Declamatio 17

ποῦ τοίνυν ἔρεισμα; πῶς οἶόν τε τοῦθ’ ἡμῖν εἶναι τὸ πρόσρημα τὸ καλὸν καὶ ὑψηλὸν καὶ στεφάνου παντὸς ἀκριβέστερον κηρῦττον τὴν ἀρετήν, ὅταν ἐν τοῖς τῶν Ελλήνων κακοῖς ἡσυχάζωμεν καὶ παροινουμένων τῶν μεγίστων παρόντες σιωπῶμεν; οὐδεὶς γὰρ ὧς Αἰσχίνης ἐσίγησεν ἐρεῖ οὐδὲ τοὔνομα ζητήσει τοῦ πυλαγόρου οὐδ’ ἐν τούτῳ στήσει τὴν μέμψιν, ἀλλ’ ἐπὶ τὴν πόλιν ἀνοίσει τὴν τοῦ πεμφθέντος κακίαν, ὥσπερ, οἶμαι, καὶ τὰς τῶν ἀγαθόν τι ποιούντων ἀρετὰς κοινὰς ὀνομά- ζουσι τῆς πόλεως, οἶον τἀριοτείδου, τὰ Κόνωνος, τὰ Θεμιστοκλέους. οὐκοῦν καὶ νῦν Ἀθηναῖοι Φίλιππον ὁρῶντες ἀμφικτύονα γενόμενον παρεῖσαν, εἰσεδέξαντο, τοὺς εἰσάγοντας εὖ φρονεῖν ἡγοῦντο.

28. Κοῦφον δὲ λέγει καὶ οὐδεμίαν ἔχον τῇ [*](4 Pind. fr. 76 Schr. cf. t. V 57, 15. Isocr. or. XV § 166. Ari- stid. 1. 1. p. 319, 9 D 8 cf. p. 27, 6. Dem. p. 403, 8 14 sq. cf. p. 158,2, 7, 22; t. V 106,12) [*](1 τῶν Η 3 ᾖσαν scripsi cum Sinteni ἦσαν libri edd) [*](4 ποῦ scripsi ex AthH et signum interrogationis post ἔρεισμα inserui (colon H) ut coni Re („videtur sic leg. τοῦτο πῶς οἶόν τέ ποθ’ ἡμῖν εἷναι aut sic ποῦ τοίνυν ἔρεισμα; πῶς οἶόν τε τοῦθ’ ἡμῖν") τοῦ τοίνυν ἔρεισμα πῶς PMa edd τοῦ τοί- νυν ἐρείσματος πῶς Iacobs Lect 213 Rev 426 5 οἱ ὄντες Ath) [*](6 στέφανος Ath 10 σεσίγηκεν Ma 11 οὐδ’] ἀλλ’ Ma | ἀλλ’ ἐπὶ Ma sed λ’ ε in ras m 2 13 ἀγαθῶν τί Η 14 τὰ(2) e τοῦ corr Ρ τὰ τοῦ HMa 16 ἀμφικτυόνα ΑthP Mor Ι παρῆσαν Ma et Weiske hyperb II 14 Ι εἰσεδέξαντο Mor sed γρ εἰςενέγ- ξαντο in marg 17 εὐφρονεῖν P Re 18 „locus num sic? κοῦφον δὲ δεῖ γὰρ εἰπεῖν vel ὁμολογεῖν vel θῶμεν γὰρ) καὶ οὐδεμίαν ἔχον τῇ πόλει βλάβην τὸ πεπραγμέ- νον est obiectio, quam statim refutant ista, ἀλλ’ ἄλλους ἄλλα, Αἰσχίνη, μειζόνως λυπεῖ“ Re κοῦφον δὲ μὴ εἴπῃς· et 207,1 ἄλλους Iacobs Lect 214 Rev 426 | λέγει scripsi εἰ γὰρ libri edd ἔχον reposui e libris, ut coni Re εἶχον edd sed γρ ἔχον et ἴσ’. ἔχοι in marg Mor)

ἐγὼ δὲ τοσοῦ- τον ἀφέστηκα τοῦ πρᾴως ἂν τὰ νῦν ἐνεγκεῖν διὰ τὸ μὴ περὶ τὰ ἄλλα βεβλάφθαι τὴν πόλιν, ὥστ’ οὐδ’ εἰ κτησάμενος ἡμῖν μετὰ τῆς παρούσης ἀδοξίας χώραν καὶ συμμάχους καὶ προσόδους ἐτύγχανεν Αἰσχίνης, οὐδ’ οὕτως ἂν ἧττον ἐφ’ οἶς ἠδικούμεθα ὠργιζόμην. καὶ ταῦτα δεδίδαγμαι παρὰ τῶν νόμων οὓς οἱ ἡμέτε- ροι πατέρες ἔθηκαν οὐ γράψαντες, ὥσπερ ὁ Σόλων [*](4 cf. t. IV 242,30 R 5 Dem. p. 20,20 7 cf. t. V 96, 12) [*](1 ἄλλα inserui, ut coni Re om libri edd 4 καὶ νῦν] „f. Αἰσχίνη, aut leg. τείχη καὶ aut ναῦς καὶ“ Re Iacobs App Pors 323 Lect 214 Rev 426 at cf. 1. 12; p. 203, 10; 205, 10. Dem. 1. 1. 6 μὴ δ’ Η μήθ’ Re | ἀδικεῖν Mor sed γρ ἀδικεῖ in marg 7 δ’ ἡ et πονηρὰ reposui e libris ut coni Re δὴ et πονηρὸν edd Ι πρὸς τὸ πονηρὸν ante καθέλκεται in- serendum coni Re 8 κἂν ὁ AthP sed in hoc καὶ οὐκ ἂν in marg, et γρ in marg Mor 9 βλαπτέτω scripsi ex HMa coll p. 209, 1 βλεπέτω AthP edd 10 τοσοῦτον scripsi ex Η cum Iacobsio Add 360 App Pors 323 Lect 214 τοσοῦτ’ AthPMa edd | πρᾴως reposui e libris, ut coni Re πράττειν edd πρᾳ- ότερον Iacobs | ἂν om Η 11 περὶ μὴ Ma Ι τἄλλα Ma 14 ἐφοίση Mor Ι ὠργιζόμην scripsi e ΡΗΜa ὠρλιζόμενοι Ath ὀργιζόμενοι Mor sed γρ ὀργίζομεν in marg ὀργιζοίμην Re)

30. Πάντα μὲν οὖν διεξιέναι τῶν ἀμηχάνων, οὗ δὲ οὐδεὶς ἂν χρόνος ἐπιλαθέσθαι ποιήσειεν, ἧκεν ἄγων ποτὲ τὴν Ἀσίαν καὶ τῆς Εὐρώπης τὸ πλέον ἐφ’ ἡμᾶς ὁ Πέρσης. ὧς δὲ πολλοῖς ὀλίγους καταχώσας τοὺς Λακεδαιμονίων ἐν Πύλαις ἤλαυνεν ἐπὶ τὴν χώραν, τὴν μὲν γῆν ἀφεῖσαν οἱ τότε Ἀθηναῖοι, τὴν θάλατταν δὲ ἀντὶ τῆς πόλεως εἶχον. ὁ δὲ ὧν κατέσκαπτε τὴν πόλιν, τούτων ἡττᾶτο ναυμαχῶν. οἰόμενος δὲ αὐτοὺς μάχῃ μὲν οὐκ ἂν ἁλῶναι, δωρεαῖς δ’ ἂν ἴσως ἕτοιμος ἦν τὰ μὲν δοῦναι, τὰ δὲ ἀποδοῦναι, ἀποδοῦναι μὲν γῆν καὶ πόλιν, δοῦναι δὲ χρήματα ἀμύθητα καὶ τὸ ἄρχειν τῶν Ελλήνων καὶ φίλῳ χρῆσθαι τῷ τῆς Ἀσίας δεσπότῃ.

πῶς οὖν οἱ τότε ταῦτα ἀκούοντες; πάντα ἡγοῦντο βλάβην καὶ οὐκ ἐδέχοντο τὸ τὰ αὑτῶν οὕτω κομί- [*](R III 409 σασθαι | μεῖζον εἰς συμφορὰν ἡγούμενοι τοῦ τὸν ἅπαντα χρόνον ἐπὶ τῶν τριήρων σαλεύειν. οὕτω παν- ταχοῦ τὸ καλὸν πρὸ τοῦ κέρδους ἐδίωκον, Αἰσχίνη.) [*](5 cf. t. V 498, 18 sq. 6 Her. VII 225 8 Her. VIII 49) [*](9 cf. t. V 479, 6 12 Her. VIII 140 14 cf. t. V 65, 1. Her. VIII 140; IX 4 | Plat. Lys. p. 209 D) [*](3 οὖ δὲ Ath οὐδὲ Η Mor 4 ἂν om Re 8 ἀφῆκαν Ma | θάλασσαν P Re 9 αὐτὴν Mor 10 καὶ ante αὐτοὺς Ma 11 δωρεαῖς δ’ ἂν reposui e libris δῶρ’ ἔτ’ ἂν edd sed γρ ἔδει τὸ in marg Mor „aut δώροις δὲ πάντως leg. aut δέ γ’ ἂν ἴσως“ Re δωρεὰν ἴσως Iacobs Add 360 quo δώρων δὲ τάχ’ ἥσσονας εἷναι coni App Pors 323 Lect 214 Rev 426 12 τα(1) H 13 τῶν om Re 14 χρήσασθαι Ρ Re τῆς inserui ex AthHMa om Ρ edd 15 ἀκούοντες scripsi ex AthHMa ἀκούσαντες P edd 16 τὸ inserui ex AthHMa, ut coni Re om P edd Ι αὐτῶν Re αὐτῶν libri Mor 17 num μείζονα συμφορὰν? at cf. p. 215, 13 Ι τοῦ scripsi ex HMa τὸ AthP edd sed ἢ τὸ aut τοῦ coni Re 18 τριήρων scripsi e Ma coll t. V 94, 5 τριηρῶν AthPH edd)

32. Φέρε δὴ καὶ αὐτῶν ὧν οὐδέν φησιν εἰργάσθαι κακῶν πᾶσιν αὐτὸν ἐνεχόμενον δείξωμεν.

ὅτι μὲν οὗν καὶ χωρία καὶ πόλεις καὶ ὅρμους καὶ χρήματα καὶ αἰχμαλώτους καὶ πολλὰ ἕτερα προειληφὼς τῆς πόλεως Φίλιππος εἰς τοῦθ’ ἧκεν ὕβρεως ὥστε καὶ τριήρεις ἀπὸ τοῦ Μαραθῶνος ἀφέλκειν, οὐδεὶς ἀγνοεῖ τῶν πάντων· ὅτι δὲ τῷ μετασχεῖν τῆς ἀμφικτυ- ὀνίας ἧττον ἂν ἐῴη καθ’ ἑαυτοῦ κινεῖσθαι τοὺς Ἕλ- ληνας παρών τε καὶ συγκαθήμενος καὶ τὰ μὲν πείθων, τὰ δὲ ἀπειλῶν, τὰ δὲ ἀντιλέγων, τὰ δὲ ὑπισχνούμενος, οὐδὲ τοῦτο ἀμφισβητήσιμον.

ὁ τοίνυν ὧν ἂν ἐξέ- πεσεν, εἰ μὴ τοῦ τελευταίου τετυχήκει, ταῦθ’ ὅπως αὑτῷ βέβαια μενεῖ παρασκευάσας πῶς οὐκ ἂν εἴη πολλὰ χωρία καὶ πολλοὺς ἡμᾶς ἀπεστερηκὼς τόπους; καὶ γὰρ ἐκείνα νομίζοιτ’ ἂν εἰκότως δεδωκέναι τὰ μεταστάντα ἂν ὡς Ι ὑμᾶς καὶ ὑμῶν ἀφῃρῆσθαι [*](R III 410) [*](7 Dem. p. 49,26 sq. 9 cf. t. IV 821, 11 R. Dem. p. 49,29 sq.) [*](2 οὐκ ἂν δύναιο] „videtur hic κέρδους ἀπέχεσθαι vel quid deesse“ Re 3 εἰσαγγέλλει Η 5 κακὸν PMa ἐνεχόμενον scripsi ex AthHMa, ut coni Re ἐχόμενον Ρ edd) [*](6 πόλεις καὶ χωρία Ma 7 προειληφὼς scripsi auctore Re („videtur leg. προειληφὼς Φίλιππος εἰς τοῦθ’ aut si manet, pro ὃς malim καὶ“) προείληφε προείληφεν Ma) libri edd 8 οἷς ante εἰς Η οἷς ὃς Ath ὃς PMa edd delevi auc- tore Re 9 ἐφέλκειν AthPh Mor 10 τὸ AthP Mor 11 ἥττονα νεῶν· ἡ HMa | αὐτοῦ Ma αὐτοῦ Η 14 τοῦτ’ Ρ | τοίνυν ὧν Mor sed ἴσ’ ὧντινων οὖν in marg Ι ἂν om HMa 16 αὑτῷ scripsi αὐτῷ libri edd | μενεῖ scripsi μένοι libri edd) [*](17 ὑμᾶς Η 18 insivaRe ἐκείνω HMa ἐκεῖνο AthP Mor) [*](19 ημᾶς Ρ | (??)μῶν Ρ | ἀφῃρῆσθαι scripsi ἀφῆσθαι Η ἀφεῖσθαι AthPMa edd sed „malim aut ἀφελέσθαι aut σθαι abstulisse“ Re)

οὐ τοίνυν ἡ βλάβη μό- νον τοῦ παρελθόντος χρόνου οὐδὲ τοσοῦτον κεκέρδακε Φίλιππος ὅσον μηκέτι φοβεῖσθαι περὶ ὧν ἀδικῶν ἐκτή- σατο, ἀλλὰ ταῦτ’ ὄντα μὲν αὑτῷ διατηρήσει καὶ διὰ τῆς καλῆς ταύτης τοῦ συνεδρίου μετουσίας ἔτ’ ἀσφα- λέστερος ἔσται καὶ μείζων τὰ μὲν ὅπλα καὶ τὰς μηχα- νὰς ἐπάγων τοῖς οὔπω κατεστραμμένοις, τοὺς δ’ ἐν τῇ πυλαίᾳ καθ’ αὑτοῦ παροξύνοντας οὐχ ἕξων. βασι- λεὺς γὰρ καὶ τύραννος πανταχοῦ φοβερόν, οὐ στρα- τεύων μόνον, ἀλλὰ καὶ δικάζων καὶ βουλευόμενος. τίς δὲ τῶν ἀδικουμένων ὀδύραιτ’ ἂν ἃ πέπονθε ψήφους ἔχοντος Φιλίππου καὶ κολακευομένου καὶ πείθοντος ἃ βούλοιτο τὸ κοινόν; τὸν οὖν οἷς ἔχει μὲν οὐκ ἀγαπή- σοντα, ἀεὶ δέ τινος ἐπιθυμήσοντα, σιγᾶν δὲ τοὺς πα- θόντας ἀναγκάσοντα φῶμεν εἰληφέναι τι παρὰ τοῦ κακῶς σεσιγηκότος Αἰσχίνου ἢ μή;

εἰώθαμεν πρέσβεις πέμπειν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ καταβοᾶν Φιλίππου, καὶ τοῦτο οὐκ ὀλιγάκις ὠφέλησε τὴν πόλιν, πρεσβεῖαι, [*](4 ταῦτ’ ὄντα] ταὐτὸν τὰ HMa „fortasse desunt alias sic saltim debet refingi oratio: τά τε ὄντα νῦν αὐτῷ δια- τηρήσει καὶ διὰ τῆς καλῆς τοῦ συνεδρίου μετουσίας οὐδὲν φαυ- λότερος οὔτ’ ἀσθενέστερος ἔσται, ἀλλὰ καὶ μείζων“ Re τά γ’ ὄντα μὲν Iacobs Lect 214 οὐ τά γ’ ὄντα Rev 426 Ι αὐτῷ AthPH Mor 5 ταύτης inserui e libris om edd | ἔτ’ ἀσφαλέστερος scripsi auctore Iacobsio οὔτ’ ἀσθενέστερος libri edd 6 μεῖζον Ρ Ι τὰ Ma Ι τἀς inserui e libris om edd 7 οὕ(??)ω Ρ οὕτω Mor 8 καθ’ αὐτοῦ scripsi cum Re Anim κατ’ αὐτοῦ libri edd Ι παροξύνοντας scripsi τοῦ παροξύνοντας AthHMa τούς παροξύνοντας Ρ edd sed τοὺς abesse malim“ Re Ι οὐκ ἐξόν num παροξυνοῦντας οὐκ ἔχων scribendum? 11 ὀδύραιτ’ scripsi auctore Re ὀδύρετ᾿ HMa ὠδύρετ’ AthP edd ὠδύρετ ἄν non damno. malim tamen ὀδύραιτ’ ἄν“ Re Ι πέπονθεν) [*](13 ἀγαπήσαντα Ρ ἀγαπήσαντα AthH Mor 18 πρεσβεῖαι scripsi πρεσβεία libri edd)

καίτοι τοῦτο πόσου ποτ’ ἂν ἐπρίατο Φίλιππος <τὸ< μηδένα μηκέτι παρ’ ὑμῶν εἰς τὰς πόλεις βαδίζειν ἐπ’ ἐλέγχῳ τῶν ἐκείνου κακουργημά- τῶν, ἀλλ’ εἶναι τοῖς τὰ ἐκείνου παρ’ ἑκάστοις πράτ- τουσι λαμπρὰν τὴν τῶν ἐναντιωσομένων ἐρημίαν; [*](1 sq. Dem. fals. leg. p. 439,1 et 19 4 Dem. p. 446,13 184,29 17 Dem. p. 171,22) [*](1 καὶ ante κατηγορίαι AthPH edd delevi 3 τὰ ante τοιαῦτα Ma Ι ἔτι inserui ex AthHMa om Ρ edd Ι ἔστι scripsi ex HMa ἔτι AthP edd 4 τίς(2) inserui auctore Re om libri edd 6 καὶ] εἰ Ma Ι ἐξεῖναι τοιοῦτον post ἐχθρὸν Mor uncis inclusit Ke e lectione varia ad 1. 3 ἐξεῖναι τοιαῦτα orta puto ἐξὸν ἀπωθεῖν sive ἀπείργειν sive εἴργειν οὕτως sive ἀρκεῖν οὕτως sive ἀντειπεῖν Iacobs Add 360 App Pors 323 Lect 214 Rev 426 ἐξὸν ἐξωθεῖν τοιοῦτον Weiske hyp III 4 | ἐγκαταστή- σατε Η 8 δηλοῦν coni Mor | „post ἄξιον videtur deesse“ Re 9 νῦν reposui e libris νόμον edd sed tum esse agnovit et λέγοντες ὃν μονονοὺκ ἐπεύχεσθε coni Re ὡς ἄνομον Iacobs Lect 215 ὃν μόνον Rev 426 | ἐπέσχετε scripsi ex AthPMa cum Re Anim et Iacobsio ἐπέχετε H ἐπέχεσθε edd) [*](11 μεταταῦτα Ρ 13 signum interrogationis posui punc- tum libri edd 14 τὸ inserui om libri edd | ὑμῶν Mor ἡμῶν libri 15 ἐπελέγχων Η Ι ἐκείνων Mor 16 ἐκεῖνα Mor)

37. Ἑώρων γάρ, φησίν, ὡρμηκότας τοὺς ἀμ- φικτύονας καὶ χαρίσασθαι βεβουλευμένους. τοῦ- το τοίνυν ἐστὶ δι’ ὃ ἐχρῆν ἀντειπεῖν, ὅτι ὡρμήκεσαν καί τι ἐκεκίνηντο. εἶ δὲ οὐδὲν ἐτύγχανον ἐντεθυμημέ- νοι τοιοῦτον, οὐδ’ ἐδέοντο τοῦ καθέξοντος οἱ σωφρο- νοῦντες. ὁ ἱππεὺς ἐν ταῖς ἀμετρίαις ἀνακόψει τὸν [*](R III 412) | ἵππον, φυλάττοντι δὲ τὸ μέτρον οὐ μαχεῖται τὸν χαλινὸν ἀνέλκων. τὰ νοσοῦντα τῶν σωμάτων δεῖ- ται φαρμάκων, τὰ δ’ ὑγιαίνοντα πόρρωθεν ὁ ἰατρὸς ὄψεται. ἰατρὸς ἔστω καὶ ὁ πυλαγόρας νοσούντων τῶν ἀμφικτυόνων. διὰ γὰρ τοῦτο πέμπεται λόγῳ παύσων τὰ ἁμαρτανόμενα. σὺ δὲ εἴας ἐνισχύσαι τῷ συνεδρίῳ τὸ νόσημα.

38. Κρεῖττον γὰρ ἦν, φησίν, <ἢ> καὶ πόθεν τοῦτο εἰδὼς λέγεις ὧς ἀνιάτως εἶχον; εἰ μὲν γὰρ ὅσ’ ἁ προσῆκεν ἀκηκοότες καὶ λόγου δεινοῦ καταπαῦσαι ὁρμὴν ἐπὶ τῶν αὐτῶν ἔμενον, σαφῶς ἂν ἃ φῄς ἐδέδεικτο· σιγῶντος δὲ εἰ μηδὲν ἀμείνους ἐγίγνοντο, τί σημεῖον τοῦ καὶ μετὰ τοὺς λόγους ὁμοίως ἂν ἁμαρτεῖν;

μέγα δύναται, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, λόγου φύσις, μέγα. οὗτος καὶ στάσιν ἐκοίμισε καὶ πό- λεμον ἀνεῖλε τὰ ὅπλα ἐκ τῶν χειρῶν ἐκβάλλων καὶ θυμούμενον ἐπράυνε καὶ λύπην ἔσβεσε καὶ δάκρυον ἔστησε καὶ τοὺς ἡσυχίᾳ χαίροντας ἔπεισεν ὡς ἀμείνων εἰρήνης ὁ πόλεμος, καὶ τοὺς φρίττοντας τἀς παρὰ τῶν ἰατρῶν τομὰς ἀνδρείως παρέχειν τῷ σιδήρῳ τὸ σῶμα.

ναῦς ᾤετο δεῖν ποιησάμενος Κροῖσος ἐπιθέσθαι ταῖς νήσοις, ἀλλὰ Βίαντος ὧς οὐ συμφέρον διδάξαν- τος ἀπέστη τοῦ πλεῖν. ἡμεῖς ποτε καὶ Θηβαῖοι παρε- ταξάμεθα πρὸς μάχην καὶ μελλόντων χρήσεσθαι τοῖς δόρασιν ἐφάνησαν Κορίνθιοι διαλλακταὶ καὶ ἀπήλθο- μεν πρὸ τῶν τραυμάτων. ἔδοξαν Μιτυληναῖοι τὰ μέ- γιστα τὴν πόλιν ἀδικεῖν ἐν τῷ πρὸς Πελοποννησίους [*](12 Plat. Gorg. p. 456 A sq. 14 Her. I 27 18 cf. ep. 1084. Her. VI 108, 3) [*](1 ἢ inserui auctore Re om libri edd 3 „post videtur ῥηθέντος deesse“ Re 5 ἃ inserui ex AthHMa Ρ edd sed ὃ inserendum coni Re | φῂς scripsi anctore Re ἔφης libri edd | δ’ Re Ι εἰ om Η 8 ἐκοίμισεν Ma 10 ἔσβεσεν Re 11 ἄμεινον Cobet Coll 272 14 voce ναῦς des Η fol 156 v quae sequuntur usque ad νῦν p. 219, 1 uno folio amisso desunt | ποιησόμενος AthMa 16 ὧς inserui e libris om edd | συμφέρει Μa 17 χρήσασθαι Ma 18 θηβαῖοι ante Κορίνθιοι Ρ Θηβαῖοι, Mor θηβαίοις Re delevi cum Re Anim | διαλλακταί Mor sed ἴσ. διηλλάχθησαν in marg 19 πραγ- μάτων Ma Ι οἱ ante μιτυληναῖοι Re delevi Ι ταμέγιστα Ma) [*](20 τοὺς ante πελοποννησίους Ma | πελοπονησίους Ρ)

καὶ τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν; ἀλλ’ ἔτι καὶ νῦν ἑτέρων μὲν ἐπιθυμοῦντες εἰς τὰς ἐκκλησίας ἀναβαίνετε πολλάκις, ἕτερα δ’ ἀπέρχεσθε ἐψηφισμένοι τῶν λογισμῶν παρ- ιόντων τὰς ἐπιθυμίας. τί οὖν θαυμαστὸν βουληθῆναι μὲν τὰ χείρω τοὺς ἀμφικτύονας, ποιῆσαι δὲ κύρια τὰ βελτίω μαθόντας τὴν ἐν οἷς ἐβούλοντο βλάβην;

42. Οὕτω χρηστέον, Αἰσχίνη, τῇ δεινότητι τῶν λόγων κατὰ τῶν ἐχθρῶν ὑπὲρ τῶν δικαίων, πρὸς μὲν τοὺς ἄλλους Ἕλληνας ὑπὲρ ἁπάντων τῶν Ἑλλήνων, οὐ μὰ Δία, κατὰ τῶν συμμάχων ὑπὲρ τῶν βαρβάρων, οὐκ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ἐπὶ παρακρούσει τῶν πολιτῶν, καὶ μάλιστα μὲν πανταχοῦ τὰ δίκαια τιμᾶν, εἰ δ’ ἄρα δεῖ που καὶ σοφίσασθαι, οὗ πλεονεκτήσειεν ἄν τις τῶν ἐχθρῶν, ἐνταῦθα καιρὸς τῶν κλεμμάτων.

σοὶ δὲ οὐδὲν ἔδει σοφισμάτων οὐδὲ ποικίλων, Αἰσχίνη, λογῶ, ἀλλ’ ὑπῆρχεν ἀφθονία δικαίων, μεθ’ ἧς ἄν τις καὶ τῶν ἰδιωτῶν οὐ χαλεπῶς ἐξέωσε Φίλιππον [*](2 Thuc. III 35,2. Diod. S. (id est Ephorus) XII 55 3 Thuc. III 49, 1 4 cf. t. II 460, 20 c. schol.; t. V 129, 13. Thuc. III 41 5 sq. Dem. p. 886, 28 6 cf. t. IV 243, 10 R) [*](16 Dem. p. 679, 3 18 Thuc. V 9, 3) [*](4 εὔπλει Mor Ι ἐδίδοτο Ma 7 ἀναβαίνετε reposui e libris, ut coni Re ἀναβαίνουσι edd 8 δὲ Re Ι ἀπέρχεσθε scripsi e Ma (??)πέρχεσθε Ρ ἐπέρχεσθε Ath ἔρχεσθε edd sed „mallem κατέρχεσθε“ Re 10 ἀμφικτνόνας P 14 ἀπάντων τῶν ex AthMa πάντων Ρ edd 17 τιμῶν Mor 21 ἀπῆρχεν Mor)

44. Ἀλλ’ οὐκ ἂν προσεῖχον τοῖς δικαίοις. [*](1 Dem. p. 406,12; 1267,17 4 cf. p. 231,9. Plat. Criti. p. 112 A 5 Paus. X 8, 1 9 sq. Harpocr. et Suid. s. v. Ἀμ- φικτύονες. Mich. Apost. prov. II 70. Arsen. viol. p. 54,5 ed. Walz (= Theopomp. fr. 80 Mueller fr. hist. IV 291; fr. 77 ed Grenfell et Hunt, Hell. Oxyr. p. VIII). Aesch. fals. leg. § 116. Paus. X 8, 2) [*](1 οὕτω πως λέγων ante ὅτι inserendum coni Re at cf. p. 123, 5 | ἀμφικτυόνες Ρ 3 ἀρχαίως Mor 4 οἳ delendum et λέγονται τύραννον scribendum coni Iacobs Lect 215 Rev 426) [*](5 γεγονέναι inserui auctore Re („ante aut post λέγονται aliquid e. c. γεγονέναι aut αὐτοὺς καταστῆσαι hos ritus instituisse“) om libri edd 6 Πύθιε scripsi e PMa cum Iacobsio πυθέα Ath edd Πυλαία coni Re Ι καὶ et 7 δέξονται inserui om libri edd Ι οἱ Mor | μὴ δὲ PMa 8 οὐχ Ma | ἠπίστασο scripsi, ut coni Re („aut ἠπίστασο aut si ἠπίστατο servamus, legi ᾔδει ἠπίστατο AthP edd ὑπίστατο Ma 10 γένεσί τισι scripsi auctore Re γένος ἔν τισι libri Mor γένους ἔν τισι Re 13 τοῦτο Ath 14 τὸ inserui e Ma om AthP edd Ι τὸν ἀνῃρηκότα scripsi e PMa ut coni Re τὰ ἀνῃρηκότα Ath τῶν ἀνῃρηκότων edd)

ἀλλὰ μάταιος ἅπας λόγος καὶ πολλὴ φλυαρία καὶ μία σπουδὴ Φίλιππον ἀμφικτύονα <γίγνεσθαι> γιγνέσθω μέν, Αἰσχίνη, [*](4 cf. t. I 142, 4) [*](1 κἀν τοσούτοις coni Re 2 καὶ ante προσεῖχον Ρ edd delevi 3 διέστησε μάλιστα scripsi διίστη σε μάλιστα Ma sed σε in ras m 2 διίστατο ἐν ᾖ Ath διίστητο· ἐν ἧ Ρ sed διίστη γε μάλιστα in marg, Mor sed ἐν ᾖ uncis inclusum et γρ διίστη γε μάλιστα in marg διίστη γε μάλιστα Re 4 „pro τὸ omni dubio leg. est τῷ" Re 5 ἄτιμον scripsi ex AthMa ἔντιμον Ρ edd sed „locus etiam hic corruptus et inexplicabilis est, quia nonnulla ad sententiam necessaria a librariis omissa videntur" Re 6 γε <ἦν> μὴ οὐ λυσιτελῇ? Ι σφισιν scripsi Ma φησιν AthP sed in hoc σφίσι in marg, edd Ι ἀμφικτυόνος Ρ 10 ἶσον PMa Ι „post κίνδυνον potest a communi νομίζετε. ego vero suspicari malo deesse ἤνεγκε vel tale quid" Re Ι κίνδυνος? Ι δεῖν Mor 11 τὸ inserui ex AthMa, ut coni Re om Ρ edd 12 μῖσος τοσοῦτον ἔχει ὧς (vel ὥστ’) εἴποις ἂν Iacobs Add 361 App Pors Adv 301 Lect 215 Rev 426 | ἐκείνους scripsi e Ma ἐκεῖνος AthP edd | ἔπειθεν reposui e libris εἴποι edd ταῦτ’ οὖν ἐκεῖνος εἴποι ἄν) ἐγὼ μὲν ἐδίδασκον, ἦν δὲ μηδενὶ μηδὲν οὕτω θαυμαστὸν coni Re 13 ὥστε Ma sed τε in ras m 2 Ι αὑτοὺς scripsi αὐτοὺς libri edd 14 καὶ πολλὴ scripsi ex AthMa καὶ κενὴ Ρ κενὴ edd | καὶ Ρ sed δὲ suprascr 15 ἀμφικτυόνα Ρ Ι γίγνεσθαι inserui auctore Re om libri edd | γενέσθω (1 et 2) Ma Ι ὢ ante αἱσχίνη Mor, ὦ Ρ Re delevi)

μὴ ποίει δῆμον οὐδὲν ἐοικότα Θετταλοῖς Θετταλῶν ζηλωτὴν μηδὲ πολὺ δια- φέροντα Θηβαίων Θηβαίων μιμητήν. χαρίζονται ἐκεῖνοι βαρβάρῳ. τί θαυμαστόν; πατέρων ἀκολουθοῦσι παρα- δείγμασι. μετὰ γῆν, μεθ’ ὕδωρ, μετ’ ἀπαρχὰς δου- λείας τὴν πυλαίαν προπεπώκασιν. ἡμῖν δὲ οὐκ ἔστιν ἀναχώρησις, οὐ γὰρ ἐῶσιν οἱ ὑπὲρ τοῦ καλοῦ πόλεμοι καὶ τρόπαια τὰ μὲν ἐν γῇ, | τὰ δ’ ἐν θαλάττῃ, [*](R III 416) τὰ μὲν οἴκοι, τὰ δ’ ἐν τῇ ὑπερορίᾳ. οὐκ ἐᾷ Δᾶτις οὐδὲ Ξέρξης οὐδὲ Μαρδόνιος οὐδὲ Μασίστιος οὐδὲ ὁ δίφρος οὐδ’ ὁ ἀκινάκης οὐδὲ Κύπρος οὐδὲ Παμ- φυλία. τὸ γὰρ ἐξ ἀγαθῶν πεφυκέναι πολλὴν εἰς τὸ τὴν ἀρετὴν ἐπιτηδεύειν ἀνάγκην ἔχοι ἄν.

καὶ [*](7 Dem. p. 119, 7 Ι Her. VII 132 8 Her. VII 130 13 Her. IX 20 14 Dem. Timocr. p. 741,6. schol. Dem. or. 3,25 p. 35,17. Harpocr. et Suid. s. v. ἀργυρόπους δίφρος. Paus. I 27, 1 | Thuc. I 94, 1 Ι cf. p. 181, 3. Thuc. I 100, 1 16 cf. t. II 390, 4) [*](4 μηδὲν Ath 5 μὴ δὲ PMa 6 Θηβαίων(2) om) [*](7 βαρβάρῳ reposui e libris βαρβάροις edd 8 μετὰ γῆν, μεθ’ ὕδωρ reposui e libris cum Iacobsio Add 218 App Pors 323 Lect 215 Rev 426 coll p. 229,14 μετὰ τὴν μεθ’ ὑμῶν edd μετὰ τὸν μηδισμὸν Weiske hyperb II 33 μετὰ τὴν Μεθώνην Cobet Coll 272 Ι μετ’ scripsi μετὰ libri edd | μετὰ τὰς Παγασὰς Cobet 10 ἀναχώρησις scripsi auctore Re ἀναχωρήσειν libri edd 11 δὲ Ma 12 μὲν] δὲ Ma | τά δ’ Ma | τῇ inserui ex AthMa coll t. I 522, 19; V 261,8 om Ρ edd | Δᾶτις scripsi e Ρ δάτις AthMa edd 14 ὁ δίφρος scripsi ὄθρος libri edd | ἀκινάκης scripsi e Ma ἀκτναῖος Ath edd ἀκιναίοις Ρ sed ἀκι- νάκης in marg 16 τὴν scripsi auctore Re δεῖν libri edd ἀεὶ Iacobs Lect 215 Rev 426 | ἀνάγκην scripsi τὴν ἀνάγκην libri τὴν ἀφορμὴν Mor ἀφορμὴν Re)

48. Ἕδεισα γάρ, φησί, μὴ πόλεμος ἡμῖν ἀπὸ τῶν ἐμῶν γένηται λόγων καὶ τοσαῦται πόλεις ἀπεχθανόμεναι κοινῇ στρατείαν ἐπὶ τὴν πόλιν ποιήσωνται. ὅτε δὴ Φωκέας ἀπώλλυς, ἐκεῖνο οὐκ ἐδε- δοίκεις μὴ μεγάλους ποιήσῃς τοὺς ἄλλους τοὺς ἀπεχθῶς πρὸς τὴν πόλιν ἔχοντας.

ἀλλ’ ἐῶ τοῦτο, ἐκεῖνο δὲ ἀπόκριναί μοι· πότερον πάλαι φιλοῦντες τὸν Φίλιππον [*](8 cf. t. II 43, 7; 248,3; 425,14; t. ΙΙΙ 41, 11; 288, 23; V 54, 14. Dem. p. 406, 5 12 cf. p. 215,12 12 Dem. p. 61, 25) [*](1 ἡγησάμην Ma sed ἡ (2) in ras m 2 num ἡγησαίμην ἂν? Ι δεῖν προφέρεσθαι inserui om libri edd „num ἐκείνων δεῖν παραφέρειν πρὸς λόγους παρ’ ἀνάνδρου πυλαγόρου μαχόμενος?" Re 2 ἀνδρὸς et 3 χαριζομένη reposui e libris ἀνάνδρου et χαριζομένου edd μαχομένου? 4 τοὺς ἐπιγιγνομένους scripsi ex AthMa τοῖς ἐπιγιγνομένοις P edd 6 λόγων Ma | ἔργων. οἱ τῶν νόμων Ma | καὶ om Ma 7 τῆς σαυτοῦ κακίας scripsi, ut coni Re τῆς αὐτοῦ κακίας Ma τῇ σαυτοῦ κακία AthP edd 8 ἐνέ- φραττον scripsi coll 11. 11. ἐπέφραττον libri edd sed „aut ἀπέ- φραττον leg. aut ἐνέφραττον" Re 9 ἡμῖν inserui ex AthMa om Ρ edd 11 ἀπεχθανόμεναι scripsi coll 1. 13 et p. 221,7, ut olim coni Iacobs Lect 216 ἀχθόμεναι libri edd sed „vide- tur aliquid deesse" Re, et defendit Iacobs Anth Pal III 116 κοινὴ P Mor 12 ποιήσονται Mor | δὲ Ma et mavult Re τοῦτο Ma 14 τὴν πόλιν reposui e libris τὰ πόλεως edd sed γρ τὴν πόλιν in marg Mor et „malim cum margine πρὸς τὴν πόλιν" Re τὰ τῆς πόλεως Iacobs App Pors Adv 287 Lect 216 Rev 427 | δ’ P Re 15 φιλοῦντες scripsi auctore Sinteni ἐφίλουν libri edd)

εἴ γε ἦν ἡδὺ πόλεμος τοῖς Ἕλλησι καὶ ὅπλων μελέτη καὶ δόξης ἔρως καὶ σωμάτων ἄσκησις, ἦν ἂν καὶ Φιλίππῳ μέγα τι τὸ διασώσασθαι τὴν πα- ἀρχήν· ἀρχήν· νῦν δ’ ἐκβεβλήκασι τῶν ψυχῶν τὸ λοτιμεῖσθαι τοῖς ὑπὲρ τῶν δικαίων ἀγῶσι καὶ κρεμά- σαντες τὰς ἀσπίδας κάθηνται ἀκούοντες τῶν ἐπαινούν- των τὸν Φίλιππον καὶ οὐδὲ τοὺς ἀπολλυμένους τῶν Ἑλλήνων ποσῶς ἐλεοῦσιν, ἔνα μὴ πολεμεῖν ἀναγκασθῶ- σιν. ἐκ ποίας οὖν μεταβολῆς οἱ τοὺς ἀναγκαίους οὐχ ὑπομένοντες πολέμους, οὗ λογισμὸς οὐδεὶς ἡγεῖτο, [*](R III 418) | τοῦτον ᾑροῦντο ἄν;

οὐχ ὁρᾷς τοὺς μάλιστα Φιλίππῳ χαριζομένους, τοὺς καταπτύστους Θετταλούς, ἐκ τοῦ φυγεῖν τὸ πολεμεῖν τοῦτο πεποιηκότας; οἵ, ἵνα Φωκεῦσιν ἀντ’ ἐκείνων πολεμῇ Φίλιππος, δουλείας ἐπρίαντο τὴν ἀνάπαυσιν.

εἰ δὲ καὶ ῥᾷστος ἦν ὁ πρὸς ἡμᾶς πόλεμος καὶ τὸ στρατεύεσθαι καὶ πονεῖν τοῖς ἀμφικτύοσιν ἄλυπον, ἀρ’ ἂν ὑμῖν δοκοῦσι βουλη- θῆναι μὴ εἶναι τὰς Ἀθήνας; οὐκ ἔστι. διὰ τί; τὸ μέλλον μὲν ἄδηλον, λύσις δὲ πᾶσιν ἀτυχημάτων ἁπάν- των ἥδε ἡ πόλις ἡ τοῖς αὐτοῖς ἐγκαλοῦσά τε καὶ [*](7 Arist. Ach. 58. 279 13 Dem. cor. p. 240, 9 20 cf. p. 150, 2) [*](2 ὁ ante τοῖς Ath 3 σωμάτων scripsi ex AthMa, ut coni Re σώματος ΡΗ edd 4 μετὰ HMa Ι τι om AthHMa 5 δ’ om HMa 7 ἐπαινούντων Ma sed αἴνου in ras m 2 9 ποσῶς inserui e Ma om AthPH edd Ι ἀναγκασθῶσιν; HMa ἀναγκασθῶσι 11 οἶς Ath 14 signum interrogationis posui ex Η, punctum reliqui libri edd | ἵνα in ras Ma 2 16 ἀνάπαυσιν; Ρ 17 ἡμᾶς reposui e libris ὑμᾶς edd Ι καὶ πονεῖν om Ath 18 ἀμφικτνόσιν PMa Ι comma posui punc- tum vel colon libri edd 19 διὰ τί; scripsi διατί HMa διότι AthP edd 20 πᾶσα HMa Ι ἀπάντων inserui ex HMa om AthP edd)

καὶ μὴν οὐδ’ αὐτὸ τοῦτο δύναμαι συνιδεῖν, ὧς ἀπηχθάνοντο ἄν. ἡ γὰρ ἐκείνων πρὸς τὸν Φίλιππον οὐδὲν ἧττον ἐφαίνετ’ ἂν χάρις, ὃ μάλιστα ἔσπευδον, καὶ τοῦ παρ’ ὑμῖν ἀντιπεσόντος, μᾶλλον δὲ πολλῷ μείζων ἐγίγνετ’ | ἂν ἡ χάρις ἐκ τῆς ἀντιλογίας. [*](R III 419) σημεῖον γὰρ τοῦ μὴ φαῦλον τὸ διδόμενον εἶναι τὸ γίνεσθαι λόγους ὑπὲρ τοῦ μὴ καλῶς δίδοσθαι.

54. Καὶ τί περὶ ταῦτα διατρίβω τὸ ἰσχυρότατον ἀφείς; ἡμῖν γὰρ οὐ τοῦτον παρέδωκαν οἱ πρόγονοι τὸν νόμον τὰ μὲν ἀσφαλέστατα νομίζειν ἄριστα, ἀλλὰ τὰ μὲν πρέποντα τῇ πόλει καὶ μετὰ κινδύνων ἄριστα, τὰ δ’ ἀλλότρια τῶν ἡμετέρων ἠθῶν καὶ μετὰ ῥᾳστώ- νης δεινότατα. δεῖ δὴ τὸν τὰ κοινὰ ἀξιοῦντα πράττειν οὐκ ἐκφοβεῖν ὑμᾶς, ὥσπερ τοὺς παῖδας, οὐδὲ τραγῳ- δεῖν τοὺς ἐν τῷ πολεμεῖν ἱδρῶτας, ἀλλ’ ἔν τι ἐκεῖνο νομίζειν καὶ δεινὸν καὶ χαλεπόν, εἰ ὑμεῖς τι φεύξεσθε [*](1 cf. t. I 136, 2 9 cf. t. II 566, 19 19 cf. t. II 540,10) [*](1 ἡμῶν Ath | ἂν ante ἀντικαθημένων AthP edd delevi ἀντικαθισταμένων Ma 2 μένη Ρ Mor | σῶον H 4 ὥστε AthP edd | εἰ inser P 2 7 ἀπηχθάνοντο scripsi ex Ath ἀπεχθάνοντο ΡΗΜa ἀπεχθάνοντ᾿ edd 8 ἡ ante χάρις Ath) [*](9 του vel τινος coni Mor 10 μείζων Re μεῖζον libri edd Ι ἡ inserui e Ma om AthPH edd 12 γενέσθαι Re 15 νόμον scripsi ex AthHMa τρόπον Ρ sed γρ νόμον in marg, edd | μὲν om Ma 16 μὲν inserui ex AthHMa om Ρ edd | κινδύνων scripsi ex HMa κινδύνου AthP edd 18 δὴ scripsi ex HMa δὲ AthP edd 19 ὑμᾶς scripsi ex AthHMa ἡμᾶς Ρ edd 20 πολέμω Ma | τε ΡΗ Mor 21 νομίζειν scripsi e Ma, ut coni Re νομίζω AthPH edd | τί HMa | φεύγεται Ma)

Αἰσχίνης δ’, οἶμαι, κεκέρ- δακεν οὐ γεγονὼς ἐπὶ τῶν Μηδικῶν. τὰ γὰρ αὐτὰ ἂγ ἐπεπόνθει. τί φῄς; ἐπολεμήσαμεν ἄν; ὑπὲρ δὲ τῶν Ἑλ- ληνικῶν δικαίων οὐκ ἐπολεμήσαμεν πολλῷ ταῖς παρα- σκευαῖς Λακεδαιμονίων λειπόμενοι; πρῴην δὲ ὑπὲρ Εὐβοέων οὐκ ἐπλεύσαμεν; Ὀλυνθίοις δὲ δύναμιν οὐκ ἐπέμψαμεν; ἵππαρχοι δὲ φίλοι καὶ ταξίαρχοι. τί ταῦτα βούλεται, Αἰσχίνη, τὸ μηδὲ ὄνομα ἀνέχεσθαι πολέμου; ἕως ἂν ᾖ τῶν Ἀθηναίων ἡ πόλις, εὐχέσθω μὲν ἐν εἰρήνη διάγειν, δεχέσθω δὲ τοὺς ὑπὲρ τοῦ καλοῦ πολέμους καὶ τὸ μὲν ἥμερον ἡγείσθω, τὸ δὲ ἀναγκαῖον. καὶ ταυτὶ μὲν [*](R III 420) ὡς πολεμησάντων | ἂν τῶν Ἑλλήνων εἰρήσθω, ὅτι δὲ ἥκιστ’ ἂν αὑτοὺς εἰς τοῦτο ταραχῆς ἐνέβαλον, ἄρτι δεικνύων ἐπαυσάμην.

56. Ἀλλ’ ὁ Φίλιππος, φησίν, αὐτὸς πάντως [*](2 cf. t. IV 819, 9; 822, 33 R. Her. IX 64 6 Aesch. Ctes. § 85. Dem. Chers. p. 108, 10 sq.; cor. p. 254, 16; Mid. p. 566, 22 sq.) [*](7 Dem. fals. leg. p. 426, 8 sq. Ι Dem. Phil. I p. 47, 17) [*](3 φής AthPMa edd φῆς· Η | signuni interrogationis post ἄν inserui ex HMa ἐπολεμήσαμεν ἂν ὑπὲρ τῶν ἑλληνικῶν δικαίων; οὐκ ἐπολεμήσαμεν coni Re 5 τῶν ante Λακεδαιμονίων Re delevi 5 πρώην Ρ 6 signum interrogationis inserui e Ma, ut coni Re 7 καὶ ante φίλοι PHMa 8 μὴ δὲ Ρ δὲ μὴ Ma Ι ἀνέχεσθαι reposui e libris ἀνασχέσθαι edd | τοῦ ante πολέμου Ath πολέμους Ρ 9 ᾖ] ἡ Η | ἡ] ἦ H Ι τῆ πόλει Ath | ευ ἐχέσθω P δεχέσθω Ath Ι μὲν om Ath | ἐν inser Mor om libri | εἰρήνην AthP sed in hoc η supra ην 11 ἑπέσθω aut ὑπομενέτω post ἀναγκαῖον inserendum coni Re, νικάτω Cobetus Coll 273) [*](12 πολεμησόντων Re 13 ἥκιστα HMa | αὐτούς ΑthP sed in hoc ’supra’ m 2 Η Mor Ι ἐνέβαλλον HMa 15 πάντως ἂν ἐπῄει scripsi πάντως ἂν ἐπῄει Ma πάντως ἂν ἐπίη AthP sed in hoc in marg γρ΄ ἐπῄει, Η παντὸς ἂν ἐπίῃ edd sed „si bene habet ἐπίῃ, legendum erit πάντοσ’. alias possit legi πάντως ἂν ἐπῄει aut παντὸς ἂν μᾶλλον ἐπῄει" Re)