Homiliae In Lucam
Origen
Origenes. Origenes Werke, Vol 9. Rauer, Max, editor. Leipzig: Hinrichs, 1930.
Quaerebant Maria et veniebant, quaerebant Quaesierunt > in templo < magistros, et > in medio magistri fuerint, ibi > in tantum magister sedeat Profuit Jesus magistris
[*](14– 16 Luk. 2. 49– 51)[*](1 Ex] et E 2 manante E manant fonte doctrinae B 7 inter- rogantibus BC 12 Explicit omelia XVIIII. AC 13 IncipitXX. de . . . AC 14 quoniam > A] est quod e ~ me quaereb. B 15 conservat ~ Mar. conserv. AC Maria x > BE verba + haec A 17 Quaerebat ABE inveniebat B 18 quaerebant > De 19 et — templo2 > De x > CDe 22 tantum] tamen CDe nunquam] non C 130, 3 — 9 dCS (8 καλῶς—9 ört zu Hom. XX?))[*](1 με + οὐ συνῆκον δὲ τὸ ῥῆμα οἱ περὶ τὴν ἁγίαν θεοτόκον, ὁ ἐλάλησεν αὐτοῖς ὁ κύριος, ἐπειδὴ οὐκ ἦν ἀνθρωπίνης διανοίας τὸ οὕτω λεπτὸν συνιδεῖν μυστήριον aLS οἱ — > S | ἁγίαν > a(ggb) | ἀνθρωπ. + τῆς α] 2 με + κοὶ συνῆκαν τὸ ῥῆμα 8 ἐλάλησεν αὐτοῖς Κ3 3 πρέπον S δὲ + ἐν d ὅτε] τὸ μὴ διδάσκειν S 3/4 ἐν μέσῳ τῶν διδασκάλων S 4 μέσῳ + ὁ d 4 Ἰησοῦς — 5 μέν > S 5 μέν > d ἤκ — ἐπηρ.] ἀκούειν S 6 ὅπερ — 8 προπετ. > dC 8 καλῶς — 9 ἐπαπορ. >)docuit > in medio < eorum loquens, et quodammodo concitabat eos ad quaerenda, quae ignorabant, et investiganda, quae usque ad id locorum, utrum scirent an ignorarent, nosse non poterant.
Invenitur ergo Jesus > magistrorum < et inventus dicit quaesitoribus suis : > Quid quoniam quaerebatis me ? Nesciebatis, quia in patris mei oportet me esse ? < Primum simpliciter sentientes armemur adversus impios haereticos, qui dicunt non esse Conditorem patrem Christi Jesu neque Deum legis et prophetarum. Ecce pater Christi Deus temph asseritur. ErubescantValentiniani audientes Jesum dicentem: > in patris mei oportet me esse < Erubescant omnes haeretici, qui evangelium recipiunt secundum Lucam et, quae in eo sunt scripta, contemnunt. Haec, ut dixi, sint intellecta simphcius. Quoniam vero infertur: > ipsi autem non
intellexerunt sermonem < sensum scripturae dihgentius ventilemus. [καλῶς διεγείρων σεις] επαπορή-
> Οὐκ ᾔδειτε, ὅτι ἐν τοῖς τοῦ πατός μου μου εἶναί με; < Ὡς πρὸς τὸ ῥητόν, ὁπλισώμεθα κατὰ τῶν ἀθέων αἱρέσεων λεγουσῶν, ὅτι οὐχ ὁ Δημιουργὸς πατὴρ Ἰησοῦ Χριστοῦ οὐδὲ ὁ θεὸς τοῦ νόμου, οὐδὲ ὁ θεὸς τοῦ ναοῦ οὗτός ἐστιν ὁ πατὴρ τοῦ Χριστοῦ. Τῆς γὰρ φωνῆς αὐτοῦ ἀκούοντες οἱ ἀπὸ Οὐαλεντίνου αἰδείσθωσν λέγοντος· λέγοντος· τοῖς τοῦ πατρός μου δεῖ εἶναί με <, εἰ προσίενται τὸ ῥητόν.
[*](3 quae — 4 investig. > De 6 ignorent D poterat B 7 < CDe CDe 9 quoniam > AC] est quia De 10 ~ me 11 quia] quoniam B 11 in — mei] in his quae patris mei sunt Ae (~e) 13 adversum B 15 > ABr ~ Jesu Christi C 16 legis + sedDe et] nec e 17 patri B Christi > CDEe Dei Deo B templo B 18 asseritur] adscribitur AB, adscribetur E Valentiani E 19 dicentem > E] inquientem e 19/20 in mei] in his quae patris mei sunt AB < D äter ügt) e] 20 ~ oportet B 21/22 evang. + non C 22 recip. — Lucam] sec. Luc. non recip. B 24 simpl.] ut (!) C Quoniam] quem B 25 diligenter C ventilemus, utrum n)[*](131, 2– 3 Schlufi des vorhergeh. Schohom 131, 10 –21 e ελ Κυρίλλου καὶ Ὠριγ.) –11 με > λ 10 ᾔδειτε] οἴδατε V 11 μου δεῖ V] ἔδει e ε — 21 ῥητόν] Ἐνταῦτα οἱ ἀπὸ Οὐαλεντίνου ἀκούοντες, ὅτι θεοῦ ἦν ὁ ναὸς καὶ ἦν ἐν ἰδίοις ὁ Χριστός, ὁ καὶ πάλαι διὰ τοῦ νόμου γραφόμενος, καὶ ὡς ἐν σκιαῖς καὶ τύποις μορφούμενος, αἰδείσθωσιν λέγοντες, ὅτι οὐχ ὁ δημιουργὸς οὐδὲ Ζ. 15) — Χριστοὺ Ζ 1 7) kmL λ τὸ > ε 14 Χριστοῦ > V 20 μου > 9)Sic erant stulti et insipientes, ut nescirent, quid diceret, quia hoc, quod ait: > in patris mei me esse oportet < significaret > in templo < an aliud quiddam altius significet, et quod magis aedificet audientes. Unusquisque nostrum si bonus fuerit atque perfectus, possessio Dei Patris est. Generaliter igitur de omnibus Salvator docuit, quod non debeat esse alibi nisi in his, qui patris sunt. Si quis vestrum Dei Patris est, habet in medio sui Jesum. Credamus quippe dicenti: > quoniam in patris mei me oportet esse <. Et magis rationabile atque vivens et verum tempkmi Dei hoc esse suspicor, quam illud, quod typice terreno opere con- structum est. Unde in illo templo ut typice fuit, uit, ita recessit et typice. > Egressus est < enim > de templo < terreno dicens : > ecce, relinquetur vobis domus vestra deserta < et relinquens illam domum venit ad possessionem Dei Patris, ecclesias in toto orbe dispersas, et dicit: > in patris mei me oportet esse < Tunc ergo > non intellexerunt verbum, quod locutus est eis < Simul et illud attendite, quod, quamdiu in possessione patris
Ἆρα γὰρ οὕτως ἦσαν ἀσύνετοι, ὡς μὴ συνιέναι, ὅτι ἔλεγεν· > ἐν τοῖς τοῦ πατρός μου δεῖεἶναί με < ἀντὶ τοῦ· ἐν τῷ ναῷ; Ἢ μήποτέ τι μυστήριον αἰνίττεται· εἴ τις ὑμῶν τοῦ πατρός ἐστιν, ἔχει τὸν Χριστὸν εν εαυτῳ;
Μᾶλλον γὰρ τοῦ πατρὸς ὁρῶ ἔμψυχον ναόν, τὸν καλόν τε καὶ ἀγαθόν, ἢ τὸν ναὸν ἐκεῖνον· x < γὰρ > ἀπὸ τοῦ ναοῦ < ἐκείνου εἰπών· > ἀθίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν(, καὶ ἀπῆλθεν ἐπὶ τὸν ναὸν τοῦ πατρός, τὰς ἐκκλησίας τὰς πανταχοῦ.
[*](18f. Matth. 24, 1 19f. Matth. 23, 38 22 f. vgl. 1 Kor. 4, 17)[*](1 Sic] si Dhnr 2 dicerent E quia] quoniam B, quid C hoc + esset C 3 ait] dixit C 3, 13, 24 in mei] in his quae patris mei sunt Ae ˜ e) 3 mei > D 3/4 ˜ oportet me esse AC 4 utrum signif. 5 An C quoddam BE significat BCE 7 Unusqu. + enim B 9 ˜ est Dei patris C 9 Et generaliter C General. — 12 est x > De 10 edocuit C 11 esse > C aUbi esse A qui] quae ABC patris + ejus 12 est + et De Credimus BC 13~oportet me A Et > 14 Dei > C suspicor] susceperixnt C 16 Unde + sicut C in De 17 ut > C 17/18 ˜ et typ. rec. C 19 ecce > A 21 illam De 22 Patris + ad De Patris + scilicet A 24 mei > D ~ oportet me A 25 eis] illis B 26 in + divina)[*](132, –22, e (E1 τοῦ αὐτοῦ) V ἄλλως) ε 132, 1 inc. Ξ 2 συνιέναι τι μέ E 3 μου δεῖ εἶναί με nur V 17 τε > V 21 ἀπῆλθεν e] ἦλθεν V ναὸν > E1V, τὸν τὸν >)sui fuit, sursum erat. Et quia necdum plenam fidem Joseph et Maria habebant, propterea sursum cum eo permanere non pote- rant, sed dicitur descendisse cum eis. Crebro Jesus descendit cum discipuhs suis, nec semper versatur in monte nec absque fine subhmia tenet. In monte cum Petro est, cum Jacobo, cum Joanne, et rursum in aho loco cum ceteris discipuhs. Porro quia non valebant hi, qui variis aegrotationibus laborabant, in montem conscendere, idcirco > descendit et venit < ad eos, qui deorsum erant. Nunc quoque scribitur: > descendit cum eis et venit Nazareth et subjiciebatur eis <. Discamus, fihi, subjecti esse parentibus nostris: major minori subjicitur, qui, quia majorem Joseph videbat aetate, propterea eum parentis honore coluit, omnibus fihis exemplum tribuens, ut subjiciantur patribus et, si patres non fuerint, subjiciantur his, qui patrum aetatem habent . Quid loquor de parentibus et fihis ? Si Jesus Fihus Dei subjicitur Joseph et Mariae, ego non subjiciar epi- scopo, qui mihi a Deo constitutus est pater ? Non subjiciar pres- bytero, qui mihi Domini dignatione praepositus est ? Puto, quod inteUegebat Joseph, quia major se erat Jesus, qui subjiciebatur sibi, et sciens majorem esse subjectum trepidus moderabatur im-
Παράδειμγα διδοὺς πᾶσιν υἱοῖς, ἵνα τιμῶσι τοὺς γονεῖς, μὴ μόνον τοὺς φύσει, ἀλλὰ καὶ τοὺς θέσει, καὶ ποιῶσιν, ὅσα ἐπιτάσσουσι πλὴν ἐκείνων, ὅσα εἰς θεοσέβειαν βλάπτει· διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ἔμεινεν ἐν τῷ ναῷ ἴνα προτιμήσῃ τὴν θεοσέβειαν καὶ τὸν ἀληθῆ πατέρα αὐτοῦ καὶ θεὸν τῶν κατὰ σάρκα συγγενῶν.
[*](5f. vgl. Liik. 9, 28 Par. 6ff. vgl. Matth. 5, 1; 8, 1)[*](1 sui > C Et > r 2 habebat B sursum] manere De 4 nec2 — 5 tenet > A nec2 + ferme B moratur C fine — 5 tenet] sublimitate BE, + sed B, + nec E 7 valeb.] habebant C monte CE 9 venit + in E 10 Dicamus fihis E 11 maior + enim In qui] quid C, quod D, nam e ~ Jos. maior. C 12 aetatem E eum -f lacob C parentis > A 14 tribuens] bens B 15 patribus] parentibus De et konj.] Quod alle Hss. patres + iis e 16 fuervmt E his] iis r 17 aetat.] honorem C ˜ habent aetat. B habeant C 18 parent.] patribus B > 20 Ego 21 constit.] ordinatus De 23 ˜ dign. Dom. A 24 qui] quod e)[*](133, 13 –21 dCW 133, 13 –16 ἐπιτάσσ. λ 13 Παράδ.]. Διὰ τοῦτο δὲ ἦν ὑποτασσόμενος αὐτοῖς, παράδ. λ πᾶσι + τοῖς λ 14 τοὺς + ἑαυτῶν λ τοὺς — 16 ἐπιτάσσ.] καὶ ὑποτάσσωντοι τοῖς γονεῦσι S γονεῖς] πατέρας 16 ποιῶσιν — ἐπιτάσσ.] ὑποτάσσων. ται αὐτοῖς siV , ὑποτάσσονται αὐτοῖς Χ, ὑποτάσσεσθαι αὐτοῖς β 13 — 16 ἐπιτάσσ.] Τοῦτο ποιήσας ἐδίδαξεν ἡμᾶς τιμᾶν τοὺς γονεῖς καὶ ποιεῖν ὅσα ἡμῖν ἐπιτάττουσι dC 14 μὴ— 15 > a SV λ 16 πλὴν—21 > aSVA 20 ἀπληθινὸν)perium. Videat ergo unusquisque, quod saepe melioribus prae- positus sit inferior et nonnunquam accidat, ut ille, qui sub- jectus est, melior sit eo, qui sibi videtur esse praepositus. Quod cum intellexerit dignitate sublimior, non elevabitur superbia ex eo, quod major est, sed sciet ita sibi meliorem esse subjectum, quomodo et Jesus subjectus fuit Joseph. Deinde sequitur: > Maria autem conservabat omnia verba haec in corde suo < Plus aUquid quam de homine suspicabatur ; unde et > custodiebat omnia verba ejus in corde suo <, non quasi pueri, qui duodecim esset annorum, sed ejus, qui de Spiritu sancto conceptus fuerat, quem videbat > proficere sapientia et gratia apud Deum et homines < Jesus > proficiebat sapientia < et sapientior per singulas videbatur aetates. Nunquid sapiens non erat, ut sapientior fieret ? An
| Οὐχ ὡς παιδίου ἤκουε δωδεκαετοῦς, ἀλλ᾿ ἐτήρει τὰ x < ὡς τελείου, ὅσα ὁ ἄγγελος εἶπε πρὸς αὐτήν, ὅσα οἱ ποιμένες, ὅσα ὁ Συμεὼν καὶ ἡ Ἄννα καὶ ὅσα νῦν αὐτὸς πρὸς αὐτούς· > <οὖν > πάντα < θησαυρὸν ὡς τῶν πραγμάτων ἐπιστήμων· οὐδὲν οὐδὲν ὡς ἔτυχεν ἢ λαλούμενον ἢ γινόμενον ἐδέχετο, ἀλλ᾿ εἶχε πάντα ἐν ἑαυτῇ, τὰ μέν νοοῦσα, τὰ δέ περιεργαζομένη, εἰδυῖα, ὅτι
[*](15f. Luk. 2, 52)[*](1 quod] quo D saepe] sibi C 3 melior] major ABE eo] eis B, illo C qui sibi] quibus BE esse praepos.] subpositus B ˜ praep. esse vid. A 4 cum] quicimque C dignitate > 5 major — sed] majorem et B sciet ita] scientia BE esse] habet B ita > A majoremA 7 observabat AD 9 suspicatur A 10 unde] Inde AE 11 ejus > B 12 duod.] quindecim C 13 ejus > B + autem A et x > De)[*](134, –135, 2 dCW (+ καὶ Ἰησοῦς προέκοπτε κτλ W) 134, –12 τελείου V 134, –16 ἐπιστ. aLS –12 τελείου nach αὐτούς (+ Zusatz) a –12 τελείου x > S —12 τελείου nach 16 ἐπιστήμων dC 10 Οὐχ — 12 τελείου] οὐ γὰρ ὡς δωδεκαετοῦς παιδίου ἤκουεν, ἀλλ᾿ ὡς τελείου ἐτήρει πάντα τὰ ῥήματα αὐτοῦ dC 10 Οὐχ] οὐδὲ γὰρ a, οὐ γὰρ B ἤκουεν a] ἤκουσε aL 12 ὅσα — 15 αὐτούς x > dC 12/13 πρὸς αὐτήν > a 13 ὁ > β 14 καὶ] ὅσα S 15 αὐτούς + γὰρ καὶ μὴ τελείως ἔγνωσαν τὰ εἰρημένα παρ’ αὐτοῦ, πλὴν συνῆκεν ἡ παναγία θεοτόκος, ὅτι θεῖα ὑπῆρχε καὶ ὑπὲρ ἄνθρωπον. a πλὴν + τέως τοῦτο A | παναγία > A | ὑπῆρχε] ὑπῆρχον αβ, ἦν BL | καὶ] μὲν B | ἄνδρωπον] αὐτῶν αὐτοὺς BL, ἀνθρώπων α1] ἐτήρει — 16 θησ.] ἡ οὖν Μαρία ὡς θησαυροῦς θησαυρὸς CD5) ἐτήρει πάντα dC ἐτήρει — 16 ἐπιστήμων vor 12 ὅσα aLS: διετήρει δὲ ἡ μήτηρ αὐτοῦ ἡ παναγία παρθένος καὶ θεοτόκος ποῖα ῤήματα ab διετήρει πάντα τὰ ῥήματα ταῦτα L, ἡ δὲ θεοτόκος διετήρει τὰ ῥήματά φησιν ποῖα; A, ποῖα δὲ ῥήματα συνετήρει ἡ παρθένος ἢ S 17 οὐδὲν γὰρ] καὶ οὐδὲν CD5 οὐδὲν — ἔτυχεν] καὶ ὡς ἔτυχεν οὐδὲν d 19 ἑαυτῇ] αὐτῇ d 20 περιεργ.] οὐ περιργάζουσα dC)quoniam > evacuaverat se, formam serviaccipiens < id, quod amiserat, | resumebat et replebatur virtutibus, quas paulo ante assumpto corpore visus fuerat relinquere ? > Proficiebat < ergo non solum > sapientia, sed > eatate <. Est et aetatis profectus. Duae in scripturis feruntur aetates, altera corporis. quae non est in potestate nostra, sed in lege naturae; altera animae, quae proprie in nobis sita est, juxta quam, si volumus, cotidie crescimus et ad summitatem ejus venimus, x >ut non simus ultra parvuli et fluctuantes et qui circumferamur omrti vento doctrinae <, sed esse > parvuli < desidestrucxi incipiamus esse > viri < atque dicamus : > quando factus sum vir, destruxi ea, quae erant parvuli < Hujus, ut dixi, aetatis qui incrementum habet animae, in nostra est potestate. Si autem hoc non sufficit testimonium, etiam ahud de Paulo sumamus exemplum : > donec x <, perveniamus <, inquit, > omnes in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis corporis Christi <. In nobis ergo est, ut > ad mensuram perveniamus aetatis corporis Christi < et, si in nobis est, omni labore nitamur deponere parvulum et destruere illum et ad aetates rehquas pervenire, ut nos quoque audire possimus: > tu autem ibis ad patres tuos cum pace, nutritus in senectute bona <, utique spiritali, quae est vere senectus bona, canescens et ad finem usque perveniens in Christo Jesu: cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.
μένον ἔσται καιρός, καθ᾿ ὃν τὸ κεδρυμ- μένον ἐν αὐτῷ φανερωθήσεται.|
> Ἡλικίᾳ] δέ οὐ τῇ σώματος, ἐν ᾖ προέκοΠτεν οὐκ ἐφ’ ἡμῖν οὔσῃ, ἀλλ᾿ ἐπὶ τῇ φύσει· τῇ δέ ψυχῆς, ἥτις ἐφ’ ἡμῖν, ἥν ἐνίσχυεν ὁ καταργήσας τὰ τοῦ x <.
[*](1f. lat. Phil. 2,1; 1f. gr. vgl. Mark. 4, 22 12 f. gr. 16 f. 1 Kor. 13, 11 13 ff. Ephes. 4, 14 20 f. Ephes. 4, 13 25 f. Gen. 15, 15)[*](1 evacuavit A se + forma Dei B 5 reliquisse A 6 sed + et C Est > B et > De profectibus B 7 altera] aha B, una A 8 ιin 13 ejus x > BDe 14 et1 > De De 16 atque] et A quando + autem 17 ea > A aetatis + qui A 18 qui > A habeat A, est > E 19 hoc > De aHud] illud B 20 22 Christi + Jesu AB (~ B) aetat. + et BCE Et C 24 aetatis rehquias B (aetatis rehquas E) 25 cum — nutrit. > C 26 senecta1 27 et > C ad] in e pervenias C 28 gloria > B gloria + et imper. > C Explicit omelia XX. (Hom. XVIII) 122, 14— 19 + 135, 8– 13 C)[*](2 αὐτῷ] αὐτῇ dC 11 ψυχῇ C)