Homiliae In Lucam

Dominus noster atque Salvator nascitur in Bethleem, et multitudo caelestis exercitus < laudat Deum et dicit: >Gloria excelsis Deo, et super terrani pax in hominibus bonae voluntatis <. Haec autem loquitur >multitudo caelestis exercitus < , quia jam defecerat praebere hominibus auxilium et videbat se opus, quod sibi creditum fuerat, implere non posse absque eo, qui vere salvare poterat et praesules quoque ipsos juvare, ut homines salvarentur. Quomodo igitur scriptum est in evangeUo, quod quidam remis sulcantes mare adversus contrarios ventos jam fessi erant et viginti quinque sive triginta stadiis laborantes portum tenere non poterant, et postea Dominus supervenit et quiescere fecit fluctus tumentes navemque, cujus hinc inde latera fundebantur, ab imminenti discrimine liberavit, sic intellege, quoniam et angeli volebant quidem hominibus praebere auxilium et eis ab aegrotationibus suis tribuere sanitatem, quia omnes sunt apparitores spiritus, in ministerium missi prop-

Ἐπισυνάπτει δέ τῷ ὕμνω ἡ ἀγγελκὴ στρατιὰ τῷ· Δόξα ἐν ὑψίστοις τό· καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις , ἐπειδήπερ κεκμήκει βοηθοῦσα τοῖς ἀνθρώποις καὶ ἑώρα, ὅτι οὐκ ἠδύνατο τελειῶσαι το εργον, ὁ ην εγκεχειρισμενη, χωρις του σωτηρος.

ter eos, qui consecuturi sunt salutem <, et, quantum in suis viribus, homines adjuvabant; videbant autem multo inferiorem suam esse medicinam, quam illorum cura poscebat. Porro ut de exemplo jjossis intellegere, quod dicimus, vide mihi urbem, in qua aegrotent plurimi et medicorum frequens adhibeatur manus; sint diversa vulnera et cotidie in emortuam carnem serpens putredo penetret, et tamen medici, qui adhibiti sunt ad curandum, nequeant aha ultra invenire medicamina et artis suae scientia magnitudinem mah vincere: cum haec in tah statu sint, eveniat ahquis archiater, qui habeat summam in arte notitiam, et illi, qui prius sanare nequiverant, cernentes ma- gistri manu putredines cessare vulnerura non invideant, non hvore crucientur, sed in laudes erumpant archiatri et praedicent Deum, qui et sibi et aegrotantibus tantae scientiaehomi- miserit. In hanc ergo similitudinem et multitudo exercitus < angelorum audita est, dicens: >Gloria in excelsis Deo, et terram pax in hominibus bonae voluntatis < . Postquam enim Dominus venit ad terram, pacemfecit per sanguinem crucis suae, sive eorum, quae in terra erant, sive eorum, quae in .caelis.

| Οὐδενὸς γὰρ ἔστιν τῶν ἐπὶ γῆς < ἀναπέμπειν τὴν ἐπὶ τῇ καταβόσκει τοῦ ὑψίστου δοξολογίαν, μόλις δὲ τῶν <ἐν ὕψει < δυνάμεων, τοῦ ἀνυμνεῖν τὸν ὕψιστον μᾶλλον ὑλοῦνται· διὰ μέν γὰρ τοῦ εἰπεῖν μετ’ ἐπιτάσεως· >ἐν τοῖς ἐνέφηναν τὴν πασῶν ὑψηλοτέραν δόξαν ὀφειλομένην ἀναπέμπεσθαι τῷ Χριστῷ καὶ ὡς, ὅτι αἱ ἐν ὕψει < παγῶν τῶν δυνάμεων, δύνανται πο- σῶς ὑμνολογῆσαι τὸν χριστόν· ] | διὰ δὲ τοῦ· ἐπὶ γῆς τὸ εἰρηνοποιηθῆναι διὰ τῆς ἐπιδημίας αὐτοῦ, >εἴτε τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ἐν τῷ οὐρανῷ < , <ταται >.

Siquidem volentes angeli, ut recordarentur homines creatoris sui, cum fecissent omnia, quae in suis viribus erant, ut sanarentur, et noluissent illi recipere sanitatem, cemunt eum, qui sanare potuit, et glorificantes dicunt: Gloria in excelsis Deo, et super terram pax >.

Diligens scripturae lector inquirat, quomodo Salvator loquatur: > Non veni pacem super terram, sed gladium > , et nunc angeli in ejus nativitate decantent: super terram pax >. Siquidem et in alio loco ex persona ipsius dicitur : Pacem meam do vobis, pacem relinquo vobis: ’non sicut mundus iste dat pacem, ego do pacem > . Videat ergo, quod inferimus, an possit solvere quaestionem. Si scriptum esset: super terram > et esset finita sententia, recte quaestio nasceretur. Nunc vero id, quod additum est, lioc est, quod post <pacem > dicitur:

Ἐπεὶ γὰρ ἐζήτουν οἱ τοῦ θεοῦ ἄγγελοι, ἐχθροὺς βλέποντες τοὺς ἀνθρώπους διὰ τὰς ἁμαρτίας, φίλους αὐτοὺς ποιῆσαι καὶ πεποιήκασι τὰ παρ’ ἑαυτοῖς, ἵνα αὐτοὺς θεραπεύσωσιν, οἱ δὲ οὐδὲν ἧττον οὐκ ἰάθησαν, τὸν ἰασόμενον δοξάζουσι καὶ ἐπὶ γῆς >

Τὸ δὲ >ἐν ἀνθρώποις φασὶν ἀντὶ τοῦ· ἐπιθυμητικῶς ἔσχεν ὁ θεὸς τοῦ εὐεργετῆσαι τοὺς ἀνθρώπους· >εὐδοκεῖν < γάρ ἐστιν; τό· ρα επιθυμητικῶς πρός τι ἔχειν. Ἀλλὰ ζητήσει τις ἄν ἐν ῷ x > πῳ· εἰ ὁ σωτὴρ λέγει· Οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ τὴν γῆν, άλλὰ , πῶς <οἱ > ἄγγελοι ἐπὶ αὐτοῦ λέγουσιν· ἐπὶ γῆς εἰ- ρήνη(; Αὐτὸς δὲ ἀλλαχοῦ λέγει· εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν >.

Ἀλλ’ εἰ έγραπτο μόνον τό· ἐπὶ γῆς < καὶ μέχρι στᾶσα ἦν ἡ γραφή, εἶχεν ὄν τινα λόγον τὸ ἀπορούμενον. Νῦν δὲ ἡ προ- σθήκη λύει τὸ ζητούμενον, ἥτις καὶ μετὰ τό· ἐπὶ γῆς < ἔστιν·

hominibus bonae voluntatis quaestionem. Pax quoque, quam non dat Dominus >super terramc, non est >pax bonae voluntatis Neque enim ait simpliciter : >non veni pacem mittere additamento : >super terram ; neque e contrario dixit: non veni pacem mittere super terram bonae voluntatis . Haec locuti sunt angeli ad pastores, qui non solum eo tempore loquebantur; sed usque hodie, nisi locuti fuerint ad pastores et sua eis opera copularint, dicitur ad eos: >nisi Dominus aedificaverit domum, in vanum laboraverunt, qui aedif icant eam ; nisi Dominus custodierit civitatem, in vanum vigilat, qui custodit eam expedit loqui scripturarum sensum sequenti, per singulas ecclesias bini sunt episcopi: alius visibihs, ahus invisibihs, ille visui carnis, hic sensui patens. Et quomodo homo, si commissam sibi dispensationem bene egerit, laudatur a Domino, si male, culpae et vitio subjacet, sic et angelus. Scriptum est enim in Apocalypsi Joannis: >sed habes ibi nomina pauca, quae non polluerunt vel

ἀνθρώποις εὐδοξίας εἰρήνηνἐπὶ γῆς οὐκ ἔστιν >εὐδοκίας εἰρήνη ἀρνεῖται διδόναι τὴν εἰρήνην, ἀλλ ἁπλῶς λέγει· >οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ τὴν γῆν

οὐκ εἶπε δέ >εὐδοκίας εἰρήνην ἀλλὰ ταῦτό γε εἶπον παρὰ τοῖς ποι- μέσιν οἱ ἄγγελοι.

Καὶ ἅγιοι ποιμένες ἐάν μὴ ἔχωσι καὶ ἀγγέλους συμποιμαίνοντας, λεχ- θήσεται τό· >ἐὰν μὴ κύριος φυλάξη πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων

Ἔστι δὲ εἰπεῖν τῆς γραφῆς, ὅτι δύο εἰσὶν ἑκάστης ἐκκλησίας ἐπίσκοποι, ὁ μέν τις αἰσθητὸς καὶ βλεπόμενος, ὁ <δέ > τις νοητός· γα ὥσπερ <ὁ ἄνθρωπος > ἐπαινεῖται κα- λῶς οἰκονομήσας, οὕτω καὶ ὁ <ἄγγελος.

Γέγε >απται γοῦν ἐν <τῇ Ἀποκαλύψει > Ἰωάννου· > <ἀλλ >ὰ ἔχετε

illud et rursus: >habes ibi, qui doctrinam Nicolaitarum doceant<, ac deinde: >habes illa< vel illa >peccata facientes<, et accusantur angeli, quibus creditae sunt ecclesiae. Si autem angelis sollicitudo est, quomodo ecclesiae gubernentur, quid necesse est de hominibus dicere, quantum metum habeant, ut possint cum angelis laborantibus laborantes salutem consequi ? Ego puto inveniri simul posse et angelum et hominem bonos ecclesiae episcopos, et quodammodo unius operis esse participes. Quod cum ita sit, petamus omnipotentem Deum, ut angeli et homines ecclesiarum episcopi adjumento sint nobis, et sciamus, quoniam utrique pro nobis a Domino judicentur. Quod si illi fuerint judicati, et vitium atque peccatum non in eorum incuria, sed in nostra neglegentia fuerit inventum, nos arguemur atque plectemur. Illis enim universa facientibus et pro nostra salute nitentibus nos nihilominus peccatis vacabimus. Porro frequenter evenit, ut nobis laborantibus illi suum officium non expleant et in culpa sint.

ὀνόματα ὀλίγα, ἅτινα <οὐκ> ἐμόλυναν<. <καὶ πάλιν·> >ἔχεις ἐκεῖ τάδε ἁμαρτήματα ποιοῦντας< καὶ μέμφεται τοῖς ἀγγέλοις. Εἰ δὲ τοῖς ἀγγέλοις μέμφεται τοῖς πεπιστευμένοις τὰς ἐκκλησίας καὶ φροντίζουσιν, ὧν πεπιστευμένοι εἰσὶν ἄγγελοι, τί χρὴ λέγειν περὶ ἀνθρώπων, ὅσον δεῖ φόβον ἔχειν, ἵνα δυνηθῶσι συμπλέοντες τοῖς ἀγγέλοις συνσωθῆναι τοῖς ἀγγέλοις;

Οἷον γὰρ κοινωνοί εἰσι τοῦ ἔργου ἀμφότεροι ἐπίσκοποι, ὁ νοητὸς λέγω δὴ ὁ ἄγγελος ὁ πεπιστευμένος τὴν ἐκκλησίαν καὶ ὁ αἰσθητός.

|Θεἰᾳ δόξῃ καὶ οὐρανίῳ περιαστραφέντες οἱ ποιμένες καὶ ἀγγελικὴν στρατιὰν θεασάμενοι καὶ ὑμνολογούσης ἀκούσαντες, ἐπιζητοῦσι θερμῶς τὴν Βηθλεέμ, ἥτις >οἶκος ἄρτου< μεθερμηνεύεται, [>διέλθωμεν

Et factum est > , inquit, <cum abiissent ab eis angeli in caelum, pastores dixerunt ad invicem: Transeamus usque Bethleem, et videamus verbum hoc, quod factum est, quod Dominus ostendit nobis. Et venerunt festinantes, et invenerunt Mariam et Joseph et puerum <

Quia festinantes venerant, et non pedetentim, neque fesso gradu, ideo invenerunt Joseph dispensatorem ortus Dominici et Mariam, quae Jesum fudit in partum, et ipsum Salvatorem jacentem in praesepi < . Praesepe illud erat, de quo propheta vaticinatus est dicens: cognovit bos possessorem suam, et asinus praesepe Domini sui < . Bos animal mundum est, asinus animal immundum. Cognovit asinus praesepe Domini sui < . Non popuhis

δὴ ἕως εἰς < τοὺς τῆς ἐκκλησίας προτυποῦντες ποιμένας τε καὶ ἱερεῖς.] Ποῦ δέ ἤμελ- λον οἱ ποιμένες μετὰ τὸ κήρυγμα τῆς εἰρήνης ἢ ἐπὶ τὸν πνευματικὸν οἶκον τοῦ οὐρανίου ἄρτου Χριστοῦ, τοῦτ’ ἔστιν τὴν ἐκκλησίαν ἐπείγε- σθαι — Χριστὸς δέ ἐστιν ὁ ἄδαρτος ὁ ζῶν ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβὰς καὶ δοθεὶς ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς — οἷς ἔργον ἐστὶ τὸν οὐράνιον ἄρτον ἐπιζητεῖν τὸν ἀμνὸν τοῦ θεοῦ, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου< καὶ] μυστικῶς καθ’ ἑκάστην ἱερουργού- μενον κατὰ τὸ μέγα ἔλεος αὐτοῦ];| Σπεύοαντες δέ ἦλθον καὶ οὐ βάδην οὐδέ ἐκλελυμένως· διὰ τοῦτο εὗρον αὐτὸν ἐν γάτνῃ.

Αὕτη δέ ἦν, περὶ ἧς ὁ προφήτης ἔλεγεν· Ἔγνω βοῦς καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ γυρίου , ὁ μυ- στήριόν ἐστι δηλούμενον· βοῦς κα- θαρὸν ζῷον, ὄνος ἀκάθαρτον. Οὐχ ὁ λαὸς ἔγνω τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ, ἤγουν ὁ ἐξ Ἰσραήλ,

Israhel cognovit praesepe Domini sui, sed immiindum animal ex gentibus: Israhel vero < , ait, me non cognovit, et populus meus me non intellexit > . Intellegentes hoc praesepe nitamur cognoscere dominum et digni fieri scientia ejus, assumere quoque non tantum nativitatem et resurrectionem camis ejus, sed et inclytum secundae majestatis adventum: cui est gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.

ἀλλὰ τὸ ἀκάθαρτον ζῷον, τὸ ἀπὸ τῶν ἐθνῶν.