Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

Et egredientibus eis ab Hiericho secutae sunt eum turbae multae.

Quae sunt secunduni historiam huius loei, in aperto consistunt.

[*](3 I. Kor. 6, 17)[*](3 ὅπερ H 9 <τὰ> υ 11 vorher περὶ τῶν δύο τυφλῶν H 1 μὲν < Μ 13 1. κοὶ <ἔστω> ? Kl 21 υἱὸς H 22/23 κεκραγότας Kl Koe, vgl. S. 502, 8 κεκραγότες Μ H 28 καὶ 1 <Μ)[*](5 Et] XIIII secundum mathm. In illo tempore L | eis] illis L)[*](18 Jes. 6, 9 ? - 20 Vgl. Rom. 12, 6 - 23 f Vgl. Hebr. 6, 1 ; II. Tim. 2, 18. 19? - 25 Ps. 115, 1 - 31 ff Vgl. Joh. 8, 31 f)[*](13 <καὶ> Koe 14 ἰατρικὴν 16 ηὐχαρίστως Μ 23 κατὰ Μ w. e. scli. μετὰ H 24 <τὰ> περὶ Koe 29 ribv H 30 μένον H 32 ἐμμένον H)

Quae autein spiritaliter nobis videntur. dicamus. et primum consideremus, quid est quod dicit: egredientibus discipulis lesu cum ipso lesu ab Hiericho secutae sunt (um turbae multae. vide ergo, si memoB eorum quae a nobis sunt dicta apud Lucam in parabola de liomine descendente »ab Hierusalem in Hierichoc et incidente »in latrones«, potes dicere: ne forte et hic Hiericho intellegitur mundus iste terrenus ; qui ergo »ab Hierusalem in Hiericho« descendit. fuit Adam (id est homo), qui incidit »in latrones«. propter quem lesus cum discipulis suis descendit in eam et egressus est mercatus multos in ea fide- [*](6f Vgl. II. Kor. 4, 3 - 13 ff Vgl. Orig. hora. XXXIV m Luc. (IX, 201, 17 ff) — 16 Luc. 10, 30 — 27 Die Bemerkung iiber die nvolkreiche »volkreiche erscheint als exegetischer Schluß, anders Harnack TU. 42, 4, 84 A. 2) [*](2 οὐ] 1. 1. οὐ<δὲν> ? Kl 24 ᾿Αδὰμ] fuit Adarn . . . qui lat. 29 ἐκπορευέσθω Hu, vgl. lat. ἐμπορευέσθω Μ H 30 δὴ Koe δὲ Μ H 31 τὸ τοὺς] I. πολλοὺς <ἐν αὐτῇ πιστοὺς> Koe) [*](9 dicamus + Oraelia Origenis de eadera lectione L 19 intelhgatur B 28/29 descendit in eam cum discipulis suis L)

les et volentes eum sequi. nec enim sciunt, qui sunt in Hiericho, exire de sapientia mundiali, nisi viderint non solum lesum exeuntem de Hiericho, sed etiam discipulos eius. haec ergo videntes secutae sunt eum turbae multae. et est videre eos, qui secundum verbum vivere volunt et mundum et mumdialia universa contemnere cupientes, pientes, Christum sequentes et discipulos eius, ut post eum incedentes et eo duce utentes ascendant in Hierusalem illam caelestem.

Et ecce duo caeci sedebant secus viam, et audientes quod lesus transit, exclamaverunt dicentes: miserere nobis, domine, fili David.

[*](20 Vgl. Gal. 4, 26 ? - 21 Matth. 21, 1)[*](1 l. ὁδηγῶν ? Kl ὁδηγοῦντι <αὐτῷ> Koe 11 <ὄλων> Koe, vgl. 20 * * * Kl, vgl. lat. 1 οὖν] 1. γοῦν ? Kl 24 δύο] τοὺς H 33 υἱὲ M a υἱὸς M c H)[*](7 eum] eos y 29/30 secus viam sedebant L)

́ <>, ́ | <>

duos caecos possumus dicere Iudam et Israel, qui ante Christi adventum caeci fuerunt, tamen secus viam sedentes legis et prophetarum commorabantur. et caeci quidem erant quia non videbant ante adventum Christi ad animam suam verbum verum, quod erat in lege et prophetis. clamabant autem : miserere nobis, domine, fili David propter quod sentiebant esse se caecos, non inteUegentes voluntatem scripturarum et volentes respicere et videre gloriam quae erat in eis. quasi adhuc caeci et nihil magnum de lesu aestimantes, sed secundum carnem de eo tantum intellegentes, clamabant ad eum, qui factus est »ex semine David secundum carnemc, quia nihil amplius intellegebant quam filium esse. David, et omnis quae videbatur eorum propter deum eloquentia, nihil amplius sciebat de Christo, nisi quia filius erat David. duos autem caecos diximus populos duos in duo regna divisos

[*](5f Vgl. Hier. in Matth. 158 A: secus viam, quia videhantiir quidem legis habere notitiam etc. - 21 Vgl. Rom. 1, 3 – 32 ff Vgl. III. Regn. 12)[*](3f Ἰούδας οἱ Kl, vgl. Vgl. lat., 30 u. S. 511, 10 Ἱουδαῖοι Μ Η 14 <τυφλῶν> Kl, vgl. lat. 23/24 συνίεσαν, vtdvintellegebant quamlat. 32 <δύο> d. h. <β΄> Kl, vgl. lat.)[*](6/7 legis] lat. las τὴν st. τῷ’ vgl. S. 508, 20; 511, 16 ff | probhetarum <causa> Koe 29 caecos autem L c | 1. dicimus Elt 29 ff lat. Kürzt)

tempore Roboam, et vide prophetas quomodo nunc Israel, nunc ludae prophetaverunt, aliquando autem siniul ambobus. hi ergo populi, quoniam signo quodam prophetico audierant transire lesum, clamaverunt. puto enim, quod audierunt ab eis qui adventum Christi prophetaverunt, et quoniam transit (veniens quidem in eam egrediens autem ex ea), et timentes ne forte pertranseat eos, nequaquam misericordiam faciens super eos, clamabant: miserere nobis, domine, fili David. lesus autem non pertransit, [*](12ff Hebr. 8, 8f (Jer. 38, 31f) — 17ff Vgl. Hier. in Matth. 158 B: hi quia per se videre non\ poterant, audierunt praeconia salvatoris et confessi sunt filium David) [*](12 <Ἰσραὴλ — οἶκον> Hu, vgl. Hebr. 8, 8 22 f φησὶν — ἀκούσαντες < H 24 φησιν ὅτι] Kl, vgl. lat. 28 <ἐν> Diehl, vgl. lat.)

sed stat, ut stante eo non transfluat beneficium, sed quasi de fonte stante defiuens misericordia deveniat usque ad eos. turha autem, id est praecedens eorum qui crediderant, etiam increpabat eis clamantibus : fili David, miserere nostri, ut tacerent et non appellarent eum contemptibili nomine, sed potius dicerent : fili dei, miserere nostri.

Stans ergo lesus clamoribus eorum retentus et precibus vocat eos ad se, principium beneficii eis ostendens <, quando vocavit eosy ; nec enim in vacuum vocavit eos. utinam et nobis clamantibus et dicentibus: yniserere nobis, domine, vocet nos incipientes a filio David, stans autem vocet nos quasi intendens deprecationibus nostris. dixit autem eis : quid vultis ut faciam vobis ? quod aestimo esse tale: quid vultis ostendite, manifestate, ut omnes qui egrediuntur de Hiericho et sequuntur me audiant et videant factum. illi autem responderunt : ut aperi-

[*](14 ff Vgl. S. 512, Iff (gegen Griesbach und Hautsch TU. 34, 2 a 70))[*](4 παρέρχεται M a w. e. sch. 5 ἑστώσης <καταρρέουσα> Koe, vgl. lat. 15 πληγεὶς] 1. ληφθεὶς ? Diehl, vgl. lat. 18 ποιούμενος] ostendens lat.)[*](3 profluens L 8/9 increpabant G 17 eis] eius B < L | <quando — eos> Kl, vgl. gr. 31 manifeste GL)

aXK <> <> ̓

antur oculi nostri. ingenui quidem (eo, quod erant de Israel et luda) caeci autem (ignorantia et intellegentes propriam caecitatem) et audientes eos qui praedicaverunt de lesu, dicunt se velle tit aperiantur oculi eorum. et praecipue hoc dicunt qui legentes divinas scripturas intellegunt caecitatem suam ad sensum scripturarum. hi enim dicunt : miserere nobis et quia volumus ut aperiantur oculi nostri. et utinam et nos inteUegentes, in quibus caeci sumus et non videmus, sedentes iuxta ipsam scripturarum viam et audientes quoniam lesus transit, precibus nostris faciamus eum stare dicentes: volumus ut aperiantur oculi nostri. quod si dixerimus ex adfectu desiderante videre quae donat, tangens oculos animarum nostrarum aperiet quasi verbum et virtus et sapientia et omnia, quae de eo dicuntur, constitutus. [*](6 ἀγνοίας Kl, vgl. lat. κακίας Μ H 7 αὐτοῖς Μ 8 λεγομένων Μ 9 <κεκρά> γασι Koe, vgl. S. 507, 24 φασὶ MH 21 <καὶ> Koe, vgl. lat. 24 εἴποιμεν ρ εἴπαιμεν Μ H 28 βλέπειν] ? Diehl, vgl. lat.) [*](1 ingenue GL 31 st. αὐτῆς gr. Ζ. 7 las lat. ἑαυτῶν τῆς τυφλότητος Koe 16 et < y 19 ipsam] istam B)

et sic eo tangente recedet a sensibus nostris tenebra ignorantiae, ut statim non solum videamus, sed etiam sequamur eum, qui dedit nobis posse videre propter nihil aliud, nisi ut eum <semper> sequamur illius ducatu transeamus ad deum et videamus oculis nostris per eum apertis deum.

Quoniam autem Marcus et Lucas secundum quosdam quidem ipsam exponunt historiam, secundum aliquos autem alteram similem, dignum est et quae ab eis dicuntur videre. et primum videamus de Marco ita scribente: »et venit in Hiericho. et exeunte eo inde et discipuhs eius et turba multa«.

[*](13f Vgl. Matth. 5, 8 - 36 Marc. 10, 46)[*](1 καὶ + sic lat.)[*](8 <semper> Kl, vgl, gr.)

qui ergo corporaliter intellegunt, propter diversitatem verborum dicent alia vice duos istos caecos Christum sanasse, alia autem vice unum illum quem Marcus exponit, tertia vero quod scribit Lucas.

[*](2 Marc. 10, 52)[*](12 ἕνα] μόρκον Μ | βαρτιμαίου Μ 20/21 τερθεραπεῦθαι Μ H 21 κα Kl ἢ Μ H | τις < ρ 25 ἐπιστατήσοντι <τούτοις> Koe 1 ἐκ τῆς M c H? M a 30 <αὐτῆς> Elt | ὁμοίας Hu ὁμοίως M H)[*](6 — 511, 7 dicent Kl, v-gl. gr. dicunt . . defendent defendunt x)

qui autem spiritaliter intellegunt, unani eandemque rem diversis modis evangelistas exposuisse defendent. (luo enim caeci sunt (sicut diximus) ludas et Israel, unus autem est mixtus ex utroque populus universus * * *. »turb« ergo »multa« ex gentibus exeunte cum lesu et discipulis eius de mundo, Iudaicae quaedam reliquiae »iuxta viam« sedentes, id est iuxta proheticas scripturas, et mendicantes intellectum necessarium animarum suarum, sicut Marcus exponit fortiter clamabant, filium appellantes David. et cum videris eos, qui ex ludaeis credidenmt in lesum, aliquando quidem ex Maria et loseph esse eum putantes aliquando autem de sola Maria et spiritu sancto, videbis quomodo

[*](1 Vgl. Luc. 18, 35 ff — 12 ff Vgl. Marc. 10, 46 f - 25 ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 78)[*](1 <ὅτι> οὕτω KI Koe 11 ὅλος KI ὅλων Μ H <μεμειγμένος ἐστὶν ἐξ> ὅλων Koe, vgl. lat. 17 <τουτέστι — γραφὰσ> Kl Koe, vgl. lat. 22 ἄρχεται Kl ἔρχεται Μ H)[*](12 * * * Diehl KI Koe, vgl. gr. 17 et <indigntes et> Diehl, vgl. gr.)

ille caecus clamat : »fili David, miserere mei. quem increpant »multi«; <increpant emm multi> de Hiericho egressi ex gentibus sunt, populum videlicet qui videtur credere ex ludaeis,

[*](1 Marc. 10, 47 – 2 f. 13ff. 29 Vgl. Marc. 10, 46 - 31 Vgl. Marc. 10, 46 - 32 Marc. 10, 47 – 33f Vgl. Marc. 10, 48)[*](10 διαμαρτήσει Μ)[*](3 <increpan — multi> Kl, vgl. 5 populura <mendicantem> vgl. gr.)

ut taceant qui pauperes sunt in ficle Christi et putant eum ex semine viri et mulieris esse, trahentem genus ex David. sed multis increpantibus »<multo> magis« clamabat, credens quidem in lesum secundum hominem autem credens, et clamans dicit: »fili David, miserere meii«. lesus autem stans, iam non (sicut in Matthaeo) ipse eum vocat, sed iubet eum vocari. post haec iquit: »ille autem abiciens vestimentum suum, exihens venit ad Iesum«.

[*](1ff Vgl. c. Cels. II, 1 (I, 126, 17ff) — 1. 7. 11 Vgl. Marc. 10, 48 - 14 Marc. 10, 48 - 17f Vgl. Matth. 20, 32 - 20 ff Marc. 10, 49 - 23 Marc. 10, 50 — 31 Vgl. Matth. 5, 18)[*](1 σιωπήσι H 2 εἰς < Μ 5/6 οὐτῶ Μ 9 κατάγοντα Kl, vgl. lat. κατάγοντος Μ H 13 ἀνθρωπινώτερον Μ 26 ἀνέγραψαι Μ)[*](8ff lat. hat falsch verstanden 11 <multo> Diehl, vgl. gr.)

ne forte vestimentum caeci et mendicantis velamentum intelle- gatur caecitatis et mendicitatis, quo fuerat circumdatus ; quod abiciens venit ad lesum et digniosiori voce confessus est dicens : »Rabboni« ; digniosiusenim est dicere »Rabboni«, vel sicut in aliis dicit »Domin« quam: »fili «. unde et dominus propter illud quidem, quod dixit: »fili David, miserere «, non praestitit sanitatem nec quando sedebat veste caecitatis et mendicitatis velatus nec quando sedebat secus viam mendicans; propter hoc autem, [*](5 Vgl. Marc. 10, 46 — 10 Marc. 10, 49 - 13 Marc. 10, 50 - 18 Marc. 10, 51 - 19 Marc. 10, 48 – 21ff Vgl. Marc. 10, 48; 51 - 26 Marc. 10, 48 - 31ff Marc. 10, 51-52) [*](1 ἐπιτυγχάνειν <τοῦ νοῦ τὸν> 6 *** Kl Koe, vgl. lat. 7 καὶ περιβόλια < H | οἷς περιβέβλητο βέβλητο Μ 19 εἴπῃ Elt εἶπε MH 24 ἐλέους υ ἐλέου Μ H 28 <τυφλότητος—τῆς> Koe, vgl. lat. und Ζ. 7) [*](19 f lat. las εἶπε <Ῥαββουνὶ> μείζονι φωνῇ <ὁμολογῶν> τῆς 19 digniori B 20 dignius B)

quod dixit : xRabboni, ut videamc, dixit ei: »vade, fides tua te salvum fecit«.

Nunc videamus secundum Lucam, quae communiter dixit praetereuntes, propria autem eius tangentes. et primum vide, quod Marcus et Matthaeus egrediente lesu de Hiericho ponunt, Lucas autem ita: »et factum est cum adpropinquaret Hiericho«. <ergo secundumLucam intrans in Hiericho > et factus in proximo caecum inluminavit. et dicet ahquis secundum mysterium spiritale, quoniam prius est quod ait Lucas, secundum autem quod Marcus,

[*](5 Vgl, Marc. 10, 51 — 7f Vgl. Marc. 10, 52 - 12 Luc. 18, 35 – 15 Luc. 18, 43 – 23f Vgl. Matth. 20, 29: Marc. 10, 46 - 29 Luc. 18, 35)[*](13 καὶ] nur hier, wenn auch nicht unlukanisch)[*](31 — Hiericho) Kl, vgl. gr.)

<> ̓ » <>

tertium vero quod dixitMatthaeus. primum enim oportet adpropinquare Hiericho, ita intrare in eam, postea autem exire de ea. Lucas ergo scribit: »et factum est cum adpropiaret Hiericho«, Marcus ita : »et venit in Hiericho et exeunte eo inde«. Matthaeus neque adpropiasse Hiericho scribit nec quia venit in Hiericho, sed tantum exeuntibus eis ab Hiericho. potest ergo secundum Lucam quidem adpropians Hiericho fecisse hoc, secundum Marcum autem veniens in Hiericho, secundum Matthaeum autem exiens ab Hiericho.

[*](6 Luc. 18, 35-7 Marc. 10, 46 - 10 15 Vgl. Lue. 18, 35 - 11. 17 Vgl. Marc. 10, 46 - 21 Luc. 18, 36 - 25, 34 Marc. 10, 47)[*](3/4 <μετὰ ravra δὲ<> Kl, vgl, lat. 17. 18 τὸν < H 23 δήπω M 25/26 32. 34 ναζαρινός H 33 <τυφλὸς> Koe 35 ἅτι Μ)[*](5 scribit + ita B 10 in < B L)

Post haec considera, quoniam clamanti caeco atque dicenti : »miserere mei, fili David «,» qui praecedebant, increpabant eum ut taceret«. tanquam si dicat: qui primi crediderant, increpabant ei clamanti: fili Danid«, ut taceret et non appellaret eum contemptibili nomine, sed potius diceret: »fili dei, miserere mei«. ille autem <»multo> magis clamabat: fili David, miserere mei«. et »stans lesus iussit eum adduci ad se«. et vide nisi (sicut diximus) inferior est caecus iste. nam nec lesus eum vocavit nec dixit eum voeari, sed quasi non capientem haec »iussit eum« quasi non potentem a semetipso venire »adduci ad se. et cum adpropiasset ei, interoga vit eum: quid vis ut faciam tibi ? « et non prius interrogavit eum aut interrogatus adpropiavit ei, sed quoniam adpropiavit, ideo interrogatus dixit: »ut videam, domine«. [*](1ff Liic. 18, 36f - 6 Luc. 18, 38 – 7 Luc. 18, 39 - 10 Vgl. Luc. 18, 38 — 14 Luc. 18, 39 - 15 Luc. 18, 40 - 22 Vgl. Luc. 18, 40 – 22ff Luc. 18, 40 — 25 Luc. 18, 40f - 30 Luc. 18, 41 - 31 Luc, 18, 42) [*](3 ναζορινός H 6 τυφλῷ <καὶ> Kl, vgL lat. 10 λέγοντι υἱὲ] υἱῶ Μ 22 <ὡς> Koe, vgl. lat. 26 θέλεις + ἵνα Μ 27 ἐπερώτησεν Η 29 ἀλλ’ KJ, vgl. lat. καὶ MH) [*](8 eum < y 15 <multo> Diehl, vgl. gr. 26 aut] lat. hat ἢ falsch verstanden Koe)

item hoc amplius habet Lucas, quod in ilKs quidem secutus est tantummodo caecus, hic autem wsecutus est dans gloriam deo«, ut videntes eum omnes deo laudem offerrent.