; λέγει Κύριος· οὐ τό Ἰσραὴλ ἀνήγαγον ἐκ γῆς Αἰγύπτου, καί τοὺς ἀλλοφύλους [*](8) ἐκ Καππαδοκίας, καὶ τοὺς Σύρους ἐκ βόΘρου; ἰδοὺ οἱ ὀφθαλμοί Κυρίου τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τὴν βασιλείαν τῶι ἁμαρτωλῶι, κω ἐξαρῶ αὐτὴν ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς.

Υψηλὴν ἀεὶ τὴν ὀφρὺν ἀνατείνοντες οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, ἄνω τε καὶ κάτω τὴν τῶν πατέρων ἀειλογοῦντες εὐγένειαν, καὶ [*](S. Matth. iii. 9. d ) πολὺ τὴν γλῶτταν κατευρύνοντες ἔφασκον “Πατέρα ἔχομεν “τὸν Ἁβραάμ.” πλὴν ἀντήκουον λέγοντος αὐτοῖς τοῦ [*](S. Joan. viii. 39.) χριστοῦ “Εἰ τέκνα τοῦ Ἁβραὰμ ἦτε, τὰ ἔργα τοῦ Ἁβραὰμ [*](Rom. ix. 7.) “ ἐποιεῖτε ἂν.” “Οὐ γὰρ πάντες οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, οὗτοι Ἰσ- “ραὴλ, οὐδ’ ὅτι εἰσὶ σπέρμα Ἁβραὰμ, πάντες τέκνα.” ἀλλ’ ἡ τῶν ἔργων ὁμοιότης καὶ τὸ ἐπαυχεῖν δύνασθαι λαμπρῶς ταῖς τῶν πατέρων εὐκλείαις ἀπονέμει δικαίως. κατεσοβαρεύοντο δὲ τῶν ἄλλων ἁπάντων ἐθνῶν κἀκεῖνο λέγοντες, ὡς ἐξ ἁπάντων αὐτοὺς τῶν ἐθνῶν ἀπολέκτους ἐποιήσατο ὁ [*](e) Θεὸς, καὶ φίλατο μὲν ἐκ τῆς Αἰγυπτίων γῆς, μετεκόμισε [*](1. εἰς om. Β. 3, μερᾶς Α. 4, Haec τῷ μακαρίῳ assumpta ex Α. Β. 8. ἀποκτένει Β. ἀποκτενεῖ (sic) Α. ἀποκτείνει Edd. 10. ἐμοὶ om. Β. (240.) 16, πατρῶν (sic) Edd. 19, τοῦ Ἁβραὰμ ἦτε hoc ordine Α. Β. 21, ὅσοι pro ὅτι εἰσὶ Edd. 22. λαμπρότης pro ὁμοιότης iid. 25, ὁ assumptum ex Α. Β. 20. φίλατο Α. ἐξείλετο Edd. Statiin δὲ pro μὲν Α. ἐκ assumptum ex Α. Αἰγυπτίας Edd.)

537
δὲ εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας. καὶ ἀληθὴς μὲν ὁ λόγος. οἱ δὲ δὴ μάλιστα ταῖς καθηκούσαις ἀμοιβαῖς κατευφραίνειν ὀφείλοντες τὸν τετιμηκότα, ταῖς ὁλοτρόποις ἀποστασίαις καὶ ταῖς εἰς φαυλότητα παρατροπαῖς ἐκτόπως ὑβρίζοντες κατὰ πολλοὺς ἡλίσκοντο τρόπους. ἥκουσι δὲ ἤδη φρενοβλαβείας εἰς τοῦτο λοιπὸν οἱ τάλανες, ὡς οἴεσθαί σφισιν αὐτοῖς πρὸς τὸ εὖ εἶναί τε καὶ τὸ εἰς δόξαν ἀρκέσειν τὸ ἐκ ῥίζης γενέσθαι τῆς Ἁβραὰμ, καὶ ὅτι μετεκομίσθησαν ἐκ γῆς Αἰγυπτίων εἰς [*](a 348 Α.) τὴν τῆς ἐπαγγελίας γῆν. ἵνα τοίνυν εἰδεῖεν, ὡς ἀσυντελῆ πρὸς ὄνησιν τὰ τοιάδε τῶν αὐχημάτων αὐτοῖς εἶεν, ἀναπεπτωνκόσιν ἐπὶ τὸ ῥᾴθυμον καὶ οὐκ ἐθέλουσιν εὐσεβεῖν, ἀναγκαίως φησίν Οὐχὶ οὕτως ὑμᾶς ἡγήσομαι, κἂν ἔχοιτε τυχὸν τὸ ἐκ πατέρων εὐγενὲς, καθάπερ ἀμέλει καὶ τοὺς Αἰθιόπων υἱεῖς, οἳ ῥίζαν οὐκ ἔχουσι τὸν Ἁβραάμ; ἀπροσκλινὲς γὰρ τὸ θεῖον καὶ ἀπροσωπόληπτον παντελῶς, καὶ σαρκικὴν οὐκ οἶδεν εὐγένειαν πράξεων ἐρήμην ἀγαθῶν· αἰδοῦς γεμὴν [*](b) ἁπάσης ἀξιοῖ τὴν πνευματικὴν, καὶ ᾗπερ ἃν ἕποιτο τὸ διὰ λαμπρῶν αὐχημάτων ἀγλαίζεσθαι φιλεῖν. ἀλλ’ εἶναί τι μέγα καὶ ἐξαίρετον ὑμῖν κἀκεῖνο δοκεῖ, τὸ ἐκ τῆς Αἰγύπτου μεταφοιτῆσαι πρὸς ἑτέραν. εἶτα τί τοῦτο; φησὶν, ἢ ποίαν ὑμῖν εἰσκομίσει τὴν ὄνησιν; ἔχουσι τοῦτο λαβόντες παρ’ ἐμοῦ καὶ ἕτεροι. μετεκόμισα γὰρ τοὺς μὲν ἀλλοφύλους, τουτέστι τοὺς Παλαιστίνους· οὕτω γὰρ ἡρμήνευσαν Ἑβραῖοι· ἐκ Καππαδοκίας· τοὺς δὲ Σύρους, πάντας δηλονότι τοὺς ὑπό γε τὴν Δαμάσκου βασιλείαν τοτηνικάδε, μετήγαγον ἐκ [*](c) βοθρου.

[*](1. γῆν erasum in Α. μὲν om. Α. 5, ἥκουσι Α. ἧκον Edd. 6. λοιπὸν assumptum ex Α. Β. 7, τε om. Β. τὸ secundum assumptura ex Α. 8. τῆς Α. Β. τοῦ Edd. γῆς Α. τῆς Edd. Statim Αἰγυπτίας Edd. invitis Α. Β. 9. ἀσυντελεῖ Α. 10, ἵνα pro εἶεν Α. 12. ὦτε Β. Statim τυχὸν assumptum ex Α. Β. 13. τοῖς Αἰθ. υἱοῖς Α. 14. τὸν Α. Edd. τοῦ Β. ἀποκλινὲς Edd. 15. καὶ prius assumptum ex Α. Β. 17. τῆς πνευματικῆς Α. ἕλοιντο pro ἕποιτο τὸ Α. 19. Αἰγύπτου Α. Β. Αἰγυπτίας Edd. 20. ἑτέραν ἐστι· pro ἑτέραν. εἶτα Α. 21. εἰσκομίζει Α. ὄνησιν Α. ὠφέλειαν Edd. 23. τὴν Παλαιστινῶν (sic) Α. τοὺς Παλαιστιναίους b. ἤρμην.] + οἱ Edd. invitis Α. Β. 24. δηλονότι om. Α.)
538

Ἰστέον δὲ ὅτι ἀντὶ τοῦ βόθρου ἐκδεδώκασιν Ἑβραῖοι, Κυρήνης. ἄποικοι δὴ οὖν γεγόνασι Παλαιστῖνοί μὲν Καππαδοκῶν, Σύροι δὲ Κυρηναίων. βόθρον δὲ ὠνόμασε τὴν Κυρήνην, καίτοι λίαν ἠρμένην καὶ ὑψοῦ κειμένην, διὰ τὸ ὥσπερ ἐν κόλπῳ κεῖσθαι βαθεῖ. πᾶσα γὰρ, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἢ Λιβύων γῆ κόλπους ἔχει παραθαλαττίους, ἐκκειμένους. ἐμοὶ τοίνυν, φησὶ, τῷ πάντας ἐν ἴσῳ βλέποντι σκοπὸς, τὸ [*](d) πᾶσαν ἁμαρτωλῶν βαστιλείαν ἀποκεῖραι τῆς γῆς. οὐδὲν οὖν ἄρα ὀνήσειεν ἃν τοὺς ἔχοντας σαρκικὴ λαμπρότης. εὐγένεια γὰρ παρὰ Θεῷ κρίνεται τρόπος ἀγαθὸς καὶ πολὺ διανενευκὼς εἰς ἔφεσιν ἀρετῆς, καὶ ταῖς τῶν προγόνων εὐσεβείαις ἁμιλλᾶσθαι μεμελετηκώς.

Πλὴν ὅτι οὐκ εἰς τέλος ἐξαρῶ τὸ οἶκον Ἰακὼβ, λέγει Κύριος. [*](9) διότι ἰδοὺ ἐγὼ ἐντέλλομαι, καὶ λικμιῶ ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι τὸν [*](e) οἶκον τοῦ Ἰσραὴλ, δι’ τρόπον λικμᾶται ἐν τῶ λικμῷ, καὶ οὐ μύ [*](10) πέσῃ σύντριμμα ἐπὶ τὴν γῆν· ἑ ῥομφαίᾳ τελευτήσουσι πάντες ἁμαρτωλοὶ λαοῦ νοῦ, οἱ λέγοντες Οὐ μὴ ἐγγίσῃ οὐδ’ οὐ μὴ γένηται ἐφ’ ἡμᾶς τὰ κακά.

[*](Rom. xi. 28.)

Tετήρηται πάλιν τῷ Ἰσραὴλ τὸ κατάλειμμα “διὰ τοὺς “πατέρας. ὁλοτελῆ μὲν γὰρ ὄλεθρον οὐχ ὑπομενοῦσι, φησὶν, οὔτε μὴν εἰσάπαν ἐκ ποδῶν τὸ ἐξ Ἰακὼβ οἰχήσεται γένος. ἀλλ’ ὥσπερ λικμῷ διερριμμένοι, φησὶ, κατασκεδα- [*](349 Α. a) σθήσονται μὲν εἰς πάντα τὰ ἔθνη. πλὴν οὐ μὴ πέση σύντριμμα ἔπι τὴν γην, τουτεστιν, οὐχ οὕτως πεσεῖται τὸ ἐξ Ιακὼβ γένος, ὡς εἰς ὁλόκληρον καθικέσθαι συντριβὴν, σω- [*](1. Ἑβραῖοι Α. Β. Ἰουδαῖοι Edd. Neutrum habet b, 2. παλαιστηνοὶ Β. et sic supra. 3. ὠνόμασαν Edd. invitis A.B. 8. οὖν om. Α. 9. ἃν assumptum ex Α. ὀνήσει ἀν’ Α.] 13. Πλην—λέγει Κύριος desunt in Β. 14. λικμιῶ Β. (Alex.) supra 248 λικμῶ Α. (49,) λικμήσω Edd. (Vat.) 15. τοῦ assumptum ex Α. (Alex.) 17, λαοῦ] τοῦ λαοῦ (22. al.) cf. b. infra. οὐδὲ Edd. οὐ alt. assumptum ex A.B. (Alex. XII.) 18. γένηται] ἔλθῃ (XII mg. 22. al.) cf. infra. 19. τῷ Ἰσραὴλ πόλιν inv. ord. Α. 20. οὐχὶ Α. 22. ὥσπερ] + ἐν Β. διεῤῥωμένον (sic) Α. 24, εἰς pro ἐπὶ b.)

539
θήσεται δὲ μέρει τῷ ἠλεημένῳ· ἀνεκομίσθησαν μὲν γὰρ ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας τοτηνικάδε τινές· σέσωσται δὲ καὶ διὰ Xριστοῦ· πεπιστεύκασι γὰρ ἐξ Ἰουδαίων οὐκ ὀλίγοι τὸν ἀριθμόν· σωθήσεται δὲ καὶ ἐν ἐσχάτοις καιροῖς τὸ κατά- λεῖμμα, τῆς τῶν ἐθνῶν ἀγέλης προεισκεκλημένης. εἶτα ὥσπερ τινὸς λέγοντος Εἰ σώζεται πάλιν ὁ Ἰακὼβ, κατὰ [*](b) τίνων αἱ ἀπειλαί ; χρησίμως ἀπολογεῖται, καί φησιν, ὡς οὐκ ἄκριτος ἔσται κατὰ πάντων ἁπλῶς ὁ θυμὸς, οὔτε μὴν ἀδιαφορήσει τὰ ἐξ ὀργῆς, ἐφαλεῖται δὲ μᾶλλον τοῖς ἀφόρητα πεπλημμεληκόσι. τοῦτό ἐστι τὸ Ἐν ῥομφ‘ιλͅόͅ τελευτήσουσι πaaόιτες ‘ἱμηόιτωλοÌ τοῦ λαοῦ μου οἱ λέγοντες Ου μὴ ἐγγλη, ουο οὐ μὴ ωῃ ἐφ’ ημιις τιι KUKct. ἧκον γὰρ εἰς τοῦτο φρενοβλαβείας τινὲς, ὡς οἴεσθαι καὶ ψευδοεπεῖν τοὺς ἁγίους προφήτας, καὶ δὴ καὶ ἔφασκον, ὡς οὐκ ἂν γένοιτό τι τῶν προηγγελμένων. μαρτυρήσει δὲ τοῦτο καὶ ὁ σοφὸς ‘Iερε- μίας λέγων πρὸς Θεόν " Ἴδου οὗτοι λέγουσι πρὸς μέ Ηοῦ [*](c Hier. xvii. 15.) ἐστιν ο λόγος κυρίου ; ελθέτω.’’ διττὸν οὖν ἄρα τῶν οὕτω διακειμένων τὸ πλημμέλημα· παρώτρυνον μὲν γὰρ κατὰ πολλοὺς τρόπους, ᾤοντο δὲ καὶ ψευδομυθεῖν τὴν ἀλήθειαν.

Εὑρήσομεν δὲ καὶ ἐν καιρῷ τῆς ἐπιδημίας τοὺς τῶν Ἰουδαίων καθηγητὰς τῶν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν οὐ πεφρον- τικότας λόγων. τοιγάρτοι καὶ ἤκουον " Οὐαὶ ὑμῖν γραμ- [*](S. Luc. xi. 52.) “ ματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταὶ, ὅτι ἤρατε τὴν κλεῖδα τῆς [*](d) ιι γνώσεως, οὔτε ὑμεῖς εἰσέρχεσθε, οὔτε τοὺς εἰσερχομένους “ ἀφίετε εἰσελθεῖν·’’ καὶ πάλιν " Οὐαὶ ὑμῖν γραμματεῖς [*](s.Matth. xxiii. 15.) “ καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταὶ, ὅτι περιάγετε τὴν θάλασσαν “ καὶ τὴν ξηρὰν ποιῆσαι ἕνα προσήλυτον· καὶ ὅταν γένηται, [*](1. ἀπὸ pro ἐκ Edd. invitis Α.Β. b. 2. καὶ assumptum ex Α.Β. b. 5. προεισκεκλημένης Α.Β. b. προσκεκλημένης Edd. 8. πάντα Edd. invitis Α.Β. b. ίο. τοῦτό ἐστι B.b. τουτέστι . Edd. 1 1, μου assumptum ex b. deest in . 1 2. οὐδὲ pro οὐδ’ οὐ b. γένηται pro ἔλθῃ b. τὰ assumptum ex A.B.b. ^^ 15. τούτῳ . ὁ σοφὸς assumpta ex A.B. 19, ᾤοντο ’δε B. Aub. ᾤοντο Potlt. ᾦ 19. ᾤοντο ’δε B. Αub. ᾤοντο Γοnt. ᾤοντο γορ . 22. οὐ om. . 25- ουηε- alt.] οὐδὲ Β. ^ 26. Haec γρ. καὶ φαρ. ὑποκριταὶ assumpta ex Α.Β. 28. ποίησαι ἔνα — διπλότερον υ 2S. ποίησαι ἔνα — διπλότερον ὑμῶν Α.Β. καὶ τὰ ἑξῆς Edd.)

540
“ποιεῖτε αὐτὸν υἱὸν γεέννης διπλότερον ὑμῶν.” τοιγάρτοι δικαίως οὐκ ἐλογίσθησαν μὲν εἰς τέκνα, τῆς δὲ τῶν πατέρων εὐγενείας ὠλισθηκότες, κατεγράφοντο μὲν ὥσπερ ἐν τοῖς [*](Supra ver. 7.) Αἰθιόπων υἱοῖς· δεδαπάνηνται δὲ καὶ ὑπὸ ῥομφαίας, καὶ [*](e) τῆς ἑαυτῶν δυσβουλίας ἰσοστάθμους τῷ κρίνοντι ἐκτετίκασι δίκας.

[*](11)

Ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἀναστήσω τὴν σκηνὴν Δαυεὶδ τὴν πεπτωκυῖαν καὶ ἀνοικοδομήσω τὰ πεπτωκότα αὐτῆς καὶ τά κατεσκαμμένα αὐτῆς ἀναστήσω καὶ ἀνοικοδομήσω αὐτὴν καθὼς αἱ [*](12) ἡμέραι τοῦ αἰῶνος· ὅπως ἐκζητήσωσιν οἱ κατάλοιποι τῶν ἀνθρώπων [τὸν Κύρωι] κὼ πάντα τὰ ἔθνη ἐφ’ οὕς ἐπικέκληται τὸ ὄνομά μου ἀπ’ αὐτοὺς λέγει Κύριος ὁ ποιῶν ταῦτα.

[*](350 Α. a)

Ὑπέσχετο λέγων, ὡς οὐκ ἂν εἰς τέλος ἐξολοθρεύσειε τὸ ἐξ Ἰακὼβ γένος, ἀλλ’ εἰ καὶ λικμῷ τρόπον τινὰ διεῤῥιμμένοι· καὶ γὰρ ξένοι τε καὶ ἐπήλυτοι γενήσονται, πατρίδος καὶ οἴκων ἐξεωσμένοι, βάρβαρόν τε καὶ ἀλλοδαπὴν οἰκοῦντες χώραν· ἀλλ’ οὐκ ἂν συντριβεῖεν εἰσάπαν, οὔτε μὴν εἰς ὄλεθρον οἰχήσονται παντελῆ. ταύτῃτοί φησιν ὅτι καὶ ἀναστήσει καίτοι πεσοῦσαν τὴν σκηνὴν Δαυεὶδ, ἐγερεῖ δὲ αὐτῆς τὰ κατερριμμένα, καθὼς αἱ ἡμέραι τοῦ αἰῶνος, τουτέστιν, [*](b) εἰς ἡμέρας μακράς. δεῖγμα δὲ τοῦτο γενήσεσθαί φησι καὶ πληροφορίαν τοῖς ἄλλοις ἔθνεσι τοῖς τε ὁμόροις καὶ ἀπωτάτω, τοῦ χρῆναι λοιπὸν ἐπιστρέφειν πρὸς Θεὸν καὶ αὐτὸν [*](3. ὠλισθηκότας Edd. invitis Α. Β. δὲ pro μὲν iid. 5. ἰσαρίθμους pro ἰσοστάθμους iid. τετίκασι Α. 8. τὰ alt. om. Edd. (311.) 10. ἐκζητήσωσιν + με F. Edd. (22 al.) 11. Haec τόν κύριον in mg. add. Β. (Alex.) 12. κύριος] κύριος ὁ Θεὸς (Alex.) cf. infra 351 a. ποιῶν] -f πάντα Edd. (Vat.) invitis A.B. (Alex. XII.) 13. ἐξολοθρευθεῖεν Α. 14. ἐῤῥιμμένοι Edd. invitis A.B. 15. Haec καὶ γὰρ assumpta ex B. ἐπήλυτοι A.B, [ἐπίλυτοι Α.] ἐπήλυδες Edd. Statim γένωνται iid. invitis A.B. 16. ἐξεωσμένοι] Sic edidi ex Α. qui dedit ἕξεως μὲν οἱ (sic). Edebatur ἐξωσμένοι. 17. ἀλλ’] + οὖν Edd. 19. Haec καίτοι πεσοῦσαν accesserunt ex A.B. 21. τοῦτο B. τούτου Α. Edd. Statim γενήσεται iid. invitis A.B. 22. πληροφορία iid. ἄλλοις] + καὶ Β. τοῖς ante ἀπωτ. add. iid. 23. Quae sequuntur partim citantur in Cat. in Acta SS. Apost. siipra cit. 335, 473. Contuli cum d tantum. πρὸς] + τὸν d. Edd.)

541
ἑλέσθαι ζητεῖν, τεθαυμακότας πάντως που τῆς τε ἡμερότητος τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ἰσχύος τὸ μέγεθος. οὐκοῦν εἰ λέγοι σκηνὴν τοῦ Δαυεὶδ, τὸ τῶν Ἰουδαίων κατασημαίνει γένος, ἤγουν οἶκον τὸν ἐξ Ἰακώβ. ἰστέον δὲ ὅτι Κύρου τῆς αἰχμαλωσίας ἀνέντος αὐτοὺς, τότε ὑπενόστησαν εἰς τὴν Ἰουδαίαν, καὶ ἀνεδείμαντο μὲν τὸν νεὼν, πυργώσαντες δὲ τὰς τῶν πόλεων ἠρημωμένας, οἴκους τε ἐν αὐταῖς ἐπισκευασάμενοι, [*](c) κατῳκήκασιν ἀσφαλῶς, πολέμους μὲν ὑπομείναντες τοὺς παρά τινων, οἷον Ἀντιόχου τε φημὶ καὶ Ἀδριανοῦ, αἰχμάλωτοι δὲ οὐκ ἔτι γεγόνασιν, οὔτε μὴν ἠρήμωνται, καθὰ καὶ ὑπὸ τῶν Βαβυλωνίων.