Declamatio 13

ποῦ δ’ ἐγχωρεῖ τὸν πόλε- μον προβάλλεσθαι φιλανθρωπίας μὲν Ἑλληνικῆς ἀναι- [*](2 Her IV 102 et 107 8 Her. IV 106 19 Thuc. I 37,2) [*](2 καὶ scripsi e CrHVB ἢ ViMaCl edd om Μ | Ταῦροί scripsi Mus.Rhen. XXXII 91 ταῦροι edd 4 ὁμοιοῦντες Vi sed ὀμονο- οῦντες in marg m 3 5 βίαι· Cr βία Η βίῳ BViMa sed in hoc ᾦ in ἁ corr m 2, ἁ 6 τὴν om Β | ἂν inserui ἂν ἴσως Gasda om libri edd 7 περὶ ἁ sed in παρὰ corr m 2 8 τοιαῦτ’ Vi) [*](13 τὰ τοιαῦτα Ma | βιασαμένους Β 14 δ’ Μ edd 15 ἀθηνῶν Vi | τοιαῦτα ΒVi 16 πρεσβείᾳ scripsi e CrHBCl πρεσβεῖα VMViMa edd | θέσει scripsi ex HVB θέσεις MVi MaCl edd scriptura in Cr parum certa | εὐσεβείᾳ scripsi ex HB εὐσέβειαν CrVMViMa sed in hoc σεβείας suprascr m 3, Οἶ’ edd 17 αὐταῖς ταῖς τροφαῖς scripsi e CrHVB αὐτὰς τἀς τρο- φὰς MViMaCl edd | ταῦτα om Β 19 προβάλλεσθαι scripsi e CrHNB προβαλέσθαι MViMaCl schol. p. 7, 1 edd)

πρὸς τί δὲ τοῦτο εἶπον; ὅτι δεῖ τοὺς πολεμοῦντας μηδαμῶς τὴν ἀνθρω- πίνην ἔχθραν ὑπερβαίνειν, ἀλλ’ ἐπὶ μὲν τοὺς ἀντιπά- λους καὶ στρατιώτας τρέφειν καὶ τριήρεις πληροῦν, ὅπου δὲ ἤδη τὸ πραττόμενον τοῖς θεοῖς διαφέρει, μη- κέτι τῷ πολέμῳ καταχρήσασθαι, ἀλλὰ κἂν ἔλαττόν τι μέλλωσιν ἕξειν, ἐνδιδόναι. πολλῷ γὰρ βέλτιον φείσα- σθαι τῶν ἐχθρῶν ἐπὶ τῇ προφάσει τῶν θεῶν ἤ διὰ τοὺς ἐχθροὺς εἰς τοὺς θεοὺς ἀσεβῆσαι.

29. Οὕτω μὲν τοίνυν ἡ τοῦ πολέμου πρόφασις τούτοις τοῖς λογισμοῖς ἀνῄρηται, καὶ γὰρ οὐχ ὑπὲρ [*](3 cf. t. II 96,20 5 Dem. cor. p.263,20 Aesch. Ctes. p.82,27) [*](2 οὐκ ἐστιν om MaCl | οὐδὲ] ἢ Β 3 ἀντιτιθέναι scripsi coll p. 23,19 ἀντιθέναι Cl ἀνατιθέναι reliqui libri sed α(2) in ras Ma 3. edd | αὑτῶν scripsi e Μ αὐτῶνCr HV edd αὐτὸν BViMaCl ἀνθρώπων coni Gasda | δὲ ante τρόπον ViMaCl 4 ἐγχώρων Οι·ΗV ἐγχωρίοΚ BVi sed in hoc ὢν supra ὄις m 3 et ἐχθρῶν in marg m 2, Πα sed ἐχθρῶν in marg m 3, Cl | νόμῳ scripsi ut coui Ke et Gasda νόμοις libri edd) [*](5 ἀσέβειαν coni Re | περιγράφεσθαι Vi 7 ἔγκλημα Vi) [*](8 οἱ δὲ Η οἱδ’ Ma | οὐδὲν inser Maa | οὔτε μεῖζον οὔτε μικρὸν Β 9 αἰτιάσασθαι scripsi e CrHVBViMaCl αἰτιᾶσθαι Μ edd 12 στρέφειν Ma sed τ supra στ M 3, Cl 15 πολλῷ — 17 ἀσεβῆσαι omissa γὰρ particula citat Macarius fol. ν) [*](16 τῇ inserui e CrHV om MBViMaCl Macar edd | φίλων Macar 17 εἰς τοὺς θεοὺς ἀσεβῆσαι] καὶ τῆς φιλίας ἀμνημο- νῆσαι Macar 19 λογισμοῖς Ma sed γρ καὶ λόγοις suprascr m3)

30. Καὶ πρώτην γε ἀπάντων τὴν Φύσιν, πρεσβυ- τιτην καὶ ἰσχυροτάτην δαίμονα, σκεψώμεθα. ἡμᾶς γὰρ τοὺς ἀνθρώπους ἐδημιούργησεν ἐπὶ τοῖς καλλίστοις καὶ ἡμερωτάτοις καὶ φιλανθρωποτάτοις ἔργοις, τὰ δ’ ἄλλα ζῷα καὶ θηρία τὰ μὲν δηλητήρια ἀνέστειλε καὶ ἀπῴκισε πόρρω που πρὸς τὰς ἐρημίας ἀπαγαγοῦσα, τὰ δὲ χρήσιμα ἡμῖν ὑπέβαλε τὰ μὲν συνεργὰ ἔχειν, τὰ δὲ σιτεῖσθαι καὶ ἀποθανόντα ἐσθίεσθαι, ἄνθρωπον δ’ ἀνθρώπου συνεργάτην μὲν εἶναι καὶ βίου κοινωνὸν ἀπέδειξε, τροφὴν δ’ οὔ. ταῦτα μὲν ἡ Φύσις, Ἀθηναῖοι δὲ τί; συγκεχύσθαι τὸν νόμον τοῦτον παρεσκεύασαν, τοὺς | αὐτοὺς εἶναι τοὺς τρέφοντας, τοὺς τρεφο- [*](RIV 361) [*](5 cf. p. 29, 1. [Lys.] epit. § 7 p. 191, 10 13 Her. | 200) [*](1 ἀσεβείας V Re scriptura in Cr parum certa 2 ὑμῖν Cr ΗΒ | τοὐντεῦθεν Β | ἐστὶν om Β 3 ἄλλως Mor sed γρ ἀλλ’ ὧς in marg ὅλως in ἄλως corr Ma | γὰρ CrHVB 4 πρὸς om CrHVB | τὰ om ViMaCl 5 ἄντικρυς reposui e libris ἄντικρύς edd cf. p. 28,4 6 τῇ inserui e libris cum Iacobsio App Pors Adv 283 Lect 114 om edd 7 πρώτην Vi eed πρῶτα in marg m 2 | γε inser Mas om ViCl | Φύσιν scripsi coll t. V p. 518, 5 φύσιν edd 8 ἰσχυροτάτην Vi sed δικαιοτάτην in marg m 2 9 ἐπὶ Vi sed ἐν in marg m 2 ἐν CrHVB 10 φιλανθρωποτέροις MViMa sed in hoc γρ φιλανθρώποις in marg m 3, Cl φιλανθρώποις Β 12 καὶ ante πρὸς CrHVB | τὰς om CrHVB | ἐρημίαν Β 13 τὰ μὲν et τὰ δὲ Β 14 καὶ ἀποθανόντα ἐσθίεσθαι delenda censet Gasda 17 τοῦ- τον om CrHV)

31. Καὶ αὕτη μέν ἐστιν ἡ πρώτη θεὸς ἣν μετὰ Ποτιδαιατῶν ἐξεῖλον ἐκ Ποτιδαίας, ἐξέβαλον ἄντικρυς καὶ ὧς πολεμίαν ἐξεπολιόρκησαν. δευτέρα δὲ ἡ Γῆ, ἐφ’ ἧς εἱστήκεσαν οἱ μιαροί, μήτηρ καὶ αὕτη τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους καὶ οὖσα καὶ νομιζομένη. αὕτη μέν- τοι καὶ δέχεται πρώτη γινομένους ἡμᾶς καὶ τελευτή- σαντας κρύπτει τὴν ἀκοσμίαν τοῦ θανάτου καλύπτουσα εὐσχημόνως. ἀλλ’ οἴχεται διὰ τούτους καὶ ἡ τῆς Γῆς χάρις. ἐν τοῖς σώμασι κατέθεντο τὰ σώματα καὶ κενὴ μὲν ἡ Γῆ, μεστοὶ δ’ οἶ ζῶντες τῶν ἀποθανόντων.

32. Τὰς δὲ Δήμητρος χάριτας καὶ Κόρης εἰ λέγοιμι, τί πρὸς ταῦτα φήσουσιν οἱ τῆς Δήμητρος ξένοι; ποῦ δὲ ὁ Κελεὸς ὑμῖν; ποῦ δὲ ὁ Τριπτόλεμος; ἀντιθῶμεν τὰς παρ’ ὑμῖν ἐκείνων ταῖς παρ’ ὑμῶν τροφαῖς. τί οὖν ἔτι βωμοὶ τῶν θεῶν τούτων; τί δὲ ἑκατόμβαι καὶ τελεταί; οὐ ταῦτα πάντα ἀνήρηται νῦν ἐν Ποτιδαίᾳ; ὧν γὰρ οὐκ ἐτήρησαν τὰς χάριτας ἐφ’ αἷς αἱ τιμαί, τούτων οὐδὲ τὰς τιμὰς αὐτάς.

33. Ἀλλά, νὴ Δία, οὗτοι τῶν θεῶν ἠσέβηνται. τί δὲ οἱ λοιποὶ θεοὶ καὶ οἱ δαίμονες <οἱ> γεωργοῖς φίλοι; ὁ δὲ ταῦτα ἐπιδὼν Ἥλιος, ἡ δὲ λαμ- προτάτη τῶν θεῶν Ἡμέρα καὶ Νὺξ μετὰ ταύτην <καὶ> Καιρὸς ὁμιλίαν ἔχων δαιμόνων καὶ θεῶν, ὁ δὲ Ἀπόλ- λῶν οὗ χρήσαντος τὴν ἀποικίαν ἀπεστείλαμεν; Ἑστίας δὲ τὰς Ποτιδαιατῶν ἀφίημι καὶ θεοὺς παρ’ ἐκείνοις πατρῴους καὶ γενεθλίους παρ’ οἶς τις καὶ τοῦ γένους ἥψατο.

ποῖα μὲν ἀγάλματα ὑμῖν ἐστιν ἃ μὴ με- μίανται, τίνες δὲ ἄχραντοι βωμοὶ τῶν ἐκεῖ; οὐδ’ ὁ παρ’ ὑμῖν ἔτι βωμὸς ἔστιν ὃν Ἐλέου καλεῖτε. τὸ γὰρ ἔργον ἀπόλωλεν. | ἀνθ’ ὧν νῦν ἱδρύεσθε βωμοὺς [*](R IV 362) ‘4πανθρωπίας, Ὠμότητος, Ἀσεβείας, τῶν δεινοτάτων ἀπάντων. ὡς τά γε ἐπὶ τοῖς χρηστοῖς καὶ φιλανθρώποις ὑπομνήματα ἀνατέτραπται καὶ παντάπασιν ἐξαλήλιπται.

πολλὰ δ’ ἔχων ἔτι περὶ τῆς ἀσεβείας λέγειν παρα- [*](11 cf. ad t. V 528, 1 15 Dem. Aristog. I p. 791, 12) [*](1 ὧν οὐκ ἐτήρησαν τἀς χάριτας post ἠσέβηνται repetit V (et Mon) 2 καὶ οἱ] οἱ καὶ CrH καὶ V | οἱ et καὶ inserui om libri edd | γεωργίᾳ scripsi γεωργία γεώργια CrH) libri edd) [*](3 φίλοι scripsi e CrHV φίλη MBViMa secl in hoc οι suprascr m 3, Cl edd | πάντα coni Re et Gasda 4 νῦν VBVi sed in hoc μὴν in marg m 2, MaCl | καὶ inserui cum Gasda om libri edd 5 θεῶν καὶ δαιμόνων B 6 ἀπεστείλαμεν scripsi e CrHVViMaCl ἐστείλαμεν ΜΒ edd ὑμίν scripsi ex HVB scriptura in Cr parum certa ἡμῖν MViMaCl edd | οὐ Β 11 ἔλεον Ma ἔλσον Οἶ’ 12 ἀνθ’ ὧν νῦν scripsi cum Gasda ὧν ἂν νῦν CrHVViMa sed in hoc γρ ἦν in marg m 3, Cl ὧν ἂν Β ὧν ἂν ἦν Μ edd ἐν ᾦ τῶν ἐναντίων coni Re ἀνθ’ ὧν ἤδη Iacobs Add 25 Lect 114 ὧν ἀντὶ νῦν Bois- sonade Philostr. ep. 160 | ἱδρύεσθαι MMa sed in hoc αἰ in ε corr 15 ἐξαλήλιπται scripsi e BV.MaOl coll t. II 490,8 et III 157, 19 cum Cobeto Coll 292 ἐξαλήλειπται Cr sed η parum certum ἐξήλειπται HV et e Mon Iacobs Lect 114 ἐξηφάνισται Μ edd 16 λέγειν inser Ma 3 καταλέγειν Β)

36. Ἀλλ’ ὡς μὲν οὐκ ἀσεβῆ καὶ δεινὰ ταῦτα, εἰ καὶ σφόδρα εἰσὶ δεινοὶ λέγειν, οὐκ ἂν ἀντείποιεν. ’ίσως δ’ αὐτοὺς τοὺς ταλαιπώρους Ποτιδαιάτας αἰτιά- σονται καὶ παρ’ ἐκείνους φήσουσιν εἶναι τὰ μι- άσματα τοὺς ἁψαμένους αὑτῶν. τοῦτο γὰρ λοιπὸν τὸ πρὸς οἶς πεπόνθασι καὶ τὴν αἰτίαν αὐτῶν ἐνέγκα- σθαι. ἐγὼ δ’ ὡς μὲν οὐχὶ κἀκεῖνοι γεγόνασι καὶ εἰσὶν ἐναγεῖς μετὰ τοιαύτας τροφάς, οὐκ ἀντιλέγω. λέγω μέντοι τοῦτο αὐτὸ μείζονα ἔλεγχον εἶναι τῆς Ἀθηναίων ἀσεβείας. εἰ γὰρ μηδὲ οἱ βιασθέντες εἰσὶ καθαροί, πῶς οἱ καταναγκάσαντες; καὶ εἰ τοὺς ἐλεηθέντας ἂν δικαίως ὑπὸ πάντων ἐφ’ οἷς ἠτύχησαν ἀναγκαῖον μι- σεῖν, πῶς οὐ τούτους πλέον οἴ κἀκείνους εἰς τὸ μία- σμᾶ προσήγαγον;