Declamatio 40

Libanius

Libanius, Declamatio 40, Libanii Opera, Vol 7, Declamationes XXXI-LI, Foerster, Teubner, 1913

41. ’H ταῦτα βαρέα μὲν ἀκούειν καὶ οὐδ’ ἐπὶ σμικρὸν ἀνεκτὰ τοῖς γε νοῦν ἔχουσιν, ἴδει δὲ νουθετοῦντα πειρᾶσθαι σωφρονίζειν, ταῦτα γὰρ [*](RIV 598) πατρὸς ὑγιαίνοντος ἔργα. οὐκ οὖν | ἐνουθέ- τουν, παρῄνουν; ἀλλ’ ἐπὶ τὰ τῆς χειρὸς τελευ- τᾶν τῶν λόγων ἀπελεγχομένων. οὐκ οὖν ἐπὶ τοῦ- το κἀγὼ τελευτῶν ὥρμησα μετὰ τὰς πολλὰς παραινέ- σεῖς ἐκείνας, μετὰ τὰς μυρίας ἐπιπλήξεις τὰς πρότερον, μετὰ τὰς ψιλὰς τοῦ φόνου προσδοκίας ἃς αὐτοῖς πολλάκις ἐπέσεισα; τὸ γὰρ δεδιέναι φρουρὰν αὐτοῖς [*](10 Sopat. l. l. p. 231, 13 sq.) [*](2 ἢ inser Ma 2 | ἄλλως Vi | συνήθων BVa ξυνήθως Vi 4 κατελεουμένων scripsi καὶ τελουμένων e καὶ τελούντων corr γ’ L καὶ τελουμένων Pa καὶ τελουμένων MaClViBVa Ferr καὶ γελωμένων Mor sed γρ τελουμένων in marg, Re sed κατελεούν- των coni cf. p. 328, 1; de medio cf. ἐπαπειλούμενος p. 347, 4 6 εἰδόσιν Ma | ὁ om MaClVi 8 ἢ scripsi ἢ libri edd 9 signum interrogationis post ἔχουσιν Mor Re 10 πειρᾶσθαι inser Va 2 11 πατρὸς scripsi e Vi ut coni Re πρὸς LPaMa ClBVa edd 11 et 13 οὐκ οὖν scripsi οὐκοῦν libri edd 12 ἀλλὰ μάτην. vel ἄλλα ἐποίουν coni Re | τἀς BVa | τελευτᾶν Ma sed v add m 3 τελευτᾶσ’ Οἶ’ τελευτὰς Β Va 13 signum in- terrogationis post ἀπελεγχομένων edd delevi 14 τελευτᾶν Re) [*](15 ἐπιπλήξεις scripsi e MaClVi ἐκπλήξεις LPaBVa edd) [*](17 ἀπέσεισα ὢ sed ἁ in ἑ corr m 3 | τὸ Ma sed ὁ in ras m 3 τῶ BVa | δὲ post τὸ Ferr Mor sed in hoc γρ τὸ γὰρ in marg, Re sed aut delendum aut in τε mutandum censuit delevi)

347
οὐ παροπτέαν ἐπιστήσειν ἐδόκουν ὁ μάταιος καὶ τοῖς ἁπαλοῖς ἐξαπορήσας λόγοις τοῖς δριμυτέροις ἐπιστύφειν διενοούμην ἃ δράσειν ἤμελλον, ταῦτα πρὸ τῶν ἔργων ἐπαπειλούμενος.

ὡς δ’ οὐδὲν οὐδ’ οὕτω τοῖς λόγοις ἐπέραινον, ὁπλίζω μετὰ τοῦ δικαίου τὴν χεῖρα καὶ πρὸ τῆς χειρὸς τὴν γνώμην καὶ τῶν Ἀσκληπιάδων μιμοῦ- μαι τοὺς σοφωτέρους οἳ πρὸς τοὺς καυτῆρας καὶ τὴν τομὴν ἀφορῶσιν, ἐπειδὰν εἰς οὐδὲν αὐτοῖς τὰ φάρμακα τελευτήσῃ. τοῦτο τέλος τοῖς μὲν τοῦ δόλου καὶ τῆς μιαρᾶς ἀπάτης ἐκείνης, ἡμῖν δὲ τῆς ἐκεῖθεν ἀδοξίας, οὐ γὰρ δήπου καὶ τῆς ἀτυχίας ἔχω λέγειν.

ἐξέ- κοψα μοιχὸν ἄνδρα τῆς πόλεως, ἀνεῖλον νυμφίον πολέ- μιον, ἐπέθηκα καὶ φόβον τοῖς κηδεσταῖς, ἐτήρησα τοῖς πατράσι τὰς περιουσίας, ἐδίδαξα τοὺς ἄνδρας τὴν νό- μῳ γημαμένην στέργειν, ἐφόβησα τὰς γυναῖκας ἀπο- κλίνειν πρὸς ἑτέρους παρ’ οὓς οἱ πατέρες αὐτῶν ἠγά- γοντο, ἐπετείχισα τὴν ὑποψίαν τοῖς γένεσι. τίς γὰρ ἂν εὐνὴν ἑτέρου κακῶς ὑποκλέπτειν ἔτι τολμήσειεν οὕτω μέχρι καὶ σήματος ὁρῶν τὸν μοιχὸν κολαζόμενον;

44. Τί μοι τὸν | λόγον ἐπιταράττειν ἐπιχει- [*](RIV 599) [*](6 sq. cf. p. 360, 9. Plat. rep. III p. 406 A et D 16 Od. δ’ 10 20 sq. Sopat. 1. 1. p. 230, 14 sq.) [*](2 ἁπλοὶς Β Va | ἐπιστίφειν BVa 3 ταῦτα Ma sed e τοῦτο corr m 3 4 δ’ om Vi 5 ἐπέραινον scripsi e BVa ἐπέ- ρανον LPaMaClVi edd | ὁπλίζομαι Va sed ομαι in ὢ corr 7 καυτῆρας Ma sed ὒ in ras m 3 κρατῆρας ClVi | καὶ inser Ma om ClVi 9 τελευτῶσι BVa | τοῦ Ma sed ov in ras m 3 | δόλου Πα sed ὁ in ras 2 litt m 3 δούλου Vi 10 εὐδοξίας Vi 14 περιουσίας Ma sed περιουσ in ras m 3 | τὸν νόμον Ma ClViBVa 15 γημαμενον Vi γημαμένους BVa 16 ἑτέρους scripsi ut coni Mor Not et Re coll p. 350, 16 ἕτερον libri edd) [*](17 ἐπετείχισα Ma sed ἑ (1) ex ἁ corr m 3 18 ἀποκλέπτειν Ma 19 καὶ ante μέχρι Vi | σχήματος MaClViVa | τὸν μοιχὸν ὀρῶν MaClVi)

348
ρεῖς καὶ τοῦ μοιχὸς ὀνόματος μεταξὺ λεγομένου δραξά- μενος μέγα τι καὶ σχετλιάζων ἀνέκραγες· ἀλλ’ οὐ μοι- χὸς ὁ πεσὼν οὐδ’ ἡ κειμένη μεμοίχευτο; τίνα γάρ σοι καὶ δοκοῦσι τὰ μοιχῶν, ὦ βέλτιστε; ἀλλὰ καὶ πάλιν μετὰ τῶν δεινῶν ἐπιρρεῖ μοι τὰ δάκρυα. δεῖ γάρ με δυστυχῆ τινα τοῦτον ἀγῶνα δραμεῖν καὶ τοῖς αὐτὸν αὑτοῦ κακοῖς, ὡς ἔοικε, πολλή τις ἀνάγκη σώζεσθαι.

45. ὡς εἴθε λέγειν παρῆν μηδὲν αἰσθανόμενον. νῦν δ’ ἄμα δεῖ με δυοῖν κακοῖν ἀνέχεσθαι βαλλόμενον καὶ νῦν μὲν ἐπιστομίζειν πειρᾶσθαι τουτονὶ τὸν καὶ τῆς τύχης βαρύτερον, νῦν δ’, ὡς οἷόν τε, πρὸς τὴν τοῦ πάθους ἀπομάχεσθαι μνήμην αὐτῆς μου τῆς ψυχῆς μέσης καθικνουμένην καὶ ὅλας δακρύων πηγὰς ἐκ τῶν ὀφθαλ- μῶν ὀχετηγοῦσαν, ὡς καὶ τὸν νοῦν καταβαπτίζειν καὶ καθ’ ὁδὸν οὐκ ἐᾶν προβαίνειν τοὺς λόγους.

46. Σκοπητέον δ’ οὖν ὅμως, ὦ ἄνδρες, τίς μὲν ὁ μοιχός, τίνα δὲ καὶ τὰ τῆς μοιχευομένης. οὐκοῦν ὁ μοιχεύσων πρῶτα μὲν δεῖται προαγωγῶν, μαστροπίδων, θεραπαινίδων. λόγους τοὺς μὲν εἰς ἔρωτα καὶ γυναι- κὸς ἀπάτην ἐπετεχνάσατο, τοὺς δὲ πολλάκις, εἰ τύχοι, [*](2 cf. t. IV 444, 5 20 Opp. hal. III 194) [*](2 οὐ γὰρ ὁ πεσὼν Va | μοιχὸς Πα sed ἴ’ in ras m 3 3 με- μοίχευται MaClVi ἐμεμοίχευτο coni Mor Not cf. p. 349, 20 4 ,,malim ἀλλὰ γὰρ καὶ πάλιν“ Re 5 μου MaViVa 6 δυστυχῆ] δὶς BVa 7 αὐτοῦ libri edd | πολλή τις ἀνάγκη σώζεσθαι in lac 15 fere litt om Β | ἀνάγκη σώζεσθαι] ἀνασώ- ζεσθαι MaClViVa 9 ἅμα scripsi auctore Re ἀλλὰ libri edd | ἀνέχεσθαι scripsi auctore Re ἀντέχεσθαι LPaBVa edd ἀντέχεας MaCl ἀντέχειν Vi 11 οἰός τε Re 13 ἐκ τῶν ὀφθαλ- μῶν om Β 14 ὡς om Vi 16 ὅμως inser Ma 3 18 μοι- χεύσων scripsi e MaClVi μοιχεύων LPaBVa edd | μαστρωπί- δων ClBVa 19 γυναικὸς reposui e libris γυναικῶν edd sed γρ γυναικὸς in marg Mor 20 τὰ MaClB Va)

349
καὶ προσεπιχαράξας τῷ πίνακι τὸ πάθος ἐσήμηνε. δῶρα πολλὰ τὰ μὲν παραυτίκα προὔτεινε, τὰ δὲ μετ’ οὐ μακρὸν ὑπισχνεῖται. ἐπὶ δὴ τούτοις ἡ κόρη προσίεται τοὺς λόγους, τὰ δῶρα, τὰς ἀγγελίας, τὰ γράμματα καὶ πρὸς ὅπερ ἐκεῖνος ὁ γεγραφὼς ἐθέλει κατένευσεν. ἔπειτα δέχεται τὴν ὑπόσχεσιν, ἐκεῖνος λαμβάνει τὸ ξύνθημα, καὶ πέρας ἔχει τὸ τόλμημα.

τούτων οὐ- δὲν ἐνταυθοῖ παρῆκεν οὔθ’ ἡ σεμνὴ παῖς ἐκείνη καὶ σώφρων οὔθ’ ὁ καλὸς ἐκεῖνος νυμφίος ὁ μᾶλλον τῆς ἐμῆς περιουσίας | ἢ τῆς παιδὸς ἐραστής, ἀλλ’ ὑπ’ [*](RIV 600) ἀμφοῖν καὶ τὰ τῶν ἀλλοτρίας εὐνῆς πειρωμένων πάντα τετέλεσται καὶ τῶν ὅσα γυναικὸς παραγομένης οὐδὲν ἐνεδέησεν, ἀλλ’ ὁ μὲν ἀγγελίας καὶ δώρων ὑποσχέσεις προὔπεμπε καὶ ἦσαν οἱ ταῦτα· φέροντες, ἡ δ’ ἡδέως ἐδέχετο. καὶ τὸ δὴ μεῖζον καὶ τελευταῖον, ὧς ἐπὶ τοι- ούτοις ξυνῄεσαν ἄμφω καὶ τέλος εἶχεν ἡ σκηνὴ καὶ τὸ δρᾶμα, ὁ μὲν τὸ τοῦ μοιχοῦ περικείμενος προσω- πεῖον ἐλάνθανεν, ἡ δ’ ὧς ἀλλοτρίῳ περιεπλέκετο καὶ τοὖργον ἦν ὧς οὐκ ἐν εἰδόσι γιγνόμενον. ὅπου δὲ ταῦτα πάντα ξυνεληλύθεσαν, πρὸς Δῖός, πῶς οὐ μοι- χεία τὸ σκαιωρούμενον;

[*](1 πινακίσκῳ lacobs Lect | καὶ ante τὸ Mor Re qui delen- dum censet aeque atque lacobs Lect | ἐσήμηνε L ἐσήμαινε MaClViVa ἐσήμανε Β 2 προέτεινε L Ferr προτεῖναι Ma προτεῖναι Οἶ’ προτείνει Vi προτεῖναι BVa | μετου ClVi 3 μακρὸν scripsi auctore Re μικρὸν libri edd | ἐπὶ δὴ τούτοις in lac 7 litt om Β | δὲ Ma | ἡ] καὶ Ma 5 ἐθέλοι ὢ 6 ἐκεῖνος Ma sed ἐκε in ras m 3 7 σύνθημα BVa 10 τῆς] τοῦ MaCl | ὐπ’ ἀμφοῖν scripsi ἐπ’ ἀμφοῖν ἐπαμφοῖν Cl) libri edd 13 ἐνεδέησε Vi ἐδέησεν BVa 14 προὔπεμπεν LPaClVa edd cf. ad p. 334, 11 | ἡ δ’ scripsi ἡδ’ Οἶ’ ἥδ’ reliqui libri edd 18 ἡ δ’ scripsi ἡδ’ Ma ἥδ’ reliqui libri edd 19 ἐν οὐκ MaClVi 20 ξυνεληλύθεσαν reposui e libris ξυνεληλύθησαν edd sed ,,aut ξυνεληλύθεισαν aut ξυνε- ληλύθεσαν leg.“ Re 21 σκευωρούμενον Mor Re cf. ad p. 325,15)
350

48. Περὶ μὲν οὖν τῆς παιδὸς τοσοῦτον ἐγὼ δυσ- τυχὴς καὶ τοῦτο τὸ μέρος ὁ κακοδαίμων ὡς μηδὲ πλειόνων δεῖσθαι λόγων ὧς οὐ πάλαι προὔδωκε τὴν σωφροσύνην ἐκείνη. εἰ γὰρ τὸ βούλεσθαι πανταχοῦ τοῖς νόμοις ὑπεύθυνον καὶ τὰ τῆς γνώμης ἀνιχνεύειν προὔργου τοῖς δικασταῖς, τό γε μή τινα τῶν ἀλλοτρίων εἶναι τὸν ἐξαπατῶντα οὐκ οἶμαι τοῦ μεμοιχεῦσθαι ταύτην δοκεῖν ἐξελέσθαι, ὅτι μηδὲ τὸν ὧς ἀποκτενοῦν- ἀποκτενοῦντα τὸ βέλος ἐπιρρίψαντα μέν, οὐκ εὐτυχήσαντα δὲ τὴν βολὴν τοῦ δοκεῖν ἀνδροφόνον τὸ μὴ τὰ καίρια τυχεῖν ἀπολύσεται οὐδὲ τὸν νυκτὸς ἐπιθέμενον μὲν ὡς ὑφαι- ρησόμενον, φωραθέντα δὲ πρότερον τοῦτ’ αὐτὸ τὸ μὴ λαβεῖν ὧς ἀνέγκλητον ἐξαιρήσεται.

τοῦτό τοι καὶ ὁ δεινὸς ἐκεῖνος ἀνὴρ * ἐξηπίστατο καὶ τῇ προαιρέσει τὴν μοιχείαν ἐπέγραφε καὶ τοσαύτας εἶχε προῖκας ὁπόσα τὸν νοῦν ἐκείνη πρὸς ἑτέρους ἀπέκλινε. καί μοι τίς ἂν καὶ τολμήσαι φθέγξασθαι μὴ μοιχὸν εἷναι τὸν [*](RIV 601) τὰ τοιαῦτα πειρώμενον; αὐτὸς ἐκεῖνος | οἷς τὴν ἐμὴν παῖδα τὰ τῶν μοιχευομένων κατέκρινε, τούτοις ἑαυτὸν ἐν τοῖς αὐτοῖς ἐνεχόμενον προδήλως ἀπέφαι- [*](1 „fort. τοσοῦτον λέγω· δυστυχὴς εἰς τοῦτο τὸ μέρος καὶ κακοδαίμων“ Re 2 ὁ καὶ τοῦτο τὸ μέρος κακοδαίμων lacobs Lect I μὴ δὲ LPaMaClViVa Ferr 3 πάμπαν lacobs Lect) [*](6 οὐ τόγε μή coni Mor 7 οὐκ inserui e MaClViBVa om LPa edd sed οὐκ ἂν inserendum coni Re 8 μὴ δὲ LPa MaClViVa Ferr 10 βουλὴν MaClViB sed in hoc ὒ eras, Ferr Ι τὰ om BVa 12 τὸ inser Fa om MaClVi 13 τοῦτό — 14 ἐξηπίστατο inserui e libris om edd sed latine reddidit verbis hoc profecto etiam callidus ille vir noverat Mor 15 ἐπέ- ’γραφε Ma sed ε(3) in ras m^ 17 τολμήσαι scripsi e PaMa ΟἰVτ ut coni Re τολμῆσαι BVa sed in hoc * in ’ corr m* ToX^riaag L edd | tov Ta] t6v6s Mor 19 ,J,ocus hic depra- vatus est. utcunque mollias addendo nad^sLv post \loi%svo^bvcov. Verum tamen aliud melius requiro*’’ Re at cf. praef. p. 318, 35 Ι κατέκρινεν Vi 20 ἐν scripsi ἐπὶ libri edd sed aut delendum aut in ἐπιτιμίοις mutandum censet Re ἔτι coni lacobs Lect | ἐναχόμενον L ἀνεχόμενον Ma sed ἁ in ἑ corr m2, ClVi)

351
νεν. οὐ γὰρ ἂν ἐκείνην μὲν ἀποκλείεσθαι δίκαιον τὴν παθοῦσαν, τὴν ἠπατημένην, τὴν τὰ μείζω πάν- των ἐξυβρισμένην, τὸν δ’ οὕτω παρακρουσάμενον καὶ τὴν ὅλην ἐπεσκευακότα ὕβριν ἀζήμιον εἶναι καὶ παντάπασι πρόδηλον καὶ οὐ τοῦτο μόνον, ἀλλὰ καί, τὸ δὴ μεῖζον, προσαποκερδαίνειν τῆς ὕβρεως.

εἰ δ’ οὐκ ἐκεῖνος τὰ τῶν μοιχῶν ἐκακούργει, τί τὴν συνοικοῦσαν λοιπὸν ὡς ἀπὸ μοιχικῶν νόμων ἐξώθει τῆς οἰκίας; οὔτε γὰρ ξίφους ἔργον γένοιτ’ ἄν τις μὴ παρούσης ἀνδροφόνου χειρὸς οὔτ’ ἂν γυνὴ μοιχείας ὑποσταίη γραφὴν μὴ προυφεστῶτος τοῦ τὴν εὐνὴν ὑποκλέψαντος.

ἔπειτα τίς οὐκ ἂν μυσαχθείη τῆς πονηρίας ἄνδρα γυναικὸς ὑβριστήν, νυμφίον τοῦ κή- δους πολέμιον, ξύνοικον τοῦ γένους ἐπίβουλον καὶ τοσαύτης ἀδοξίας κέρδος μικρὸν ἀνθελόμενον καὶ τοῦ- τὸ πικρὸν καὶ θεοῖς ἀποτρόπαιον καὶ ταῦτα παρὸν κεκτῆσθαι μετ’ εὐδοξίας καὶ προσαπολαύειν μετὰ καὶ τῆς γυναικὸς βέλτιον, εἰ σωφρονεῖν ἐκεῖνος ἠπίστατο;

52. Εἰ δὲ μοιχὸς οὗτος ἦν καὶ μοιχῶν ἀπάντων ἔχθιστος καὶ τοσούτῳ μᾶλλον κολάζεσθαι δίκαιος, ὅσῳ καὶ πολλῷ καινότερον ἐφεῦρε πονήρευμα, τί μὴ δι- [*](12 cf. p. 337, 5) [*](1 ἂν om BVa | εἴη post δίκαιον inserendum videtur 4 ἀπεσκευακότα Β | καὶ om MaClVi 5 παντάπασιν MaVi ,,num ἀπαντᾶν πᾶσι? non satis placet“ Re | προσῆκον | καί om Vi 7 τῶν om BVa 9 γένοιτοτ’ Vi | τις repo- sui e libris cum Morello Not et Cobeto coll 297 τι edd 10 γυνὴ reposui e libris τις edd γυνή τις coni Re 12 ὐπο- ὑποκλέψαντός scripsi ἀνθελόμενον libri edd 15 ἀνελόμενον Ferr Mor sed in hoc γρ ἀνθελόμενον in marg 17 καὶ τῆς] καλῆς lacobs Lect 19 δὲ scripsi e MaVa δὴ LPaClViB edd 20 αἴσχιστος Va sed γρ ἔχθιστος in marg | τοσοῦτον Vi 21 δικαιότατον B Va)

352
καιότατα πέπτωκεν, ὦ σὺ καὶ ὑπὲρ τὸ δέον φιλάνθρω- πε; εἰ δ’ ἐχρῆν τοιαύτην πονηρίαν ἐκκόψαι τῆς πόλεως, αὐτὸς ἐγὼ πρὸς ἐκείνου τηλικαῦτα περιύβρισμαι, αὐτὸς ἐγὼ τὸ λοιπὸν καὶ καλῶς ἠμυνάμην καὶ κακῶς ὑπ’ ἐκείνου παθὼν οὐ κακῶς ἐπήνεγκα καὶ τὴν δίκην καὶ ἄμφω τῆς ἐκ τοῦ ζῆν ἀδοξίας ἔπαυσα, καὶ τοῦτο τὸ [*](RIV 602) μέρος ἐκεῖνοι καὶ πεσόντες | παρ’ ἡμῶν εὐηργέ- τηνται. τί γὰρ ἂν τοῦ κακῶς καὶ μετ’ αἰσχύνης βιῶ- ναι λέγειν ἔχοι τις αἴσχιον;

εἰ δ’ ἐκεῖνοι νοῦν γενναῖον ἐτύγχανον ἔχοντες καὶ λογισμὸν ἐκ μεταμε- λείας ἀνελάμβανον σώφρονα, οὐκ ἂν ἑαυτοὺς αὐτοὶ τοῦθ’ ὅπερ ἡμεῖς πάλαι προὔλαβον δράσαντες, ἐξό- ἐξότεπερ πανταχῆ τὸ κακὸν διακεκωδώνιστο καὶ τὰ κάλ- λιστα τῶν ὀνομάτων εἰς τὰ πάντων αἰσχίω μετέβαλον ἀντὶ μὲν νυμφίου μοιχός, ἀντὶ δὲ γυναικὸς ἐννόμου καὶ σώφρονος ἀκόλαστος καὶ τῆς εὐνῆς προδότις ἀπο- καλούμενοι;

πόσοι τοῦ κακῶς ἀκοῦσαι τὸ μηκέτι ζῆν ἀντηλλάξαντο. ἤδη τινὲς ὕβριν εἰς τὸ σῶμα δεξά- μενοι βίᾳ τυχὸν πολεμίων εἶθ’ ὑπὸ ἑτέρας ἡστινοσοῦν ἀνάγκης πίπτουσι μετὰ τὴν ὕβριν αὐτόχειρες καὶ τὸ τῇ γνώμῃ σωφρονεῖν ἐπιβεβαιοῦσι, κἂν τὸ σῶμα ἡ τύχη ἐξεβιάσατο. τί γὰρ τοῦ μοιχὸν εἶναι δοκεῖ σχε- [*](4 Sopat. l. l. p. 230,25 16 Anacreont. 58 (52), 20) [*](2 δὲ χρῆν Vi 3 ἐκείνου Ma sed οὐ in ras m 3 4 το- λοιπὸν LPaMaViBVa edd 6 εὐδοξίας Ma sed γρ ἀδοξίας in marg m 2, Cl | καὶ scripsi e MaClViBVa coll p. κατὰ LPa edd 7 καὶ inserui e MaClViBVa om LPa edd) [*](9 αἴσχιστον Β 11 ἑαυτούς αὐτοὶ scripsi αὑτοὺς ἐαυτοὶ BVa αὐτοὺς ἐαυτοὶ LPaMaCl αὐτοὺς αὐτὸ Vi αὐτοὶ ἑαυτοῖς edd sed ,,malim αὐτοὶ ἑαυτοὺς“ Re 12 ἐξ ὅτουπερ ClVi 13 κεκωδὧνιστο Vi 16 προδότης LPaMaClBVa Ferr | ἀπο- καλούμενος BVa 18 ἀνηλλάξαντο Pa 19 εἴθ’ Pa) [*](22 δοκεῖν libri corr Ferr)

353
τλιώτερον; τί δὲ γυναικὶ σωφρονούσῃ τοῦ τὴν τἀνδρὸς καταισχύνειν εὐνὴν οὐ κουφότερον;

ὑπὲρ τίνων καὶ πατέρες μαχόμεθα καὶ ἄνδρες φέρουσι πίπτοντες; ὅτι παῖδές που πάντως καὶ γυναῖκες ἡμῖν τὰ τιμιώ- τατα. κἄν τις εἰς τὰ φίλτατα ἐξυβρίσῃ, τὰ ὅπλα εὐθὺς ἁρπάζομεν. ὑπὲρ τίνων καὶ πόλεις ἔχομεν καὶ νόμους ταττόμεθα καὶ ὅπλα φέρομεν καὶ βουλὰς ἀθροίζομεν καὶ πρὸς βῆμα φθεγγόμεθα, τοὺς δὲ τυραννεῖν ἐλο- μένους καὶ τὰς ἀκροπόλεις περισκοποῦντας οὐ τούτου γε ἕνεκα καὶ μισοῦμεν καὶ κολάζομεν καὶ πᾶν ὅ τι καὶ δεινὸν μικρὸν καὶ | οὐδὲν ὧς ἐπὶ τυραννίδι [*](RIV 603) νομίζομεν;

οὐκοῦν ἃ πρὸς ἑτέρους τοὐμὸν γένος αἰσχύνοντας διεπραξάμην ἂν δικαίως, ταῦτα καὶ τοὺς οἰκείους ὑπ’ αὐτῶν περιυβρισμένος διέθηκα. καίτοι τοῦτο πολλῷ χεῖρον καὶ πλείονος γέμον αἰσχύνης ἤπερ εἰ παρά του τῶν πολεμίων ἀδοξεῖν ἠναγκάζοντο. ἐκεῖ γὰρ μόνης τῆς βίας ἂν ἐδόκει τὸ κακόν, ἐνταῦθα δὲ πρὸς τὴν γνώμην ἡ φαυλότης ὁρᾷ. τὸ δ’ ἑκόντας ἐξαμαρτεῖν οὔτε τινὰ παρὰ τοῖς νόμοις ἀποφέρεται συγγνώμην καὶ τὸ παντελῶς ἀδοξεῖν προσεφέλκεται.

57. εἰ μὲν οὖν ἕτερόν τινα τρόπον ἐνῆν τὴν ὕβριν ἀποσκεδάσαι καὶ τηλικαύτην ἀδοξίαν ἀποφυγεῖν τῆς [*](9 cf. p. 253, 3. t. VI 620, 12) [*](1 σωφρονούσῃ Ma sed ὕσῃ in ras m 3 σωφροσύνη Re | τοῦ τὴν τἀνδρὸς scripsi auctore Re τὴν τοῦ ἀνδρὸς libri edd sed τοῦ τὴν τοῦ ἀνδρὸς coni Mor 6 νόμοις libri et γρ in marg Mor corr Ferr ,,aut servanda vulgata aiit, si νόμοις praeferamus, legerit ὑποταττόμεθά“ Re 8 βουλομένους MaCl sed in hoc ἑ supra βαυ, ViBVa 10 ὅτι ClVa 12 οὐκοῦν Ma sed οὑν in ras m 3 13 επραξααίμην Ma διεπραξαἰμην Cl 15 γέμων LPaCl 16 παρὰ τούτων Va 20 ἀδοξεῖν Ma sed ἁ in εὑ corr m 3 22 καὶ inserui e MaClViBVa ut coni Re om L Pa edd)

354
τυχούσης τιμησάμενον δίκης, ἐμοὶ μὲν τοῦτο οὔτε πρότερον ἐπῄει λογίσασθαι, ἀλλ’ οὐδὲ νῦν ἔχω ξυν- ορᾶν ὅπως οὕτω τι μέγα καὶ δεινὸν αἶσχος ἑτέρως ἄν τις ἐνθυμηθεὶς ἀποτρίψαιτο.

εἰ δὲ νῦν ὁ κατή- γορος ξυνῆκέ τι σοφώτερον, ἐγὼ μὲν ξυγγνωστὸς ἂν εἴην ὡς ἐς τοσοῦτον κακοῦ μέγεθος ἀξίαν καὶ τὴν το- μὴν ἐφευράμενος καὶ τοῦτο μόνον τὸ τὴν ἐπιπονωτέ- ραν ἴσως τραπέσθαι κακίζεσθαι δίκαιος καὶ ἅμα ἂνθρω- πος τὸ πολὺ τοῦ φρονεῖν, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν ἀφῃρη- μένος οἶς ὁ θυμὸς μετὰ βαρείας οὕτω τοι τῆς ἀθυ- μίας πολὺς κατὰ καρδίαν ἐπιχυθεὶς ὅλον μοι τὸν νοῦν συνεθόλωσεν· ὁ δ’ οἷς οὐ πρὸς ξυμβουλὴν τοῦτό μοι τὸ σοφὸν φέρων κατέθηκε πρότερον, εὐλόγως ἄν, οἶ- μαι, νομίζοιτο τῶν ἁπάντων ἀνδρῶν ὁ σκαιότατος καὶ τοῖς τῶν πολιτῶν ἐλλοχῶν κακοῖς καὶ τοῦτο τῆς ἐκ- κλησίας καρπούμενος.

59. Εἰ δὲ καὶ βαθύτερόν τι διαλογιεῖσθε, γνοίητ’ ἂν ὧς μέχρις ἂν ἐπὶ τῆς πόλεως εἶχον ἐκεῖνοι τὰ σώ- ματα, καὶ τὸ αἶσχος ἐπήνθει καὶ τὸ κακὸν ἐπεκώμαζε. μᾶλλον μὲν οὖν οὐκ ἔσθ’ ὅπως μὴ καὶ τὸ τῆς φήμης [*](RIV 604) πτερὸν ταχὺ φερόμενον τὴν ὕβριν | ἁπανταχῆ διεσύριττε καὶ ζώντων ἂν τὰ τῆς αἰσχύνης συνέζη τε πάντως καὶ συνηύξετο.

καί που καὶ πολὺς τοιοῦ- [*](12 cf. t. II 362, 3 15 Alciphr. II 3 22 Sopat. 1. 1. p. 231, 16) [*](3 τί Va | ἑτέρως Cl sed ὡς in ras m 3 5 συνῆκε Ma | τί MaClViVa 6 τοσοῦτο Macl τοσούτου Vi 7 τοῦτο in τούτω et τὸ in τῶ corr Ma 10 ,,malim τι“ Re 11 χυθεὶς scripsi auctore Re ἐπισχεθεὶς libri edd 12 ὃ δ’ L Ferr Mor ὃ δ’ PaMaClViB Re 15 τῶν om Va 20 τὸν Vi 22 τὰ τῆς αἰσχύνης om Β | τε om Β)

355
τος ὑφεῖρπε λόγος παρὰ τοῖς ἀστυγείτοσι, παρὰ τοῖς ἐνταυθοῖ ξένοις, παρ’ ἡμῖν αὐτοῖς· ἄνθρωπος εἷς ὅλην πόλιν, ὅλον γένος ἐξύβρικε. καὶ οὔθ’ ὁ τῆς κόρης πατὴρ οὔθ’ οἱ τοῦ λοιποῦ γένους οὔθ’ οἱ τῆς πόλεως φροντισταὶ τὴν ὕβριν περι- αἱροῦσιν. ἀλλ’ ἡ μὲν φήμη οὕτω πικρά τις καὶ πάνδημος καὶ οὐκ ἴσθ’ ὅποι οὐ φέρεται, ὁ δὲ πατὴρ οὐ λογίζεται τὴν ὕβριν, τὸ δ’ ἄλλο γέ- νος οὐχ ὑφορᾶται τὴν ἀδοξίαν οἱ δὲ σεμνοὶ καὶ νομοφυλακοῦντες οὗτοι κάθηνται ὥσπερ γεγηθότες ἐφ’ οἷς ἡ πόλις αἰσχύνεται καὶ οὔτε τῶν νόμων παραβαινομένων ὑπεραλγοῦσιν οὔτ’ αὖ ·τῶν ὅρκων φόβος οὐδεὶς αὐτοὺς ὕπεισιν, οἶς ἔμπεδα τὰ τῶν νόμων τηρεῖν ἐπωμόσαντο.