Alexias

[*](3. ἀποτεταγμένην F, ἑπιτεταγμένην P. 4. ταύτης F, του. τῆς P. ἀλλ᾿ F, ἀλλὰ P. 22. μεμαθηκότες μεμα F; μεμα ead. m. expunxit. ἑσπερίων λήξεων καθ in ras. F.) omnibus mendicis et pellibus tectis seu prorsus nudis largissimam manum porrigebat, adeo ut omnino nullus, qui petiisset ab ea, inanis abiret. postquam vero destinatum sibi tabernaculum occupavit, non hic otio sese dedit, sed eo aperto petitoribus aditum praebuit. his enim semper affabilis erat ac videndam audiendamque se libenter praebebat. neque pecuniam pauperibus largiri contenta meliora etiam iis suadebat; et quos forte viribus valentes vitam agere videbat otiosam, eos ad pera laboresque impulit, ut inde sibi peterent ad vitam necessaria neu languore oppressi ostiatimque mcndicantes vagarentur. nec ullum umquam tempus ab illa beneficentia imperatricem detinuit. itaque David quidem potum fletu miscuisse constat, imperatricem vero et escam quamlibet et potum cum misericordia habere cotidie commixta patebat. multa hercle sunt, quae de hac imperatrice mihi tradere liceret, nisi filiae testimonium mendacii suspicionibus obnoxium foret, quasi in matris gratiam confictum esset. equidem sane adversus eos, qui talia suspicantur, verbis meis actiones nes ipsas testes proferam.

Ad imperatorem autem, ubi Thessalonicam eum pervenisse cognitum est, occidentis partium milites, veluti centrum gravia cor-

[*](B)[*](C)[*](1. κέντρῳ Α. 6. ξενοπρεπῶν F, ξενοπρεπῶς P. 8. θεᾶσθαι F, θεάσασθαι P. νιχθημέροις P, correxi. ἡμέρας καὶ νύκτας ὅλως Α. 15. τὸν C, om. P. βυζωτοῦ Α. τὴν Α. om. P. πρώην FC, πρώτην P. 20. ἀποστόλου εὐαγγελιστοῦ F. 22. ξυμβεβήκει A, ξυμβέβηκεν F, ξυμβέβηκε P.) porum petunt, undique confluunt. Gallorum tunc adventus non praeiens, ut antea, locusta indicio fuit, sed in caelo apparens cometes magnus vel potius omninm, qui olim visi sunt, maximus, quem alii ad genus trabalium, alii vero iacularium pertinere contendebant. oportuit enim nova atque insolita quae eventura erant caelestibus quibusdam indiciis praenuntiari. nam oculis ille pleno lumine sese praebebat quadraginta dierum noctiumque spatio atque ab occiduis partibus ortus in orientem solem tendebat. quo viso obstupefacti omnes, cuius ille rei afierret nuntium, sciscitabantur. imperator vero, etsi talibus rebus minime addictus, sed naturalibus eas assignandas causis ratus, peritos tamen tunc huiusmodi rerum viros, quin etiam arcessitum ad se Basilium, Byzantii praefectura nuper donatum, quem imperatori maxime deditum esse constabat, ea de re consuluit. ille proxirao die se responsurum esse dixit et in locum, ubi deverterat, reversus (templum id fuit in honorem Ioannis evangelistae olim extructum) post solis occasum astrum intuebatur. [*](D) [*](V. 282)[*](P. 356)B[*](4. ἀγγελικὸς Α. 18. θάλασσαν F, θάλατταν P.) ita laborans et computationibus defatigatus accidit ut somno caperetur et sanctum illum sacerdotali toga ornatum conspiceret. ipse, licet maxirae gauderet non somnium, sed veram videre visionem ratus, agnito tamen sancto obstupefactus animo demisso ab eo petiit, ut, quorumnam stella eveutuum nuntia esset, sibi indicaret. cui illeGallorum motus astro praenuntiari dixit, "quo extincto" iuquit “eo ipso in loco eorundem exitium significatur.” hactenus apparitioue. at imperator Thessalonicam profectus omuia, ut supra expositum est, contra Boemundi traiectionem parabat cum tirones nuper delectos ad arcum strenue intendendum, ad feriendum telis scopum et ad corpus scuto tuendum exercens tum missis litteris auxiha ex exteris gentibus evocans, ut quamprimum tempus posceret, illuc adyolarent. singularem vero curam de Illyrico adhibuit; nam Dyrrachium urbem firmavit eique Isaacii sebastocratoris alterum filium Alexium imposuit praefectum. eodem tempore ex insulis Cycladibus niaritimisque Asiae et ipsius Europae urbibus instrui classem lussit. ac licet multi, ne naves cogerentur, intercederent, quia nondum immineret Boemundi traiectio, ipse tamen ut his [*](C)[*](D)[*](5. Στρούμπιτζον C. 7. υἱοῦ τοῦ F, τοῦ om. Ρ. 12. ἔτι τοῖς F, τοῖς orn. P. έν addidi. 19. μνήμην τοῦ F, τοῦ om. P. 21. μέσα F, μετὰ P. Κωνσταντίνου C.) cederet, nequaquam adductus est esse ducis dicens, nullum ad vigilantiam terapus intermittere neque ad ea solum, quae essent ante pedes, intendere, verum etiam futura cogitare nec denique intempestiva parsimonia inparatum deprehendi, si necessitas urgeret, cum adeo hostium irapetus nuntiaretur. his igitur optime dispositis Strumpitzam se confert indeque progreditur usque ad Slopimum. ubi audita clade, quam Ioannes sebastocratoris filius adversus Dalmatas paulo ante missus acceperat, sufficientes ei copias auxilio misit. quare fraudulentissimus Bolcanus statim ad imporatorem delegavit, qui pacem rogarent, petitosque obsides dedit. ille annum unura et menses duos ibi moratus, cum Boemundum commorari etiamtum in Longibardiae partibus resciret, instante hieme milites domum dimisit. quo facto dum Thessalonicam versus proficiscitur, natus est ad Balabistam porphyrogeniti imperatorisque Ioanuis filius primogenitus sororem secum geminam in partu ducens. deinde memoria ibi magni martyris Demetrii celebrata in caput regni sose recepit, ubi tum temporis hoc accidit. collocata erat in medio Constantini foro [*](P. 357) [*](V. 283)[*](B)[*](9. ἐπεκράτει C. 12. πλατύτερον C. 20. ἀπεργάσοιτο F, ἀπειργάσοιτο P. 21. interrogationis signum posui.) aenea statua in orientem conversa, quae columnae porphyreticae late conspicuae imposita sceptrum tenuit dextra, laeva globum ex aere factum. ferebatur esse illud Apollinis simulacrum, Anthelium, opinor, a Constantinopolitanis vocatum, quod Constantinus magnus ille imperator, urbis pater ac dominus, in suum ipsius nomen transtulit et Constantini imperatoris statuam appellavit. at vicit nomen illud statuae antiquitus impositum, ita ut ab omnibus Anelius vel Anthelius vocaretur. quam statuam exorti subito saevissimi Africi venti, sole tum in Tauro posito, deturbatam humi prostraverunt. quod non faustum plerisque auguriura visum est; et quotquot minus imperatori favebant, adeo subsusurraverunt, imperatoris mortem isto eventu praenuntiari. at ille "equidem" inquit "unum vitae mortisque dominum agnosco; ut vero casus simulacrorum necem inferre credam, numquam ego adducar. quando enim Phidias quidam verbi causa vel alius quis artificum, quotiescumque statuam e saxo scalpro conficit, vel excitabit mortuos vel vivos creabit? quod si esset, quid iam conditori omnium esset reliqui ? hic enim: ego, [*](C)

[*](D)[*](P. 358)[*](2. τοῦ θεοῦ FC, τοῦ om. Ρ. 7. αὐχοῦντες F, εὐτυχόντες P. 9. περιεστοίχισεν F, περιεστοίχησεν P. 10. οὐδὲν ἢν F, ἦν οὐδὲν P: οὐδέποτε ἦν? 13. περιεφλέγμαινε E, περιεφλέγμηνε P.) inquit, occidam et ego vivere faciam, at non huius illiasve simulacri lapsus aut constitutio." nempe omnia ad summam providentiam dei referebat.

lam vero nova tendebatur in imperatorem pemicies eaque non a plebe parata, sed consiliis virorum et fortitudine et nobilitate generis insignium ipsara adeo principis caedem anhelantium. ac miror in conscribenda rerum memoria ad hoc tempus progressa, unde tanta malorum copia principem invaserit. undique enim contra eum ingentes extiterunt motus : domi seditionis, foris tumultus plena erant omnia. cumque imperator nondum iis quae intus parabantur se opposuisset, iam foris ardebant omnia, barbaros una cum intestinis tyrannis ipsa Fortuna veluti quosdam Gigantes terrae filios excitante, quamvis semper imperator et clementia humanitateque et ratione administrandae rei publicae moderatissima uteretur nec esset, quem beneficiis non obstriuxisset. illos enim ad amplissimos evexit honores magnisque semper locupletavit donis: nec usquara barbaris causam belli praebuit nec bellandi necessitatem imposuit; provocantes quidem et tumul-

[*](B)[*](V. 284)[*](C)[*](1. αὐτοὺς F, αὐτὸς Ρ. 4. lacuuam signavi: πολεμεῖν vel simile verbum intercidit. 7. lacunam signavi. 9. ἐπανέλθοι F, ἐπανέχθοι P. 11. ἔγωγε F. 14. πρώτως F, πρῶτος P. 15. ἐπιξενουμένου. ἀλλ᾿] inter haec verba unius fere versus rasura in F est: lacunam signavi. 17. τἄνδον FC, τὰ ἔνδον P.) tuantes summovebat. malorum est enim ducum, rebus omnibus pacatis ultro gentes finitimas ad bellum incitare. pax cuiusque belli finis est; sed belli causas temere quaerere salute communi posthabita est imprudeutium ducum et hominum seditiosorum omniumque, qui civitatis perniciem moliuntur. sed Alexius imperator contra prorsus faciebat. namque pacis erat vel maxime studiosus, quam, simul ac conciliavit, omni ope servabat, turbatam vero ut redintegraret, semper invigilabat. atque natura erat pacis amantissimus, at cum terapora postulabant, idem bellicosissimus. quare equidem de viro illo affirmare haud dubitaverirm, maiestatem regiam, quae per longum tempus a regia Romana afuerit, in ipso solo quodammodo comparuisse et quasi hospitem Romanum imperium tum primum visitasse *** sed ut redeam, unde exorsa sum: merito miror tantam bellicorum tumultuum abundantiam, cum et domi et foris cuncta fluctuaverint. Alexius autem imperator omnes hostium machinationes occultas et clandestinas praevidit eaeque ne nocerent varia arte cavit, ita ut intestinis tyrannis exterisque bar- [*](D)[*](P. 359)[*](3. lacunam signavi. 4. συνέρρευσε F, συνέρευσε P. 7. ὑπό τῶν οἰκείων in F m. 2 in ras. 13. τοῦτο scripsi: τούτου P. 17. ἕτερος ** ὁ ἄλλος * P: spatia lacunarum ex F dedi.) baris resistens insidiantium insidias animi sollertia semper pracneniret eorumque impetus propulsaret. equidem ex rebus ipsis conicio ipsam tum praesentem adfuisse Fortunam imperio, siquidem adversis rebus undecumque concurrentibus reipublicae corpus turbabatur atque omnes omnino hostes in Romanum imperium saeviebaut, pariter ac si quis et ab externis hostibus impugnaretur et a suis gravissimis dolorum tormentis discruciaretur, hunc vero providentia divina excitaret ut calamitates undecumque coortas repellerct; id quod tunc quidem dihicide cognosci oportebat. cum enim Boëmundus, barbarus ille saepe commemoratus, adversus Romanorum imperium ingentem colligeret exercitum, tyrannica haec multitudo ab altera parte, ut supra praefata sum, excitata est. conlurationis auctores fuerunt fratres quattuor, Anemades coguominati, juorum unus Michael, alter Leo, tertius *, postremus denique * focabatur. qui quidem fratres cum corporis tum consiliorum nesessitate coniuncti id unum omnes convenerunt, ut occiso imperatore regnum occupareut. quibus et alii nobiles sese socios adiunxerunt, velut Antiochi geueris nobilitate florentes et qui Exazeni [*](C)[*](V. 285)[*](D)[*](1. ὑαλέας F, Υελέας P. 7. ὁ καὶ FC, ὁ om. P. 8. δὲ δὴ P δὴ om. C. 10. συνεξηπατημένων F, ξυνε. P. βραχυτάτῳ scripsi: βραχὺς libri. 11. τὴν ἡλικίαν F, τῇ ἡλικίᾳ P. δὲ ad. didi. 16. πλάνοι C, πλάνη P. 21. ποιοῦντες FC, ποιοῦντος P.) vocabantur Ducas et Hyaleas, viri omnium qui umquam fuerunt in proe liis fortissimi; praetorea Nicetas Castamonites ac Curticius quidam et Ba silacius Georgius. hi principes facile in catalogo militari erant, e senatorum autem numero eorum socius fuit Solomon Ioannes, quem ob divi tiarum copias et generis splendorem Michael quatuor Anemadum prin ceps simulavit se sacro oleo imperatorem esse inauguraturum. is enim Solomou senatorii ordinis princeps cum aliis tum iis qui eadem cum ipso fraude decepti erant et statura erat brevior et levioris ingenii videbatur sibi Aristotelis Platonisque disciplinam una cum pulvisculo exhausisse, re vera aberravit a recta philosophiae scientia torpuitqui insigni levitate. ceterum ad imperium passis velis pervehebatur Ane madibus quasi adspirautibus. hi scilicet erant omnino praestigiatores multum enim aberat, quominus Michael eiusque fratres deferre ill regnum in animo haberent, sed levitate istius hominis hominis ad suain ipsius ambitionem callide abutebantur: semper inde velu ex aureo flumine hauricntes iUum regni spe elatum totum in suan [*](P. 360)[*](B)[*](2. ψαίρειν F, χαίρειν P. 11. τῆς Κωνσταντίνου τῷ τότε F, τῷ τότε τῆς Κωνσταντίνου P. 14. ὑαλέα F, Υελέα P. 17. δέ ποτε F, ποτε om. P. 20, Σαλομῶν P, correxi.) potestatem redegerunt eo consilio ut, si felici uterentur successu atque Fortuna ipsis arrideret, extrusum tamquam in mari eum relinquerent, ipsi vero rerum potirentur gloriolam illi quandam exiguamque felicitatem concedentes. in sermonibus eo praesente de coniuratione habitis imperatoris caedes uon commemorabatur neque ulla de ferro aut de pugna bellisve mentio fiebat, ne homini. quem ad omne bellum ignavissimum sciebant, terrorem inicerent. hunc igitur Solomonem tamquam ceterorum principem amplectebantur. praeterea eiusdem consilii participes facti suut Sclerus et Xerus, qui Constantinopolis praefectura tum functus fuerat. Solomon vero, homo, ut dixi, levioris ingenii oniniumque ignarus, quae ab Exazeno et Hyalea ipsisque Anemadibus parabantur, quasi iam imperium Romanorum teneret, adiit quosdam eosque munera dignitatesque poUicitus conciliare studuit. convenit eum forte aliquando dramatis coryphaeus Michael Anemas, qui, cum eum nescio quocum confabulantem vidisset, quid inter se conferrent, sciscitatus est. tum consueta simplicitate Solomon “hic” inquit “qui dignitatem a nobis [*](C)

[*](P. 361)[*](V. 286)[*](5. φημὶ καὶ ἀντιόχους F, καὶ ἀντιόχους om. P. 6. συνωμότας F, συνομότας P, 9. προάξωσιν F, πράξωσιν P. 10. παρερρύετο] ερ in ras. F. 14. ἤθελεν ὅτε C. 16. ἐξευρημένον C, ἐξευρημένων P. 21. ὀνόματι F, ὀνόματος P.) promissione consilii nostri totius exequendi socium se fore pactus est”. cuius stultitiam ille detestatus timore quodam affectus quia ne minima quidem in re tacere eum posse cognovit; quare ab hoc inde tempore non ut antea domum eius frequentabat.

Milites vero, Anemades dico Antiochosque eorumque conscios, imperatoris vitae insidiabantur, ut tempus nancti opportunum statim destinatam imperatoris caedem perpetrarent. cum autem dinina providentia securitas ipsis denegaretur tempusque opportunum praeterlaberetur, veriti, ne deprehenderentur, occasionem, quam captarent, invenisse sibi videbantur. imperator enim somno solutus maue, ut aestum multarum curarum leniret, cum interdum collusores quosdam consanguineos ad zatricium adhiberet, qui quidcm lusus ab Assyriorum hixuria inventus ad nos inde delatus est, illi nefarii tyrannica manu armata per regium dormitoriura caedem molientes ad imperatorem procedere constituerunt. est autem id cubiculum, ubi tunc imperatores dorniitabant, in sinistro latere aedis nomine deiparae intra regiam extructae, quam plerique magno

[*](B)oν [*](C)[*](1. Δημητρίου om. C. τούτῳ ? 21. ἀπαγγείλῃς F, ἀπαγγέλῃς P.) martyri Demetrio dieatam putant. dextra vero sub divo pavimentum erat marmore stratum, quo educentem templi portam omnibus intrare licuit. per eam igitur in aedem penetrare conabantur, ut vi perruptis regii cubiculi ianuis ingressi imperatorem ferro occiderent. quae cruenti isti moliebantur sicarii contra eum, qui nullam iniuriam fecerat. at discussit deus eorum consilia. re enim per indicem quendam ad imperatorem delata omnes ille extemplo ad se adduci iussit; ac primos quidem omnium imperator Ioannem Solomonem et Georgium Basilacium ad se in regiam duci iussit in locum proximum cubiculo, in quo ipse cognatorum grege stipatus fuit, eo quidem consilio, ut ex iis, quos iam dudum sciebat natura esse simpliciores, interrogando omnia facile cognosceret. at illi saepius interrogati cum in negando perseverarent, prodiit sebastocrator Isaacius innuensque Solomoni "bene nosti," inquit "Solomon, imperatoris, fratris mei, clementiam; qnare si fateri omnia volueris consilia, extemplo te misericordia dignabitur ; sin minus, crudelissimis tormentis excraciaberis." ille vero sebastocra- [*](D)[*](P. 362)[*](B)[*](V. 287)[*](5. τῶν ἀνακτόρων seclusi. 14. Σολομῶντος C, Σαλομῶντος P. 21. περιβαλόντες FC, περιβάλλοντες sic P.) torem intuitus barbarosque eum circumstantes, qui gladios in humeris ex una parte acutos gestabant, ad tremorem usque perterritus cuncta statim confessus est prodiditque omnium consciorum nomina, pertinaciter tamen perseverans, nihil se de caede novisse. tum isti suis custodibus traditi in separatos carceres ducti sunt. deinde ceteri quoque eadem de re interrogati omnia confirmarunt et ne caedem quidem reticuerunt ipsum; cumque milites eam parasse pateret inprimisque Michaelem Anemam, totius consilii principem, imperatoris sanguinem anhelantem, decretum est, ut publicatis bonis omnes deportarentur. Solomonis aedes perquam elegantes Augustae donatae sunt, quae tivraen pro animi indole miserata Solomonis uxoris ne minima quidem re excepta illas ei gratificata est. ipse autem Solomon Sozopolim est in custodiam deductus. Anemam autem eiusque socios ut coniurationis auctores ad cutera tonso capite et barba penitus rasa per raediura forum imperator traduci, deinde oculis privari iussit. quos tum scaenici apprehensos saccis induerunt eorumque capita intestinis boum oviumque quasi taeniis ornarunt; deinde bobus impositos cruribus non divisis sed ad unum latus couversis [*](C)[*](D) [*](Ρ. 363)[*](5. lacanas signavi. 7. ἅπασα F, πᾶσα P. 11. ἐνατενίζοντα] τα ex τὸ m. 2 F. 12. αἰτουμένου scripsi: αἰτούμενον μενον P. 13. ἐκ γλουτῶν FC, ἐκ om. P. καὶ om. C. 14. δάκρυ C. εἰσεκίνητο C, ἐκεκίνητο Montfaucon. 20. βαρύτερον C.) per regiam aulam ducunt lictoribus ante eos saltantibus ridiculamque cantiunculam ad pompam accommodatam vulgarique sermone expressam clara voce canentibus. quod quidem carmen hac ferme sententia fuit: ***. voluit enim ista cantilena omnem populum incitare, ut * et videret cornigeros istos viros tyrannide functos, qui ferrum in imperatorem acuerant. ad quod spectaculum ingens cuiusvis aetatis factus est concursus, adeo ut et nos, imperatoris filiae, clam illud visurae prodiremus. ut vero Michael apparuit conversis in regiam oculis manus toUens ad caelum supplices gestibusque rogans, ut manus sibi ab humeris, pedes a coxis avellerent et caput ipsum praeciderent, omnium animi ad lacrimas gemitusque commovebantur maximeque nos. imperatoris fiUae, commiserabamur. ego vero cupiens illum tanta liberare calamitate imperatricem matremque semel iterumque ad pompae istius spectacuhim provocavi. timebamus enim illis viris, ut verum dicam, imperatoris causa, ne talibus privaretur mihtibus eoque magis Michaeli, quo gravius eius supphcium erat. quem tanta videns miseria fractum, ut periculo [*](B)[*](C)[*](V. 288)[*](4. δὲ F, 8. νεύμασι FC, νεύματι P. 10. ἐπαφεῖσα F, ἐπαφιεῖσα P. 19. φθάσοι F, φθάσει P. 21. τούτων F. 22. τούτους πάλιν F, πάλιν τούτους P.) iam proxime imminente viri liberarentur, matrem meam, quemadmodum dixi, ut prodiret impuli, scaenicis tardius ingredientibus, ut misericordiae in sicariorum gratiam concitandae copiam darent. cum vero illa cunctaretur, quippe quae iuxta imperatorem sederet, ubi coram deipara communiter deum precabantur, accessi ; sed extra portas timida constiti et intrare uon ausa nutibus imperatricem evocare quaerebam. quae tandem commota ad videndam pompam prodiit et conspecto Michaele inlacrimans ad imperatorem recurrit, ut oculos Michaeli condonaret, eum semel atque iterum et amplius rogitans. ac mittitur confestim nuntius carnifices inhibiturus; qui quidem adhibita festinatione praeocupavit eos intra illas, quas vocant, manus : quas qui semel transiit, nulla iam ratione supplicio eximi potest. istas enim manus aeneas imperatores loco late conspicuo in alta fornice lapidea eo consilio defigeudus curaverunt, ut, qui capitis damnatus in ista via nancisceretur imperatoriae clementiae indicia, supplicio liberaretur, manibus siguificantibus, imperatorem eos rursus amplexari nec e clementiae manibus eos dimi- [*](D)[*](P. 364)

[*](2. συμβουλή C. 3. τὰ addidi. 10. τούτων C. 12. ἄγγελος FC, ἄλλος Ρ. 14. γραμμάτιον F, γραμμάτων P. 18. ἠλευθεροῦτο C, ἐλευθεροῦτο P.) sisse. quas tameu si qui transgressi sunt, hoc argumento est, imperatoria potestate eos esse ad supplicium proiectos. penes Fortunam igitur supplicio damnatorum hominum sors est: quam Fortunam equidem divinum oraculum esse interpretor eamque in auxilium vocare sane opus est. etenim aut intra manus veniam nancti infelices periculis liberantur aut manus transgressi omni spe salutis destituuntur. ego vero omnia in divina colloco providentia, quae tum quoque istum virum ab oculorum effossione liberavit. deus enim tunc nos, ut consentaneum est, ad commiserandum illum comovit. salutis igitur nuntius ad fornicem properans, in quo manus aeneae defixae erant, gratiae literas iis, quiMichaelem ducebant, dedit. quo facto cum illo reversus et ad turrim se conferens prope regiam aedificatam ibi eum inclusit, id quod facere iussus erat.

Necdum carcere is liberatus erat, cum Gregorium Anemae custodia excepit. turris autem erat una ex iis quae in moenium parte regiae in Blachernis sitae contermina dispositae erant, vocaturque Anemae; quam appellationem quasi quadam sorte eo duxit, quod

[*](B)[*](C) [*](D)[*](2. χρονοτριβήσοντα scripsi: χρονοτριβήσαντα P. 9. Τήβενναν F, Τήβεναν P. 10. Τραπεζούντων P correxi. Βαχαχηνου C. 14. καθυποβαλόντες C, καθυπροβαλόντες P. 15. Τήβενναν F, Τήβεναν P. 16. δὲ F.) Anemam in vincula coniectum primum accepit diuque tenuit. iam indictione duodecima, quem supra commemoravi, Gregorius Trapezuntis dux, cum Trapezuntem abiret, defectionem, quam dudum iam parturiverat, palam professus est. revertenti enim ille Cpolin Dabateno ducali potestate in Taronitam translata obviam factus comprehendit eum captivumque Tebennae iu vinculis tenuit ; nec Dabatenum solum, ·sed multos etiam illustres Trapezuntios, in his Baccheni consobrinum. qui cum e vinculis et carcere non expedirentur, conspiratione inter se facta custodes ab apostata datos male raulcant; quibus extra muros eiectis longeque amandatis Tebsnnam in suam redactam potestatem obtinent. imperator vero datis ad Gregorium saepo litteris modo ad se eum vocabat, modo ei suadebat, ut ab incepto pessimo detestatem si veniam impetrare et in pristinum statum restitui vellet ; interdum si morem non geroret, minabatur. ille autem tantum afuit, ut obtemperaret optimis imperatoris consiliis, ut librum mul- [*](V. 289)[*](Ρ. 365)[*](7. ἀδελφόν C. 9. λόγω scripsi: λόγον libri. συμβουλευσόμενον scripsi: συμβουλευόμενον libri. 13. συνεπαγόμενος C.) torum versuum ad eum mitteret, quo non proceres solum senatus atque exercitus, sed cognatos quoque generosque imperatoris vehementer insectatus esset. ex quo scripto imperator cotidie illum in peiora aberrare cognoscens atque ad summam provehi amentiam, cum saluti eius plane desperaret, instante indictione quarta decima Ioannem suum ipsius consobrinum primogenita natum sorore patruelemque apostatae adversus illum misit, ut primo salutaribus datis consiliis ei persuaderet, cum hominem cum illo consanguinitatis et necessitudinis vinculo iunctum posse ab eo moveri putaret: tum, si minus obtemperaret, strenue multis terra marique adductis copiis bellum ei iuferret. cuius adventu nuntiato egressus Gregorius Taronita Coloneam versus (arx ea est firmissima atque inexpugnabilis) abiit, ut Tanisraanem in auxilium vocaret. quae cum Ioannes discedens comperisset, Gallos e suo exercitu segregatos cum lectissimis Romanorum adversus eum misit, qui brevi eum occupantes atrox proelium committunt, in quo duo milites fortissimi ipsum assecuti lanceis de equo deiectum capiunt. quem Ioannes sic [*](C)

[*](2. μήτε] μὴ ὅτι γε ? 5. παρεγύμνωσε F, παρεγύμνωσεν P. 9. ἐκέλευσε F, ἐκέλευσεν P. 14. τρόπον F, τρόπους C, τρόπου P. 21. ἀπήλαυε F, ἀπήλαυσεν P.)

comprehensum ad imperatorem ducit iure iurando affirmans, se illum omnino non adiisse, nedum quicum coUoqueretur in itinere umquam dignum iudicasset. atqui permultum pro eo imperatorem deprecabatur oculis se illum velle privare simulantem. tandem simulationem aegre imperator detexit illius precibus annuens; valde tamen eum admonuit, ne id palam fieret. tribus autem diobus post per medium traduci eum forum capillis barbaque usque ad cutem abrasis ac deinde in Auomac turrim supra inemoratam duci iussit. ibi quoque prorsus is insipiens amentiae dicta coram custodibus cotidie hariolabatur, quamquam imperator quasi longis manibus magnam curam ei adbibuit, ut se converteret poenitentiaeque documenta daret. ipse vero minime animum mutabat; cumque saepius Caesarem meum ad se vocasset (fuerat enira dudum nobiscum amicitia coniunctus), permisit huic imperator, ut et aegritudinem in qua erat maxima levaret et meliora suaderet. sed ad inclinandum in melius tardum sese praestitit; quare diutius in custodia retinebatur. tandem venia impetrata, quae erat imperatoris m-ei in tali re clementia, tanta donorum houorumque copia fruebatur, quanta numquam autea.

[*](P. 366)[*](V. 290)[*](B)

[*](4. δούκαν F. προὐβάλετο F, προυβάλλετο P. 10. θάλασσαν F, θάλατταν P. 15. lacunam signavi. 19. ἐκεῖθεν F, ἐκεῖσε P. 21. Ἱδροῦντα P, correxi.)

Rebus ita adversus insidiatores etGregorium apostatam administratis imperator ne Boëmundi quidem oblitus est, sed ad se Contostephanum Isaacium magnum classis Romanae ducem nominavit statimque proficisci Dyrrachium iussit minis insuper additis. ocnlos ipsi efiFossum iri. nisi Boemundum in Illyricum traiecturum ipse antevertisset. stimulabat etiam assiduis litteris Dyrrachii ducem Alexium fratris sui filium, ut et ipse acriter invigilaret et exploratores in mari coUocatos, ut idem facerent, hortaretur, ne imprudentibus ipsis Boëmundus traiceret, sed extemplo litteris datis id sibi quibus ab imperatore sic constitutis Contostephanus tamen, cui id solum demaadatum fuit, ut fretum inter ’diam * diligentissime tueretur nec naves a Boemundo Dyrrachium praemissas apparatum quemlibet illuc portantes trausire nec denique quidquam ei ex Longibardia subvehi sineret, primum ignorabat locum, quem ibi opportunissimum hostes in Illyricum traiecturi haberent; neque hoc solum, sed contemptis etiam ipsis mandatis Hydruntem traiecit, urbem in ora Longibardiae maritima sitam. cui tum urbi mulier quaedam

[*](C)[*](D)[*](1. διακειμένη τῶ ἐκεῖθεν ἱσταμένω καὶ πρὸς τὸ ἱλλυρικὸν ἀποβλέποντι δεξιόθεν διακειμένη F: verba τῷ . . . διακειμένη scholiastam redolent. 3. οὐχ Ρ, correxi. 5. ἀνεκέκτητο C. 22. τραγικούς C, τραγικὸς P.) praeerat, Taucredi, ut ferebatur, mater, nec scio, utrum soror saepe iam memorati Boëmundi necne. neque enim satis exploratum paternane Tancredi an materna fuerit cum Boemundo consanguinitas. quo ubi ventum est, navibus constitutis Brundisii muris se admovit, iamque in manibus eius urbs fuit, nisi mulier ei praefecta prudenti usa constantique animo, ubi naves conspexit ibi ad ancoras deligari, citissime unum ex filiis suis arcessivisset, sed cum classiarii omnes iam captam esse civitatem rati alacri animo omnia fausta imperatori acclamarent, quod de salute desperaret, ipsa quoque suos milites idem facere iussit. simul missis ad Contostephanum legatis deditionem urbis in potestatem imperatoris spopoudit promisitque pacis foedera cum eo sese inituram esse ad eumque profecturam, ut quae ex re essent coram tractaret, ipse vero omnia ad iraperatorem deferret. ac machinando haec Contostephani animum suspensum tenuit eo quidem cοnsilio, ut, si filius iuterim advenisset, scaena, ut tragicos facere [*](P. 367)[*](B)[*](1. F, εὐφήμης P. 2. κατειληφυίας C, κατειλειφυίας Ρ. 5. συνυπήγετο F, αυναπήγετο P. 13. ὁ βάρβαρος Βαϊμοῦντος F; m. ead. βάρβαρος expunxit. 17. γένους] σθένους C.) dicunt, repente deiecta ad pugnam se converteret. consonantibus igitur obsessorum obsidentiumque acclamationibus, quibus omnia circum complerentur, cum illis verbis falsisque nuntiis virago illa, ut diximus, Contostephani animum suspenderet, advenit interim expectatus ab ea filius una cum aliis comitibus, qui in Contostephanum simui invecti ingentem ei cladem inferunt. itaque turba classiariorum terrestrium pugnarum imperita in mare se proiecit. quidam vero Scytharum. qui haud pauci erant in Romano exercitu, cum in ipso pugnae discrimine praedandi causa, ut mos est horum barbarorum, excurrissent, accidit, ut caperentur eorum sex, quos ad se missos ëmundus intuitus sicut amplissimum accepit coroUarium. statim enim cum his Roniam abiit sedemque adiens apostolicam ac papam colloquiis aggressus ad sumraam acuit in Romanos iram veteremque barbarorum istorum adversus genils nostrum furorem concitavit. sed ut papae et Italorum Boemundvis rabiem magis commoveret, captos Scythas in medio coUocavit, quasi iam ipsis ex rebus ostendens, imperatorem Alexium, Christiani nominis hostem, impiis [*](C)[*](V. 291)[*](D) [*](P. 368)[*](4. βαρβαρικώτερον F, βαρβαρικὸν P. 17. αὖθις τὸν λόγον F. 20. ὑπεδέχετο C. 21. εἶχον FC, εἶχων P. 22. μᾶλλον seclusi.) harbaris atque immanihus eagittariis uti equestribus, qui in Christianos arma moyerent arcumque intenderent. sic in omnibus sermonibus Scythas illos papae exhibuit scythice armatos et, ut consuenerunt, barbaricum valde tuentes eosque Latinorum more paganos vocitabat nomen habitumque irridens. nefarie vero illeparabat certe bellum adversus Christianos, ut pontifici quoque persuaderet summo iure se ira adversus Romanorum inimicitias incendi, eo consiHo, ut ita multi rudiores scilicet stultique sponte concurrerent. quis euim tum prope longeve distantium barbarorum ultro ad bellum nobis inferendum non advolasset pontifice ipso incitante et iusta, ut videbatur, causa equos virosque et manus armante ? itaque papa eius fraudibus deceptus cum eoque consentiens in Illyricum expeditionem commendavit. sed ut redoam ad propositum, fortius quidem terrestres milites in pugna restiterunt, ceteros autem fugientes maris fluctus receperunt. iam clarissimam utique in manibus Galli victoriam habebant, nisi fortissimi nostrorum militum, praesertim qui nobiliores inter illos erant, quorum [*](B)h[*](C)[*](1. ὑαλέας F, Υελέας P. 13. Χιμαίρας C. διέσπειρεν F, διέπειρεν P. 14. Χιμαίρας C. 15. ἀπεχούσης F, ἀπέχουσαν P. 17. τὸν F, αὐτὸν P. 21. ἐκ addidi.) praeclaripsimi erant Nicephorus Exazenus Hyaleas cognominatus eiusque patruelis Constantinns Exazenus cognomine Ducas ac maxime strenuus ille Alexander Euphorbenus aliique eiusdem loci dignitatisque, acerrimae memores virtutis conversi strictis gladiis tota vi totoque animo Gallis repugnassent et universo proelio renovato clarissimam de iis victoriam reportassent. qua re, cum Gallos, ne impetum facerent, remorarentur, usus Contostephanus universa illinc soluta classe Aulonem occupavit. sed quoniam, cum primum Dyrrachium venit navesque, quas habebat longas. ab ipso Dyrrachio ad Aulonem usque et locum qui dicitur Chimaram sparsit (distat autem Aulon a Dyrrachio stadia centum, Chimara ab Aulone sexaginta), fama instantis Boëmundi traiectionis percrebruit, hanc susceptum iri Aulonem coniectabatur, quod Αulon propius quam Dyrrachium aberat, ob eamque rem Aulonem maiori praesidio debere firmari. cum reliquis igitur ducibus profectus fretum ab Aulone diligenter observabat spe- [*](D)[*](V. 292)[*](P. 369)

[*](B)[*](1. θάλασσαν F, θάλατταν P. Δ. τοῦτο FC, τοῦτον P. Κωντοστέφανοι P, correxi. 5. ἀποδειλειῶντες P, correxi. μετὰ F, om. P. 6. κατέπληττε F, καλέπληττε P. 9. θάλασσαν F, θάλατταν P. 13. δρουγγάριον F, Δρουγγάρην P. 14. κατ᾿ αὐτὴν τὴν γλῶσσαν F, κατὰ τὴν γλῶσσαν αὐτὴν C, κατ᾿ αὐτὴν γλκῶσσαν Ρ. 18. ἀπῄεισαν P, correxi. 21. ἠρεσίαν F.) culatoribus etiam in vertice collis, qui vocatur lasonis, dispositis, unde et mare oculis perlustrarent et ad naves attenderent. quibus Gallus quidam, qui modo traiecerat, pro certo affirmat, proxime instare Boëmundi traiectionem. quod ubi audiunt Contostephani, navalis proelii cum Boëmundo committendi metu perterriti et iam sola fama perculsi aegrotare se simulant ideoque indigere balneis. iam Lantulphus, omnium nauticorum dux, vir magna ex diuturno usu maritimorum proeliorutn navalisque belli peritia praestans, ut vigilarent quam maxime Boëmundique adventum praestolarentur, cos exhortabatur. Contostephani autem Chimaram balneorum causa profecturi secundum qui dicitur classis drungarium cum Excussata monere apud ipsam Glossam non longe ab Aulone sitam ad speculandum reliquerunt. Lantulphus vero cum idoneo navium nuraero Aulone remansit.

Rebus ita dispositis abierunt illi vel balneis usuri vel se id facturos simulantes. instruxit autem Boëmundus duodecim piraticas naves, quarum quaeque duplicem habebat remorum ordinem, remi-

[*](C) [*](D)[*](4. FC, συνέκλεισε P. 6. τὰ FC, τὸ P, 7. γε scripsi: τε P. 8. ἐπεφρίασεν P, correxi. 10. δ’ F, δὲ P.) gum vero tantam copiam, ut magnum sonum fragoremque frequenti remorum pulsu ederent. quam quidem classem cingebat rotundis compluribus navibus, quibus ipsa expeditio quasi vallaretur, plane ut si quis de specula natantem procul classem prospiceret, urbem eam esse in mari sitam putaret. qua in re quodammodo eum etiam fortuna adiuvit. fuit enim mare tunc tranquillum, uno noto in tantum flante ut mare inhorresceret et onerariarum vela implerentur; quo factum est, ut hae secundo vento cursum tenerent, remis vero acta navigia aequali semper ab illis distantia ferrentnr et ex medio mari Adriatico usque ad continentis utriusque littora ingens classis strepitus resonaret. sic spectaculum admiratione dignum barbara illa fuit classis Boëmundi; quae si Contostephanis terrorem iniecisset, eos non reprehenderem neque ignaviae viros insimularem. eiusmodi enira classis atque ita instructa etiam Argonauticam illam timore perculisset, ncdum Contostephanos et Lantulphos istos aliosque eiusmodi viros. Lantulphus enim cum Boëmundum tam terribili modo extructum cum vastissimis onerariis, ut distinctius supra exposuimus, invehentem videret ac minime par esset, qui cum tanto exercitu proelium iniret, paulum [*](P. 370)[*](V. 293)[*](B)[*](3. ἐπὶ FC, ἐπεὶ P. 10. ἐπὶ addidi. 14. ἤπερ P, correxi. 17. ὠδῖνας F, ὠδύνας P. 18. περιβαλόμενος F, περιβαλλόμενος P. 19. πορρωτέρω F, ποῤῥώτερον P. 20. αὐτῶ F, αὐτῶν C, αὐτὸν P. 21. δὲ καὶ F, καὶ om. P.) ab Aulone declinans liberum Boëmundo transitum reliquit. sic secunda usus fortuna totum navalem exercitum Bario Aulonem transiectum in adversam oram exposuit, quam quidem primum prorsus depopulatus est. innumerabiles vero eius copiae erant : erant ibi Franci Gallique plurimi omnesque, qui Thule insula oriundi sub Romanorum signis militant, sed tunc sub novis principibus ei se applicuerant ; accedebant his permulti etiani Germanici generis Celtiberique. totum hunc exercitum in tcrram Adriatico mari cinctam inmisit et cunctis deinceps devastatis Epidamno. quam Dyrrachium dicimus. sese admovit qua quidem urbe potiri indeque ad Cpolim usque omnia praedari in animo habebat. cumque prae omnibus Boëmundus urbium oppugnandarum peritia excelleret ot Demetrio illo Poliorceta maior esset, ad Eipidamnum totum se vertens omnibus oppugnandi operibus urbem aggrossus est. ac primo quidem in orbem totum explicans exercitum et propiora et remotiora a Dyrrachio loca oppugnavit Romanorum copiis modo ei oc- [*](C)[*](D)[*](P. 371) [*](8. δὲ C, καὶ P. 10. Οὐέτωνας P, correxi. 12. ἡ F. 14. δεξιώτερος F. 17. ὠνόμαστο FP, ὠνόμασται C.) currentibus, modo nullo eum impediente. raultis igitur proeliis ac pugnis caedibusque factis ad ipsius Dyrrachii obsidionem, ut supra diximus, animum advertit. verum antequam Boemundi tyranni ad Dyrrachium pugnam refero, quomodo urbs sita sit, exponendum erit. iacet ea ipso in litore maris Adriatici, quod magnum latumque mare porrigitur ad oppositam usque Italorum terram. quod autem ad longitudinem attinet, ascendit cum flexu orientem septentrionemque versus ad Vetones barbaros, quibus e regione terra Apulornm opposita est. hi sunt fines omnis maris Adriatici. iam vero Dyrrachium sive Epidamnus prisca civitas Graeca paulo inferius Elisso ad huius laevam sita est. oppidum autem Elissus superius situm est et dextrorsum magis pertinet. utrum ab aliquo flumine Elisso, quod in Drymonem fluvium maximum influit, an simpliciter id nomen acceperit, pro certo diiudicare non possum. est autem Elissus arx sublimi loco extructa et plane inexpugnabilis, Dyrrachium ut dicunt in aequa planitie positum despectans. ea vero tam firma est ut terra marique magno possit Dyrrachio esse auxilio. qua quidem arce Alexius imperator strenue usus ad [*](B) [*](V. 294)[*](C) [*](D)[*](2. F, ναυσιφόρου P. 7. Λυχνίτιδος F, Λιχνίτιδος P. 8. Βουλγάρων F, Βουλγάρου P. 12. γεφύρας] στρουγὰς Ducangius, γε φόσσας? ὑπορρέουσιν C.) opem urbi Epidamno ferendam tam ab amnis Drymonis parte navium patientis quam a continenti terra DyrracMum urbem firmavit. idem quaecumque ad militum civiumque victum quaeque ad belli pugnarumque usum erant necessaria terra marique apportavit. Drymon vero amnis, ut de hoc quoque aliquid addam, ex Lyclinitide effluit palude, quam lingua nunc in barbariem degenerans Achridem vocavit a Mocro rege primo Bulgarorum et ultimo Samuel, qui imperantibus Constantino et Basilio porphyrogenitis vixit, per fossas quasdara centum, quas gephyras (?) vocamus. defluunt enim separati amnes centum numero veluti ex variis quibusdam principiis ex illa palude perennes et cum eo se fluvio, qui ad Deuren est, ex quo etiam Drymon dicitur, coniungunt, quem suo augmento maxime largum et magnum reddunt. extremos hic praeterfluens Dalmatas in septentrionem versus escendit, deinde ad austrum se flectens ad Elissi radices in Adriaticum sese sinum infundit. haec de situ Dyrrachii et Elissi deque munitione loci utriusque. imperator autem, qui in regia urbe adhuc commorabatur, Boëmundi traiectione per [*](P. 372)[*](B)

[*](2. ὤν om. F, sed add. ead. m. 14. ὢν F, om. P. 15. κατὰ] τὰ κατὰ C. 16. κατασκεψόμεθα F, σκεψόμεθα Ρ.)

Dyrrachii ducis comperta maturabat proficisci. vigilantissimus enim Dyrrachii dux ne somnum quidem oculis permisit: qui cum transiisse Boemundum iu eampos IUjTicos audisset ac de navi egressum ibi castra posuisse, Scytham statim. volucrem, ut dicitur, nuntium, ad imperatorem misit, qui traiectionem illius referret. hic imperatorem e venatu reducem oftendens cursu citato eum adgreditur capiteque in terram demisso clara voce Boemundum traiecisse exclamavit. defixit omnes, qui aderant, in loco suo quemque solum auditum Boëmundi nomen prae metu obtorpeecentes. at imperator animi plenus ac fiduciae corrigiam solvens calcei “Prandeamus ” inquit “de Boemundo postea videbimus.”

[*](1. C, τοῖ αὐτοκράτορος F, τοῦ oni. P. 2. F post ἀνάυτημα haec habet: κατανο͂ τὸ ἄτρεστόν τε καὶ ἀκατάπληκτον, sed eadem manus ea induxit.)

Mirabamur igitur cum stupore omnes imperatoris animi magnitudinem. qui licet nuntium illum eorum gratia qui tum aderaut uihil

[*](P. 376)[*](B)C [*](12 sq. τὸ σύνηθες θαῦμα ἡ θεομήτωρ έν βλαχέρναις F, ἡ Θεομήτωρ έν Βλαχέρναις τὸ σύνηθες θαῦμα P. 14. δύναντος C. 17. ἐκτενεστέρας FC, ἐκτενεεστέρας P. 19. ἔξεισιν ἐκεῖθεν F, ἐκεῖθεν ἔξεισι P. 22. προὐβάλετο F, προὐβάλλετο P.) omuino curare videretur, gravibus tamen animi sollicitudinibus affectus erat. ac primum omuium Byzantio esse denuo abeundam ratus, quamquam minime sibi favere domestica deuuo cognovit, tamen compositis palatii urbanisque rebus ac magno classis drungario, Eustathio Cymineauo eunucho, et Nicephoro, quem Decani dicunt, custodibus impositis, discessit Byzantio paucis tantum iisque cognatis comitantibus et calendis ipsis Novembribus indictione prima ad Geranium extra urbem purpureum statuit regiumque tabernaculum. ὢ metu perterritus erat, quod exeunti consuetum miraculum deipara in Blachernis non ostenderat. quamobrem dies illic moratus quatuor solis occasu itinere cum domina repetito sacrum deiparae templum comitantibus paucis clam subiit. ibi consuetis hymnis rite peractis attentiusque faetis precationibus contigit solitum miraculum raculum et eximia spe elatus abiit ac postero die Thessalonicam petiit. Choerobacchos profectus huic oppido Ioannem Taronitam praeposuit, virum nobili loco natum: a puero in ipsius familiam [*](D)[*](Ρ. 377)[*](V. 299)[*](1. δραξυτάτου F. 5. ἀναισχυντίαις scripsi: ἀναισχυντίας P. 7. δοῦκα τοῦστόλου F τοῦ στόλου om. P. 8. Δούκαν scripsi: Δοῦκα P. ὑαλέαν F, Τελέαν P. 12. ἐπαναστρέφειν C. 13. προσωτέρω F, προσώτερον P. 18. ἔθνος C, 19. τοῦ αὐτοκράτορος seclndere malui quam transponere.) trausscriptum scribamque olim suum. erat is in rebus gerendis promptissimus, legum Romanarum peritus, solebatque imperatoris decreta laudare, duramodo imperiali maiestate digna putaret. nam libera utebatur lingua, non ita quidem, ut impudentia semper convicia iu ore haberet, sed qualem esse Stagirita dialecticum praecipit. inde progressus crebras ad ducem classis Isaacium comitesque eius, Exazenum Ducam Hyaleamque, dabat litteras, quibus eos excitabat ad vigilandum et ad arcendas uaves e Longibardia ad Boëmundum traiecturas. Mestum cum pervenisset, Augusta in regiam urbem reverti cupiebat. sed imperator prorsus pergere illam coegit traiectoque Euro qui vocatur fluvio ad Psyllum ambo tabernacula collocarunt. ipse vixdum caede vitata altero paene periisset periculo, nisi divina quaedam manus sicarios a scelere summovisset. fuit enim vir quidam ex parte Aroniorum illorum genere quidem sed per nothos oriundus, qui ad caedem imperatoris seditiosos incitavit. credidit arcanum istud fratri suo Theodoro; num vero etiam alii seditiosorum [*](B)[*](C)[*](13. ὁρῶντες eras. F. 16. ἡ λέξις P. ἡ τάξις C: seclusi. 20. παλαμναιοτάταις scripsi: παλαμναιστάταις P.) huius rei coascii fnerint, affirmare nolo. Scytham tamen empticium servum nomine Demetrium ad caedem istam perpetrandam subornaverant. cuius dominus ipse Aaron fuit. huic mandaverant, ut imperatricis discessum expectaret ac deinde occasionem nanctus clam intentaret gladium corpori imperatoris vel deprehensi uspiam in angustiis vel dormientis. Demetrius igitur caedem anhelans ferrum acuebat nefariamque manum paratam habebat. sed novum tum aliquid iustitia ’. cum enim diutius imperatrix apud imperatorem commoraretur cnmque nou desineret eum ex vohmtate eius sequi, sicarii isti pervigilem imperatoris custodem Augustam etiamtum apud eum commorantem videntes tandem defatigati famosum quendam libelhim in imperatoris tabernacuhim clam proiecerunt. qui quidem libellus contumeliosis maledictis imperatori, ut iter pergeret, suadebat, Augustae vero, ut Byzantium reverteretur. severissime vero talia ex lege puniuntur scripta, ut ipsa quidem in ignem inferantur, homines autem ea facere ausi atrocissimis subiciantur poenis. postquam igitur frustra diu expectaverunt, in famosorum nugas inciderunt. pranso enim imperatore cum plerisque [*](D)[*](P. 378)[*](19 μηδείς... λογιζέσθω] οὐκ εἰμὶ ἄνθρωπος C. δ’ F, δὲ P. 21. ὅς] ὅ in ras. m. 2 F.) alio digressis adessent tantum Romanns e genere Manichaeorum, Basilius eunuchus cognomine Psyllus et Theodorus Aaronis frater, alter inventus est libellus sub regis lecto multas in Augustam complecteus contumelias, quod imperatorem sequeretur nec se citius in urbem reciperet. id enim agebant, ut omuino tuti essent. cognovit imperator eum, qui proiecerat libellum et iracuudia incensus Augustae innuens “Hoc” inquit “aut ego aut tu aut eorum qui adsunt aliquis proiecit“. subscriptio quidem libelli haec fuit: “haec ego scribo, quem tu, imperator, nunc quidem ignoras; verum in somnio me videbis”. contigit, ut Constantinus quidam eunuchus paternus in mensa famuhis, qui tunc imperatrici serviebat, cum circa tertiam noctis vigiliam extra tabernaculum consuetam hymnodiam celebraret, audiret quendam exclamantem: “nisi ego accedam et consilia vestra omnia proiectionemque famosorum libellorum prodam, nolim quisquam me hominem putet.” statim famulum suum hominem haec locutum perquirere, qui ubi discessit Strategiumque Aaronis famulum agnovit, comprehensum duxit ad mensae praefectum: [*](B)[*](V. 300)[*](C)[*](D)[*](2. οὗτος δὲ] τος δὲ in ras. m. 2 F. 3. ἡ βασιλίς C. 4. δὲ ὁ P, ὁ om. F, βασιλεὺς C. 4. κατηνάγκαζεν F, κατηνάγκασεν P. 5. δὲ F. 10. ὁ ἐμὸς P, ὁ om. F. 14. γένος F, ἔθνος P. 17. ταύτην F, τοιαύτην P. ἀνάνθρωπον C. 18. ἐμβάψαι] ἐμ add. m. 1. F.) iam is quaecumque sciebat extemplo aperuit. hoc ille secum assumpto ad imperatorem se contulit. dormiebant tuno imperator et imperatrix: sed eunucho Basilio obviam factus eum impulit, ut quae cum ipso de Strategio Aaronis servo communicaverat denuntiaret. ille intrat illico et ipsum simul Strategium introducit: qui confestim de omnibus quaesitus quidquid de fatuis famosis libellis et de caedis instigatore sciebat illumque ad perpetrandam imperatoris caedem subornatum esse aperte protulit. “herus” inquit “meus Aaron cum aliis, quos maiestas tua non penitus iguorat, adversus vitam tuam, imperator. consilio subornavit tibi sicarium Demetrium conservum meuni, gente Scytham, natura crudelissimum, lacertosum, audaciae ad omnia promptae, immanis denique ferocisque animi. huic gladio ancipiti tradito inhumanum hoc mandatum dederunt, ut te accederet indomita audacia ferrumque in regia viscera mergeret.” imperator minime ad delationes credulus "Vide," inquit “ne commotus in dominos conservumque ficta crimina conferas, sed vera [*](P. 379)

[*](1. ἐξορχοῦ F ἐξόρκου P. οὖν scripsi: οὐ Ρ. 8. τοιούτων γραμμάτων F, τοιούτων om. P. 12. διοικοῦσιν F, διοικοῦσι P. 13. Ἀαρὼν **** P: lacunae spatium ex F cledi. 15. ἀπεῖρξεν C, ἀπῆρξεν P. 17. συνηλαύνοντο F. 21. εἱστήκεσαν F, εἱστήκεισαν P.) omnia et quaecumque scias, prodas; si minus id feceris ac mendacii convictus eris, haud emolumento accusatio tibi erit”. tum ille se dicere insistens Basilio eunucho traditur, ut absurda chirographa ipsi daret. cum eoque egressus in Aaronis tabernaculum eam inducit somno consopitis omnibus. hinc sublatam militarem quandam peram libellis eius generis refertam Basilio tradit. postquam illuxit, imperator evoUitis illis libellis consiliisque sui trucidandi bene perspectis praefectis urbis praecepit, ut Aarouis matrem Choerobacchos in exilium mitterent; Aaronem vero * Theodorumque fratrem eius Auchialum relegavit. haec imperatorem diebus quinque, iter ne pergeret, morabantur.

lam vero dum Thessalonicam proficiscitur, quod undique copiae in unum locum convenerant, aciem velut ad bellum instruere haud alienum putavit. ac repente legiones per suas quaeque cohortes dispositae constiterunt; centuriones pracedunt, novissimi a tergo sequuntur, quique mediara ipsam tenent aciem, stant omnes armis

[*](Β)[*](C)[*](V. 301)[*](D) [*](3 sq. τινὰς στρατιώτας ἐπὶ τοῦ πεδίου F, ἐπὶ τοῦ πεδίου τινὰς στρατιώτας P. 8, έπ’ F, ἐπὶ P. 14. ἀφεῖναι F, κραδαί- νειν P. 16. στρατηγῶν C. 22. ἔφημεν] cf. 186, 7. 188, 14.) micantibus. horridus fuit aciei aspectus urbisque moenium instar conexi (aeneas esse statuas militum quasi sponte conflatas dixeris) omnes in campo immoti constiterunt hastas tantum corporis tangendi cupidas vibrantes. quam sic dispositam aciem imperator motus diversos facere ac nunc in hastam, nunc in clipeum converti iussit. tum iuventutem nuper delectam e totoexercitu selegit. quos vero ipse a pueris nutritos omnes belli artes edocuit, eos copiarum duces constituit. erant hi quidem omnes trecenti, adulescentes insignes corporis magnitudine, viribus pollentes ac prima lanugine mentum signantes, quibus nemo aut dexterius arcum inten- deret aut firmius hastam mitteret. vario erant ex genere collecti, flos universae Romanae militiae, cohors ipsius regis imperio subiecta, quo et rege et duce et raagistro utebantur. horum igitur probatissimos quosquc rursus electos duces praefecit copiis ad angustias missis, per quas barbarorum exercitus penetraturus erat. ipse Thes- salouicae hiberna agebat. at ëmundus tyrannus maxima illinc [*](P. 380) [*](B)[*](C)[*](4. αἱρήσων] ων in ras. F. 13. φορτηγοὺς . 15. μηχανώμενος FA, μηχανώμενον Ρ. 16. δέ τι scripsi: δ᾿ ὅτι P. 19. τούτοις F, τούτους Ρ. οἱ] ἡ C. 2Ο. στρατεύματος φάλαγξ C. μὲν addidi.) classe, ut diximus supra, huc in nostros fines transgresaus effuso in campos nostros universo Francorum exercitu ad Epidamnum acie instructa se admovet, ut primo ipso terrore, si posset, caperet, sin minus, machinis ad obsidionem pertinentibus catapultisque totam urbem expugnaret. quo inito consilio castra posuit exadversum portam in orientem patentem, supra quam aeneus eques conspicitur. dein exploratis omnibus obsidere arbem coepit, per totam quidem hiemem meditans et undique inspiciens, qua parte Dyrrachium capi posset. vere autem ineunte omnibus copiis semel traiectis postquam naves et onerarias et hippagines militaresque, ut ita dicam, incendio delevit, cum strategomate usus, ne mare exercitus respiceret, tum Romanorum classe pressus, iam totum se obsidioni dedit circumfuditque primum undique barbarorum copias ac missilia procul iacere iussit. in quos etiam inilites Romani exercitus sagittas sive de moenibus Dyrrachii sive eminiis couiciebant. ille interim cohortes aliquot exercitus Francici in vicinas partes emittens nostros impugnat modo, modo impugna- [*](D)[*](V. 302)[*](P. 381)[*](B) [*](2. διαβόλεως P, correxi. 4. οὑν C, γὰρ P. 8. καὶ καταπλήττων] καὶ om. C. 9. τοῖς F, τοὺς P. 12. τῶν πέριξ] τοῦ μέρους C. 13. κομισθῆναι AC, κομιχθῆναι Ρ. 14. δὴ om. A. 18. προσετέθη C. 19. τῷ] τὸ Α. 20. δὲ scripsi: δὴ P.) tur. Petrulam enim et quod vocant Myli oppidum trans Diabolin flumen situm locosque alios eiusmodi circum Dyrrachium lege belli sibi comparavit. haec quidem aperta vi perfecit: eodem vero tempore bellicas machinas straebat testudines aedificans turribus arietibusque gestandis aptas cuniculosque quosdam ac vineas per hiemem totam aestatemque extruens, ita ut et minis et operibus homines iam metu perculsos perterrefaceret. neque tamen Romanam virtutem ehictari potuit. ad hoc annonae difficultate laborare coepit, cum absumptis quae circa Dyrrachium praedati erant eo commeatu, quem allatum iri sibi sperabat, Romani eum milites, qui montium angustias et exitus ipsumque mare praeoccupaverant, interclusissent. inde fames irrupit gravissima et homines equosque simul consumpsit equis pabulo, hominibus alimentis egentibus. praeterea afflictae sunt barbarorum copiae ventriculari morbo, cuius quidem causa ciborum usus non salubrium, milii scilicet, videbatur, re vera autem dei ira

[*](C)[*](D)[*](10. φοβερὸν C, φοβετρὸν Ρ. 15. τὸ τοῦ P, τοῦ om. F. 16. τοίχους F, τείχους P. 17. ποιησάμενοι F, ποιησάμενος P.) in tam innumerabilem atque intolerabilem exercitum erumpente multi deinceps milites absumpti sunt.

Haec tamen quantacumque fuit calamitas levis profecto crudelis animi tyranno videbatur, qui omnem se terram deletu- rum minabatur. adeo calamitate afflictus multa macbinabatur et bestiae vulneratae instar sese contorquebat. iam, ut diximus, oppugnationi omnem curam adhibuit. primum quidem orieutali urbis parti arietariam testudinem admovit, iuenarrabile sane miraculum spectaculumque oculis terribile. quod sic erat extructum. testu- dini parvae in parallelogrammi figuram confectae rotas subdide- runt: superne et latus utrumque taurinis coriis tegebant bene ubique consutis. hac quidem ratione septies pellitis, ut cum Ilo- mero loquar, tectorio parietibusque machinae structis arietcs intra suspenderunt. talis machiua ad moenia promovetur innumerabili intra multitudine contis quibusdam eam protrudente. quae ubi, quantum par videbatur, ad Dyrrachii moenia admota cst, sublatis rotis demissisque in terram undique sublicis firmissime defixa

[*](P. 382) [*](V. 303) [*](Β)[*](8. τέως scripsi: ἕως P. 11. καὶ κατ’ P, καὶ om. F. 12. ἀντανερχόμενοι C. 14. αὐτοῖς περατοῦται F, αὐτοῖς om. P. 20. ἀδελφιδοῦ FA, ἀδελφιδοῦς Ρ.) est, ne ictibus tectum concuteretur. tum viri quidam robustissimi omni vi utrimque arietem in murum impellebant aequalibus constantibusque motibus. quibus tam vehementer arietem protrudentibus factum est, ut ille admotus et murum comminueret et repulsus ac reversus ipse comminneretur. quod saepius tum ite- ravit aries ultro citroque saepe circumactus ac perforare mu- rum uon destitit. arietem qui olim excogitasse circa Gades ferun- tur mechanici mcrito sic nominarunt metaphora sumpta de nostris arietibus, qui mutuo sese offendentes ludunt. verum qui intra erant, tragicum illum in muros impetum barbarorum arietiferorum irritamque obsidionem irridebant et portis patefactis ad intrandum liortabautur arietis ictibus plane contemptis. numquam enim arictem posse in obsidione rimam tantam efficere iactabant quantam porta praeberet. sic obsessorum fortitudine et Alexii ducis, imperatoris nepotis, virtute ille impetus vanus fuit ipsis hostibus ita languentibus [*](C)[*](D)[*](P. 383)[*](4. μὲν οὐν om. P. 20. nov F, πῆ P. 21. βολὰς πετρῶν τε καὶ τόξων F, πετρῶν τὶ καὶ τόξων βολάς P.) ut hanc quidem obsidionis rationem omitterent. intrepidus enim obsessorum animus, qui sponte barbaris portas aperuissent, atque fiducia hostes ignavos reddidit atque desperantes, ita ut tcstudo illa arietifera plane cessaret. nihilominus tamen iniectus est ex alto ignis in cessantem immobilemque ob relatas causas machinam eamque in cinerem mutavit. ab hac spe deiectus exercitus Francorum in aliam terribilioremque machinam cogitationes contulit. quam ad septemtrionem collocant e regione cathedrae ducalis, quod praetorium nominant. situm autem erat in colle non quidem e petra sed e terra concreto, supra quem urbis murus constitutus erat. hunc exadversus tumulum, uti diximus, Boemundi milites sagacissime fodere coeperunt. novum hoc malum adversus urbes excogitaverunt obsessores; novusque contra urbem oppugnationis apparatus ab his admo- vebatur. fodientes enim subterebant solum talparum more terram perterebrantes et partim testudinibus, quae altis tectis munitae erant, saxa telaque desuper iactata evitabant, partim terram imminentem palis fulcientes recta suffodiebant. latissimam sic longissimamque [*](Β)[*](C)[*](V. 304)[*](10. F, ὑπ’ Ρ. lacunam signavi. 13. διεσκεύαστο F, διεσκέδαστο Ρ. 15. εὔκαυστον scripsi : ἄκαυστον libri. 16. ἐμβάλλεταί τε V, τε om. P. 22. κατέφλεξαν καὶ τὰ πρόσωπα F, καὶ τὰ πρόσωπα κατέφλεξαν C. καὶ τὰ κατέφλεξαν πρόσωΠα Ρ.) fossam ducebant saburram inde semper plaustris exportantes. qui cum satis perfodissent, maguam sibi rem praestitisse visi gaudebant. neque vero otiosos se praebebant inclusi, sed ipsi contraria spatio interiecto fossa facta amplissima per totam eam excubabant, ubinam obsessores perrumpere cogitarent, indagatum. nec multo post eos invenerunt. iam et audierunt eos pulsantes ictibus effodien- tesque infimam muri partem ** : tum foramine ex adverso confecto ac visa multitudine per patefactam rimam igne eorum ora com- busserunt. qui quidem ignis sic parabatur. piceae aliarumque eiusmodi arborum semper virentium resina colligitur, quae facile scilicet accenditur. haec una cum sulfure contrita cavisque calamorum tibiis iniecta vebementi ot continuo spiritu ludentis agitatur. ita admotum in summa parte concipiens ignem exardescit ac fulminis instar in adversorum hominum vultus agitur. quo igne usi Dyrracheni, cura hostibus occurrissent, barbas vaultusque eorum combusserunt. itaque videre eos licuit ut apium fumo afflatarum examen [*](D)[*](P. 384)[*](Β)[*](3. Α. 8. προειρημένα FC, πρειρημένα P. 9. τῆς πόλεως Δυρραχίου F, τῆς πόλεως om. P. 12. δέκα C. 18, τῶν om. F. 19. προαφηγησαμένῃ Ρ, correxi. 20. ὅπερ καθάπερ F, ἅπερ καθάπερ 0, ὅπερ P. χελώνης C, χαλάνης P.) confuse illuc recedentes, unde bene compositi iutraverant. itaque cum haec quoque irrita essent, nec quidquam barbarorum industria commodi attulisset, tertiam tabricantur machinam. quod opus turris fuit lignea, quae, ut fama est, non quidem post irritas factas priores machinas, sed iam ante illas extrui coepta est anno integrp in ipsa fabricanda consumpto, ita ut hoc principale opna, quae ante significavi parerga viderentur. sed pauca prius de figura urbis Dyrrachii perstrin- genda mihi sunt. murus eius turribus munitus est, quae urbem cir- cumdantes ad pedum undecim altitudinem extructae loricisque prae- munitae sunt quaeque per cochleatas scalas ascendi possunt. ea est figura munitioque urbis. singularis autem moenium crassitndo est, ita ut quatuor et amplius equites aequatis humeris tuto simul perequitare possint. quae quidem muri descriptio sic in ’su a me praemissa sit, ut melius quae nunc narratura sim intellegantur. nunc illud, quod Boëmundus cum barbaris suis tamquam testudinis turrem extruxit, describendum opus est, difficile sane explicatu, [*](C)[*](V. 305)[*](D)[*](P. 385) [*](6. F, ὑποβάθρων P. 8. * * * * * * * * * * * * * * οὕτω F. 20. καὶ κορυφῆς P, καὶ om. FA.) aspectu terribile, ut, qui viderunt, confirmant, ne dicam de iis, ad quos horrendum istud spectaculum propius accessit. fuit autem hunc in modum confectum. hgnea componebatur turris e quadrata hasi tan- tam in altitudinem assurgens, ut supra urbis turres quinque vel sex cubitos emineret. ita enim ea turris fabricanda fuit, ut hypobathris suspensis pronam deorsum viam praebentibus facile in moenia nrbis decurri posset. sic incolas ingentem vim impetus longius semper repulsos sustentaturos non esse putabant. fuisse vero Dyrrachium ob- sidentes barbari doctrinae opticae peritissimi videntur, nec sine hac scieutia aut usu saltem dioptricorum instrumentorum moenium altitudi- nem dimetiri potuissent. ceterum turris ista terribilis quidem visu, ter- ribilior autem cum admovebatur apparuit. multae enim eius basin sustinebant rotae, cumque a militibus inclusis turris vectibus vehe- retur, obstupefecit omnes, causa motus initio abscondita, praebuitque speciem gigantis nubes vertice tangentis ac sponte se moventis. tecta erat undique a basi usque ad fastigium et iu multas contignationes divisa. erant autem apertae circum in omnes partes fenestrae plurimae, per quas crebra iactabantur tela, inque suprema [*](Β)[*](C)[*](4. τὸν στρατηγὸν τῆς πόλεως Ἀλέξιον Α. 7. ἑωρακότες γὰρ F, γὰρ om. P. 10. ἀπὸ scripsi : ὑπὸ P. 11. πήγματος scripsi: πείσματος libri. 20. ἀρκεῖν addidi.) parte viri fortissimi eraiit armati strictosque ad comminus pugnandum gladios ferentes et ad liostes propulsandos parati. quod quidem horrifi- cum monstrum cum muris admoveretur, minime socordiam agebat Ale- xius dux urbis Dyrrachii eiusque milites, immo simiil atque illam machinam tamquam helepohn iuvictam extra urbem aedificari vidit, alteram et ipse intra moenia illi opponendam extruxit. perspecta enim altitudine turris se ipsam moventis et loco, ubi illam rotis sublatis constitue- bant, cognito longissimas quatuor trabes e regione turris fixerunt, ita ut velut pegmatis instar ex quadrata basi surgerent. tum nonnulla ta- bulata intra trabes illas inferentes tota moles ut uno cubito turrem ligueam foris extructam superaret effecerunt. iam ipsa tabuhitio undique patebat, cum propugnaculo non egeret, nisi quod fastigium tecto munitum erat. tum Alexii milites collatum ignem liquidum de fastigio undique apertae turris ligneae in oppositam turrem iaculabantur. at vero et ratio et usus docuit, ita sperari noa posse fore ut illa machina everteretur. leviter enim dumtaxat turrim poterat attingere ignis hinc illuc missus. quid igitur excogitant? complent [*](D)[*](P. 886)[*](V. 306)