Homiliae In Lucam

Et erant pater illius et mater admirantes super his, quae dicebantur de eo ortu Jesu dicta scriptaque sunt de eo, et tunc scire poterimus singula quaeque digna esse miraculo. Quamobrem mirabatur et pater [*](11 vgl. inNum. Hom. 11 (S. 83, 21 Baehrens): mens vidensDeum; in Gen. Hom. 15, 3 (S. 130, 1 Baehrens); Wutz, Onom. sacra 745 16 – 18 Luk. 2 33. 34) [*](15 Incipit omelia XVI. de . . . AC (omelia > A) 15 — 20 eo > Ο 16 ejus > C ammirantes AB mirantes CDe 17 eo] illo C ad + eum D 18 iste] hic B et + in C et resurrect. > A 19 — 20 eo > A 19 erat B, erat c D mirantes C 21 ortu + Domini B et scripta A tunc] nunc e 22 miratur Ο et > C) [*](106, 4 – 7 P τοῦ αὐτοῦ Orig.) Q * 106, 8 – 14 P τοῦ οὐτοῦ: Orig.) Q*) [*](1 ὃ ἡτοίμ. > Q 1 οὐ — 2 πρόκωπον > Q 1 4 δέ] γάρ d Χριστός] διὰ τι φῶς PQQ 1 ἐπειδὴ — 5 διδασκ.] τῶν ἐσκοτισμένων τῇ διανοίᾳ d 5 ἐσκοτισμ. > PQQ 1 ἤμελλεν — διδασκ.] ἐν σκότει ὑπῆρχον καὶ δι’ αὐτοῦ ἐφωτίζετο PQQ 1 νῦν — 7 πίστεως > PQ 1] καὶ + 2 Zeilen verwischt Q (mit ἐφωτίζετο schlielBt P) νῦν — 7 τὴν] εἰσεδέξατο γὰρ τὸν φωτισμὸν τοῦ εὐαγγελίου d 8 Καὶ — Ἰσρ. > PQQ 1 ὧδε — 11 θεόν > dC 9 δὲ > Q 10 εἶ τις — 11 Ἰσραηλίτης > Q 1 οἶδεν 2 PQ] ἴδε Q 1 11 γὰρ Q 1] de PQ 12 τὸ — πι στεῦσαι] ὁ Χριστός· τὸ εἰς αὐτὸν πιστεπυσαι d 13 δόξα — προσδοκ. > d γὰρ + ἦν Q προσδοκούντων C ἀπάντησις C] ἀπαντὴ PQ, ἀπαρχὴ Q 1 13/14 τῶν προσδοκουμένων C)

— sic enim appellatus est et Josepli, quia nutricius fuit — , mirabatur et mater super omnibus, >quae dicebantur de eo <. ergo sunt, quae de parvulo Jesu fama disperserat ? Pastores erant in regione illa, vigilantes et observantes custodias noctis super gregem suum. < Venit angelus sub ipsa hora nativitatis Jesu et ad eos : Annuntio Annuntio vobis gaudium magnum : ite et invenietis in- fantem involutum pannis et positum in . Necdum angelus verba finierat, et ecce > multitudo caelestis exercitus < laudare coepit et benedicere Deum. Cum hoc pastores trepidi perspexissent et angelus recessisset ab eis, dixerunt ad se invicem : Eamus Bethleem et videamus factum, quod Dominus ostendit nobis < . Venerunt et invenerunt parvulum. Tam iUi quam parentes super haec, quae facta fuerant, mirabantur. Et de Simeone scribitur, quod rumorem auxerit et miraculi vel magna pars fuerit. Tenuit enim puerum in brachiis suis et ait: >Nunc Domine, servum tuum in pace, secundum verbum tuum, quia viderunt oculi mei salutare tuum < . Fastigium et, ut ita dicam, culmen super his, quae jactabantur de Jesu et pater et mater ilUus mirabantur, sermo Simeonis fuit. Non enim suffecit ei tenere parvulum et ea, quae de semetipso scripta sunt, pro- loqui, sed >benedixit < patri illius et matri, et de ipso quoque infante dicens : Ecce, hic positus est in ruinam et resurrectionem multorum in Israhel, et in signuni, cui contradicetur. Tuam quoque ipsius animam pertransibit gladius, ut revelentur

Ἐπὶ ποίοις δὲ λαλουμένοις περὶ α'υτο[υ < ἐθαύμαζον Ἰωσὴφ καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ; Ἐπὶ τοῖς ὑπὸ τῶν ποι- μένων, ὑφ’ ὧν ἡ φήμη διέτρεχεν, ὅτι ὁ Χριστὸς γεγέννηται, <κα]ι > ὑπὸ Συμεῶνος ἀπ’ αὐτῷ τῷ εἰπεῖν· νῦν ἀπολύεις , ὃ ἦν ἡ κορωνὶς τῶν λαλου- μένων περὶ αὐτοῦ.

Ἐἰς π·ατέρα δὲ τὸν Ἰωσὴφ θαυ- <μαστῶς τίθησι, οὐ πατέρα > τοῦτο εἰπ > ών, φητεύει περὶ τοῦ παιδίου, εὐλογήσας τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα, καὶ φησιν· Ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶ- σιν καὶ ἀνάστασιν < .

[*](4– 16 vgl. Luk. 2, – 18 1 et > ADe quiaj qvii C 4 super] supra DO 5 grege suo 6 eos] illos C 7 praesepio C 8 ~ finierat verba A et > 10 recess.] discessit E se > Ae 12 et > C 13 illi 13/14 parent. + videntes DOe 14 super haec C > ABDEOe — 15 fuerant > B 15 mirab. + super hoc ABDEOe De, mirantur E 17 et > De 18 Tenuit enim] tenuitque 18/19 ~ puer. in brach. suis Ο 25/26 ~ illius et mater C 29 sufficit DOe 29 quoque > B 30 et + in AC 32 pertransiet 107, – 20 Χ 107, – 111, 6 Χ 14 Ἰωσὴφ Συμεὼν Χ 16 ὅτι — 18 Συμεῶνος] ὑπὸ τοῦ Συμεών, ὅτι ὁ Χριστὸς γεγέννηται Χ)

de multis cordibus cogitationes < . Quid sibi vult hoc quodait: ecce, hic positus est in ruinam et resurrectionem multorum in Is- rahel < ? Huic quid simile in evangelio secundum Joannem scriptum repperi: >in judicium ego mundum istum veni, ut qui non vident, videant et, qui vident, caeci fiant < . Quomodo ergo in judicium venit. ut non videntes < de nationibus >viderent < et, prius videbant de Israhel, caeci fierent < , sic venit in ruinam et resurrectionem multorum < . In adventu enim Domini Salvatoris, qui prius steterant, corruerunt et, qui ceciderant, surrexerunt. Una haec est interpretatio de eo, quod dictum est : ecce, hic positus est in ruinam et resurrectionem multorum in Israhek. Est autem et altius quid intellegendum adversus eos vel maxime, qui contra Conditorem latrant, et hinc inde de veteri testamento, quae non intellegunt, testimonia congregantes simplicium corda decipiunt < . Aiunt enim: ecce, Deus legis et prophetarum, videte qualis sit. >Ego < , inquit, occidam, et ego vivificabo, percutiam et sanabo, et non est, qui eruat de manibus . Audiunt: <occidam > , et non audiunt: >vivificabo < , audiunt: >percutiam < et audire contemnunt: ego . Istiusmodi occasionibus Creatorem calumniantur. Igitur antequam interpreter, quem sensum habeat: egointerficiam et vivificabo, percutiam et , opponam eis testimonium evangelii dicamque adversus haereticos — innumerabiles quippe haereses sunt, quae evangeUum secundum Lucam recipiimt — : Si propterea cruentus et tantum judex et cru-

Ὁμοιον de αὐτῷ ἐστιν ἐν τῷ, κατὰ Ἰωάννην τό· εἰς κρίμα ἐγὼ εἰς τὸν κόσμον τοῦτον ἦλθον, ἵνα οἱ μὴ βλέποντες βλέπωσι καὶ οἱ βλέπον- τες τυφλοὶ γένωνται<· ὥσπερ οὖν >οἱ μὴ βλέποντες< ἀπὸ τῶν Μνῶν >βλέπουσι < , καὶ οἱ ἀπὸ τοῦ Ἰσραὴλ >τυφλοὶ γίνονται < , οὕτως ἦλθεν εἰς πτῶσιν καὶ άνάστασιν < ἡμῶν. Οἱ ἑστηκότες πεπτώκασι καὶ οἱ πεπτω- κότες ἀνέστησαν Χριστοῦ ἐπιδημήσαντος. Ἐχει δὲ τοῦτο καὶ βαθυτέραν διήγησιν·

[*](5ff. Joh. 9, 39 22 Rom. 16, 18 23 ff. Deut. 32, 39 1 de] ex C hoc > De 2 hic] isto EO positus est > 4/5 — reperi scriptum e 8 ergo > A 13 mult.] mortuonmi 16 resurrexerunt B 17 haec] hoc A > BE 18 ecce — est > hic] iste ACO positus est iste C 18 multorvim > E 19 et > altius] aliud B 20 eos > E latrantes C 22 simplicum D, simplicia Or 24 ego > Dmn vivificabo] vivere faciam De et 2 + ego De 25 nachmeisC 26 et 2 > E 28 interpretem AB, interpretetiu-De ABEO SOadversumDe 31 haereses > BE quae] qui BE (aus quae corr. 31/32 Lucam J- non C 32 et 1 + in Oe judex] saevus De et 2 > C (richtig?))

delis est Conditor, quia dicit: >ego interficiam et vivificabo, percutiam et sanabo<, manifestissimum est et Jesum ipsius esse filium; eadem siquidem de eo scripta sunt: >ecce, hic positus est in ruinam et resurrectionem multorum in Israhel<, non >in resurrectionem< tantum, sed et >in ruinam<. Si malum est interficere, malum sit et >in ruinam< venire. Quid respondebunt? Utrumne recedent a cultu ejus, an quaerent aliquam interpretationem et ad tropologias confugient, ut, quod >in ruinam< venerit, benignitatem magis quam austeritatem sonnet? Et quomodo justum erit, quando quid in evangelio tale reperitur, ad allegorias et novas intellegentias confugere, quando vero in veteri instrument, statim accure et nullam explanationem, quamvis probabilis sit, recipere? Sed et hoc, quod sequitur: >in judicium ego veni in mundum istum, ut non videntes videant et, qui vident, caeca fiant<, quamvis quaerant, ut edisserant, implore non poterunt. Ego vero, qui opto esse ecclesiasticus et non ab haeresiarchae aliquot, sed a Christi vocabulo nuncupari et habere nomen, quod benedicitur super terram, et cupio tam opera, quam sensu et esse et dici christianus, aequalem et in veteri et in nova lege quaero rationem. Loquitur Deus: >ego interficiam<; libenter habeo, ut interficiat Deus. Quando enim vetus in me homo est et vivo adhuc quasi homo, cupio, ut occidat in me Deus veterem hominem et vivificet me ex mortuis. >Primus< enim, ait, >homo de terra terrenus, secundus homo de caelo caelestis. Sicut portavimus imagem terreni, portemus et imaginem caelestis<. Secundum hunc sensum intellegitur et illud: >in judicium ego veni in mundum istum, ut qui non vident, videant et, qui vident, caeca fiant<. Habemus in nobis omnes homines et adspectum et caecitatem. Adam et videbat, et non videbat. Eva quoque, antequam aperirentur oculi ejus, vidisse describitur: <vidit>, inquit, >mulier lignum, quia bonum ad comedendum et optimum oculis ad

[*](13f., 26f. Joh. 9, 39 20 Deut. 32, 39 21 vgl. Röm. 6, 6 23ff. 1 Kor. 15, 47. 49 30ff. Gen. 3, 6. 7)[*](2 manifestum B, manifestissime e et > E 4 in3 > DE 5 et > E 7 recedant D aliquam] aliam C 10 ~ tale in evang. C alligatorias E 13 ego > C 15 disserant C poterant C vero > A 16 qui] quia De haeresiarcha lr 17 benedicatur B 18 ~ dici et esse B 20 libenter — habeo] Habeo in me quod libenter volo B habeo — Deus] ab eo interficiar O 20/21 interfic. + me DOe 21 ~ in me vetus C ~ homo in me B 22 cupio > A 23 ait > C ait + Apostolus B 24 Sicut — 25 caelestis > A 25 portavimus O 31 bonum + erat BO, + est A)

videdum; et tollens de fructu ligni comedit et dedit viro suo, et comederunt< Igitur non erant caecik sed videbant. Deinde sequitur: et aperti sunt oculi eorum<. Ergo caeci fuerant nec videbant, quorum oculi postea sunt aperti; sed qui bene ante viderant, postquam mandatum Domini praetergressi sunt, coeperunt videre male et adspectum oboedientiae subrepente delicto postea perdiderunt. Ego sic intellego et illud, quod dicit Deus: > Quis fecit mutuni et surdum, videntem et caecum ? Xonne ego. Dominus Deus ? Est oculus corporis, quo terrena ista conspicilomus. oculus secundum sensum camis, de quo scriptura dicit: >frustra incedens inflatus sensu carnis trarium meliorem et divina sapientem; qui quia caecus in nobis erat, venit Jesus, ut faceret eumvidere, ut, qui non videbant, viderent, qui autem videbant, caeci fierent. Juxta hunc ergo sensum et hoc, quod nunc habemus in manibus, intellegendum : >ecce, iste positus est in ruinam et resurrectionem multorum in Is rahek. Habeo aUquid in me, quod male stat et peccati superbia se erigit : hoc cadat, hoc subruatur, quod si ceciderit, id quod ante corruerat, surgens stabit. >Inerior homo meus quondam jacebat elisus, et exterior stabat erectus. Antequam crederem in Jesum, j διε- bonum in me jacebat, | stabat. Postquam ille venit, tunc I quod in me malum fuit, corruit, et expletum est illud: >semper mortificationem Jesu in corpore circumferentesmortificate membra vestra super ter-

εχω τι εστος εν εμοι· τουτο πεσετω,

>ὁ ἔσω ἄνθρωπος πεπτωκώς μου χειρον· ἦν, ὁ ἔξω ἄνθρωπός μου εἱστήκει. Πρὸ τῆς πίστεως τίνα εἴχομεν; τὸ κρεῖττον πεπτωκός, τὸ χεῖρον γηγερμένον. δὲ ἦλθεν Χριστός, τότε τὸ ἑστηκὸς πέπτωκέ μου τὸ >χεῖρον·

νεκρώσατε, φησίν, τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς πορνείαν, ἀκαθαρσίαν καὶ τὰ ἑξῆς.

[*](E 15 hoc B manibus + et ABOe (~ intell. est BO) 16 et + inCDmn 17 in > D 21​​​id > De 22 ruerat CDe 29 illud > ABOE 32 vestra + quae simt BO)

tiam, luxuriam, idolatriam, veneficia utilis ruina facta est. Et fuerit cadaver, illuc congregabuntur aquilae casu nomen accepit. Bona est haec ruina, ad quam primuni venit Jesus, nec potest facere resurrectionem, nisi ruina praecesserit. Veniat ante destruere, quod in me malum fuit, ut illo destructo et mortificato consurgat in me et vivificetur id, quod bonum est, ut consequatur in eo regnum caelorum: cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.

Ἐπεὶ δὲ πτῶμα γέγονεν — ὅπου γὰρ πτῶμα, ἐκεῖ καὶ οἱ ἀετοί —, καλὸν τοῦτο τὸ πτῶμα, ἐφ᾿ ὂ ἦλθεν πρῶτος ὁ Ἰησοῦς.