Commentariorum Series In Evangelium Matthaei (Mt. 22.34-27.63)

Tunc accedentes manus iniecerunt in lesum et tenuerunt eum (26, 50b).

Post osculum continuo nihil differentes turbae illae, forsitan timentes ne de manibus eorum effugiat lesus, manus iniecerunt in eum. et ecce unus ex his, qui erant cum lesu, extendens manum exemit gladium suum, et percutiens servum principis sacerdotum amputavit auriculam [*](7f Vgl. Matth. 26, 47 — 8 ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 58 — 11 Luc. 22, 48 — 14 ff Vgl. Hieron. in Matth. 221 E — 18 Matth. 22, 12 — 21 Matth. 20, 13 f) [*](2 sciens L 6 quadam indicione L 8 iniuriani G (L) 9 iudas] ihu iudas B | iesu B L iesum R G 10 omnes x* omnia p 11 iudas] ihu iudas B 12 ei < G 17/18 vestimentis] indimientis B 22 facio tibi L Pasch 26 hier fehlt vom Lemma v. 51, vgl Ζ. 29 F 27 turba illa GL)

Tunc ait ei lesus: converte gladium tuum in locum suum (26, 52a).

Mox lesus ad eum. qui fuerat gladio usus et abstulerat auriculam servi iUius dextram, non dicit: exime gladium, sed: converte gladium in locum suum. est ergo gladii aliquis locus, ex quo non licet accipere eum, qui non vult perire. maxime in gladio. pacificos enim vult es se lesus discipulos suos, ut bellicum hunc gladium deponentes alterum pacificum accipiant gladium, quem dicit scriptura xgladium »gladium spiritus« . simile autem mihi videtur quod dicit: omnes qui accipiunt gladium, [*](3 Vgl. Joh. 14, 27— 4 Vgl. Deut. 7, 2? — 6 ff Vgl. Joh. 18, 10 — 8 ff Hilar. in Matth. 745 F: populo videlicet sacerdotio servienti per Christi dis- cipulum inoboediens auditus e xciditur etc; Pseudotheophilus (ed. Zahn) 62 f — lOff Vgl. Hieron. in Matth. 222 B: ut totam litterae vilitatem audiat in sinistra (sc. auricula) — 13 Vgl. Matth. 26, 57 — 18 Jes. 6, 10 — 23 Vgl. Joh. 18, 10 — 26 ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 117 f — 26 Vgl. Matth. 5. 9 — 28 Eph. 6, 17) [*](6 et] ei L | ücke KI (es fehlt der Anfang von Joh. 18, 10) | dexteram B 13 ücke KI l. <militantis>; vgl. S. 225 11 20 sanem B L sanam G 21 iesus ei L 22 vom Lemma fehlen vv. 52b — 54 24 dexteram B 26/27 ihs esse B 27 gladium hunc L 28 pacificum <)

Ita volens (ad eum qui non didicerat loquens) docere nos omnes, quoniam volens Π 314, 15 An.: ταῦτα δὲ εἶπεν, ἵνα lens »tradidit semetipsum μὴ οἰηθῶσιν ὅτι ἄκων ἔπαθεν. pro nobis omnibus« , addit et dicit: aut putas quoniam non possum modo rogare patrem meum, et exhibebit mihi plus duodecim legiones angelorum? tamquam si dicat: tu quidem sic gladium exemisti et percussisti principis servum quasi mihi auxilium praestans, ego autem si voluissem poteram rogans patrem non humanum auxilium impetrare sed meliorum, id est angelorum, nec unius sed plus duodecim legionum. ex hoc demonstratur, quoniam secundum similitudinem legionum militiae mundialis sunt et angelorum legiones militiae caelestis, mihtantium contra legiones daemonum habitantium in sepulcris. nam et apud Lucam »multitudo militiae caelestis « audita est »laudantium « propter Christi nativitatem. si autem »multitudo militiae caelestis erat laudantium deum« , militia autem omnis propter adversarios intellegitur constituta, consequenter et illa militia propter adversarios militat deo. sed etiam lacob locum aliquem vocavit »castra« [*](5 Pred. 10, 8 — 6 Psal. 7, 17 — 12 Psal. 119, 7 — 17 Eph. 5, 2 — 20 27 Vgl. Lue. 2, 13 — 26 Vgl. Matth. 8, 28 u. ö. — 28 Luc. 2, 13 — 31f Vgl. Gen. 32, 2) [*](1 et < B 6 incidet R G incidit B L 11 evangelica abhominatur 13 oderant G 15 dixerat B 18 addidit p 19 plus + quam quam L 20 quidem qui sic G siquidem B 23 meliorem R 24 simiHtudinem x* multitudinem p 25 legionum y* angelorum L 29 deum B L Pasch do G 31 aliqua G L | vocavit] + Manaim id est Pasch)

Et adtende: putas quasi inferior angelis salvator aut indigens auxilio angelorum dicebat: aut putas quia non possum rogare jMtrem meum, et exhibebit mihi ’plus duodecim legiones angelorum? — aut forte secundum aestimationem Petri volentis ei auxilium ferre et gladium proferentis et amputantis auriculam servi talia est locutus? magis enim angeli opus habent auxilium unigeniti filii dei, quam ipse illorum. propter hoc et quod scribitur: »quoniam angelis suis mandabit de te, ut custodiant te in omnibus viis tuis«, non de filio dei intellegitur dictum, sed aut in persona Christi de omni viro iusto, quem Christus portabat in corpore suo, aut de Christo secundum humanam eius naturam. denique et quod dicit: liberabit te »a ruina et daemonio meridiano« , nequaquam convenit filio dei, sed et quod dicit: mon timebis a timore nocturno, a sagitta volante per diem, a negotio perambulante in tenebris«, magis convenit viro iusto filio dei. cum ergo posset accipere legiones, nolebat accipere, ut per patientiam eius inplerentur scripturae prophetantes de ipso, quoniam ita eum pati conveniebat.

In illa hora dixit lesus ad turbas: sicut ad latronem existis cum gladiis et fustibus conprehendere me? cottidie apud vos in templo sedebam docens, et non tcnuistis me (26, 55).

Voluntas eorum, quae in hoc loco dicuntur, talis mihi videtur, quod dicit salvator ad turbas: si quis latronem vult tenere, non est incongruum congruum cum gladiis etfustibus venire ad eum, quia talis est et latro, ut omnia audeat dummodo nihil mali patiatur, et si potest > paratus [*](2 Psal. 33, 8 — 4 Vgl. IV. Regn. 6, 16 f — 8 f Vgl. Joh. 18, 10 — 11 Psal. 90, 11 — 15 Psal. 90, 6 — 17 Psal. 90, 5 f - 19 ff Vgl. Hieron. in Matth. 222 D: promptum ad patiendum demonstrat animum, quod frustra pro- phetae cecinerint, nisi dominus eos vera dixisse passione sua adseruerit; vgl. Π 315, 8 — 26 ff Vgl. Hieron. in Matth. 222 E: stultum est, inquit, eum cum gladiis et fustibus quaerere, qui ultro se tradat etc.) [*](1 malitiam G 5 putans B 6 aut] an L 7 phxs + quam y Pasch 11 mandavit B L 16 f et quod dicit x quod addidit R 17 volanti G 24 vom Lemma fehlt v. 56 28 <potius>; Diehl 28 f potest, paratus est uti B)

Hoc autem totumfactum est, ut inplerentur scripturae prophetarum. de huiusmodi * * * multum autem est nunc eligere de prophetis, quaHa sunt quae tunc inpleta sunt eloquia projjhetarum, quando haec se pati Christus dicebat; et studiosi hominis est et multa scientis congregare verba prophetarum quae sunt inpleta. et in centesimo octavo Psahno forte pleraque invenies convenientia istis, qui venerunt cum luda con- [*](20. Joh. 18, 11 — 21 Vgl. Luc. 22, 51 — 30 Vgl. Psal. 108 und die ärung des Hieronymus, Anecdota Maredsolana III, 2, 186 ff) [*](2 manibus L 3 iudaeam G 5 sancto x* sancti p 8 quoniam] quod μ 10 malicia L 14 avit] at? Benz 15 reatui G L 16 mutatum] invdtmn B | me] in ea L 17 hoc < B | 1. invenietis? 27 Lucke Kl 28 sunt1 y* (vgl. Pasch) <)

At illi tenentes lesum duxerunt ad Caipham principem sacerdotum, ubi scrihae et seniores convenerant (26, 57).

Arbitror enim, quoniam sermo deservitionis ludaicae, qua nunc derelicti deservire profitentur, Caiphas est, qui adversus veritatem militat lesu, qui dicitur princeps sacerdotum; lesus autem secundum veritatem sacerdos est, verbum dei, sub quo constituti sunt omnes, qui acceptabihter deserviunt deo patri. ubi autem Caiphas est princeps sacerdotum, illic congregantur scribae, id est litterati qui praesunt litterae occidenti. et secundum qualitatem scribarum sunt etseniores, qui non in veritatem sed in vetustatem litterae simplicis sunt recumbentes et nihil ampHus negotiari volentes.