In XII Prophetas

Ἀκούσατε δὴ ταῦτα οἱ ἐκτρίβοντες εἰς τό πρωί πένητα καἰ [*](5) καταδυναστεύοντες πτωχοὺς ἀπό τῆς γῆς, οἱ λέγοντες Πότε [*](d) διελεύσεται ὁ μὴν καὶ ἀπεμπολήσομεν, καὶ τὰ σάββατα κοὶ ἀνοίξομεν θησαυροὺς τοῦ ποιῆσαι μικρὸν μέτρον, καὶ του [*](6) μεγαλῦναι στάθμια, καὶ ποιῆσαι αυγὸν ἄδικον, τοῦ κτᾶσθαι ἐν ἀργυρίω, πτωχοὐς, καὶ παπεινὸν ἀντὶ ὑποδημάτων, καὶ ἀπὸ παντὸς γενήματος ἐμπορευσόμεθα;

Ηρετό τις τῶν Φαρισαίων ποτὲ τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν [*](S.Matth. xxii 36—39,S. Marc. xii. 30,31.) Χριστὸν, ποίαν ἡγοῖτο πρώτην καὶ μεγάλην ἐντολὴν ἐν τῷ νόμῳ, ἀντήκουσε δὲ, ὅτι πρώτη μὲν ἐντολὴ τό “Ἀγαπήσεις [*](e) “ Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ “ὅλης τῆς ἰσχύος σου· δευτέρα δὲ καὶ ἐγγὺς τό Ἀγα- “πήσεις τὸν πλησίον σου ὡς ἑαυτόν. ἴδοι δ’ ἄν τις [*](1, 2. Sic Β. Λόγος τέταρτος Α. 4, πτωχὸν F. (22 al.) οἱ assumptum ex Α. Β. (Alex.) 5. ἀπεμπολήσομεν Β. cum nullis Codd. Parsonsianis. cf. infra in Mich. 396 c. ἐμπολήσομεν Α. ἐμπωλήσομεν (sic) Edd. ἐμπολήσωμεν F. 6. ἀνοίξωμεν F. (26, 62, 147, 233.) Statim θησαυροὺς Α. Β. (Alex. XII.) in Mich. 396 c. θησαυρὸν Edd. (Vat. XII mg.) μικρὸν μέτρον hoc ordine A.B. (Alex. XII.) infra 333 init. et 337 b. et in Mich. 1. c. 7. στάθμια Α. Β. (Alex. XII manu prima) infra 333 init. στάθμιον Edd. 8. πτωχὸν B.F. ταπεινὸν Α. B. (Alex. XII.) πένητα Edd. (Vat. XII mg.) 9. παντὸς γενήματος] πόσης πράσεως F. Edd. (XII mg.) 10. Haec ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν accesserunt ex Α.Β. 11. Haec ἐν τῷ νόμῳ assumpta ex Α. Statim ἀντήκουσε Α. ἀντήκουε Edd. 13. Haec ἐξ ὅλης τῆς κ.—ἰσχὑος σου assumpta ex Α.Β. 15. ἑαυτόν Β. Edd. σεαυτόν Α.)

Ορα τοίνυν τοῦ παντὸς λόγου τὴν οἰκονομίαν. προαιτιασάμενος γὰρ ἐπ’ ἀθεότητι τὸν Ἐφραΐμ, ἤτοι τὸν Ἰσραὴλ, καὶ προσκυνητὴν δαμάλεων ἀποφήνας, καὶ τὴν εἰς τὸν ἕνα [*](b) καὶ φύσει Θεὸν ἀγάπην οὐκ ἔχοντα, διάτοι τὸ προσκεῖσθαι φιλεῖν τοῖς ἔργοις τῶν ἰδίων χειρῶν, ἀνόσιον ὄντως προσαποδείκνυσι καὶ εἰς αὐτοὺς ἀδελφοὺς, καὶ τῆς εἰς τὸν πλησίον ἀγάπης ὁλοτρόπως ἠφειδηκότα. ποιεῖται δὲ γενικῶς, καὶ μάλα σαφῶς, τὸν ἔλεγχον, καὶ ὡς ἐν βραχέσι μὲν ἔτι, πλὴν ἀπαριθμεῖται τὰ ἐγκλήματα. ταύτῃτοί φησιν Ἀκούσατε ταυτα οἱ εκτριβοντες εἰς τὸ πρωὶ πενητα καὶ καταδυναστευοντες πτωχοὺς ἀπὸ τῆς γῆς. ὅμοιον ὡς εἰ λέγοι Πρὸς ὑμᾶς ὁ λόγος, οἷς ἐσπούδασται λίαν τὸ οἱονείπως καὶ ἀπαλείφειν [*](c) τῆς γῆς τὸν ἀσθενῆ καὶ πένητα καὶ καταδυναστεύειν εἰς τὸ πρώι. οἱ μὲν γὰρ τῆς κατὰ Θεὸν ἐπιεικείας ἐρασταὶ, διαυγαζούσης αὐτοῖς τῆς ἡμέρας ἀναθέρουσι τῷ Θεῷ τὰ χαριστήρια, προσκυνοῦσι, προσεύχονται, καὶ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἐπαιδὲ [*](2. Α. Β. τε Edd. 3, τε prius assumptum ex Α. διωμολογηκότα τε Α. κοὶ διωμ. Edd. 4, εἰ μὲν pro οὐδὲν Α. ὁ om. Α. προσθείη Α. 7. τε assumptum ex Α. 9. ἀνθῶν Α. ἀγαθῶν Β. Edd. Statim ὁ add. Β. Edd. invito Α. 11, ἐνησκημένος Α. ὅποιπερ Α. 12, πλημμέλημα Α. 13, ὁ pro δρᾶ (sic) Α. 20. λίαν pro μάλα Edd. Statim σαφῆ Α. 23. ἀπὸ Β. ἐπὶ Edd. (185.) 24. καταπαλείφειν pro καὶ ἀπολ. Α. 27, τὰ deest in Edd.)

Γέγραπται τοίνυν ἐν τῷ Δευτερονομίῳ “Δι’ ἑπτὰ ἐτῶν “ποιήσεις ἄφεσιν, καὶ οὕτως τὸ πρόσταγμα τῆς ἀφέσεως· “ἀφήσεις πᾶν χρέος ἴδιον ὃ ὀφείλει σοι ὁ πλησίον, καὶ [*](6. δὲ assumptum ex Β. ὑπερχομένην Α. ἐπερχ. Β. Edd. 8. τὰ pro τὸν Edd. 9. ἀπεμπολήσομεν Β. ἐμπωλήσωμεν (sic) Α. ἐμπωλήσομεν Edd. 10. ἐκβραχυπλούτων] Sic edidi. ἐκ βραχὺ πλουτῶν Α. βραχυπλούτων B. ἐν βραχεῖ πλουτούντων [πλουτώντων Pont.] Edd. Statim εὐχὴν Α. pro σμικρὸν Α. 13. ἐμπωλὰς Edd. 14, τοι om. Α. 18. ἐμπολήσομεν habet Β. ἢ om. Α. χεῖρον Α. 20. ἀνοίξομεν] + τοὺς Α. Edd. 21. στάθμιον Edd. 23. καὶ priiis assumptum ex . Β. 24. τε assumptum ex Β. καὶ μεγαλύνωσι Α. Statim τὸ στάθμιον Α. 27. ἴδιον om. Β.)

Ὀμνύει Κύριος καθ᾿ ὑπερηφανίας Ἰακώβ Εἰ ἐπιλησθήσεται εἰς [*](7) νικος πάντα τὰ ἔργα ὑμῶν, καὶ ἐμ τούτοις οὐ ταραχθησεται [*](8) ἡ γῆ, καὶ πενθήσει πᾶς ὁ κατοικῶν ἐν αὐτῇ, καὶ ἀναβήσεται ὡς ποταμὸς συντέλεια, καὶ καταβήσεται ὡς πταμὸς Αἰγύπτου.

Ὑπεροψίας ἔγκλημα ποιεῖται Θεὸς τοῖς ἐξ Ἰακὼβ, τὸ [*](d) θείων μὲν ἀφειδῆσαι νόμων καὶ δεσποτικῶν θελημάτων ἀλογῆσαι παντελῶς, πατῆσαι δὲ καὶ αὐτὴν τὴν εἰς ἀδελφοὺς ἀγάπην. ὄμνυσι τοίνυν καθ᾿ ὑπερηφανίας Ἰακώβ. καὶ που φαμὲν ὅρκιον ποιεῖσθαι τὸν τῶν ὅλων Θεὸν τήν τινων ὑπεροψίαν· ὄμνυσι δὲ κατ’ αὐτῆς, τουτέστι καθορίζων αὐτῆς τὴν ἀξίαν δίκην. τί δὲ δὴ καὶ ὄμνυσιν ὅλως; ὡς οὐκ ἂν ἔτι παραδράμοι τὰ ἐγκλήματα, καὶ μέχρι τέλους ἀνέξεται. τοῦτο γὰρ οἶμαι τὸ εἰς νῖκος ἐστὶ, τὸ μέχρι παντὸς καὶ εἰς ἀπονίκησιν [*](e) τρέχον. εἶτά φησιν, ὅτι λήθης ἀνῃρημένης τῆς ἐπί γε φημὶ τοῖς ἀνοσίοις αὐτῶν πλημμελήμασι, πῶς οὐκ ἂν γένοιτο θορύβου μὲν ἔμπλεως ἡ γῆ, καταθεόντων αὐτὴν τῶν ἐχθρῶν, αὐτοὶ δὲ πενθήσουσι δεινήν τε καὶ δυσδιάφυκτον [*](1. οἰκτιρμῶν Α. Edd. οἰκτιρμοῦ Β. 3, προσθεῖναι Α. Statim πάντα pro τὰ ὄντα Α. 4 . τε assumptum ex Β. 5 . ὅτι om. Β. 8. ὄμνυκα Α. καθ’ ὑπερηφανίαν F. Edd. (Co.) 9, ὑμῶν] αὐτοῦ F. Edd. 11, ποταμὸς] + ἡ F. Edd. (Co.) 14 . ἀλογῆσαι pro ἀφειδῆσαι Α. Haec καὶ δεσποτ.—παντελῶς accesserunt ex Α. Β. 15. τὴν deesst in Edd. 16. ὑπερηφάνους (sic) iid. 17. ὅρκον Β. 18 . καθ’ αὑτῆς Α. καθορίζων Β. καθορίζει Edd. καθαρίζων (sic) Α. 19, Hoc δὴ assumpsi ex Α. δεῖ (sic) Α.] 23, φημὶ assumptum ex Α.)

ὅταν τοίνυν καταφρονῶμεν Θεοῦ, αὐτοὶ καθ’ ἑαυτῶν τὰς ἀντικειμένας δυνάμεις εὑρήσομεν, ὡς ἐν θορύβῳ γενέσθαι καὶ [*](b) λύπαις τρόπον τινὰ διαρπαζομένους παρ’ αὐτῶν καὶ ὡς ἐξ ἀνάγκης ὑποπίπτοντας εἰς δουλοπρεπῆ θητείαν. ἔσονται γὰρ καθ’ ἡμῶν ὡς ἄμαχον ὕδωρ κατασῦρον εἰς ὄλεθρον καὶ [*](Es. xliii. 2.) καταποντίζον εἰς ἀπώλειαν. “Ποταμοὶ δὲ ἡμᾶς οὐ συγ- [*](Ps.lxviii. 16.) “κλείσουσι, κατὰ τὸ γεγραμμένον, οὔτε μὴν “καταπίεται “βυθὸς, ἀλλ’ οὐδ’ ἃν καταποντίσαι καταιγὶς” εὐαρεστεῖν ἐθέλοντας τῷ Θεῷ. τότε γὰρ δὴ τότε τὰς τῶν δαιμονίων πλεονεξίας ἀνδρωδῶς ἐκδύναντες, καὶ τῆς ἐκείνων σκαιότητος [*](Ps. cxxiii. 1—3. C) ὀλίγα κομιδῆ φροντίσαντες, χαίροντες ἐροῦμεν “Εἰ μὴ ὅτι “Κύριος ἦν ἐν ἡμῖν, εἰπάτω δὴ Ἰσραὴλ, εἰ μὴ ὅτι “ἦν ἐν ἡμῖν, ἐν τῷ ἐπαναστῆναι ἀνθρώπους ἐφ’ ἡμᾶς, ἄρα [*](Ib. 4, 5.) “ζῶντας ἂν κατέπιον ἡμᾶς·” καὶ πάλιν “Χείμαῤῥον διῆλθεν “ἡ ψυχὴ ἡμῶν· ἄρα διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν τὸ ὕδωρ τὸ “ἀνυπόστατον.” εἰ γὰρ καὶ ἔστιν ἀνυπόστατον καὶ ταῖς ἡμετέραις διανοίαις ἀνανταγώνιστον τῆς διαβολικῆς ἐπηρείας [*](3. . κατακαλύπτων Α. Β. κατακάμπτων (sic) Edd. 5 . καὶ prius assumptum ex Α. 8. ὑφ’ ἑαυτῷ Α. ὑφ’ ἑαυτὸν Edd. 12. εὑρήσομεν] + καὶ iid. 13, διαρπαζομένους Α. Β. διαρπαζόμενοι Edd. unde ὑποπίπτοντας quoque ad ὑποπίπτοντες correxit Migne. 15. ὑποσύρον Niketas in ps. 18. καταποντίσαι Α. Β. Nik. καταποντίσει Edd. 19. γὰρ assumptum ex Nik. δαιμόνων Nik. 20. ἐκδύνοντες Nik. σκολιότητος Β. invito Nik. 22—25. Assumpta εἰπάτω—ἡμῖν ex Β. ἐν τῷ—ἐφ’ ἡμᾶς et ἄρα διῆλθεν ἡ ἡμῶν ex Α. Β. 27, ἀνταγώνιστον (sic) Edd. ante Migne. Statim τῆς om. Α. διαβολικοῖς ἐπηρείαις (sic) Α.)

Καὶ ἔσται ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ λέγει Κύριος ὁ Θεός, καὶ δύσεται [*](9) ὁ ἥλιος μεσημβρίας, καὶ συσκοτάσει ἐπὶ τῆς γῆς ἐν ἡμέρᾳ τὸ [*](d) φῶς· καὶ μεταστρέψω τὰς ἑορτὰς ὑμῶν εἰς πένθος, καὶ πάσας [*](10) τὰς ᾡδὰς ὑμῶν εἰς θρῆνον, καὶ ἀναβιβῶ ἐπὶ πᾶσαν ὀσφῦν σάκκον, καὶ ἐπὶ πᾶσαν κεφαλὴν φαλάκρωμα, καὶ θήσομαι τὸν Ἰακὼβ ὡς πένθος ἀγαπητοῦ, καὶ τοὺς μετ’ αὐτοῦ ὡς ἡμέραν ὀδύνης.

Διττὴν ὠδίνει ταυτὶ τὴν διάνοιαν. ἔθος γὰρ ἀείπως τοῖς ἁγίοις προφήταις ἐπὶ τέλει μάλιστα τῶν ἰδίων λόγων μεμνῆσθαι [*](e) Χριστοῦ, καὶ τοῦ κατ’ αὐτὸν μυστηρίου ποιεῖσθαι τὴν ἀφήγησιν, ἀσαφείαις ἔτι κατεσκιασμένην. φέρε τοίνυν, ἐπ’ ἄμφω βλέποντες, τὰ εἰκότα λέγωμεν. ἐκθησόμεθα δὲ πρῶτον τὰ τοῖς εἰρημένοις ἀκόλουθα, εἶθ’ οὕτως εἰς ἐξήγησιν τὴν περὶ Χριστοῦ τὸν τῶν εἰρημένων μεθαρμόσομεν νοῦν. κατ’ ἐκείνην δὴ οὖν τὴν ἡμέραν, καθ’ ἢν ἂν ἡ συντέλεια κατὰ [*](Supra ver. 8.) πάσης τῆς Σαμαρειτῶν οἰχήσεται γῆς ὡς Αἰγύπτου ποταμὸς, ἁπάντων, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τῶν οἰκούντων αὐτὴν δεινὸς καὶ [*](a 336 Α.) βαθὺς κατασκεδασθήσεται σκότος, καταδυομένου τρόπον τινὰ τοῦ ἡλίου, καὶ τοῦτο μεσημβριας. καὶ οὐ δήπου φαμὲν, ὅτι κατέδυ κατὰ τὸ ἀληθὲς τοῦ ἡλίου τὸ φῶς, ἀλλὰ γέγονεν ὡς σκότος τοῖς τὴν Σαμάρειαν οἰκοῦσιν ἡ ἐκ τοῦ πολεμοῦ συμφορά. καταθολοῖ γὰρ τὸν νοῦν πολλὴ καὶ ὑπερμεγέθης, [*](4. Haec ὁ Θεὸς καὶ accesserunt ex Α. Β. (Alex. XII) invito F. (22. al.) 5. μεσημβρίᾳ Α. ἐπὶ τῆς γῆς om. F. Edd. (233.) 7. τὰς om. Edd. (68.) θρήνους F. Edd. (42, 86 mg.) ἀναβιβῶ] ἀναβιβάσω F. Edd. (86.) 8. τὸν Ἰακὼβ Α. Β. (240.) cf. infra 336 c. contra 338. init. αὐτὸν Edd. cum omnibusi fere Codicibus Partionsianis. 9. ὡς alt.] εἰς (240.) cf. infra 336 c. 338 b. 13, Χριστοῦ Α. Θεοῦ Edd. 14. κατεσκευασμένην Α. 18, ἂν om. Β. 22.μεσημβρίας Β. ἐν μεσημβρίᾳ Edd. τοῦτον (pro τοῦτο ἐν) μεσημβρίᾳ (sic) Α. cf. sup ra. 25. πολὺ Α.)

Οὐκοῦν ὄψονται σκότος, φησὶ, κἂν εἰ μεσημβρίζοι τυχὸν ὁ ἥλιος. οἱ δὲ δὴ πάλαι λαμπρῶς ἑορτάζοντες, χορδαῖς τε καὶ λύραις καὶ τοῖς τῶν ᾀσμάτων λιγυρωτέροις ἀεὶ προσχρώμενοι, τῶν μὲν τοιούτων ἀφέξονται σπουδασμάτων, κατοιμώξουσι δὲ μᾶλλον, καὶ μελέτην ποιήσονται τας εἰς θρῆνον ᾠδας, καὶ τὸ τῶν πενθούντων ἀναλήψονται σχῆμα, σάκκον τέ φημι καὶ φαλάκρωμα. ἀτιμπτοιὸν δὲ σφόδρα καταψιλοῦσθαι τὴν κεφαλήν. καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Ἰὼβ [*](Hiob i. 20.) ἀπεκείρατο τὴν κόμην τῶν τέκνων ἀπολωλότων. ποιήσομαι [*](c) δέ φησι τὸν Ἰακὼβ ὡς πένθος ἀγαπητου, τουτεστιν, οὕτως ἐπ’ αὐτῷ στυγνάσουσιν οἱ ἰδόντες αὐτὸν, ὡσανεὶ καὶ μητὴρ ἣ πατὴρ ἐφ’ ἑνὶ καὶ ἀγαπητῷ κειμένῳ τέκνῳ· καὶ τοὺς μετ’ αὐτοῦ δὲ εἰς ἡμέραν ὀδύνης, τουτέστιν, οἱ ἐκ γειτόνων Ἰούδας καὶ Βενιαμὶν, οἱ ὁμοῦ τῷ Ἐφραῒμ εἰδώλοις λελατρευκοτες, καὶ μετ’ αὐτοῦ γεγονότες κατὰ τοῦτον δηλονότι τὸν τρόπον, ὡς ἠμέραν ἔχοντες ὀδύνης, καὶ ὡς ἐν ὠδῖσι γεγονότες εὐρεθήσονται· [*](d) ἐν ὠδῖσι δέ φημι ταῖς ἐκ δειμάτων καὶ λύπης καὶ πόνων. καταδῃώσας γὰρ τὴν Σαμάρειαν ὁ Σεναχηρεὶμ, [*](4 Reg. xviii. 13.) πάσας εἷλεν αὐτῶν τὰς πόλεις. εἶτα πέμπει Ῥαψάκην ἐκ [*](Ib. 17, 28sqq.) Λάχεις εἰς Ἱερουσαλὴμ, ὃς ἐπηπείλησε τὰ δεινὰ τοῖς ἐν τῷ τείχει. συνέθραυσε δὲ οὕτως εἰς ἀκηδίαν τοὺς ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις, ὡς αὐτίκα δὴ μάλα τοῖς ἐν Σαμαρείᾳ συνδιόλλυσθαι προσδοκᾶν. τότε δὴ τότε βαρυθυμήσας ἄγαν καὶ ὁ βασιλεὺς Ἐζεκίας, πέμπει τινὰ πρὸς τὸν προφήτην Ἡσαῒαν [*](Es. xxxvii.3) λέγων “Ἡμέρα θλίψεως καὶ ὀνειδισμοῦ καὶ ἐλεγμοῦ καὶ [*](1. ἀνταναιρεῖται pro ὅταν αἴρηται Α. 5 . μεσημβρίζοι Β. μεσημβρίζῃ Edd. 7. λιγυρωτάτοις Edd. invitis Α. Β. 12, γοῦν om. Α. Statim haec ὁ θεσπέσιος assumpta ex Β. τοῦ θεσπεσίου Α. 1 6. κοὶ prius assumptum ex Β. 17. αὐτῶν Α. εἰς] ὡς e suo Migne εἰς 240.) Ἰούδα Edd. invitis A. Β. 19. τούτῳ δηλονότι τῷ τρόπῳ iid. 24. Λάχεις Α. Λάχης Edd. 25. τοῖς deest in Edd. 28. Haec τὸν προφήτην assumpta ex A.B.)

Kαὶ ταυτὶ μὲν ἔφην ὡς ἐοικότα τε καὶ πρέποντα τοῖς τοτηνικάδε παροτρύνουσιν ἐφ’ ἑαυτοῖς τὸν τῶν ὅλων Δεσπότην. ἐφαρμόσαι δ’ ἄν τις οὐδὲν ἧττον αὐτὰ καὶ τοῖς εἰς αὐτὸν δεδυσσεβηκόσι τὸν Ἐμμανουὴλ, κατὰ τὸν τῆς ἐνανθρωπήσεως [*](a 337 Α.) χρόνον. αὐτοὶ γάρ εἰσιν “οἱ ἐκτρίβοντες εἰς τὸ [*](Supra ver. 4.) “πρωῒ πένητα, πένητα, ” τουτέστιν, οἱ ἀποσπουδάζοντες μὲν ἐννόμως ἑλέσθαι βιοῦν, ἐφ’ ἑτέρῳ δὲ οὐδενὶ προιόντες που τάχα, ἢ τὸ καταφθεῖραι τὸ δίκαιον, καὶ δι’ οὐδενὸς ποιεῖσθαι τολμᾶν τὸ ταῖς θείαις ἐντολαῖς εὖ μάλα διωρισμένον καὶ πλεονεκτεῖν ἀσχέτως οὓς ἂν ἕλοιντο τῶν ἀσθενεστέρων. αὐτοὶ δ’ ἂν εἶεν οἱ “λέγοντες Πότε διελεύσεται ὁ μὴν, καὶ [*](Supra ver. 5.) “ἐμπολήσαιμεν· καὶ τὰ σάββατα καὶ ἀνοίξομεν θησαυροὺς [*](b) “τοῦ ποιῆσαι μικρὸν μέτρον καὶ τοῦ μεγαλῦναι στάθμιον “καὶ ποιῆσαι ζυγὸν ἄδικον.” ὅτι γὰρ ἐρασιχρήματοί τε καὶ αἰσχροκερδεῖς ἦσαν ἄγαν οἱ γραμματεῖς τε καὶ οἱ Φαρισαῖοι, κατὰ πολλοὺς ἂν εἰδείημεν τρόπους, τοῖς εὐαγγελικοῖς συγγράμμασι τὸν νοῦν ἐπερείδοντες. ἀμείνους μὲν γὰρ ὁρᾶσθαι λημμάτων αἰσχρῶν, καὶ φιλοκερδίας ἁπάσης ἀπηλλάχθαι φιλεῖν τῆς κατὰ Θεὸν ἐπιεικείας τοὺς ἐραστὰς συνεβούλευεν ὁ Χριστὸς, προὔτρεπε δὲ καὶ ἐπὶ τὸ ἔτι μεῖζον ἰέναι, καὶ τοῖς δεομένοις ἐπαρκεῖν καὶ διανέμειν τὰ ὄντα. ἀλλὰ τί φησὶν ὁ Εὐαγγελιστής; “Ἤκουον δὲ ταῦτα καὶ οἱ γραμματεῖς καὶ [*](S. Luc. xvi. 14.) “οἱ Φαρισαῖοι φιλάργυροι ὄντες, καὶ ἐξεμυκτήριζον αὐτόν.” [*](c) [*](2. ὠδῖνος τοὺς ἐξ ὀδύνης inv. ordine Β. ὡς assumptum ex Α. 4. ἀπολέσαι Edd. τοῖς deest in Eud. 5, μετὰ τοῦ] μετ’ αὐτοῦ iid. 9. ἐφαρμόσειε iid. 14. τί pro ἢ Α. τὸ prius] τῷ Migne. τὸ alt. Α. Β. τὸν Edd. δι’ om. Α. 18—20. ἐμπολήσαιμεν ἐμπολήσωμεν Α.) καὶ τὰ—ζυγὸν ἄδικον Α. τὰ ἑξῆς Edd. 19. τὸ pro τοῦ alt. (hic) Α. 21, τε assumptum ex Α. 26. . προυτρέπεται (= προὔτρεπέ τε) pro προὔτρεπε δὲ Α. 28. ταῦτα Α. αὐτοῦ Β. αὐτὰ Edd. Statim καὶ assumptum ex Α.)

Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται, λέγει Κύριος, καὶ ἐξαποστελῶ λιμὸν ἐμ [*](11) τὴν γῆν, οὐ λιμὸν ἄρτου οῦδὲ δίψαν ὕδατος, ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀκοῦσαι λόγον Κυρίου. καὶ σαλευθήσονται ὕδατα ἕως θαλάσσης, [*](12) [*](3. Haec Μαρία τε—σὺν αὐταῖς accesserunt ex Α. Β. 4, ἡ om. Α. 5. πενθεῖ b. 6. καὶ prius assumptum ex Α. Β. 10. σκότος assumptum ex Α. Nik. in S. Luc. deest in B. 14. ἀμφιβαλεῖν Α. 15. Hoc τότε alt. assumptum ex A.B. 17. ταύτας Α. 18. Hoc προφήτης assumptum ex A.B. Statim φησὶν Ἡσαΐας hoc ordine B. 20. οἰκτειρήσει Α. 21, Haec καὶ ὁ πλάσας—ἐλεήσῃ φησίν accesserunt ex Β. οὐ μὴ ἐλεήσει φησί Α. 24. ἄρτου Α.Β. (Alex. XII.) ἄρτων Edd, (Vat. XII suprascr.) 25. ἀκοῦσαι] + τὸν Edd, (Vat.) σαλευθήσεται F. (Alex. ) ὕδατα] + ἀπὸ θαλάσσης F. Edd, (XII.) ἀπὸ τῆς θαλάσσης Vat,] haec verba orn, Α. B . (Alex.))

Γέγραπται “Κύριε, ἐν θλίψει ἐμνήσθημέν σου, ἐν θλίψει “ μίκρᾳ ἡ παιδεία σου ἡμῖν.” ἄριστον δὲ ὅτι τὸ χρῆμά ἐστι καὶ ὀνησιφόρον ἀληθῶς τὴν θλῖψιν εἰδὼς καὶ ὁ θεσπέσιος [*](Ps. cxvii. 5.) Δαυεὶδ, ποτὲ μὲν ἔφασκεν “Ἐν θλίψει ἐπεκαλεσάμην τὸν [*](Ib. cxviii.71.) “Κύριον,” ὅτε δὲ αὖ “Ἀγαθόν μοι ὅτι ἐταπείνωσάς με, ὅπως ἀν’ μάθω τὰ δικαιωματα σου. σωφρονεστέρους γὰρ ἡμᾶς ἀποτελοῦσιν αἱ θλίψεις, καὶ τῶν τῆς ῥᾳθυμίας [*](e) ἐξέλκουσι βρόχων, τῆς ἐπιεικείας τοὺς τρόπους ἀγαπᾶν ἀναπείθουσαι, καὶ τὸν ἀπηνῆ καὶ δυσήνιον ὡς ἐξ ἀνάγκης καὶ φόβου τοῖς τῆς ὁσιότητος καὶ ὑπακοῆς ὑποφέρουσαι ζυγοῖς.

Kαταδῃωθείσης δὴ οὖν τῆς Σαμαρείας, φησὶ, καὶ κατεμπιπρῶντος τὰς πόλεις τοῦ Βαβυλωνίου, κἂν εἰ ἕλοιντο μαθεῖν τοτηνικάδε τινὲς τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, καὶ τί δρῶντες ἢ λέγοντες τῆς παρ’ αὐτοῦ τεύξονται φειδοῦς, ἵν [*](339 Α. a) ἔξω φέροιντο τῆς ὀργῆς, οὐκ ἔσται, φησὶν, ὁ διδάσκων. λιμὸν γὰρ ἐποίσω τῶν παρὰ Θεοῦ λόγων αὐτοῖς, ὡς μηδένα παντελῶς εὑρεθῆναι προφήτην, κἂν εἰ ἐκ δυσμῶν τρέχοιεν εἰς ἠῶ, κἂν εἰ ἐκ μεσημβρίας ἐπὶ τὰ βόρεια. τούτῳ παραπλήσιόν ἐστι τὸ εἰρημένον παρὰ Θεοῦ πρὸς τὸν μακάριον [*](Ezek. iii. 26.) Ἰεζεκιήλ “Καὶ τὴν γλῶσσάν σου συνδήσω καὶ ἀποκωφω- “θήσῃ, καὶ οὐκ ἔση αὐτοῖς εἰς ἄνδρα ἐλέγχοντα, ὅτι οἶκος “παραπικραίνων ἐστίν.” οἱ γὰρ ἅπαξ τὸν παρὰ Θεοῦ διαπτύσαντες λόγον, οὐδ’ ἃν εἰ ἑκόντες ἔτι βούλοιντο, λαβεῖν [*](b) ἔχοιεν ἂν εἰκότως. ὕδατα δὲ σαλευόμενά φησι τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀμέτρητον πληθὺν, ὡς ἐν θορύβοις γεγενημένην, [*](2. τοῦ assumptum ex Α. om. F. Edd. (XII.) 5, καὶ alt. assumptum ex A.B. 7 . ὅτε B. ποτὲ Edd. 9. ῥᾳθυμίας] ἁμαρτίας Β. invito Nik. in Ps. cxviii. 12. τῷ—ζυγῷ Nik. 14. δὴ assumptum ex Α. κατεμπιπρῶντος Β. καταπιμπράντος Edd. 21. εἰς assumptum ex A.B. b. Statim ἕω b. 22. Haec τὸν μακάριον assumpta ex A.B. b. 23. ἀποκωφωθείσῃ Edd.)

Kαὶ καθ’ ἕτερον δὲ τρόπον. σταυρωθέντος Χριστοῦ, λιμὸν ἐσχήκασι τῶν παρὰ Θεοῦ λόγων οἱ τάλανες Ἰουδαῖοι. οὐ γὰρ ἔστιν ἔτι παρ’ αὐτοῖς προφήτης, οὐ διδάσκαλος ἀκριβὴς τῆς Μωυσαϊκῆς ἱστορίας τὸ πάχος ἀπολεπτύνειν εἰδὼς, καὶ τὰ τοῖς γράμμασι κεχωσμένα διατρανοῦν μυστήρια. οὐ προσήκαντο [*](c) γὰρ λέγοντα τὸν Χριστόν “Ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς [*](s. Joan. vi. 48,33.) “ζωῆς, ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβὰς, καὶ ζωὴν διδοὺς τῷ “κόσμῳ” ἤκουον δὲ ταύτῃτοι καὶ πάλαι λέγοντος αὐτοῦ διὰ φωνῆς Ἡσαΐου “ Ἰδοὺ οἱ δουλεύοντές μοι φάγονται, [*](Es. lxv. 13.) “ὑμεῖς δὲ πεινάσετε· ἰδοὺ οἱ δουλεύοντές μοι πίονται, ὑμεῖς “δὲ διψήσετε. ” καὶ γάρ ἐστιν ἀληθὲς ὡς “ Οὐκ ἃν λιμο- [*](Prov. x. 3.) “ κτονήσῃ ποτὲ Κύριος ψυχὴν δικαίου, ζωὴν δὲ ἀσεβῶν “ἀνατρέψει,” τὸν θεῖον αὐτοῖς οὐ καθιεὶς λόγον τὸν ἀποτρέφοντα τὸν νοῦν εἰς ἔφεσιν ἀρετῆς. ὡς γὰρ αὐτὸς εἴρηκεν [*](d) ὁ Σωτῆρ’ “Ούκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ’ [*](S. Matth. iv. 4.) “ἐπὶ παντὶ ῥήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ.

Ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐκλείψουσιν οἱ παρθένοι αἱ κάλα καὶ οἱ [*](13) νεαωίσκοι έν δίψει, οἱ ὀμνύοντες κατὰ του ἱλασμοῦ Σαμαρείας [*](14) καὶ οἱ λέγοντες Ζῇ ὁ θεός σου Δὰν καί ζῆ ὁ θεός ὅου Βηρσαβεὲ, καὶ πεσοῦνται καὶ οὐ μὴ ἀναστῶσιν ἔτι.

Ἔμφασιν μὲν ὁ λόγος ἔχει τοῦ διαρπασθήσεσθαι παρ’ ἐχθρῶν υἱούς τε αὐτῶν καὶ θυγατέρας· τοῦτο γὰρ αἱ παρθενοι καὶ οἱ νεαίσκοι σημαίνουσι, μάλιστα γὰρ τῆς τοιαύτης [*](e) [*](1. προσεοικυῖαν Β. προσεοικέναι Edd. 2. διαπίπτει (sic) Α. Statim πανταχοῦ Edd. invitis Α.Β. 3 . δὲ om. B.b. 4. οὐδὲ Edd. invitis A.B.b. 5. ἔστιν assumptum ex Β. 7 . διακεχωσμένα Edd. invitis Α. Β. 10 . δὲ Α. δὴ Edd. πάλαι Α. πόλιν Edd. 13. διψήσετε Α. Β. (Vat.) διψήσεσθε Edd. (Alex.) 14. δικαίου Β. (23. al.) cf. supra 211 e. δικαίαν Α. Edd. 15 . αὐτοῦ pro αὐτοῖς οὐ Β. 20. δίψη Edd. (Co.) 21. οἱ om. F. Edd. (22. al.) ζῇ alt. om. F. Edd. (Co.) 22. οὐκέτι F. (23, 42, 86 mg. 198.))

Σταυρωθέντος δὲ τοῦ Χριστοῦ, καὶ δεδυκότος τοῖς Ἰουδαίοις, ὁμοῦ τε ἡλίῳ τῷ κατὰ τὸν κόσμον καὶ φωτὶ τῷ [*](d) αἰσθητῷ, καὶ τῆς νοητῆς αὐγῆς καὶ φωτισμοῦ τοῦ διὰ Πνεύματος· ὑστέρηνται γὰρ τοῦ θείου λόγου, καὶ τῆς ἄνωθεν παρακλήσεως· ἐκλελοίπασιν αἱ παρ’ αὐτοῖς παρθένοι τοῖς νεανίσκοις ὁμοῦ, τουτέστιν αἱ καλαὶ καὶ εὐδόκιμοι ψυχαὶ, ὧν τὸ μὲν ἄχραντον διὰ τῆς παρθένου, τὸ γεμὴν εὐσθενές τε καὶ ἀλκιμώτατον διὰ τοῦ νεανίσκου σημαίνεται. τίς γὰρ ἅγιος ἐν αὐτοῖς, οὐδὲν τελειοῦν ἰσχύοντος τοῦ νόμου, οὔτε μὴν ἀρκοῦντος αὐτοῖς εἰς δικαιοσύνην; παρὰ τίνι δὲ αὐτῶν [*](e) εὐρωστία πνευματικὴ καὶ εὐσθενὴς ἂν γένοιτο νοῦς, ὅτε μὴ ἐγνώκασι τῆς εὐαγγελικῆς πολιτείας τὰ λαμπρὰ κατορθώματα; ἢ γὰρ οὐχὶ νωθροὶ πάντες καὶ ἐν ἁμαρτίαις καὶ παρειμένοι τὸν νοῦν; εἶτα πῶς τοῦτο ἀμφίβολον; ἐκλελοίπασι δὴ οὖν ἐν δίψει, εἴρηται δὲ οὐκ αὐτοῖς τό “Ἀντλήσατε [*](Es. xii. 3.) ὕδωρ μετ’ εὐφροσύνης ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ σωτηρίου. ἀλλὰ γὰρ καὶ “ἐνετείλατο ταῖς νεφέλαις τοῦ μὴ βρέξαι εἰς [*](Ib. v. 6.) “αὐτοὺς ὑετὸν, ὅτι μηδὲ αὐτῷ γεγόνασιν ὑπήκοοι τῷ Χριστῷ διακεκραγότι τε καὶ λέγοντι “Εἴ τις δίψᾳ, ἐρχέσθω [*](a 341 Α.) πρὸς με καὶ πινέτω. καταλελοιπότες ’δε αὐτὸν, καίτοι [*](S. Joan. vii. 37. Hier. ii. 13.) πηγὴν ὄντα ζωῆς, ὤρυξαν λάκκους συντετριμμένους οι οὐ [*](Es. xxix.13; S. Matth. xv. 9.) “δυνήσονται ὕδωρ συνέχειν.” προσεσχήκασι γὰρ διδασκαλίαις ἐντάλμασιν ἀνθρώπων, ἃ ποτίζειν οὐκ οἶδεν εἰς ζωὴν, οὔτε μὴν συνέχειν τοὺς κεχρημένους εἰς σωτηρίαν.

Εἶδον τὸν Κύριον ἐφεστῶτα ἐπὶ τοῦ θυσιαστηρίου καὶ εἶπε Πάταξον ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον καὶ σεισθήσεται τὰ πρόπυλα, καὶ διάκοψον εἰς κεφαλὰς πάντων καὶ τοὺς καταλοίπους αὐτῶν ἐν ῥομφαίᾳ ἀποκτενῶ.

Οἱ μακάριοι προφῆται τῇ τοῦ Πνεύματος δᾳδουχίᾳ τὸν τῆς διανοίας φαιδρύνοντες ὀφθαλμὸν, οὐχὶ μόνην τὴν τῶν ἐσομένων εἰσδέχονται γνῶσιν, ἀλλὰ γὰρ καὶ αὐτῶν ἔσθ’ [*](c) ὅτε τῶν πραγμάτων τὴν θεάν οἷαπερ ἐν πίνακι γραφομένην ὁρῶντες, αὐτοί τε κατατεθήπασι, συνδιακεῖσθαί τε σφισὶν αὐτοῖς ἀναπείθουσι τοὺς ἀκροωμένους, τὰς τῶν ὁράσεων δυνάμεις διατρανοῦν εὖ μάλα σπουδάζοντες. ἔφη τοίνυν ὁ [*](Supra viii. 2, 3.) μακάριος Ἀμώς “Καὶ εἶπε κύριος πρὸς μέ Ἥκει τὸ πέρας “επὶ τὸν λαον μου Ἰσραηλ, οὐκ ἔτι οὐ μὴ προσθῶ τοῦ “παρελθεῖν αὐτὸν, καὶ ὀλολύξει τὰ φατνώματα τοῦ ναοῦ ἐν “τῆ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, λέγει κύριος· πολὺς ὁ πεπτωκὼς ἐν παντὶ “τόπῳ, ἐπιρρίψω σιωπήν.” ἀλλ’ ἰδοὺ, τεθέαται τὸ προηγγελμένον [*](d) καὶ πράγμασιν αὐτοῖς ἐνεργούμενον, ὥσπερ ἔχει τὴν προαγόρευσιν. αὐτὸν γὰρ ἔφη τὸν Κύριον ἐφεστῶτα τεθεᾶσθαι τῷ θυσιαστηρίῳ, καὶ οἱονεὶ τῆς καταστροφῆς ἀρχόμενον, τοῦτό τε αὐτὸ γενέσθαι προστάττοντα. ἐφίσταται δὲ τῷ θυσιαστηρίῳ Θεὸς, οὐ τιμὴν ἀπονέμων· εὔηθες γὰρ τὸ τῇδε νοεῖν· εἴπερ ἐστὶ τῶν ἀτοπωτάτων οἴεσθαί τε καὶ λέγειν, ὡς τοῖς τῶν εἰδώλων βωμοῖς αἰδῶ καὶ τιμὴν ἀπονέ- μει Θεός· πῶς ἂν οὖν ἐτίμησε τὸ τῶν δαμάλεων θυσιαστήριον; ἐφειστήκει δὲ μᾶλλον ὡς καθελῶν καὶ κατοίσων εἰς [*](1. ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον F. Edd. (26.) 2. ἐπὶ om. F. Edd. (42.) θυσιαστήριον Α. Β. (Alex. XII.) ἱλαστήριον Edd. (Vat. XII mg.) πρόπυλα Α. Β. προπύλαια F. Edd. (42, 91, 153.) cf. infra e et contra 342 c. 6. διανοίας] δυνάμεως Edd. 7. δέχονται iid. 8. πράξεων iid. 9. συνδιατίθεσθαι iid. Statim τε B. δὲ Edd. 11. σπουδάζοντες Β. σπουδάζοντος (sic) Α. σπεύδοντες Edd. 12. μακάριος] θεῖος iid. 13 . λαόν μου] + τὸν Β. Edd. (86.) 16. ῥίψω Β. (Co.) 17. ἐνεργουμένην Β. 19. ἀρχομένου Α. 20. προστάττοντος Α. 21. Θεὸς accessit ex Α. Β. 23. ἀπονέμων Α. 24. ἂν οὖν hoc ordine Α. Β. b. τῶν δαμάλεως Pont. τῆς δαμάλεως Aub. 25 . καθελῶν] Sic correxi ex B.b. Edebatur καθελὼν.)