Homiliae In Lucam

HOMILIA III.

De eo, quod scriptum est: >apparuit ei angelus Domini, stans a dextris altaris incensi<

Quae corporalia sunt et sensu carent, ut videantur ab alio, ipsa lu nihil efficiunt, sed tantummodo oculus alterius intentus in ea, sive vohierint illa sive noluerint, videt, quo aciem contemplationemque direxit. Quid enim potest est homo aut alia res, quae crasso circumdatur corpore, cum in praesenti fuerit, facere, ne cernatur? E contrario ea, quae superna sunt et divina, etiam cum in praesenti fuerint, non videntur, nisi ipsa voluerint; et in voluntate eorum est videri vel non videri. Gratia Dei fuit, ut appareret Abrahae vel ceteris prophetis, non quod oculus tantum cordis Τὰ αἰσθητά, ἵνα βλέπηται, οὐδέν ἐνεργεῖ, ἀλλ' ὁ ὑγιὴς ὁφθαλμὸς ταθείς, εἴτε βούλεται τὸ αἰσθητὸν βλέπεσθαι εἴτε μή, βλέπει αὐτό. Οὑ τοιαῦτα δὲ τὰ θεῖα, οὐδ’ ἐν τῷ παρόντι, ὁρώμενα χωρὶς τῆς ἐαυτῶν ἐνεργείας. Καὶ γοῦν χάριτι θεὸς >ὢφθη< τῷ Ἀβραὰμ ἤ τινι τῶν ἁγίων, οὐ τοῦ ὀφθαλμοῦ τῆς ψυχῆς τοῦ Ἀβραὰμ [*](2f. Röm. 6—7 Luk. 11) [*](1 tmusquisque x > mn per x > B 3 Dei] Christi C recipiat A + unusquisque A meretur A cui — 4 saeculorum x > B 4 et imperium x > C Amen x > C Explicit omelia secunda AC] Explicit K 6 Incipit tertia de . . ACD (Inc. + omelia D) 6 De — est x > K ei x > K 9 ut] ne B 10 nihil] mihi AEK + non A sed] si B 11 oculis A intentus + fuerit B 13 videt] videri A quo] quando CDe, quodc K aciem contempl.] in ea contemplationem CDe 14 direxit] dirigit A, direxerit CDe 16 ~ circumd. corp. crasso De 17 in x > B 17/18 cernantur D 18/19 ~ sunt superna CDe 19 etiam] ea De 20 in x > B 23 gratiae AC (richtig ?) 24 Abraham BCDe ceteris + et K 25 quod] quo EK 20, 8 –21, 25 δεῖνι ξ)

Abraham in causa fuerit, ut cerneret Deum, sed quod gratia Dei ultro se adspiciendam praebuerit viro justo. Hoc autem non solum super Deo Patre intellegas, sed etiam super Domino Salvatore et super Spiritu sancto et, ut ad minora perveniam, super Cherubim et Seraphim. Fieri enim potest, ut et nunc loquentibus nobis assistat angelus, et tamen, quia non meremur, eum videre nequeamus. Quamvis enim oculus sive corporis sive animae nostrae se ad contemplandum intendat, nisi sponte apparuerit angelus et se videndum praebuerit, ille, qui videre desiderat, non videbit. Itaque ubicunque scriptum fuerit: >apparuit Deus< illi vel illi, et ut nunc: >apparuit ei angelus Domini, stans a dextris altaris incensi< ita ut dixi intellege. Sive Deus sive angelus Abrahae vel Zachariae, cum noluerit vel voluerit, aut non videbitur aut videbitur. Et hoc non tantum in >praesenti saeculo< dicimus, sed etiam in futuro, cum migraverimus e mundo, quod non omnibus vel Deus vel angeli

μόνου αἰτίου γενομένου τοῦ βλέπεσθαι αὐτῷ τὸν θεόν, ἀλλὰ τοῦ θεοῦ παρασχόντος ἑαυτὸν εἰς ἐμφανιςτὸν τῷ δικαίῳ, ἀξίῳ γενομένῳ τῆς ὀπτασίας αὐτοῦ. Ἀλλὰ γὰρ καὶ ἄγγελος, ὅσον οὐ βούλεται βλέπεσθαί τινι ἡμῶν, παρὼν οὐ βλέπεται. Καὶ μὴ θαυμάσῃς ἐπὶ τοῦ παρόντος, εἰ ὁ θεὸς θέλων >ὤφθη< τῷ Ἀβραάμ, μὴ θέλων δὲ οὐκ >ὤφθη< τῷ δεῖνι, καὶ >ἄγγελος ὤφθη< τῷ Ζαχαρίᾳ, καὶ μὴ θέλων οὐκ ἂν >ὤφθη< αὐτῷ.

Ἀλλὰ καὶ μετὰ τὸν >ἐνεστῶτα< >αἰῶνα<, ἐὰν ἐξέλθωμεν, ἴσθι, ὅτι οὐ παντὶ φαίνεται ὁ θεὸς ἢ οἱ ἄγγελοι, [*](27 lat., 28 f. gr. Gal. I, 4) [*](1 causam CD fuit B 2 quo EK 3/4 viro sancto praebiierit B 6 Domino] Deo A + et C 8 veniam ABE 9 Seraphin et Cherubin BE, Cherubin et Seraphin De, Cherubin et Seraphim A 10 ~ nobis loqu. CDe 11 quia] quod B 12 nequeam.] mereamur B 14 se x > CDe 17 praebuerit + et Dlmr videre] vere Dhnr 19 fueratc C 20 ~ ut et De ut x > Iv 21 apparuerit K ei x > K 22 a — altar. x > K 24 Abrahami (so immer, auch Abrahamo) 1 25 noluerint vel voluerint K ~vol. vel nol. e 26 ~ vid. aut non vid. CK 29 e mundo x >BE 21, 25 καὶ — 22, 25 αὐτοῦ Χξ 21, 29 ἴσθι— 22, 8 θεόν aW 21, 29 –22, 8 + 23,11 –14 e(E1*)U*V* 29 ἴσθι — 30 παντὶ]. Καὶ ἐπειδὴ οὐ πᾶσιν a 30 ἢ] καὶ U οἱ + ἄγιοι V ἄγγελοι + αὐτοῦ aV)

appareant, quo scilicet et angelos et Spiritum sanctum et Dominimum Salvatorem et ipsum Deum Patrem is, qui de corpore exierit, statim mereatur videre; sed ille tantum videbit, qui mundum habuerit cor et talem se praebuerit, ut Dei sit dignus adspectu. Et quamvis in eodem loco sint, qui mundo corde est, et is, qui adhuc aliqua sorde respergitur, unus locus nec nocere quem poterit nec juvare, quia, qui mundum cor habuerit, Deum videbit, qui autem non talis fuerit, id quod alii cernitur non videbit. Tale quid mihi intellegendum et de Christo, quando in corpore videbatur, quod non, quicunque eum videbant, poterant videre. Videbant quippe tantum corpus illius, secundum vero quod Christus erat, eum videre non poterant. Porro discipuli eum videbant et magnitudinem divinitatis illius contem-

ἀλλὰ ἔκαστος τῶν βλεπόντων τῷ καθαρὰν ἔχειν καρδίαν καὶ παρεσκευάσθαι πρὸς τὸ βλέπειν τὸν θεὸν ὅψεται τὸν θεόν. Kαὶ ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ δύο, ὁ μὲν καθαρὰν ἔχων καρδίαν, ὁ δὲ ἐβδελυγμένην·

ὁ μὲν ὄψεται, ἐπεὶ οὐκ ἐν τόπῳ βλέπεται ὁ θεός, ἀλλὰ καθαρᾷ καρδίᾳ, ὁ δὲ οὐκ ὄψεται αὐτόν. Οὕτω νοητέον καὶ ἐπὶ τοῦ Χριστοῦ.

Μὴ γὰρ οἴου, ὅτι πάντες οἱ βλέποντες χριστὸν ἔβλεπον.

Ἔβλεπον Χριστοῦ σῶμα, Χρι- στὸν δέ, καθ’ ὅ Χριστός ἐστιν, οὐκ ἔβλεπον. Ἐβλέπετο δὲ ὑπὸ μόνων τῶν ἀξίων βλέπειν τὸ μέγεθος αὐτου.

[*](6f. 14f. vgl. Matth. 5, 8 8ff. vgl. Matth. 24, 40)[*](1 quo] quod BCDEe, quos K et > K 4 qui > D 5 videre > E ~ vid. mer. B 6 sed ABEKn] et CDhnr 8 ~ dignus Dei sit e, Dei dignus sit D 9 Et DEe > ABCDK 10 sint] sit De sint + is AB, + his K 11 his K 13 quempiam De potuerit E mundum A 15 ~ videbit Deum BEK Deum > A 16 alii CDEKe] aliis A, ab aho B cernitur ABCE] cermmt DKe - et E 17/18 inteUege ABEK 18 >Ar Christo quando] quondam CDe 19 ~ videb. in eorp. K non] nunc K + hoc CDe, hoc vero K ~ ilhus divin. C 14 ~ cor non > r 17 mihi] + qui De 23 vero 25 ~ videbant eum BEK 26 ilhus] ejus BE)[*](5 ἀλλὰ] εἰ μὴ a ἔκαστος — 8 θεόν] τοῖς καθαρὰν ἔχουσι τὴν καρδίαν καὶ ἀξίοις τοῦ βλέπειν aeUVW (καὶ — βλέπειν > αa Ι τὴν > Aα| ἁμίοις V, ἀξίως U) 6 καρδίαν + ἦν δὲ ὁ Ζαχαρίας τοιοῦτος, διὰ τοῦτο ὥφθη αὐτῷ ἄγγελος κυρίου a (ὁ ἄγγελος a))

plabantur. Propter quod puto et ad Philippum, deprecantem atque dicentem: >ostende nobis Patrem, et sufficit nobis<, respondisse Salvatorem: >tanto tempore vobiscum sum, et non cognovistis me? Philippe, qui videt me, videt et Patrem<. Neque enim Pilatus, qui videbat Jesum, intuebatur Patrem nec proditor Judas, quia nec ipse Pilatus nec Judas Christum, secundum hoc quod erat Christus, videbant, nec multitudo, quae coartabat eum. Illi tantum videbant Jesum, quos adspectu suo dignos arbitrabatur. Laboremus ergo et nos, ut et impraesentiarum nobis Deus appareat — sanctus quippe scripturarum sermo promisit: >quoniam invenietur ab his, qui non tentant eum, apparet autem his, qui non sunt increduli in eum< — et in futuro saeculo non abscondatur a nobis, sed videamus eum >facie ad faciem< et habeamus fiduciam bonae vitae fruamurque conspectu omnipotentis Dei in Christo Jesu et Spiritu sancto: cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.

Ἐπηγγείλατο δέ καὶ ἡ γραφή· >ὅτι εὑρίσκεται τοῖς μὴ πειράξουσιν αὐτόν, ἐμφανίξεται δέ τοῖς μὴ απιστουσιν αὐτῷ<.

[*](2ff. Joh. 14, 8. 9 4ff. vgl. Hom. I (p. 8, 6ff.) 5,24,31 11 ff. Weish. Sal. 1, 2 16f. 1 Kor. 1312 7 vgl. Mark.)[*](1/2 ~ atque deprec. C 3/4 me me? Philippe] me, PhiUppe ? AK 4 vidit (2 Χ ) CE 5 intuebantur K intueb. patrem] et patrem videbat C 7 coartabat] cohortabatur K 8 aibitrabatur] esse sciebat De 9 Deus] Dominus C 10/11 ~ sermo script. B 11 quoniam] quod e 11/12 inveniatur ABEK 12 ab x > E 13 eum] illum C appareat ABEK 15 saeculo x > De 18 ~ vitae bonae C 20 Jesu + Domino (nostro A) AK et] cum A 22 Amen x < C Explicit omeUa tertia AC, Exphcit K)[*](23, 11 –14 + (Hom. IV) 24, 6 ἐκ—8 προαγγ. Χξ)[*](11 Ἐπηγγ. — 12 ὅτι x > eUV 12 εὑρίσκ. + γὰρ eUV 14 αὐτῷ eUV, αὐτὸν Χ)