Oratio 52

ἐκεῖνοι μὲν οὖν τὸ τούτων ποιοῦσιν, οὗτοι δὲ τὸ ᾿κείνων οὐ τολμῶσιν. ἀλλ᾿ οὗτοι μὲν δεηθέντες ἀπῆλθον παραδόντες τῇ μνήμῃ τὴν χάριν, οἱ δ᾿ ἕπονται παρόντες ὑπὲρ ὧν δεδέηνται καὶ νεύουσιν οἱ τὰς βοηθείας ἐπηγγελμένοι τοῖς ἀγωνιξομένοις θαρρεῖν. ποῖον οὖν τοῦτο δικαστήριον ἀρ᾿ οὗ τὸ δικάξειν ἐξελαύνεται; καὶ μήτοι | νόμιξε δύο [*](R III 76) μόνους εἶναι τοὺς τοῦτο δρῶντας οἷς ἡ κοινωνία τοῦ [*](18 cf. p. 9, 1 sq. 20 cf. p. 11, 1) [*](2 διελόμενοι P sed o (1) in ras 2 litt m4 3 δ᾿ Re | αὐτοὺς B 4 αὐτόν I | δ᾿ Re 8 αὐτῶν I αὐτ cum lacuna 2 litt B 9 κάθηνται coni Got et scripsi e P sed ν inser m2, VaB κάθηται reliqui libri edd 13 δίκαιοι A sed οι in ras 5 litt man. rec. | δὲ Re | αὐτοὶ τὰς τοιαύτας εἰσόδους ἐπὶ B) [*](14 τοῖς μὴ] μὴ τοῖς C 15 τῷ om Got 16 δύνανται coni Re Anim 17 κείνων P sed eras κείνων edd 19 οἵ A οἵ P sed add m4 | δὲ Re 22 καὶ om Got)

αὐτοί τε οὖν οὗτοι καὶ παρ’ ὧν ἐλάττων ἡ τόλμα συρρέουσιν εἰς τἀς καταγωγὰς αὐτοὶ μὲν κρατήσαντες τοῦ μετ’ ἄριστον ὕπνου, ἐκείνοις δέ τοῦτον διακόψαντες τὸν ὕπνον. καὶ βοῇ μέν τοῦτο οὐ ποιοῦσιν οὐδὲ ὀνόματι καλοῦντες, πῶς γάρ; διαλεγόμενοι δέ καὶ λαλοῦντες οὕτως ὡς μὴ εἶναι μηκέτι μηδ’ εἰ σφόδρα βούλοιντο, καθεύδειν. ἀνεγειρόμενοι τοίνυν τεθυμωμένοι κρύ- πτουσι τὸν θυμὸν ὑπὸ μειδιάματι. καὶ τὸ λοιπὸν τῆς ἡμέρας ἐν τῷ περὶ χαρίτων ἀναλίσκεται λόγῳ, τὰ δ’ ὀφειλόμενα γράμμασι γράμματα τῆς τῶν ἀρχόντων χειρὸς οὐδαμοῦ, οἷς δὲ δεῖ τούτων τῶν γραμμάτων, [*](R III 77) προσκαθήμενοι πεινῶσι.

| βούλομαι δέ σοί τι διελθεῖν ἐν καταγωγῇ ποτε γεγονός. ἀπεῖπε μὲν δι- δοὺς ἄρχων χάριτας, ὧν τὰς ὑστάτας ἐν βαλανείῳ, εἷς δέ τις ἀτυχῶν μέν, τυχεῖν δὲ ἐπιθυμῶν ἀποδύντος ἀποδὺς τὸ βιβλίον εἰσενεγκὼν καὶ μέλαν καὶ κάλαμον διὰ γέλωτος οὐκ ἄπρακτος ἀπῆλθεν, ἀλλ’ ἐκφέρων ἅμα ἱδρῶτι γράμματα.

8. Αὑται αἰ εἴσοδοι, βασιλεῦ, καθεῖλον μὲν τοῦ δικαίου τὴν ἰσχύν, τῷ δὲ ἀδικεῖν δύναμιν περιέθηκαν καὶ τοὺς μὲν ἀπήλλαξαν τιμωρίας, τοὺς δὲ ἀπεστέρησαν. αὗται πολλοὺς μὲν ἀνδροφόνους ἐξήρπασαν θανάτου, πολλοὺς δὲ μοιχούς, πολλοὺς δὲ τάφων ἁψαμένους, πολλοὺς δὲ περὶ χρήματα κακούς, τοὺς μὲν παρακατα- θήκας οὐκ ἀποδόντας, τοὺς δὲ δανείσματα, τοὺς δέ ἡρπακότας, τοὺς δὲ πὺξ πατάξαντας, τοὺς δὲ λακτί- σαντας, τοὺς δὲ λοιδορίαις ὑβρίσαντας μὲν ἑαυτούς, ὑβρίσαντας δὲ πατέρας οἰχομένους, τοὺς καθ’ ἕκαστον τῶν ἀδικημάτων εἶδος εἰκότως ἂν τοῖς ἐκ τῶν νόμων ζημιωθέντας ῥύονται, συμπράττουσι, σκοποῦσιν ὅπως ἂν καταγελάσωσι τῆς δίκης.

κἄν τις τῶν σῶν ὑφέ- ληταί τι καὶ κατεδηδοκὼς ἐπὶ κρίσιν ἄγηται, τῶν κω- λυσόντων γενέσθαι τιμωρίαν οὐκ ἀπορήσει, ἀλλ’ ἅμα τέ τις ἠνέχθη κατά τινος αἰτία, καὶ δρόμος τοῦ δεί- σαντος ἐπὶ τὸν ἀμυνοῦντα κἀκείνου πάλιν ἐπὶ | [*](R III 78) τὸν δικάσοντα, καὶ ὁ μέν συκοφαντεῖ, κἂν μὴ συκο- φαντῇ, ὁ δέ, κἂν ᾖ πονηρός, χρηστός ἐστι. πολλοὺς δὲ ἀξίους κεκολάσθαι σώζοντες οὐκ ἐλάττους ζῆν ἀξίους [*](20) ζῶντας κατὰ τοὺς νόμους ἀπώλεσαν πένητάς τε ἐκ πλουσίων ποιοῦντες διατελοῦσι καὶ ταπεινοὺς ἐκ λαμ- πρῶν καὶ ταῖς οἰκίαις ἀποδιδόντες τοὺς μὲν καταδίκῃ πεπληγμένους, τοὺς δὲ μολύβδῳ, τοὺς δέ ἀμφοῖν.

10. Τὸ οὖν ὀλέθρους τε ἔχον οὐχὶ δικαίου [*](R III 79) σωτηρίας οὐ καλὰς καὶ προσήκει σοι | πι βασιλεῦ, καὶ ῥᾴδιον. τὸ γὰρ εἰπεῖν ῥᾴδιον. ἐλ. ῥῶσον τοίνυν τὰς ψυχὰς τῶν δικαζομένων δέους παρὰ τῶν λυμαινομένων τὸ δίκαιον. ᾧ καὶ τοῦ καὶ δεῖν στέρονται παρατηροῦντες τὰς τῶν βελτιόνων υ τῶν εἰσόδους, δι᾿ οὑς οὐδ’ ὁ πάνυ πιστεύων υ πράγμασιν ἔχει θαρρεῖν. ἔρχετ’ οὖν αὐτῷ νὺξ δυο φέρουσα θάτερον, ἢ ἀγρυπνίαν ἢ μετ᾿ ὀνείρατι χαλεπῶν ὕπνον ἐχόντων τοὺς καθ’ ἑαυτοῦ πρὸς τὶ ἄρχοντα λόγους, πηδᾶν ποιούντων τά τῶν τεταραγ μένων. τοιαύτης δὲ ἀπολαύσας ἐκείνης λύπῃ δέχεται τὴν ἡμέραν τραῦμα πεποιηκότος ἐν τῇ ψυχῇ τοῦ φόβου. δεῖ δέ, ὦ βασιλεῦ, καὶ φοβεῖσθαι καὶ μὴ φοβεῖσθαι τοὺς ἀρχομένους, τὸ μὲν ἐκ τοῦ κακὰ εἰργάσθαι, τὸ δὲ ἐκ τοῦ μηδέν, ἀλλ’ οὐ διὰ τὸν δεῖνα ἢ τὸν δεῖνα.

11. Τοῦτο καὶ τὰς βουλάς σοι βελτίους, ὦ βασιλεῦ, ποιήσει. νῦν μὲν γὰρ ταύτας τἀς ἀσπίδας προβεβλη- μένοι τὸ ζῆν ἡδέως μᾶλλον ἢ καλῶς προτετιμήκασιν· εἰ δ’ οὐκ ἔχοιεν γλώττας τὰς εἰσπεμπομένας, ἐν τοῖς πραττομένοις ἕξουσι τὰς ἐλπίδας. τουτὶ δὲ καὶ αὐτῶν, οἶμαι, κέρδος τῶν εἰς κάλλος βιούντων ὄντας ἀγαθοὺς ἐπαινεῖσθαι καὶ μὴ κολακεύειν τούς ψευσομένους, ἀλλ᾿ [*](R III 80) ἔργοις εὐδοκιμεῖν οὐκ αἰτοῦντας εὐφημίας, | ἀλλ’ ἔχοντας ἀπὸ τῶν καθ’ ἡμέραν.

τὸ αὐτὸ χείρους [*](1 ἔχον Ρ sed ον in ras m 2 6 τὰς om Β 7 „malim ἂς“ Re 8 ἐρέται Ρ sed αἰ in ras suprascr m 2 ται etiam in marg m 2), VaB Iacobs ἔρχετε Ι cf. t. II 97, 6; III 420, 13 11 <καὶ;> πηδᾶν? | τό Got 14 καὶ μή φοβεῖσθαι ιν marg I) [*](25 εὐδοκιμεῖν Ρ sed ει in ras m 3 26 καθημέραν PIB)

13. μὴν μὴν μέγιστον μὲν ἀγαθὸν νέῳ παιδεία, φοιτᾶν δέ ὧς τὸν βελτίω βέλτιον ἢ τὸν οὐ τοσαῦτα εἰδότα. καὶ τοῦτο τοίνυν ἀσαφές καθίσταται ταῖς τοι- αύταις εἰσόδοις τὸν μέν ἀμαθέστερον ποιούσαις τῷ λόγῳ σοφώτερον, τὸν δὲ σοφώτερον ὕστερον. ὅταν δὲ ὁ | ταῦτα ἰδὼν ἔπηται καὶ λέγη τὰ τῆς ἀπάτης, [*](R III 81) τὸ τῆς ἀρχῆς ὄνομα μεγάλην τὴν ψῆφον ἐποίησε καὶ πλέον ἐδυνήθη τῆς ἀληθείας, καὶ τά περὶ τούς λόγους ἔσχε κακῶς.

14. Οὗτοι τοίνυν οἱ τοὺς ἀδίκους ᾑρημένοι κατὰ τῶν <τοῖς;> νόμοις πειθομένων οὐ τηνάλλως πονοῦσιν, ἀλλ’ ὡσπερ τοῖς γεωργοῖς πονεῖται τὰ περὶ τὴν γῆν, καὶ ζεύγη καὶ ἄμαξαι καὶ βόες καὶ ἄροτρον, καὶ ἄρουρα [*](11 cf. p. 16 sq.; 13, 8 sq.) [*](1 λόγων Ρ sed γ in χ corr m 3, Β Got qui ἀλόγων coni | ἡ ἐν βουλῇ ἢ ἐν στρατιᾷ coni Got | „malim τὴν “ Re 2 αὑτῶν Re αὐτῶν libri Got 3 ποιοῦσι in lac 6 litt om Β 6 τ’ om C δ’ Got | δικαστῆ Α sed γρ ἡσυχαστῇ in marg, Ρ sed δικ in ras 4 fere litt m 2, “B ἡσυχαστῆ CI sed in hoc ἡσυχ in ras, Va 9 μέγιστον — 11 εἰδότα citat Macar fol. 91 v 10 δ’ Re 12 ἀμαθέστατον C 16 ἐποίησεν Α sed ν del, Got 16 ἠδυνήθη Re 18 τοὺς ἀδίκους in lacuna –6 litt om Β 19 τοῖς inserui auctore Re | τηνάλως CI cf. t. III 395, 17) [*](21 βοῦς Re)

πόθεν οῖει, βασιλεῦ, τοὺς ἀφέντας μὲν τὴν αὑτῶν καὶ πατρῴαν πενίαν, ἐλθόντας δὲ ὡς ἡμᾶς ἐν σαπροῖς ὑποδήμασι, τούς δέ οὐδέ τοιούτοις, πυροπωλεῖν, οἰκοδομεῖν, τραπεζίταις συνεῖναι, δανείζειν, πανταχοῦ μεμνῆσθαι τόκων, παισὶ κλήρους παραδιδόναι μεγάλους; ἅπασι τούτοις πηγὴ μία τὰ δικαστήρια καὶ τὸ τοὺς μὲν ἡττῆσθαι, τούς δὲ νενικηκέναι καὶ κακῶς ἀμφοτέρους. ἰσχὺν δέ ἐκ λόγων [*](R III 83) κεκτημένοι κέκτηνται | διά τῆς αὐτῆς καὶ τὴν ἐν τῇ πόλει. καὶ πᾶσα χήρα τὴν οὐσίαν τὴν ἑαυτῆς οὐχ [*](7 cf. ad p. 10, 12; t. I 296, 3 14 Dem. fals. leg. p. 376, 1) [*](1 εἰσπέμπεται scripsi πέμπεται libri edd 2 θερίσαι — βουλομένοις num delenda ut anticipata e l. 3? at cf. t. III 198, 1 R πρόσφορα νοί ἀναγκαῖα post βουλομένοις inser coni Re | οὕτω — 3 βουλομένοις praemisso κείμενον in marg P 3 om C 4 et 6 sq. τα Ρ 5 πλουσίας scripsi πλατείας libri edd) [*](7 ἐσθῆτες Α sed ’ supra ἑ pos man. rec. ἐσθῆτες Got 9 ζητεῖται δέ ἕτερον om Β Ι2 πατρώαν ΡΒ 18 σαθροῖς Cobet Misc. 158 ut t. III p. 472, 2 at cf. t IV 624, 28; 710, 11 R | τοὺς Ρ 15 δανείζειν, πανταχοῦ Re δανείζειν πανταχοῦ· libri Got 16 πληγὴ Β 17 τους (bis) P 18 ἐκ λόγων om Α sed γρ in marg, Got 19 κεκτημένοι Α sed γρ κτώμενοι in marg κτώμενοι reliqui libri 20 τὴν οὐσίαν τὴν ἑαυτῆς in ras Ρ τὴν ἑαυτῆς om Α sed in marg add m rec, Got)

ὁρῶντες δὲ τὴν πολλὴν οἱ χειροτέχναι δύναμιν ὑποπεπτώκασι μὲν τού- τοις, ὑποπεπτώκασι δὲ καὶ τοῖς τούτων οἰκέταις. καὶ γὰρ τούτοις ἐξουσία μαστιγοῦν, δεῖν, ὠθεῖν, κατα- βάλλειν, χιτῶνι λυμαίνεσθαι. καὶ τά πωλούμενα τῶν τιμῶν ὁριστὰς ἔχει τοὺς τοιούτους, καὶ δούλους καὶ δεσπότας. οἶ δὲ τοτὲ μὲν ἔδοσαν βραχύ τι, τοτὲ δὲ οὐδέν. εἶτα τοῖς μὲν ἡ φροντὶς ὑπὲρ ἄρτου, τοῖς δὲ πάντα πολλά. καὶ τέκτονας οὐ κεκτημένοι, τῶν ἐκεί- νων εἰ δεηθεῖεν χειρῶν, κέκτηνται.

τί οὖν χρὴ τούς τοιούτους | καὶ νομίζειν καὶ καλεῖν ἢ τυράν- [*](R III 84) νοῦς, οὐ τριάκοντα κατὰ τοὺς πάλαι ποτὲ τῶν Ἀθη- ναίων, ἀλλ’ ὅσους οὐδ’ ἂν ἐξαριθμήσειέ τις; μὴ γάρ, εἰ μὴ κατέχουσιν ἀκροπόλεις μηδ’ εἰ μὴ δορυφοροῦνται μηδ’ εἰ τὴν ἐσθῆτα τὴν τῶν ἀρχομένων φοροῦσιν, ἀλλ’ εἰ μὴ μείζονές εἰσι τῶν νόμων ἐν οἷς τέ τισι συμπνέουσιν ἐν οἷς τε ἐναντιοῦνται, εἰ μὴ ταῦτα πάντα τῶν εἰδότων καὶ ὁρώντων. καίτοι τί πλέον αἰ τυραν- νίδες; πολεμεῖς δὲ καὶ μισεῖς οὐ τοὔνομα τοῦ πράγ- ματος, βασιλεῦ, αὐτὸ δὲ τοὖργον | καὶ τά ἀπ’ [*](R III 85) αὐτοῦ κακά.

ποιεῖ δὲ τούτους τυράννους οὐχ [*](18 cf. Aesch. fals. leg. § 158; Dem. cor. § 200) [*](3 „malim καὶ γὰρ καὶ τούτοις“ Re 6 τούς Ρ sed οὑς in ras m 2 τέ I sed ὲ in ras 3 lit m 2, Va 8 τοις (bis) Ρ) [*](10 κέκτηνται scripsi cum Re Anim ἔκτηνται libri sed in lac 7 litt om Β, edd 14 μὴ δ’ APIB | μὴ — 15 εἰ om Β 16 μὴ δ’ ΑΡΙ | ἐσθῆτα τὴν des in Α fol. 234 τῶν inc fol. 236 cf. ad p. 26,12 17 εἰ — 18 ὁρώντων] „fortassis εἰ μὴ ταῦτα πράττουσιν, ἁ πράττουσιν ἀπάντων εἰδότων καὶ ὁρώντων“ Re simplicius esset εἰ μὴ ταῦτα πάντων εἰδότων καὶ ὁρώντων, at maior latet corruptela 20 ὦ βασιλεῦ Β | αὐτοῦ τ’ουρ cum lacuna 8 litt Α sed in αὐτὸ δὲ τοὖργον corr m 2 αὐτὸ δὲ τοὔρ- γον cum lac 8 litt P | τοὔργον I sed “ in ras, B)

19. Καὶ μὴν πολύς γε χρόνος, φήσαι τις ἄν, οἶδε ταυτασὶ τἀς εἰσόδους. καὶ γὰρ τὰ διὰ τού- των ὁ αὐτὸς ἀδικήματα χρόνος οἶδε. δεῖ τοίνυν οὐ μᾶλλον εἰσιέναι συγχωρεῖν διά τὸν χρόνον ἢ κωλύσειν διὰ τοὺς ἠδικημένους. ὁ δ’ ὧς ἰσχυροῦ τινος εἰλημ- μένος τοῦ χρόνου τοσοῦτον ἀποκρινάσθω, εἰ καὶ λοι- μὸν μακρὸν ἡμῖν ὑπισχνουμένου τινὸς θεῶν ἢ καὶ ἀνθρώπων λύσειν οὐκ ἂν προσεῖτο τὴν δωρεάν διὰ τὸ μῆκος τῆς νόσου. τοὐναντίον μὲν οὖν τὸ μῆκος ἂν παρῄνει σπεύδειν καὶ μὴ μέλλειν, ἀλλ᾿ ἁρπάζειν τἀγαθόν.