Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

Et cum adpropinquassent in Hierosolymis, venit in Beth- [*](11 ff ff Luc. 18, 43 - 17 f Vgl. Luc. 18, 43 - 27 ff Vgl. Orig. tom. X, 30 in Joh. (IV, 204, 1 ff) καὶ ταῦτα μὲν κατὰ δύναμιν εἰς τὰ παρὰ τῷ Ματθαίῳ λεκτέον, τοῦ ὁλοκλήρου κοὶ παρὰ ταῦτα ἀκριβεστέρου λόγου εὐκαιρότερον, ὅταν elg τὸ κατὰ Ματθαῖον ἡμῖν λέγειν δοθῇ, λεχθησομένου. Vgl. noch Hautsch TU. 34, 2 α 71) [*](2 <τι> Lo 6 τοῦ < Η a 16 ἀκολουθεῖν καὶ δοξάζοντος Kl nach Koe ἀκολουθοῦντι καὶ δοξάζοντι MH 17 <τὸ> Koe 20 <εἴτε γνόντες> Ru, nach cod. Regius 21 δοίη Kl Koe δώη Μ Η 25 χαρισμάτων <πολυτισθεῖσι> Koe 27 vorher: Περὶ τῆς ὄνου καὶ τοῦ πώλου H) [*](27 Et] XV secundum mathm. In illo tempore L | appropinquassent R B L adpropiassent G 28 venit in y* et venissent L)

Dignum est ostendere hic voluntatem evangelistarum conscribentium et propositum eorum, quid considerantes post mirabilia eius et opera gloriosa etiam de exhibitione asinae et sessione domini super eam facerent mentionem. pone quia de visione caecorum, de paralyticorum constrictione, de resurrectione mortuorum, de mundatione leprosorum scripserunt evangelistae, ut aedificent homines in f ide Christi legentes in scripturis opera eius : quid autem

voluerunt conscribere quod adpropians lesus Hierosolymis cum discipulis suis et veniens in Bethphage iuxta montem Oliveti misit duos discipulos, mandans eis de asina et pullo eius, ut solventes adducant eam ad se, qui frequenter non pigritavit maiorem viam pedibus ambulare, sicut fecit quando ab Hierosolymis transiens per Samariam ibat in Galilaeam, cum venisset ad puteum »ex itinere« lassus, super eum sedisset ? quid autem est quod et ipse lesus asinam cum puUo eius ligatam solvere iubet et mandat, ut dicenti sibi: »quare solvitis « respondeant: quia dominus operam eius desiderat, confestim autem remittet eam. nec enim huiusmodi dominus, necessariam habens asinam et pullum eius aliquando Hgatos, ostendit in prima facie ahquid dignum magnificentia sua.

Quid autem est, ut de hoc etiam Zacharias propheta praediceret verbis huiusmodi: »gaude valde, fiha Sion; praedica, filia

| ́́

Hierusalem: ecce rex tuus venit tibi iustus et salvans, ipse mansuetus et sedens super subiugalem et pullum eius novellum«? si vis discere ex propheta, quomodo hoc magnum gaudium habuit filia Sion, audi quod dicit: »et exterminabit currus ex Ephrem et equum ex Hierusalem, et extefminabitur arcus belhcus, et multitudo et pax ex gentibus; et principabitur aquarum usque ad mare, et fluminum exitus terrae. et tu in sanguine testamenti dimisisti vincula tua de laccu non habenti aquam «. notavimus autem sicut in aliis [*](1 Sach. 9, 9 - 9 Sach. 9, – 12 - 28 ff Vgl. Orig. tom. Χ, 26 in Joh. (IV, 199, 29ff): ἰστέον μέντοιγε ὅτι οὐχ ὡς κεῖται παρὰ τῷ προφήτῃ ἡ λέξις ἐξέθετο αὐτὴν ὁ Μαρτθαῖος . . . κοὶ . . . ἀντὶ τοῦ ἐπὶ ὑποζύγιον κοὶ πῶλον νέον« ἀνέγραψεν· »ἐπὶ ὄνον καὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου«.) [*](7 f χαῖρε σφόδρα] Kl, vgl. lat. 19 καθήσεσθαὶ H 23 καταλίπωμεν υ καταλίπομεν Μ H) [*](3 super < G | iugalem B exterminabit Kl, vgl. gr. extermuiavit x 5/6 quomodo + de R 7 f ilia y* < L 9 efrem G (B) effratre 11 ex] de L 15 vincula] lat. δεσμούς 16 lacu B L : habente B)

Quaerere autem oportet quomodo rationabihter mandet propheta valde gaudere filiam Sion et praedicare filiam Hieru-

< > < >

salem propter eum, qui sedit »super asinam et pullum novellum«, cum post modicum videns Hierusalem lesus »flevit super eam«, dicens: »Hierusalem Hierusalem, quae occidis prophetas« et cetera. vide ergo, ne forte gavisuram Sion et praedicaturam Hierusalem, non illam dicit, quae dominum crucifixit, sed istam quae crucifixum suscepit, caelestem Sion, de qua dicit apostolus ad Hebraeos: »sed accessistis ad Sion montem et cinitatem dei vivi, Hierusalem caelestem« et cetera, item ad Galatas: »Hierusalem autem quae sursum est libera est, quae est mater nostracc ne forte ergo haec omnia mysteria sunt salvatoris, qui solvit vincula per discipulos suos populi ex ludaeis et populi qui venit ex gentibus. Hgata enim erat peccatis, quae tunc fuit synagoga, ligatus fuit

<> ̓< > ́ <

et pullus cum ea, qui postmodum factus est novellus ex gentibus populus credens. et hos ambos adpropians ad Hierusalem caelestem, id est ascendens in caelum, iussit discipulos suos ut solverent eos, dans eis spiritum sanctum et dicens: »accipite spiritum sanctum. si cuius dimiseritis peccata dimittentur eis ; et si cuius tenueritis, «. et semper discipuli Christi solventes ligatam asinam et pullum adducunt ad lesum volentem eis vehicuhs uti per discipulos suos solutis a vinculo peccatorum priorum. et dignum est fiho dei, ut sic necessarios habeat eos (misericors enim est) [super], asinam alligatam et pullum <alligatum> ea. necessarios autem habet eos, ut sedens super eis repauset magis eos super quibus sedet, quam repausetur ab eis.

Sed quaeret aliquis, quomodo eis quae diximus conveniens sit sermo qui sequitur, dicens: confestim remittet eos. solutio autem quaestionis istius (sicut atbitror) haec est. quoniam dominus quidem eorum qui fuerant ligati, nemo alius erat, nisi ille de quo ait apostolus: »nobis autem unus dominus lesus Christus, per quem omnia«, cui quoniam nequaquam contradicturus fuerat aliquis dicentium: wquare solvitis pullum ?« * * * manifestum est. nam quasi nullo contradicere potenti sic dicit Christus: et si aliquis vobis dixerit, dicetis quoniam dominus operam eorum desiderat.

<> ́-

et vide quia, postquam ascenderit lesus iii Hierosolymam sedens super pullum hunc vel illum, missio quaedam ad opus aliquod necessarium ad ipsum locum erat futura, ut aliquid operis faciant asina et pullus eius, et hoc quidem <um <um tacite>, non tamen clare. sensum autem huiusmodi intellectus accipio credens ordini beatitudinum, quem facit Matthaeus. nam postquam dixit: »beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum estregnum caelorumc post hoc scriptum est: »beatimansueti, quoniam ipsi possidebunt terram«. dicimus enim in his, quoniam primum quidem beatorum est »regnum «, in secundo autem loco »possidebunt terram «, non ut per omne saeculum sint super eam, sed consolati <et> eo quod esurierunt et sitierunt iustitiam, satiati in ea et misericordiam consecuti iterum restituantur in regnum caelorum. aut certe quoniam multi ex populo ludaeorum vel gentium, quos asinam et puUum supra sumus interpretati, qui crediderunt in Christo et susceperunt super se, postea missi a Clmsto reversi sunt

̓ <>

ad populum ludaicum vel ad ceteras gentes nondum credentes, ut praedicarent eis dominum Iesum filium dei. et hoc est quod significat dicens: confestim autem remittet eos.

Si ergo asina et puUus eius illi sunt, quos diximus supra, super quos verbum ascendit, non tibi videatur sermo insulsus, quod fideles homines animalibus conrarentur; forsitan enim tale aKquid intellegens et propheta dixit se factum esse quasiiumentum, non simpliciter iumentum, sed sicut iumentum apud deum vel apud Christum eius, secundum quod ait: »ut iumentum factus sum apud te«. nam quantum ad deum, iumenta sumus non solum nos, sed etiam multo nobis * * * prudentiores, sic autem, quantum ad pastorem Christum, etiam oves eius sumus, quoniam tanta distantia est inter eum et nos, quanta inter hominem et qualecumque iumentum.

< <> <> ̣

et forsitan cum ascenderint in Hierosolyma (sedente lesu super se) asina et pullus sunt, sed facti illic, non manebunt ibi, sed remittentur mutati iam et prodificati et enutriti verbi divinitate et eminentia scientiae honestati, ut ad gloriam dei digni habeantur remitti in locum unde adsumpti fuerant prius, domino eos meliorante et quasi mercedem hanc eis praestante pro eo quod portverunt eum et requieverunt in se: ut (sicut diximus) digni habeantur remitti in locum terrae huius ex qua erant adsumpti, sed non iam ad opera priora. nec enim fas est ut misericors dominus noster constitutus, postquam semel eos suscepit et honoravit et a vinculo solvit et fecit eos porpriam sessionem, ut mittat eos rursus ad vincula et opera mala, postquam semel susceperunt super corda sua filium dei. in his omnibus conveniebat

<> <»> à a a

valde gaudere et extendere gaudium (fructum «spiritus sancti«) filiam dei Sion et filiam eius Hierusalem praedicare. veniebat enim ei »rex iustus et salvans«, et non simpliciter »salvans« sed» xiustus et salvans«, id est cum iudicio et iustitia salvans. veniebat «sedens super asinam et pullum novellum«, quos diximus, visitanslsrael et exterminans »currus ex ephraem«, similes constitutos curribus Pharaonis quos »proiecit in mare«. veniebat autem, ut exterminet etiam »equum« animal bellicum de Hie- rusalem, ut pacem faciat Israel convertens perditas oves ipsius. quomodo non erat res digna gaudio magno sic venire regem iustum

atque salvantem <et mitem> Hierusalem, ex qua erat exterminandus omnis »arcus «, ut iam numquam »peccatores« in ea intendant »arcum« neque praeparent «sagittas in pharetra, ut sagittent in obscuro rectos «. erat <autem> tunc *** pax ex fide gentium salvatarum, domino principante »aquarum ad mare«, idest populorum, autem et »fluminum emissiones « et exitus facientium et inrigantium multa ipsius.

Qui autem simpliciter vult intellegere Sion populum Iudaeorum, ad quos venit salvator, sic dicere potest, quoniam verbum quidem dei praecipit gaudere filiam Sion et praedicare f iliam Hierusalem ; si autem aliqui eorum discrediderunt, non digna gaudio opera facientes neque suscipientes praedicandi praeceptum, ipsi sibi causa sunt facti, ut patiantur ea quae passi sunt, ut recte dicatur ad eos: »vobis [*](3 Vgl. Sach. 9, 10 — 4 Ps. 10, 2 — 8ff. llff Vgl. Sach. 9, 10 19f Vgl. Sach. 9, 9 — 24 Vgl. Rom. 3, 3 ? — 29 Act. 13, 46) [*](2 ὅτε] lat. las ὅθεν Koe 4 ἁμαρτωλοὶ + in ea lat. 11 θαλάσσης + id est populorum lat. 17 τῶν Ἰουδαίων> Koe, vgl. lat. 29 + guidem primum lat.) [*](1 <et > Kl, vgl. gr. 8 > Diehl, vgl. gr. | *** Kl, vgl. gr. 11 principante Χ* principata ρ 12 fluminum x* fluminis ρ | emissiones La emissionis y Lc 17 populum X* populos μ 24 filiam μ filiae x 26 discrediderint L)

Videamus autem et de nomine Bethphage secundum Matthaeum, Bethaniae autem secundum Marcum, Bethphage autem et Bethaniae secundum Lucam.

et hic erat locus »in monte, qui vocabatur Oliveti«. Interpretatur autem Bethphage quidem DOMUS MAXILLARUM (erat autem Villa sacerdotum, Quoniam maxilla propria erat Pars sacerdotum ex lege), Bethania autem DOMUS OBOEDIENTIAE. in domum ergo oboedientiae adducuntur omnes, qui solvuntur

a vincula peccatorum suorum, velad domum sacerdotalem maxillarum vel patientiae, ut inde ascendat dominus, in quo possumus dicere maxime occasionem accipientes de libro Iudicum, quoniam in his erat fons qui vocabatur fons maxillae, de quo biberat Samson cum sitisset; aut forsitan fons ille mysterium erat patientiae fidelium, ad quos dominus dicit: »qui te percusserit in maxilam unam, praebe illi et alteram«.

Super eos, quos secundum praeceptum Eius solverunt discipuli eius et Perduxerunt ad eum.

mons autem Olivarum est ecclesia, [*](1ff Vgl. Cl Nr. 225 Or. C p Nr. 66 Or. Ferner Orig. tom. X, 30 in Joh. (IV, 203, 34ff) u. besonders hom. XXXVII in Luc. (IX, 217ff). Hier. In Matth. 159 C: cumque adpropinquaret Hierosolymis et venisset Bethphage, ad Domum maxillarum, qui sacerdotum viculus erat etc. Vgl. Wutz Onom. sacra 39 — 3f Vgl. Harnack TU. 42, 4, 84 A. 2 — 8 Vgl. Wutz Onom. sacra 39 — 8ff Vgl. C luc Nr. 46 Or.? — 16ff Vgl. Iudic. 15, 19—18 Vgl. Luc. 6, 29 2 l. φασιν? Κl 14 nach Koe, vgl. lat. καὶ MH 29 ἐλεῶν Η 7 pars erat L 8—15 Bethania —dominus] hier Kl nach Diehl (Koe z. T.), vgl. gr.; hinter et alteram Z. 24 x 15 dominus] Iesus Pasch 27 eius1 < L)

<> <> <>

ut ascendat super eos, cum soluti fuerint a peccatis aceipientes remissionem eorum. super alligatis autem adliuc et »vinculis peccatorum « constrictis non sedet lesus. secundum Marcum autem et Lucam etiam pullus introducitur alligatus, «super quem nemo hominum sedit«; enim rationabile neque quod secundum mores humanos fieri solet, in gentibus factum fuerat aliquando neque fundatum in eis aUquid disciplinae, sed contra meritum suum a deo sunt consecuti, ut verbum dei super eos sederet, ut eo ducente ascendant in Hieru- [*](8 Luc. 19, 33 — 13ff Vgl.Hier. in Matth. 159 D: alligata erat asina multis vinculis peccatorum — 16 Vgl. Prov. 5, 22 — 16f Vgl. II 231, 9 — 8ff Marc. 11, 2; Luc. 19, 30) [*](7 λέγει H 11 δεδεμένον H 13 1. ἐπιβαίνειν? Kl, vgl. lat. 19 <καὶ> Kl, vgl. lat. 22 <ἀνθρώπινον> vgl. lat. 23 l. πέπρακτο ? | <ποτε> Diehl Koe, vgl. lat. | ἢ ἳδρυτο εὐταξίας τι τιἐν> Koe, vgl. lat. 23/24 ὓδρυτο τῶν H) [*](13 ascendens G La 16 autem] 1 enim KL, vgl. gr. 20 alligatus y* alHgandus L 31 f lat. frei ? 31 ducente <et > Diehl, vgl.gr.)

Euntes autern discipuli fecerunt sicut praecepit eis lesus. et adduxerunt asinam et pullum, et inposuerunt super eum vestimenta sua, et sedit super eum.

Adducentes ergo ad Christum asinam et pullum nudos eos non dimiserunt, sed ornamenta eis inposuerunt quibus ipsi fuerant adornati et vestibus quibus ipsi fuerant cooperti honestatem eis adicientes, quos suo studio solverant ipsi: ut super omatos vestibus discipulorum Christi Christus ascendat et requiescat in eis et apud eos dei verbum fundetur, quoniam unumquemque discipulorum decebat aliquid Christo conferre regi mansueto ***, ut possint dicere, quoniam Christi sumus operis participes.

Plurima autem turba stranerunt vestimenta sua in nia, alii autem caedebant ramos de arborbus et sternebant in via. multus ergo populus cum Christo ascendebat in Hierusalem, qui et ipsi fructum susceptionis Christi demonstraverunt, vestimenta sua et quaecumque habuerant ornamenta sternentes in via, per quam asina et pullus transibat, videhcet ut munde incedentes terram et rerum terrenarum pulverem nequaquam contingant vel patiantur in via iUa, qua in Hierusalem ascendebant. et tertium agmen post <duos> discipulos et plurimam turbam sternentem vestimenta sua in via introducitur, qui pulchritudinem ahquam itineri faciebant, per quod proficiscebatur in Hierusalem lesus.

<>

turba autem quae praecedebat et quae sequebatur, clamabant dicentes: Osanna filio David; benedictus qui venit in nomine domini; Osanna in excelsis. et praecedentes quidem ante Iesum dices, qui ante adventum fuerunt sancti prophetae et ceteri iusti; sequentes autem, qui fuerunt post adventum ipsius apostoli ceterique fideles qui secuti sunt verbum dei. tamen non aliud dicebant qui praecedebant, aliud autem qui sequebantur, sed omnes clamabant simul <ut> voce humanam quidem Christi dispensationem laudantes in eo, quod dicebant: osanna filio David [*](19—26 Vgl. Ci Nr. 226 Or. II 233, 14ff — 26ff Vgl. Hier. in Matth. 161 D: et praecedentes ac sequentes non brevi et silenti confessione, sed clamore plenissimo resonant: »Osanna« etc.) [*](4 <καὶ> ἂλλη Hu 19 φήσεις 〈τοὺς〉? Kl 25 26 χριστοῦ] αὐτοῦ Μ) [*](14 praecedebant . . . sequebantur B 20 adventum + christi Gc B L 28 insimul L | > Diehl, vgl. gr.)