Fragmenta In Lucam (In Catenis)

Οὐ περὶ αἰσθητοῦ λύχνου, ἀλλὰ νοητοῦ ταῦτα λέγεται· οὐκ ἂν γὰρ Τοῦτον ἄφας τις καλύψαι σκεύει ἢ ὑποκάτω κλίνης θείη, ἀλλ᾿ ἐπὶ τῆς ἐν αὐτῷ λυχνίας. Εἴη δ᾿ ἄν σκεύη μὲν οἰκίας αί τῆς ψυχῆς δυνάμεις· ίνη δὲ τὸ σῶμα· εἰσπορευόμενοι δὲ οἱ ἀκροαταὶ τοῦ μεταδιδόντος· Λυχνία δὲ τὸ ἡγεμονικόν, τόπος οὖσα τοῦ λόγου, ἤγουν τὸ στόμα, ἡνίκα

Τις αὐτὸ ἀνοίξει λόγῳ θεοῦ—καθ᾿ ἑκάτερον γὰρ ὄψονται τὸ φῶς οἱ πρὸς Θεὺν τὴν εἴσοδον ποιηςάμενοι ἄνθρωποι—φῶς δὲ ἢν ἐφώτισεν ἑαυτῷ γνῶσιν.

Ὅ γε μὴν βουλόμενος τὸν λύχνον ἐφαρμόζειν τοῖς τελειωτάτοις τῶν τοῦ ᾿Ιησοῦ μαθητῶν δυσωπήσει ἡμᾶς αὐὸ τῶν περὶ Ἰωάννου εἰρημένων, ὅτι >ἐκεῖνος ἦν ὁ λύχνος ὁ καιόμενος καὶ τὸν ἐν ἑκάστῳ νοῦν. Ἀλλὰ καὶ τό· >ἔστωσαν ὑμῶν οἱ λύχνοι καιόμενοι< πρὸς πάντας εἴρηται Τοὺς μαθητὰς τοῦ Ἰησοῦ. Οὐ δεῖ τοίνυν τὸν ἅφαντα λύχνον ἐν φυχῇ λογικὸν κρύπτειν αὐτόν, ἀλλ᾿ ἐπιτιθέναι λυχνίᾳ, ἦς σύμβολον Μωὑσῆς >ἀπέθετο ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ μαρτυρίου<. Μοδίῳ μὲν γὰρ σιτομετρείσθωσαν ὑπὸ τοῦ >πιστοῦ καὶ φρονίμου οἰκέτου< οἱ σύνδουλοι, βλεπέτωσαν δὲ τὰς αὐγὰς τοῦ >πιστοῦ καὶ φρονίμου οἰκέτου< οἱ σύνδουλοι, βλεπέτωσαν δὲ τὰς αὐγὰς τοῦ λύγνου ἐπικειμένου τῆ λυχνία, ἤγουν τῆ εκκληςία, πάντες. Ἀλλ᾿ οὐδὲ >ὑπὸ τὴν κλίνην< τιθέασι τὸν λύχνον, ἔνθα τις ἀναπαύεται, οὐδὲ ἄλλου τινὸς >σκεύους ὑποκάτω<· τοῦτο γὰρ ὁ ποιῶν οὐ προνοεῖται Τῶν εἰσπορευομένων εἰς τὴν οἰκίαν, οἷς δεῖ τίθεσθαι τὸν λύχνον. Οἱ τῷ >ἀληθινῷ φωτὶ< καὶ λόγῳ τῷ λαμπρῷ καὶ ταῖς ἀκτῖσι τῆς σοφίας ἀνάνάπτοντες Τὸν ἐν αὐτοῖς νοῦν, φύσιν ἔχοντα, καθ᾿ ἥν κατεσκεύασεν αὐτὸν ὁ Δημιουργός, λύχνου δέονται τῆς ἀπὸ τοῦ λόγου καὶ σοφίας καὶ τῆς ἀληθείας τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸς ἀνάψεως. Καὶ νομιστέον τὴν >ἔστωσαν ὑμῶν οἱ λύχνοι καιόμενοι< ἐντολὴν πληροῦσθαι ὑπὸ τῶν προνοουμένων ἔγειν ἐν τῆ φυχῆ τὸν νοῦν διορατικώτατον καὶ μετέχοντα τοῦ εἰπόντος· >ἐγὼ φῶς εἰς τὸν κόσμον ἐλήλυθα<. Οἱ γὰρ καίοντες τὸν λύχνον καὶ τιθέντες ἐπί τὴν λθχνίαν, ἵνα λἀμπῃ πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰχίᾳ, προτρέψονται καὶ τοὺς ἐν τῇ οἰκίᾳ βλέποντας τὴν τοῦ λύχνου λαμπρότητα καὶ αὐτοῦς καίειν τὴν ἑαυτῶν λυχνίαν.

Τάχα δὲ >λύχνον< ἑαυτὸν καλεῖ ὁ κύριος, πᾶσι λάμποντα τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ οἰκονομίαν γενόμενος, οἶα δὴ φῶς κατ᾿ οὐσίαν λύχνου δίκην ἀπεριγράφως διὰ μέσης φυχῆς ὡς διὰ θρυαλλίδος πῦρ τῷ τῆς σαρκός ὁστράκῳ κρατόυμενος. >Λυχνίαν< δὲ ὀνομάζει τὴν ἁγίαν ἐκκληςίαν, ἐφ᾿ ἦς Τῶ κηρύγματι λάμπων ὁ τοῦ θεοῦ λόγος πάντας τοὺς ἐν τῷδε τῷ κόσμῳ

ὡς ἐν οἰκίᾳ τινι τυγχάνοντας καταφωτέζει ταῖς ἀκτῖσι τῆς ἀληθείας, τὰς πάντων διανοίας θείας πληρῶν ἐπιγνώσεως. >Μόδιον< δὲ συμβολικὼς κέκληκε τὴν συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων καὶ τὴν σωματικὴν τοῦ νόμου λατρείαν τῶν πάλαι ἐν τῷ γράμματι συμβόλων, παντελῶς ἀδιάγνωστον ἔχουσαν τὸ φῶς τῆς ἐν νοήμασιν ἀληθοῦς ἐπιγνώσεως· ὑφ’ ὃν μόδιον κρατεῖσθαι ὁ λόγος οὐ βούλεται, τῷ ὕφει ἐπικεῖσθαι θέλων καὶ τῷ μεγέθει τοῦ κάλλους τῆς ἐκκλησίας.

[Ὅ γε μὴν βουλόμενος τὸν λύχνον ἐφαρμόζειν τοῖς . . . τῆς ἐκκλησίας.] Πάντας γὰρ ἂν τῷ γράμματι τοῦ γόμου καθάπερ μοδίῳ κρατούμενος ἐστέρησε φωτὸς ἀϊδίου, μὴ διδοὺς θεωρίαν πνευματικὴν τοῖς τὴν αἴσθησιν ὡς ἀπατηλὴν ἐκδύσασθαι σπεύδουσιν. >Ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν τίθεται<· λέγς δὲ τὴν ἐκκλησίαν ἤγουν τὴν ἐν πνεύματι λογικὴν λα- τρείαν, ἵνα πάντας φωτίσῃ, διδάσκων τοὺς ἐν παντὶ τῷ κόσμῳ λόγῳ ζῆν μόνῳ καὶ πολιτεύεσθαι. Μὴ τοίνυν τὸν θεῖον λύχνον, ἤγουν τὸν φωτιστικὸν λόγον, ἀνάπτοντες διὰ θεωρίας καὶ πράξεως ὑπὸ μόδιον θήσωμεν, ἵνα μὴ κατακριθῶμεν ὡς περιγράφοντες τῷ γράμματι τὴν τῆς σοφίας ἀπερίληπτον δύναμιν· >ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν< φημὶ τὴν ἁγίαν ἐκκλησίαν ἐν τῷ ὕφει τῆς ἀληθοῦς θεωρίας, πᾶσι τὸ φῶς τῶν θείων δογμάτων πυρσεύουσαν. [Ἀλλὰ περὶ τούτων καὶ ἐν τῷ Ματθαίῳ εἴρηται· διὸ καὶ Περιττὸν ἐνταῦθα μηκύνειν.]

Πέμπει αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ· οὐ γὰρ τοσοῦτον μέτρον δυνάμεως εἶεν δ᾿ ἄν τινες τοῦ τοιούτου ἀκροαταὶ καὶ μαθηταί, πλείονα μὲν οὐ τὴν Ἰησοῦ παρουσίαν οὐ χωρούντων οὐδὲ ἧττον προενοήσατο τῆς χωρήσαντος, ἐξ ὀλίγων δὲ ὧν εἴληφε κηρύσσοντος. Ἀναφέροις δ’ ἂν τὸν

λόγον καὶ ἐπὶ τὴν ἀνθρώπου φύσιν τοῦ ἔξω Ἰσραήλ, δι᾿ ὃν καταπλεῖ Ἰησοῦς ἐπὶ τὴν χώραν τῶν Γεργεσηνῶν καὶ πρὸς ὃν ἔξεισιν Ἰησοῦς ἐπὶ τὴν γῆν. >Ἱμάτιον< δέ, φησίν, >οὐκ ἐνεδιδύσκετο< ὁ ἄνθρωπος – οὐκ ἐνεδύσατο γὰρ τὸ καλύπτον αὐτοῦ τὴν ἀσχημοσύνην — >καὶ ἐν οἴκῳ οὐκ ἔμενεν< — οὐ γὰρ ἦν ὡς Ἰακὼβ >ἄνθρωπος ἄπλαστος οἰκῶν οἰκίαν<· διὸ καὶ τοῦτον >αὐτὸν ἀπέλυσε λέγων· ὑπόστρεφε εἰς τὸν σου<· καὶ >ἐν τοῖς μνήμασιν ἔμενεν< οὐ μετὰ τῶν ζώντων, μετὰ νεκρῶν δέ. >Ἧν δέ<, φησίν, >ἀγέλη χοίρων ἱκανῶν βοσκομένη ἐν τῷ ὅρει<· μήποτε δὲ χοῖροι οὐ βόσκονται ἐν τῷ ὄρει, πῶς οὖν >κατὰ τοῦ κρημνοῦ ὥρμησεν ἡ ἀγέλη<; Μήποτε οὖν οἱ φιλήδονοι καὶ γαστρὶ καὶ τοῖς ὑπὸ γαστέρα φίλοι, ὅπου τὰ μνημεῖα, καὶ πλησίον τοῦ λεγεῶνος τῶν δαιμόνων βόσκονται; Ἀγαθότητι δὲ Ἰησοῦς τὴν ζωὴν τῶν χοίρων ἀφανίζει ἐν τῷ ὕδατι καὶ τῶν φιληδόνων καὶ φιλοσωμάτων κακῶν ἐμποδίζει τῇ ἀναπνοῇ διὰ δαιμόνων. Τάχα καὶ σωφρονεῖ ὁ τοιοῦτος· εἴ τις δὲ σωφρονεῖ, παρὰ τῷ Ἰησοῦ ἐστιν, ἀλλ᾿ ὁ ἀρχόμενος σωφρονεῖν >παρὰ τοὺς πόδας< αὐτοῦ.

Πλὴν ἀλλὰ τοιαύτη μέν ἡ τοῦ θαύματος ἱστορία, χρὴ δὲ ἴσως καὶ ἰσχνότερον αὐτὴν θεωρῆσαι καὶ ὑψηλότερον. Οἱ μὲν οὖν ἁπλούστεροι καὶ ἀκεραιότεροι θαυμαζέτωσαν τὰ μεγαλεῖα τοῦ τοῦ θεοῦ ταῦτα· οἰκοδομεῖ γὰρ καὶ σωματικῶς νοούμενα. Οἱ δὲ δυνάμενοι διαβαίνειν ἐπὶ τὸ βλέπειν, ὅτι καὶ ταῦτα τυπικῶς συνέβαινεν ἐκείνοις, ἐγράφη δὲ δι’ , εὐξάμενοι τῷ θεῷ αἰτήσο)μεν λόγον ἐλθεῖν τὸν σαφηνίζοντα καὶ ταῦτα, πῶς ὁ Ἰησοῦς πρὸς τὴν ἀρχισυναγώγου θυγατέρα προηγουμένως ἀπῇει, οὐ πρὸς τὴν αἱμοῤῥοοῦσαν καὶ ἐν τῇ ὁδῷ αὐτῷ ἀπαντῶσαν, καὶ ὅτι προηγουμένως ἀπιόντος αὐτοῦ πρὸς ἐκείνην πρώτη αὕτη θεραπεύεται. Ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ προηγουμένως μὲν πρὸς τὴν τοῦ ἀρχισυναγώγου [*](d(D*)k(K*; Κ2Κ4Κ5Κ6Κ8: Ὠριγένους καὶ Κυρίλλου) C δεν (als Kyr.) ℵ (Cyr. et Geom.) Vgl. Ambros. in Lucam VI, 57 — 59 (s. Nachtrag) 8 Neues Scholion Ὠριγ.) — 6 f. 1 Kor. 10, 11) [*](2 — 7 > dC 4 καὶ ἀκεραιότ. > ν 7 ἐλθεῖν > ε 8 — 18 8 πῶς ὁ] Ἄξιον δὲ ἐπαπορῆσαι καὶ D6) σαφηνίσαι πῶς ὁ D6) dC δὲ] οὖν C) τὴν nur K8ε ἄπεισιν ε 9 καὶ1 > d αὐτῶ > C 10 ἐκείνην > Κ8ε 10 αὕτη d] αὐτὴ εν 11 μὲν > εν πρὸς] εἰς — 12 θυγατέρα >)

Καὶ οἱ μὲν μαθηταὶ ἐφηλάφησαν αὐτόν, ἡ δὲ αἱμοῤῤοοῦσα οὐκ αὐτοῦ—οὐ γὰρ ἐτόλμα—, ἀλλὰ τοῦ κρασπέδου δι᾿ εὐλάβειαν.

Πρότερον μὲν οὐκ ἐτόλμα δι᾿ εὐλάβειαν ἄντικρυς ἀπαντᾷν καὶ περὶ Θεραπείας ἀξιοῦν, ζητουμένη δὲ ἀπαντᾷ πρεπόντως, ἔμφοβός τε καὶ Εὐλαβὴς καὶ τὸ σέβας ἁρμόττον προσφέρουσα· καὶ τὴν ὁμολογίαν τῆς ἰάσεως εἰς ἐμφανὲς πᾶσι ποιεῖται, οὐ τῷ πάντα εἰδότι, ἀλλὰ τοῖς ἀγνοοῦσιν, >ὅτι ἔγνω τῷ σώματι, ὅτι ἴαται ἀπὸ τῆς μάστιγος<. Μάστιξ γὰρ ἦν ἡ αἱμόῤῥοια· οὕτως ἐρεῖς καὶ τὰ ἄλλα πάθη τὰ σωματικὰ μάστιγας εἶναι θεοῦ, διὰ τῶν τοιούτων τοὺς ἀξίους τῆς ἑαυτοῦ παιδείας μαστιγοῦντος· >μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱόν, ὅν παραδέχεται<. Διὸ ἔλεγε τῷ παραλυτικῳ, Καὶ αὐτὸν μάστιγος ἀπολύσας· >ἵδε ὑγιὴς γέγονας, μηκέτι ἁμάρτανε, ἴνα μὴ χεῖρόν τι σοι γένηται<· κἀνταῦθα δέ, ἣν ἐκ τῆς ἐαφῆς ἔλαβεν ἡ γυνὴ θεραπείαν, ταύτην καὶ διὰ τοῦ λόγου ἐβεβαίωσεν ὁ σωτὴρ εἰπών· >πορεύου εἰς εἰρήμην· καὶ ἴσθι ὑγιὴς ἀπὸ τῆς μάστιγός σου<. Καὶ ὑγίαινε πρῶτον τῇ πίστει τὴν ψυχήν, εἶτα δὲ καὶ τὸ σῶμα.

Ἇρα πρὸ τούτων πέμπων τοὺς δώδεκα εἰς τὸ κηρύσσειν ἐκώλυσεν ὁμολογεῖν αὐτὸν εἶναι τὸν Χριστόν; Ἔστιν οὖν εἰπεῖν, ὅτι κατηχῆσαι πρότερον ἀμαυρότερον ἐθέλησε τοὺς παρὰ τῶν ἀποστόλων ἀκουσομένους τὸ Χριστοῦ ὅνομα, εἶτ᾿ ἐᾶσαι τοῦτο οἱονεὶ πεφθῆναι ἐν ταῖς δυνάμενσι Τῶν ἀκουςάντων, ἵνα σιωπῆς γενομένης τοῦ τὸ τοιοῦτον περὶ αὐτοῦ Κηρύσσεσθαι εὐκαιρότερον ἐποικοδομηθῇ τοῖς προκατηχηθεῖσιν Χριστὸς Ἰησοῦς ἐσταυρωμένος καὶ ἐκ νεκρῶν ἐγηγερμένος, ἅπερ ἐν ταῖς ἀρχαῖς Οὐδὲ αὐτοὶ οἱ ἀπόστολοι ᾔδεισαν. Διό φησιν· >ἀπὸ τότε ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς δεικνύειν αὐτοῖς, ὅτι δεῖ αὐτὸν πολλὰ παθεῖν<, ἀποθανεῖν τε καὶ ἀναστῆναι· Οὕτως εἰ καὶ κατηγγέλλετο, οὐ τρανοῦσι τὰ κατὰ αὐτόν. Διὸ νῦν [*](W*—9f. Matth. 16, 21) [*](5 πεφθῆναι Kr.] πεμφθῆναι (?) W 11 οὕτως] οὖτοι δὲ konj. Kl.)

Ἔστι τις ἁμαρτία ψυχῆς θάνατος, ἣν ὁ Ἰωάννης >ἁμαρτίαν πρὸς θάνατον< λέγει· καὶ ἔστιν ἁμαρτία ψυχῆς ἀσθένεια· καὶ ἔστιν ἁμαρτία ψυχῆς ζημία, ὡς ἐνταῦθα εἴρηται τὸ >ζημιωθείς<, καὶ παρὰ τῷ ἀποστόλῳ τό· >εἴτινος τὸ ἔργον κατακαήσεται, ζημιωθήσεται< [Ταῦτα Ὠριγένης εἰπὼν τὴν διαφορὰν οὐ προσέθηκεν.]

>Ἐγένετο δὲ μετὰ τοὺς λόγους τούτους ὡσεὶ ἡμέραι ὀκτώ<· Ματθαῖος μὲν >ἓξ< λέγει, μήτε τὴν ἡμέραν ἐν ᾗ ἐλέχθη, μήτε τὴν ἐν ᾗ μετεβλήθη ψηφίσας, ἀλλὰ μόνας τὰς ἓξ τὰς μέσας· οὗτος δὲ ὅλας συνῆψεν.