Fragmenta In Lucam (In Catenis)

Origen

Origenes. Origenes Werke, Vol 9. Rauer, Max, editor. Leipzig: Hinrichs, 1930.

Μοδίῳ μὲν γὰρ σιτομετρείσθωσαν ὑπὸ τοῦ >πιστοῦ καὶ φρονίμου οἰκο- νόμου< οἱ σύνδουλοι, βλεπέτωσαν δὲ τὰς αὐγὰς τοῦ λύχνου ἐπικειμένου 6 τῇ λυχνίᾳ καὶ εἰς φανερὸν διὰ λόγου προσαγομένου >οἱ ἐν τῇ οἰκίᾳ πάντες<, τοῦτ' ἔστιν οἱ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ. Ἀλλ' οὑδὲ >ὐπὸ τὴν κλίνην< τιθέασι τὸν λύχνον, ἔνθα τις ἀναπαύεται, οὐδὲ ἄλλου τινὸς >σκεύους ὑποκάτω<· τοῦτο γὰρ ὁ ποιῶν οὐ προνεῖται τῶν εἰσπορευομένων εἰς τὴν οἰκίαν.

[*](k* (viberliefert auch als Teil des Fragm. XI zu Liik. 8, 16) — 3 Luk. 12, 42 5f. Matth. 5, 15 6 Mark. 4, 21 7 Luk. 8, 16)

Δοκεῖ γάρ μοι ἐν τῷ. >ὁ λύχνος τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὁφθαλμός< τοιοῦτόν τι ἀποφαίνεσθαι. τὸ διορατικὸν ἐν τῇ ὅλη ψυχῇ, ἐν τῷ ὅλῳ ἀνθρώπῳ ὁ νοῦς ἐστιν. Ἵνα δέ τούτου ἐπιμέλειαν ποιώμεθα, εἴρηται τό· >ἔστωσαν ὑμῖν οἱ λύχνοι καιόμενοι<· οἱονεὶ γὰρ ἅπτομεν τὸν ἐν ἡμῖν λύχνον, ἐπιμέλειαν τῆς ἐν νοητικῆς νοητικῆς δυνάμεως ποιούμενοι. Τοιοῦτόν ἐστι καὶ τό· >οὐδεὶς λύχνον ἅψας εἰς τὴν κρυπτὴν τίθησιν, ἀλλ' ἐπὶ τὴν λυχνίαν<· ἅπτουσι γὰρ λύχνον οἷς μέλει σοφίας καὶ λόγου καὶ τῆς περὶ τὰ θεῖα γυμωασίας, ἶνα γένωνται τέλειοι, οὐκ ἄλλως ἐγγινομένης τῆς τελειότητός τινι ἢ ἐκ τῆς κατὰ τὰ θεῖα αἰσθητήρια καὶ νοητὰ γυμνασίας, ὅπερ σαφές ἐποίει Παῦλος λέγων· >τελειων δέ ἐστιν ἡ στερεὰ τροφὴ τῶν διὰ τὴν ἕξιν τὰ αἰσθητήρια γεγυμνασμένα ἐχόνυτων πρὸς διάκρισιν καλοῦ τε καὶ κακοῦ<· οὖτοί εἰσιν οἷς δύναται λαλεῖσθαι ἡ τοῖς τελείοις λαλουμένη σοφία, περὶ ἧς φησιν· >σοφίαν δέ λαλοῦμεν ἐν τοῖς τελείοις< Ὀφθαλμόν γε μὴν κυρίως φησὶν τὸν ἐν ἡμῖν νοῦν, περὶ ὅν ἐστιν ἡ ἀρχὴ ἐν μόνῳ τῷ σπουδαίῳ τῆς ἁπλότητος, μηδεμίαν ἔχοντι διπλόην καὶ δόλον καὶ σχίσιν καὶ διάστασιν καὶ μερισμὸν ἐν αὐτῷ. ἐν δὲ τῷ φαύλῳ τῆς πονηρίας καὶ παντὸς ἁμαρτήματος. Ἐπίσκεψαι δέ, εἰ δύνασαι τροπολογῆσαι ἀκολούθως τῷ >ὀφθαλμῷ< καὶ τὸ >σῶμα<, ὥστε ἤτοι τὴν ὅλην ψυχήν, κἂν μὴ σωματικὴ τυγχάνῃ, φάσκειν νῦν λέγεσθαι τὸ σῶμα — νοῦν γὰρ ἐν ψυχῇ ἀνθρώπου ὁ θεὸς ἐποίησεν — ἢ τό λοιπὸν παρὰ τὸν νοῦν, τοῦτ’ ἔστι τὸ [*](2—55 Κ* 2—15 τελείοις V* 2—11 γυμνασίας W* 2-9 τέλειοι Y* 5 Luk. 12, 35 11 ff. Hebr. 5, 14 14f. 1 Kor. 2, 6) [*](2 Δοκεῖ — 3 ἀποφαίν. > Y γὰρ > VW ἐν — ὀφθαλμὸς > VW 5 ὑμῖν] ὑμῶν VWY + αἱ ὀσφύες περιεζωσμέναι κοὶ VWY ἐν ἡμῖν > W 6 τῆς — ποιούμ.] ποιούμ. τῆς νοητικῆς ἐν ἡμῖν δυν. W. ~ νοητικῆς ἐν ἡμῖν Y 7 τὴν κρπτὴν] τὸ κρυπτὸν W τὴν > Y 8 καὶ2 > Y 9 γίνωνται W οὐκ — Schluß > Y 10 τὰ 1 — νοητὰ] νοητὰ αἰσθητήρια περὶ τὰ θεῖα W 11 ὅπερ — Schluß > W ποιεῖ V + ὁ V 14 λαλεῖσθαι + καὶ V 14 τοῖς — λαλουμ. > V περὶ — 15 τελείοις > k 15 Ὁφθαλμόν — Schluß > V μὴν] μὲν Κ 5 20 κἂν] καὶ Κ 5 21 σωματικὴν Κ 5 φάσκει Κ 6 φάσκει Κ6)

259
σύνθετον ἐκ τῆς λοιπῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, λέγειν εἶναι τὸ σῶμα. Φωτίζεται γὰρ ὑπὸ τοῦ νοῦ κυρίως μέν ὅλη ψυχή, εἴποι δ' ἄν τις, ὅτι φθάνει καὶ ἐπὶ τὸ σῶμα τοῦ νοῦ ἤτοι ἁπλότης — ἀγόμενον ὑπ' αὐτοῦ — ἢ πονηρία — χρώμενον αὐτῷ ὀργανικῶς εἰς ἁμαρτίαν. Καὶ μὴ θαυμάσῃς δέ, εἰ ἐν τῷ. >ὁ λύχνος τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμὸς< τροπολογι- κῶς τὸ σῶμα ἐπὶ τῆς ψυχῆς λαμβάνομεν, καίτοι γε τῷ ἱδίῳ λόγῳ οὔσης ἁοράτου καὶ ἀσωμάτου — κατὰ γὰρ τὴν εἰκόνα γέγονε τοῦ ἀοράτου θεοῦ — , ἐπείπερ τροπολογικῶς καὶ τὰς δυνάμεις τῆς ψυχῆς εὑρίσκομεν ὁμωνύ- μως τοῖς σωματικοῖς μέρεσιν οὐκ οὔσας >σώματα< ὀνομαξομένας. Ἐν γὰρ τῷ· >φώτισον τοὺς ὀφθαλμούς μου< οὐ σωματικοὶ δηλοῦνται ὀφθαλμοί, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ. >προσέθηκέ μοι ὠτίον< οὐ περὶ σωμάτων ἐστὶν ὁ λόγος, οὐδ’ ὅταν λέγη· >ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω<. Ἐν δέ τῷ Ἄισματι τῆς νύμφης, ἤτοι ἐπὶ τὴν τοῦ ἀνθρώπου ψυχὴν ἀναγομένης νυμφίῳ κοινωνούσης τῷ χριστῷ ἢ ἐπὶ τὴν ἐκκλησίαν, καὶ >τρίχωμα< ἰδίως καὶ >ὀδόντες< καὶ >χείλη< καὶ >τράχηλος< καὶ >μαστοὶ< ἐπαινοῦνται ὑπὸ τοῦ νυμφίου, ἀναγομένων τούτων, ἐὰν περὶ ψυχῆς ἐρμηνεύηται, ἐπὶ τὰς δυνάμεις αὐτῆς. Εὕροις δ’ ἂν καὶ τό· >ὀ πούς μου οὐ μὴ προσχόφῃ< ἀναφερόμενον ἐπὶ τὴν πορευτικὴν τῆς ψυχῆς δύναμιν. Πολλὰ δ'ἂν καὶ αὐτὸς εὑρήσεις τοιαῦτα ἐπιστήσας τῇ γραφῆ κείμενα, ἀφ' ὦν δυνήσῃ μὴ προσκόψαι τῇ ἀποδόσει τοῦ πῶς τὸ σῶμα εἴρηται ἐν τῷ. >ὁ λύχνος τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμὸς< καὶ τοῖς ἐν τῷ τόπῳ ὁμοίοις. Εὑρήσεις δέ ἐν ταῖς Παροιμίαις τὸ >αἴσθησιν θείαν< ἐν ἐπαγγελίᾳ λεγόμενον, πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῆς μὴ >θείας αἰσθήσεως<. Οὐ >θεία< μὲν γὰρ >αἴσθησις< ἧς καὶ τὰ ἄλογα ζῷα κεκοινώνηκεν , ὁρῶντα καὶ ἀκούοντα, γευόμενά τε καὶ ὁσφραινόμενα καὶ ἁπτόμενα. >θεία< δέ ἧς οὐδὲ πάντες ἄνθρωποι μετέχουσιν, ἀλλ' οἶ τοιαῦτα ποιήσαντες, οἶς ἐπιφέρεται τό· >αἴσθησιν θείαν εὐρήσεις<. Διόπερ μὴ θαυμάσῃς, εἰ καὶ τὸ τοῦ >σώματος< ὄνομα ἀνάλογον τοῖς ὀνόμασι τῶν μερῶν τοῦ σώματος ἀναγομένοις ἐπὶ τὰς δυνάμεις τῆς ψυχῆς ἐπὶ ὅλην ἀναφέρεται τὴν ψυχὴν ἐν τῷ. >ὁ λύχνος τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμός<. Οὑ φαμέν δέ ταῦτα ὡς πανταχοῦ τῆς ὁνομασίας τοῦ σώματος τροπολογουμένης· ἴσμεν γὰρ καὶ ἐπὶ ἄλλων τετάχθαι τὸ τοῦ >σώματος< ὄνομα, ὡς ἐν τῷ. >μὴ φοβεῖσθε ἀπὸ τῶν ἀπο- κτεννόντων τὸ σῶμα< καί· >ὑμεῖς ἐστε σῶμα Χριστοῦ<.

[*](29 vgl. Kol. 1, 15 32Ps. 12(13),4 33 Jes. 50, 4 Ηοhel. 4, Iff. 39 Ps. 90(91), 12 44ff., 48f. Prov. 14, 6 [Weish. Sal. 7, 22ff. ?, vgl. Orig. in Joh. XX, 43 (S. 386, 25 Preuschen)] 54 f. Lvik. 12, 4 55 1 Kor. 12, 27)[*](26 ἀμαρ τίας K 31 σωματικοῖς] σώματος Κ5 44 ἐν2 > Κ 5 46 τε > Κ5 54 φοβεῖσθαι Κ6)
260

Τοῦ δέ ἐφεξῆς ῥητοῦ τοιοῦτον εἶναι τὸν λόγον νομίζω· εἴπερ οὖν διὰ τὸ >τὸ σῶμά σου φωτεινὸν< γεγονέναι, φωτισθέντος ὑπὸ τοῦ λύχνου τοῦ σώματος, μηδέν ἐστιν ἐν σοὶ μέρος ἔτι σκοτεινόν, μηδαμῶς ἁμαρτάνοντι ἔτι, οὕτως ἔσται φωτεινὸν τό ὅλον σῶμα, ὡς παραβάλλεσθαι τὰς αὐγὰς αὐτοῦ λύχνῳ ἐν φωτιζούσῃ ἀστραπῇ, κἂν φωτίζῃ, οὐ σκότος λύοντι. Ἀστραπῇ μὲν γὰρ ἔοικε λαμπροτάτῃ ὁ ἀπὸ τοῦ νοῦ φωτισμός, λύχνῳ δέ ἐν ἀστραπῇ φωτιζούσῃ τὸ ἐν τῷ σώματι φῶς, πεφυκότι εἶναι σκό- τος, ἀγομένῳ, ὅπου ὁ νοῦς βούλεται. Εἰ οὖν τῶν ἐν ἀμαθίᾳ καὶ ἀγνοίᾳ ὁ νοῦς τῇ φύσει φῶς τυγχάνων σκότος ἐστίν, πάντως καὶ ὅλον τὸ σῶμα, τοῦτ' ἔστι τὸ παθητικὸν μέρος τῆς ψυχῆς, ὅπερ ἐστὶ τὸ θυμικὸν καὶ ἐπιθυμητικόν, πολλῷ μᾶλλον σκότος ἐστίν.

[*](d(D*) K*CV* ε; vgl. o (s. Nachtrag))[*](1 Τοῦ — νομίζω] Τοιοῦτον δὲ καὶ τοῦτον τὸν λόγον νομίζω εἶναι VW, δοκεὶ μοι τοιοῦτόν τι ἀποφαίνεσθαι dC τι τὸ διορατικὸν ἐν τῇ ὅλῃ ψυχῇ ὁ νοῦς νοῦς ἐστιν. σῶμα δὲ τὸ θυμικὸν καὶ ἐπιθυμητικὸν μέρος τῆς ψυχῆς τῆς ψυχ.] αὐτῆς W) dCW (vgl. Ζ. 10— 11) ΚV] δὲ dC 2 το1 > dCK4 K8 ε σου > W φωτισθέντα V, φωτισθὲν dCW 3 ἔτι > d ἁμαρτάνονταC, ἁμαρτάνον D ὅλον τὸ dCK 4 σῶμα] τοῦ σώματος W σῶμά + σου D 5 κἂν — 7 φωτιζ. > K φωτίζῃ] φωτιζούσῃ d, φωτισμῷ ε οὐ] τὸ e 7 δὲ τι κοὶ Κ 4 φωτιξούσῃ > Κ8 ε τῷ > dCW(ggD3) πεφοικότι CK2 V 8 ἀγομένῳ + δέ W Εἰ — 11 ἐστίν > kVε ἀμαθείᾳ C 9 νοῦς + ὢν (τυγχάνων >) D4 10 καὶ + τὸ W)