Homiliae In Lucam

De eo, quod scriptum est: x > autem justi ambo in conspectu Dei, ambulantes in omnibus manclatis et justificationibus Domini sine x <

Qui volunt peccatis suis obtendere aliquam excusationera, existimant nullum esse absque peccato et utuntur testimonio, quod in Job scriptum est : x <nemo mundus a sorde, nec si unius quidem diei fuerit vita ejus super terram ; numerabiles autem menses x <ejus Cujus sonum tantummodo proferunt, interpretationem penitus ignorantes. Adversus quos breviter respondebimus, quoniam absque peccato esse in scripturis dupliciter intellegatur, ut sit alterum nunquam omnino peccasse, alterum peccare desiise. Si igitur aiunt eum absque peccato dici, qui nunquam peccaverit, et nos assentimus nullum esse absque peccato, quia omnes homines aliquando peccavimus. licet postea virtem secuti

> Ἦσαν δέ x <, φησίν, x > Οἱ θέλοντες συναγορεύειν ἑαυτῶν ταῖς ἁμαρτίαις οἴονται ἀδύνατον εἶναι Πάντῃ ἀναμάρτητον εἶναί τινα, καὶ χρῶνται τὰ τοῦ Ἰώβ. x > καθαρὸς ἀπὸ x <

Τὸ δέ ἀναμάρτητον δισσῶς νοεῖται. τὸ μέν ἐν τῷ μηδέΠοτε ἡμαρτηκέναι, τὸ δέ ἐν τῷ μηκέτι ἁμαρτάνειν. Ἐκ μὲν οὖν τοῦ μηδέποτε peccato clici, qui imnquam pec- | ἁμαρτῆσαι οὐδεὶς ὄν εἴη ἀναμάρ- canerit, et nos assentimus nuUum | τητος. πάντες γὰρ ἄνθρωποί ποτε esse absque peccato, quia omnes | ἥμαρτον, καὶ x > ὕστερον x >

[*](2 —4 Luk. 1, 6 9 ff. Hiob 14, 4. 5; vgl. Ambros. in Lucam I, 17 (S. 21, 3ff. Schenkl))[*](Incipit secunda de . . . AC 2 — Ρ. 14, 21 piincipio x > K (Versehen des Schreibers, da einfach Fortsetzung von Hom. I) autem > B 3 Dei] Domini EB 5/6 ostendere C 6/7 exist.] aestimant E, estmant ABCD (so immer) 10 nec] ne e 10/11 ~ fuerit unius quidem diei A 15 ignorat B, ignorant AE 15/16 Adversum ABE 18 intelligitur De 19 ut > AE ut sit] id est B 20/21 desisse BDE 22/23 peccaverit + non assentimus. Peccavit enim Origines Hcet non actu. Si vero dicunt neminem esse sine peccato post peccatum F 26 virtutes assecuti A)[*](13, 5 — 20 ἁμαρτάνειν Χ* ξ 13. 21 Ἐκ—25 γέν. Χξ)[*](9 τὰ] τῷ 1. 24 x > x > Χ)

simus. Si vero sic intellegunt hominem non esse absque peccato, ut negent quempiam post vitia ita se ad virtutes referre, ut nunquam omnino peccet, falsa eorum sententia est. Potest enim fieri, ut, qui ante peccaverit, peccare desinens sine peccato esse dicatur. Sic et Dominus noster Jesus Christus x >exhibuit sibi gloriosam ecclesiam, non habentem maculam x < non quia ecclesiasticus vir nunquam habuerit maculam, sed quia nequaquam ultra maculetur ; x >non habentem x <, non quod ruga x >veteris x < in eo aliquando non fuerit, sed quod eam habere desierit. In hmic modum et illud, quod sequitur, est intellegendum: >ut sit sancta et x < non quod a principio immaculata fuerit — hoc enim suspicari quidem de homine non potest, quod anima ejus maculosa culosa non fuerit — sed quod reputetur pura atque sincera, quae maculari ultra desierit. Haec idcirco dicimus, ut doceremus posse hominem ob id.

Δυνατὸν δὲ ἐκ τοῦ μηκέτι ἀμαρτάνειν χρηματίσαι ἀναμάρτητον.

οὕτω γὰρ καὶ ὁ χριστὸς παρέστησεν ἑαυτῷ τὴν ἐκκλησίαν μὴ ἔχουσαν σπῖλον ἢ ῥυτίδα(, οὐχ ὅτι οὑδέποτε ἐσπίλωται ὁ ἐκκλησιαστικὸς ἢ γέγονεν ἐν ῥυτίδι τοῦ παλαιοῦ x < ἀλλὰ ὅτι οὐκ ἔχει x <.

Παράδειγμα δὲ τοῦ δύνασθαι ἄνθρωπον παρὰ τὸ [*](10ff., 15, 20f. Ephes 5, 27 14, 16 vgl. Ephes 4,22; Kol. 39) [*](1 simus] svxmus e 6 sententiae A] opinio B est x > B 7 pecca- verit BEe] peccavit ACD pecc.1 + et BDEe 8 desinens] desiverit D desierit e sine] absque B 15 quod] quo DE 17 quod] quo ADE 18 desiverit C 19/20 intellegendum et illud quod sequitur C 19 est x > BCE ~ intell. est A 21 quod] quia A, quo BE 22 immaculata Wiederbeginn bei K 22 fuerat K 23 enim + nunc A + ne CEK + nec B quidem x > B 24 non x > EK 24/25 inmacu- losa K 28 dicimtis D] diximus e x > ABCEK 28/29 docemur A 29 ~ hom. posse C 14, 6 Δυνατὸν — 15 ῥυτίδα Χξ 14, 28 — 15, 6 ἄμεμπτοι Χξ)

quod peccare desivit, vocari abs- que peccato et <immaculatum > Unde et manif estissime de Zacharia et Elisabeth scribitur : erant >justi ambo in conspectu Dei am- bulantes in omnibus mandatis et justificationibus Domini sine querela <. Diligentius laudes Zacha- riae et Elisabeth, quas sanctus Lucas in sua scribit historia, con- templemur, non tantum ut scia- mus illos fuisse laudabiles, sed ut sanctum zelum assumentes etiam ipsi laude digni efficiamur. Potuerat erat simphciter scribere : >erant justi ambo, ambulantes in omni- bus mandatis < nunc autem neces- sario additur: >erant justi ambo in conspectu Dei < Potest quippe. fieri, ut sit aliquis justus in con- spectu hominum, sed >in con- spectu Dei < non sit. Verbi gratia: quando non habet homo, quod de me mali loquatur, et in me universa considerans nihil , cui detrahat, reperit, justus sum > conspectu < hominum. Finge om- nes de me aequalem habere sen- tentiam, et quaerere, quid detrahant, hant, et tamen invenire non posse, sed consono me ore laudare, justus sum >in conspectur < homi-

μηκέτι ἁμαρτάνειν χρηματίζειν ἀνα- μάρτητον

τὰ κατὰ τὸν Ζαχαρίαν καὶ τὴν Ἐλισάβετ. <Ἦσαν > γὰρ φησι, >δίκαιοι καὶ πορευόμενοι ἄμεμπτοι <

Ἐδύνατο δὲ γεγράθαι τό· >Ἦσαν δίκαιοι ἐν νῦν δὲ ἡ προσθήκη ἀναγκαία τοῦ ἐνώπιον > τοῦ θεοῦ < γεγράφθαι τό· ταῖς ἐντολαῖς <

Ὅταν γὰρ ἄνθρωπος μηδὲν ἔχη φαῦλον λέγειν περὶ ἐμοῦ, ἀλλὰ τὰ βλεπόμενά μου κατανοῶν ἐπαινεῖ, δίκαιός εἰμι <ἐνώπιον > ἀνθρώπων.

[*](19 ff. vgl. Ambros. in Lucam I, 18. 19 (S. 22, Iff. Schenkl))[*](3 et1 > ABEK 5 Dei] Domini CK 5/6 ambul. — 8 qvierela] ambu- lantes. In omnibus autem erant justi ambo ante Dominum, incedentes in mandatis et justificationibus Doniini sine querela De 9 quas] quia C 10 scripsit ABK 17 autem] enim B 18 erant > De 19 Dei] Domini C 20 sit aliquis] scit aliciuid K 22 Dei] Domini C sit > CDe 24 mali Dmn] male Clr > ABEK 26 repperit ADEK(immer) 27/28 omnes] homines 29 quid] cui BE 29/30 detra- hant + mihi De 31 ~ ore me BE ore] hore K 15, 14 Ἐδύν. — 27 ἀνθρ. Κε 24 ἔχει Χ 26 δικαιος — 27 ἀνθρ. > ζ)

num pluiiniorum. Verum ho- minum non est certum judicium; nesciunt enim, utrum in abscondito cordis mei aliquando peccaverim, utrum viderim mulierem ad concupiscendum eam, et adulterium mihi in corde sit natum. Ignorant homines, cum me viderint secundum vires meas eleemosynam facere, utrum propter mandatum Dei fecerim an hominum laudem favoremque quaesierim. | Difficilis res est x >in conspectu x < | Ἐνδέχεται γàρ κατὰ μὲν τὸ φαινό- justum esse, ut non ob aliam | τῶν causam quid boni facias, nisi propter ipsum bonum, et Deum tantum quaeras boni operis retri Initorem. Tale quid et Apostokis loquitur : x >quorum laus non ex hominibus, minibus, sed ex x < Beatus atque laudabiUs. Homines x <.

Οὐκ οἴδασι δὲ οἱ ἄνθρωποι τὸ κρυπτόν μου, πότε ἥμαρτον ἐμβλεψας γυναῖκα εἰς τὸ ἐπιθυμῆσαι, ὥστε λογισθῆναί μοι τὴν ἐν καρδίᾳ μοιχείαν. Ι Ναί, ἔπαινός ἐστι τέλειος τὸ εἶναι δίκαιον x > ὅτι, ὡς πρὸς αὐτὸν τὸν ἔπαινον, τοῦ θεοῦ ἔπαινός ἐστιν, ὥστε τὸν θεὸν ἀποδοῦναι τὸν ἔπαινον τῷ ἐπαινετῷ. αὐτὸς γὰρ ἐπίσταται καὶ τῶν ἀνθρώπον τὰς καρθίας μονώτατος.

Ἐνδέχεται γὰρ κατὰ μὲν τὸ φαινό μενον δίκαιτον εἶναί τινα>ἐνώτιον<τῶν ἀνθρώπων, κατὰ δὲ τὸ κρυπτὸν τῆς διανοίας μὴ εἶναι τοιοῦτον ἐμφω- λεύοντας κεκτημένον λογισμοὺς πο-

Τοιοῦτόν τι καὶ ὁ Παῦλος δηλοῖ, ὅταν λέγῃ περί τινων· ὦν ὁ ἔπαινος qui x >in conspectu x < justus est I οὐκ ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ' ἐκ τοῦ Οἱ γὰρ ἄνθρωποι

[*]( 3f. vgl. Math. 5.28 9f vgl. Math 6,2 ff. 19ff Rom. 2.29)[*](3 iitium] iteram K laudem 1112 esse justum A 3f. vgl. Matth. 5,28 9f. vgl. Mattli. 6,2ff. 1 Veium K 1/2 hominum +. Et hoc C 8 me x > A 9 meas x > C 10/11 mandata CK hominum C 13 est x > ABCEK 14 iustus K 20 Deo + est BDe Beatus] habeatur C 22 enim De x > ABCEK)[*](16,2 –12 Χ ξ 16, 6 Ναὶ—17, 10 V* 16, 6 Ναὶ–17, 10 τι 18, 8 Ἴσως—19, 3 + 19, 9 — 14U 16, 6 –18 ad(E1*) CS 16, 6 –12 k*m*LYλ 16,19 –17, 3 ὁρῶντ. + 17,8 –10 e D6 D7 D9X 13 —18 vor 2 —12 ? Kl.)[*](6 αί] Ἦσαν δέ δίκαιοι ἀμφότεροι ἐνώπιον τοῦ θεοῦ. Ναί λ Ναί x > adC SUVXY] καὶ K 2 6 ἔπαινός ἐστι τέλειος nach 7 θεοῦ adCSUVY εἶναι + δέ Α1 α1, τὸ + δὲ Aa 7 ὅτι — 10 ἐπαινετῷ nur Χ 10 αὐτὸς — 12 x > Χ 11 ἐπίσταται + μόνος Α1α1 καὶ x > ΚmA1VYa1λ 11/12 τὰς καρδ. τῶν καρδίας ἀνθρ. λ, τὰς τῶν ἀνθρ. καρδ. a, καρδίας km x > Α1α1λ] μόνος A 13 καὶ γὰρ ἑνδέχεται a κατὰ — 15 ἀνθρ.] ἐνώπιον μὲν τῶν ἀνθρ. δίκαιόν τινα φαίνεσθαι S 16 διανοίας] καρδίας dC 17 κεκτ.] ἔχοντα S ~ πονηρ. λογισμ. U 19 Τοιοῦτον] Τοιοῦτον] UV + ἀκούσῃ UV κλ x > eD6 D7 D9 UVX 19/20 ὁ — τινων κλ] τὸ ( x > UV, τῷ e) παρὰ τῷ ἀποστόλῳ eD6 D7 D9 UVX τοῦ ἀποστόλου D9) Παύλῳ λέγοντι U + ἐπ' ἄν λέγει (!) V 20 ὦν] οὖ X 21 x > e 22 ἱ — ἄνθρωποι] ἄνθρωποι δέ Κλ)

quamvis certum judicium habere videantur, tamen non possunt ad liquidum pronuntiare. Evenit quippe interdum, ut laudent eum, qui non est laudabilis, et ei detrahant, qui minime detractione dignus est. Solus Deus et in laude et in vituperatione justus est judex. Unde digne et nunc additur ij in laude justorum: x > erant justi ambo in conspectu x < Ad tale quid et Salomon nos in Proverbiis cohortatur, dicens: x >provide bona in conspectu Dei et x <. Sequitur Zachariae et Ehsabeth aha laudatio: >ambulantes in omnibus mandatis et justificationibus x <. Quando bene et recte de ahquibus judicamus, x >in justificationibus x < gradimur; quando hoc aut

οὐκ οἴδασι κατ’ ἀξίαν ἐπαινεῖν, Ι πρὸς τὸ φαινόμενον μόνον ὁρῶντες, ἀγνοοῦντες δὲ τὰ κεκρυμμένα, παρ’ οἶς Πρὸ τῆς ἀπλανοῦς ἡ πεπλανημένη δόξα πολλάκις εὐημερεῖ, καὶ ἑτέρως μέν αὐτοί, ἑτέρως δέ τὸ θεῖον τοὺς βίους | Μόνος δέ ὁ θεὸς οἶδεν ἀξίως καὶ ἐπαινέσαι τὸν ἐπαινετὸν καὶ τοῦ ψεκτοῦ τὴν κρίσιν ἀξίως ποιῆσαι, Ι ἐπειδὴ βλέπει ἐν τῷ x < καὶ οὐ μόνον τὰς πράξεις, ἀλλὰ καὶ τοὺς λογισμούς· γυμνὴ γὰρ αὐτῷ τῶν πραγμάτων ἡ φύοις θεωρεῖται καὶ ὁ σκοπὸς κατανοεῖται. Ι Ἀναγκαίως πρόσκειται τό· ἦσαν δίκαιοι ἐνώπιον τοῦ θεοῦ καὶ ὁ Σολομῶν.

προνοοῦ x < λέγων, ἐνώπιον κυρίου καὶ x < Ἴδωμεν δέ τῶν μακρίων τούτων τὸν ἔπαινον· x > ἐν ταῖς ἐντολαῖς φησί, καὶ δικατώμασι τοῦ x <. Ὅταν μέν κρίνωμεν περὶ τῶν ἑτέρων καλῶς, x > δικαιώμασι x < πορευόμεθα, [*](11 Matth. 6, 4 19f. Prov. 3, 4) [*](15 laudem K 16 Dei] Domini C Ad x > De 18 hortatur C dicens + fili De 19 Dei et x > A bene B 26 aut] vel ABE) [*](17 nos x > De 24 ~ recte et 17, 15 Ἀναγκ.– 19, 3 γίνηται + 19,9 –12 Χξ 17, 7 + 16,13 –12 λ 17,8 –15 + 16,22 –) [*](1 οἴδασι κοτ’ ἀξίαν ἐπαινεῖν κUVXλ ἐπαινέσαι Κλ)] ἀξίως ἐπαινοῦσι eD6 D7 D9 2/3 πρὸς — ὁρ.] τὸ φαινόμενον (+ μόνον D7 D9 E3) βλέποντες e πρὸς] ἅτε δὴ πρὸς λ 3 μόνον x > κUYλ 3/4 ἀγν. — κεκρ. κVYλ x > eD6 D7 D9 X 4 Παρ’ — 7 δοκιμ. κλ x > eD6 D7 D9 UVXY 8 Μόνος δέ ὁ UX] ὁ δὲ eD6 D7 D9, ὃς μόνος κλ ὁ θεὸς x > κλ οἶδεν — 10 ποιῆσαι κUXλ] καὶ τοῦ ψεκτοῦ τὴν κρίσιν καὶ τοῦ ἐπαινετοῦ τὸν ἔπαινον ἀξίως ποιεῖ eD6 D7 D9 9 καὶ 1 x > λ ~ τὸν ἐπασινετὸν ἐπαινέσαι Χ ἐπαινετὸν] ἐπαινούμενον U, ἔπαινον Y 15 x > ἀναγκαίως Kr. 17 προσκαλεῖται Χξ 25 x > Ha. Kr. x > X Origenes IX. 2)

illud facimus, x <in x > illius ambulamus. Unde puto et sanctum Lucam, volentem eos praedicare laude perfecta, dixisse: x >erant justi ambo, ambulantes in omnibus mandatis et justificationibus x < Dicat mihi quispiam: si laus ista peiiecta est, quid sibi vult hoc, quod dicitur: x >sine x < ? Sufficiebat enim dicere: x >ambulantes in omnibus viis et justificationibus x < nisi posset fieri, ut ambulet quis in omnibus mandatis Dei, et tamen x >sine x < non ambulet. Et quomodo potest evenire, ut x >in omnibus mandatis et justificationibus x < ambulans sub quercla sit ? Cui breviter dicam: nisi hoc ita esset, nunquam in aho loco nosceremus scriptum

ὅταν δὲ ποιῶμεν τάδε ἤ τάδε, x > ἐντολαῖς x < πορευόμεθα. Μήποτε οὖν ταύτην τὴν διαφορὰν ἐπιστάμενος ὁ Λουκπᾶς, ὡς κατ' τούτους βιοῦντας, τὸν ἔπαινον τοῦτον ἀπέδωκεν. πορευόμενοι ἐν πάσαις ταῖς ἐντολαῖς καὶ δικαιώμασι τοῦ γυρίου x < . Ἴσως ἐρεῖ τις· διὰ τί πρόσκειται τούτοις τό· x >

Ἤρκει γὰρ αὐτοῖς πορεύεσθαι ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς τοῦ θεοῦ καὶ x < εἰ μὴ ἄρα ἔστιν ποοεύεσθαι ἐν πάσαις ταῖς ἐντολαῖς καὶ x < οὑκ x > δέ.

Πῶς τοίνυν φησίν, x > ἔστι πορεύεσθαι ἐν πάσαις ταῖς x < οὐκ x > δέ; Φημὶ δὲ οὖν πρὸς αὐτόν, ὅτι, εἰ μὴ ἦν τοῦτο, οὐκ [*](3 eos] eo C 4 lauclem perfectam C 13 possit ΑΚ 14 > B 16 quomodo > C] cui B, quod E 17 ut + quis C) [*](18 Dei] Domini BC 19 sub] sine B breviter] preter C 21 nosceremus x > ABEK] cognosceremus C 18, 8 Ἴσως– 19, 3 γίνηται τι 19, 9 — 14 e(E1*) Ξ*λ Ε3 m. Zusatz). 18, 6 πορ.–16 dY 18, 8 —19, 8 D6 D7 D9 18, 8 –16 + 19, 9 –14 aS) [*](1 > Ha. Kr. x > Χ, ἐν ταῖς ξ 6 πορ. — 8 ἄμ. nur Y 8 Ἴσως — D x > dk CSXYA 9 διὰ τί] καλῶς δὲ Χ, τίνος χάριν κλ, τίνος δὲ ἔνεκεν a, x >dCSY πρόσκ. + δὲ D6 S τούτοις τι καὶ D6 τούτοις dCSY x > κXλ] ἐντολαῖς κοὶ τοῖς δικαιώμασιν τοῦ x > A) κυρίου a τό· ἄμεμπτοι κVYl] τὸ ἄμεμπτον adCSX, τὸ ἀμέμπτως Χ 11 Ἤρκει — 13 δικαιώμ. x > adkCSXλ αὐτοῖς + τὸ Υ 12 ὁδοῖς — 13 δικαιώμ.] ἐντολαῖς καὶ δικαιώμασι κυρίου 13 εἰ μὴ ἄρα x > dCX] διότι κλ, ἐπειδὴ S εἰ — 16 δέ x > αΥ ἔστιν + γὰρ dCX, + καὶ κλ 14 πάσαις x > Χ ~ ἐν π. τ. ἐντολ. πορ. κλ 15 καὶ δικαιώμασιν nur Χ οὐκ ἀμέμπτως δέ dSUV] μὴ ἀμ. δέ Χ, κοὶ μὴ ἀμέμπτους εἶναι κλ 17 Πῶς — 19 δέ nur V x > ἔστι πορεύεσθαι Κr.] ἐπιπορεύεσθαι V 19 Φημὶ — p. 19, 3 γίνηται x > aS 19 Φημὶ — 20 ὄτι x > 19/20 Φημὶ —τοῦτο x > D6 D7 D9 20 αὐτόν] ἐαυτόν U μὴ + γὰρ κλ] γὰρ Χ οὐ + γαρ D6 D7 D9)

referri: x >juste id, quod justiim est, x < Msi enim esset justum aliquid, quod non juste sequeremur, nequaquam nobis praecieretur, ut juste id, quod justum tum est, sequeremur. Quando enim facimus mandatum Dei et in conscientia nostra vanae gloriae sorde respergimur, ut placeamus hominibus, aut alia, quaecunque non placet Deo, boni operis causa praecedit, quamvis faciamus praeceptum Dei, tamen et injuste id, quod justum est, sequimur. Difficile ergo est, am- bulare x >in omnibus mandatis et justificationibus Domini sine x < secundum testimonium et laudem Dei in Christo Jesu, quae reddenda est in die judicii ab eo, cui x >omnes nos mani-

ἂν ἐλέγετο· x > τὸ δίκαιον x < ἐπεὶ καὶ τὸ καλὸν οὐ καλόν, ὅταν μὴ καλῶς γίνηται. Ἐκεῖνος δὲ x > ποιεῖ ὁ μηδενὶ ποιῶν πρὸς ἐπίδειξιν, τὴν τῶν ἀνθρώπων θηρώμενος δόξαν, ἀλλὰ πρὸς τὸ ἔν μόνον βλέπων καὶ Πρὸς αὐτὸ τὸν σκοπὸν ἰθύνων. |

Ἐπὰν γὰρ ποιῶμεν τὰς ἐντολάς, ὥστε ἐν τῷ συνειδότι ῥύπον κενοδοξίας ἢ ἀνθρωπαρεσκείας ἢ ἑτέρου τινος τοιουτου εχειν, κἂν δοκῶμεν ποιεῖν τὴν ἐντολήν, οὐκ illud x > non facimus | x > ποιοῦμεν

Ἔργον οὖν ἐστιν πορεύεσθαι x > ταῖς ἐντολαῖς καὶ δικαιώμασι τοῦ κυρίου x < κατ' ἔπαινον ἀποδοθησόμενον ὑπὸ τοῦ θεοῦ ἐν τῷ θείῳ δικαστηρίῳ.

[*](1f. Deut. 16, 20; vgl. Orig. in Joh. XXVIII. 13 (S. 405, 1 ff. Preuschen), Ambros. in Lucam I, 18 (S. 23, 5ff. Schenkl) 6ff. vgl. Matth. 6, 2 9ff. vgl. 1 Kor. 4,5 22ff. 2 Kor. 510)[*](1 referretur K 2 ~ justum esset Clr 3 ahquod B non juste] injuste K 4/5 reciperetur K 9 sordes respergimus BDKe utj et ut A 10 aut — quaecunque x > A] aut aHcui pio B, aut aHquapiam E (richtig ?), aHquapiam K 11 non — Deo x > AK] non placent Deo Dmn (placens n), non placent E, non placemus B 11 boni — 12 praecedit x > ABEK 12 quamvis x > ABEK 13 facimus AK tamen] tantum K 14 fa- ciamus E 16 ergo x > ABEK Ergo hoc diff. est C 21 quae + laus De)[*](19, 9— 14C 19,9 κ τ λ. D6 and. Text 19, 9— 14 + 19,1 δικαίως — 2 διώξῃ Y 1 δικαίως] δίκαιος U, εἴρηται γάρ. δικαίως Y 2 διώξῃ V] διώξει U, διώξεις ekD6D7D9LXλ 2 ἐπεὶ — 3 γίνηται nur κλ 4 μηδενὶ D6] μηδέν 5 τὴν — 8 ἰθύνων x > D7 D9 9 Ἐπὰν] ἀλλ' ἐστὶ εἰπεῖν ὅτι ἐπὰν Y Ἐπὰν — ἐντολάς x > aS γὰρ C] οὖν aekLSUVXYλ 10 ὥστε] οὖτοι δὲ S, ἐπειδήπερ ὥστε + μὴ ekCUVXY ῥύπον + εἶναι κλ 11 ἢ ἀνθρωπαρεσκείας x > Χ 11/12 ἑτέρου — τοιούτου] τοιούτου] ἕτερόν τι φαῦλον S, τινὸς ἄλλου Χ, ἑτέρου τοιούτου 1 12 ἔχειν eCX] οὐκ εἶχον aS, x > κUVYλ 13/14 x > aS] τότε x > eCVY) ποιοῦμεν τὰς ἐντολὰς ἀμέμπτως ekCUVYλ + 1 δικαίως κτλ.Υ 14 ἀμέμπτως + ἴσως δὲ ἄμεμπτοι ἦσαν, ἐπεὶ καὶ δίκαιοι ἐνώπιον τοῦ θεοῦ Κ3 19)

festari oportet ante tribunal ejus, ut recipiat unusquisque, quae per corpus gessit, sive bona, sive x < x >Omnes enim stabimus ante tribunal Dek, ut recipiamus, quod meremur in Christo Jesu : cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.