Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

Potest ahquis morahter intellegere locum istum hoc modo. omnes consistimus ex anima et corpore (differamus nunc dicere, quoniam et ex spiritu) et debe-

>

mus quaedam dare quasi tributum corporum principi qui dicitur Caesar, id est necessaria corpori et habentia imaginem principis corporum corporalem, hoc est escas et vestimenta et somnum et quaecumque necessaria sunt ad repausationem simplicem naturae carnalis, sine quibus consistere non potest carnis natura. item quoniam anima, quantum ad naturam suam, secundum imaginem est dei regis sui, quaecomque sunt convenientia animarum naturae, id est viae omnes quae ducunt ad vii-tutem <et omnes actiones Cjuae sunt secundum virtutem>, debemus ea deo cjui ergo supra modum docent legem dei et de rebus corporalibus et debitis corpori nihil curare praecipiunt, ipsi sunt Pharisaei qui reddere Caesari tributum vetabant, id est qui tota virtute suadent omnino ieiuniis et vigihis clebere adfligere corpus et abstinere ab omnibus, quae sunt corporalia et necessaria corpori.

<>

ut nihil ex nobis corporis principi tribuatur ; quales sunt de quitemporlus bus ait apostolus: »in novissimis temporibus recedent quidam a fide, adtendentes spiritibus erroris et doctrinae daemoniorum, in hypocrisi loquentium mendacium, cauteriatam habentium conscientiam suam, prohibentium nubere, et iubentium abstinere a cibis, quos deus creavit ad percipiendum cum gratiarum actione libus«. alii autem sunt, qui supra modum aestimant oportere corporibus indulgere et per omnia satisfacere principi corporum ; et ipsi sunt secundum similitudinem Herodianorum dicentium oportere Caesari dare tributum. salvator autem noster »verbum dei«, dilucide separans corporis debita a debitis spiritalibus animae, dicit: reddite Caesari quae Caesaris sunt et quae dei sunt deo ; imaginem enim Caesaris habet omnis res corporalis et imaginem dei habet omnis virtus. si ergo sic reddimus principi carnis quae carnalia sunt, ut non fraudemus deum a spiritalibus [*](3 I. Tim. 4, – 3 – 24 Hebr. 4, 12 27 <πνευματικῶν> Diehl Kl vgl. lat. 31 πραγματικῶν H) [*](3 in <L 10 et iubentium <y 27 dixit G L 36 a <B B (G vacat))

Scio et huius loci aliam tradit <am exposit> ionem, quoniam princeps mundi moraliter dicitur Caesar, sicut et omnium gentium principes in persona principum mundi ponuntur. rex autem omnium saeculorum deus non in uno mysterio, sed ubique est deus. quoniam ergo habemus quaedam in nobis, quae sunt principis huius mundi, id est diversas malitias, et non possumus prius reddere deo quae dei sunt, nisi reddiderimus prmcipi quae principis sunt, id est nisi deposuerimus malitiam universam, ideo dominus ostenso sibi nomismate et imagine eius respondit: reddite Caesari quae Caesaris sunt et deo quae dei sunt. et hoc disca-

mus ex loco praesenti, quoniam si quando temptati fuerimus ab eis, »qui volunt «et proponunt nobis quasdam propositiones, non ut discant, sed ut causam accusationis inveniant contra nos, nec omnino tacere debemus nec simpliciter respondere, sed cum cogitatu et circumspectu, ut (quantum possibile nobis fuerit) praecidamus »occasionem « in nobis »occasionem« et doceamus inreprehensibiliter ea, quae possunt salvare volentes <audientes> salvari.

In illa die accesserunt ad eum Sadducaei, qui dicunt non esse resurrectionem. et interrogaverunt eum dicentes: magister, Moyses dixit: si quis mortuus fuerit non habens filium et cetera. In qua die ? in illa die sine dubio, quando »euntes Pharisaei consi-

lium acceperunt adversiis eiim ut caperent eum in «, et interrogaverunt eum de censu. forsitan enim respondente domino: »reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae dei sunt deo«, et admirantibus cuncbis de responso ipsius, aestimaverunt Sadducaei, videntes sensata eius responsa, per interrogationem huiusmodi [ voluerunt] se ostendere prudentiores habere sermones, dicentes resurrectionem non esse.

Sadducaei enim. dicunt resurrectionem non esse, non solum hanc qiiae in consuetudine a simplicioribus carnis resurrectio nominatur negabant, sedetiam <omnino> animae inmortalitatem tollecbant.

<> <>

secundum quos etiam nunc sapiunt Samaraei; nec non etiam apostolorum tempore quidam ex Corinthiis similia sapiebant, aniraae vitam post mortem negantes, de quibus talia scribit apostolus: »si Christus praedicatur quod a mortuis resurrexit, quomodo quidam dicunt in vobis, quia resurrectio mortuorum non est ?« et cetera quae de ipsa causa sequuntur. quoniam autem Corinthii permansionem animae denegabant secundum sententiam Sadducaeorum, illud ostendit quod ait apostolus: »si in hac vita tantum sperantes sumus in Christo, miserabiliores sumus omnibus «. quamvis enim quis carnis resur-

Christo «;

rectionem non credat, tamen qui animam aestimat inmortalem, non tantum »in hac « sperat »in sed ille »in hac vita tantum sperat in «, qui animam victuram non credit post mortem.

30.

Quoniam ergo ad defensionem sui erroris proferunt Sadducaei exemplum de lege Mosaica, dignum mihi visum est ponere ipsum textum legis quem proferunt Sadducaei habentem hoc modo in Deuteronomio : »si habitaverint fratres in idipsum, et mortuus fuerit unus ex eis, semen autem non fuerit ei, non erit uxor mortui foris viro non adpropinquanti ; frater viri eius ingredietur ad eam et accipiet eam sibi in uxorem, et habitabit cum ea. et erit infans quicunque fuerit natus, constituetur ex nomine fratris eius mortui, et non delebitur nomen eius ex Israel. si autem noluerit homo accipere uxorem fratris sui, ascendet uxor fratris eius ad portam ad seniores, et dicet : non vult frater viri mei suscitare fratris sui nomen in Israel. et vocabunt eum seniores civitatis illius et dicent ei, et si stans dixerit: nolo eam accipere, accedens uxor fratris eius ad euni ante conspectum seniorum excalciabit

calciamentum eius de pede ipsius, et expuet in faciem eius, et respondens dicet: sic facient homini qui non aedificat domum fratris sui; et vocabunt nomen eius in Israel domus excalciati calciamentum«. haec verba legentes Sadducaei et nihil dignum deo intellegentes in eis, arbitrati sunt non posse fieri propterhaec verba, ut mortui resurgant, ut vir iterum sit <vir> virilia habens membra, et mulier ut mulier sit muliebria habens membra. et dominus quidem respondens eis voluntatem verborum legis non exposuit quasi indignis huiusmodi agnitione mysterii. sed tantum

<>

simpliciter eis dixit resurrectionem futuram, contestantibus hoc etiam scripturis divinis, quoniam illic nuptiae non sunt, sed erunt qui resurrexerint sicut angeli in caelo. et quia transformabuntur corpora »humilitatis« eorum secundum corpora angelorum caelestia atque luminea.

<>

Non autem aestimavi superfluum, ex quo semel ipsa verba protulimus legis, ut sensum

eorum aliquatenus explanemus. quaero ergo, quae sit haec mulier una et <qui> fratres, quorum primus quidem habuit uxorem et fructum non reliquit ex ea, alter autem mortui frater, qui accepit eam et generavit ex nomine mortui; et quis est ille, qui non vult waccipere uxorem fratris « et propterea senioribus« excalciat eum mulier calciamentum tum et expuit in faciem eius, ascendens »ad portam« dicens: »non vult frater viri mei suscitare nomen fratris sui in « ; et qui sunt seniores et quae porta, ad quam ascendit »mulier« illa.

<>

<>

duo igitur fratres sunt, primus quidem sermo legis, secundus autem evangelii sermo. hos ambos una peperit sapientia mater et una eos semper habuit domus, id est eadem scriptura veteris testamenti, et »in idipsum« habitaverunt semper. in adventu autem Christi mortuus est frater prior, id est sermo legis, ex eo quod evacuatus per novum testamentum inritus factus est. mulier autem sermonis illius est omnis anima vel synagoga, goga, quae prius fuit sub lege: qualis fuit anima Pauli vel Petri ceterorumque ex populo illo. omnis autem anima recta, quae fuit amatrix sermonis illius et vult memoriam illius et nomen apud se semper servare, ut numquam desinat dici uxor illius, non efficitur »foris« uxor alterius peregrini et extranei verbi quod non adpropincjuat (peregrinum autera et extraneum est omne verbum gentile, quod longe est a genere legis dei), sed accepit sibi virum evangelicum sermonem, fratrem viri sui defuncti atque propinquum secundum genus divinum,

<> ***

ut faciat natos ex eo, quia ex priore sermone nullum potuit facere natum, »quia ex operibus « nemo iustificatur. nati autem mulieris de viro secundo opera eius sunt sancta, et ipsa est mulier servans legis mandatum. et omnis puto anima in primordiis suis prius accepit verbum secundum simplicem historiam legis, qui sine dubio morietur, cum coeperit anima illa ad maiora proficere. et sic mortuo simplici verbo spiritaliori iungitur verbo, qui est secundum altiora mysteria in scripturis. anima autem, quae non servat legis mandatum, quae prius fuit sub lege, post mortem legis fit uxor »foris« »viro non «, quando suscipit verbum quod non adpropinquat omnino legi priori, nec est secundum

<> »̣,

sensum eius, sed omnino habetur extraneum (et tales sunt omnes animae haereticorum, quibus sermo quidem legis antiquae mortuus est, noluerunt autem verbo nubere spiritali, quod semper habitaverat »in idipsuni« cum lege antiqua sub una eademque domo eiusdem scripturae, sed nupscrunt alicui extraneo verbo et alieno tam a novo ciuam a vetere testamento et numquam eis adpropinquanti). cum autem anima recta (mortua sibi sicut diximus lege) acceperit super se evangelicum verbum fratrem defunctae legis, tunc frater mortui, hoc est verbum novae legis, »intrat« ad animam illam et fit intus in ea et accipit »illam sibi uxorem« et cohabitat animae [*](5ff. 18ff. 28ff Vgl. Deut. 25, 5 — 6 Vgl. Kom. 7, 14) [*](2f so Μ H, soweit in Μ die letzten Zeilen auf fol. 106r noch zu lesen sind 2 αἱ] omnes lat. 5 <ἀεὶ> Koe, vgl. lat. u. S. 675, 6 1.5 〈γυναῖκα εἶναι τὴν〉 Diehl, vgl. S. 676, 28 17 ἀνδρός] lege lat. 22 τετελευτηκότος + legis lat. 23 Ὅτε] wie S. 676, 31 ὅτι Μ lat. las τότε 24 τοῦ + mortui lat. 29 ἐπὶ Τ omni lat.) [*](5 noluerunt x* voluerunt ρ | verbo] lat. las λόγῳ st. νόμῳ 13 veteri G c B)