Homiliae In Lucam

De eo quod scriptum est : Puer autem crescebat et conf ortabatur usque ad eum locum, ubi ait: Haec est descriptio prima. quae facta est sub praeside Syriae.

Οἰκονομικώτατα τῆς ἀπογραφῆς ὁ καιρὸς πέπομφεν εἰς Βηθλεὲμ τὴν ἁγίαν παρθένον, ἵν ἑτέραν ἴδωμεν προφητείαν ἐκτετελεσμένην· γέγραπται γάρ· >καὶ σύ, Βηθλεὲμ οἶκος τοῦ Ἐφραθά, ὀλιγοστὸς εἶ εἶναι ἐν χιλιάσιν Ἰούδα· ἐξ οὗ μοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ .

Bifariam in scripturis sanctis >crescere< quid dicitur, unum ubi voluntas humana nihil prodest, alterum spiritaliter, ubi causa crescendi in studio consistit humano. De hoc ergo, quod secundum posuimus, id est spiritah, nunc evangehsta narrat : >puer autem crescebat et . Quod dicit, tale est : crescebat , nec in eadem permanebat mensura, qua coeperat, sed semper crescebat in eo spiritus, et per singulas

Διττὸν γὰρ τὸ >αὐξάνειν<· τὸ σωματικόν, ἔνθα οὐδέ προαίρεσις ἀνθρώπου συνεργεῖ, τὸ δέ πνευματικόν, ὅπου προαίρεσις αἰτία τῇ ἀυξήσει κεῖται.

Τὸ οὖν κρεῖττον αὐξάνειν ἀνέγραψεν· <λ> ον γὰρ τὸ λεγόμενον ηὔξανεν · οὐ γὰρ αὐξανόμενον τὸ πνεῦμα ἐν ἑαυτῷ ἔμειναν, ὁποῖον ἦν ἀπ' ἀρχῆς, ἀλλὰ ηὔξανεν τὸ πνεῦμα ἑαυτῷ, οὗ ἀυτξάνοντος καὶ ὁσημέραι πλείονος γενομένου καὶ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ἀκολούθως τῷ πνεύματι συνηύξανεν.

horas atque momenta spiritu erementa capiebat. Et non solum augmenta spiritus sequebantur. Illud quod praecipit Deus: crescite et multiplicamini<, simpliciter et juxta litteram accipiunt, quomodo possint exponere nescio, Esto enim >multiplicamini< referatur ad numerum, ut, dum plures fiunt, quam prius fuerant, multiplicatio habeat locum: hoc vero quod sequitur : >crescite< est in nostra potestate. Quis enim hominum non veht ad staturam suam adjicere< , ut longior fiat ? ergo propterea quid praecipitur, ut fiat — stultum est quippe praecipere, quod is, cui praecipias, facere non possit — et praecipitur nobis, ut crescamus, utique id praecipitur, quod facere possumus. Vis scire, quomodo intellegatur: >crescite< ? Ausculta, Isaac fecerit, de quo dicitur: Isaac proficiebat et major fiebat, donec factus est magnus, vel vehementer nimis<. Semper voluntas illius ad meliora se tendens habebat profectus suos, mens divinius aUquid contemsuccrescente anima quoque sua in- anima, sed etiam sensus et mens

Καὶ ἐὰν ἐντέλληται ὁ θεὸς προστακτικῶς λέγων· αὐξάνεσθε καὶ , οἱ μὲν κατὰ σάρκα ἀκούοντες τοῦ λόγου οὐκ οἶδα πῶς δύναντυαι αὐξάνεσθαι. Ἔστω γὰρ τὸ >πηλθύνεσθαι<, ἐπειδὴ ὁ ἀριθμὸν πλείονα προσάγει τῶν πληθυνομένων — πῶς οὖν ἐπὶ τοῦ ῥητοῦ προστάσσει ὁ θεὸς τὸ >αὐξάνειν< Πᾶς ἄνθρωπος βούλεται ἐις τὸ μέγεθος ἐπιδιδόναι, ἀλλ' οὐ πάντες ἐπιτυγχάνουσιν· εἰ τοίνυν τὸ προστακτικὸν ἔστιν καὶ δυνατὸν ποιῆσαι τὸ προστασσόμενον, ἐφ’ ἡμῖν ἐστιν τὸ >αὐξάνειν<.

Καὶ παράδειγμα περὶ οὗ γέγραπται· καὶ Ἰσαὰκ προέκοπτεν καὶ μείζων ἐγένετο, ἕως οὗ ἐγένετο μέγας σφόδρα(· ὅπερ ἐστὶν ἐπιδιδοὺς τῇ αὐξήσει τῆς προαιρέσεως ἐπὶ τὸ ἀγαθόν, τῇ αὐξήσει τῆς ψυχῆς ἐπὶ τὸ βέλτιστον, τῇ αὐξήσει τοῦ νοῦ ἐπὶ τὸ διορατικόν, τῇ αὐξήσει

plabatur et exercebat se memoria, ut plura in thesauro suo conderet et firmius retineret. Atque que in hunc modum evenit, ut qui omnes virtutes suas in animae agro excoluerit, impleret manda- tumpraecipiens: < Quamobrem et Joannes adhuc parvulus crescebat et multiplicabatur; diff iciUimum autem est parvulum spiritu crescere et inter mortales perrarum. <Puer autem crescebat et confortabatur spiritu. > Aliud est <, aliud >confortabatur < . Infirma est humana natura et, ut fieri possit fortior, divino auxilio indiget. Legimus : >caro infirma < Quo igitur auxilio confortanda est ? Utique spiritus ; >spiritus enim promptus, caro autem > Qui vult fortior fieri, non debet nisi spiritu confortari. Multi confortantur carne, corpore roborantur ; athleta autem Dei spiritu roborandus est et, cum sic fuerit confortatus, sapientiam carnis elidet et spiritalis effectus subdet corpus animi imperio. Non putemus ergo simpUcem de Joanne historiam esse conscriptam, et quae nihil

τῆς μνήμης ἐπὶ τὸ δραστικώτερον, ὥστε πλειόνων μνημονεύειν. Οὕτως ό πασας τàς δυνάμεις τῆς φυχῆς αὐτοῦ γεωρηῶν πληροῖ τὴν λέγουσαν ἐντολήν· >αὐξάνεσθαε​​ហ< Ἱωάννης οὖν ὡς μακάριος καὶ ἔτι παιδίον ὢν ἠύξανεν· σπάνιον δἐ ἐν ἡμῖν εὑρεθῆναι παιδίον αὐξανόμενον πνευματι.

Ἄλλο δἐ τὸ > αὐξάνειν < καὶ ἄλλο τὸ x <. Ἡ ἀνθρωπίνη φύσις ἀσθενής ἐστι καί, ἶνα γένηται ἰσχυρά, χρείαν ἔχει βοηθείας κρείττονος. Τίνος οὖν χρεία, ἴνα κραταιωθῇ; Πνεύματος.

Ὁ οὖν μέλλων ἀληθῶς κραταιοῦσθαι κραταιοῦται πνεύματι· οἱ μέν γὰρ πολλοὶ κατὰ σάρκα κραταιοῦνται σαρκί, οἱ δἐ θεοπῦ ἀθ ληταὶ > κραταιοῦνται πνεύματι καὶ διὰ τὸ ἐν αὐτῷ κραταιοῦσθαι ἰσχυροὶ γίνονται πρὸς >τὸ τῆς · παλαιόντος γὰρ τοῦ πνεύματος τῇ σαρκὶ ωικᾷ τὸ πνεῦμα ἐν ἐκείνῳ, ἐν ᾧ ἡ κραταίωσις γίνετοαι του πνευματος.

ad nos pertineat, in eo quod dicitur: > crescebat et confortabatur <sed ad ad imitationem nostram, ut multiplicati juxta eum, quem diximus, sensum incrementa capiamus.

> Et erat in desertis usque ad diem ostensionis suae ad Israhek. Dixi nuper, quod et conceptus Joannis stupendum quid habuerit, quando >exultavit infans in < et suum necdum genitus Dominum recognovit, et nativitas non impar miraculum, quando ad eum velut audientem Zachariae prophetantis sermo convertitur, dicens : >et tu, puer, propheta Excelsi vocaberis > . Digne igitur, qui sic conceptus fuerat et natus, non exspectavit, ut a patre nutriretur et matre >usque ad diem ostensionis suae ad Israhek, sed recessit, fugiens tumultum urbium, popuU frequentiam, vitia civitatum , et abiit in deserta, ubi purior aer est et caehim apertius et famiUarior Deus , ut quia necdum sacramentum baptismi nec praedicationis tempus advenerat, va- caret orationibus et cum angehs conversaretur, appellaret Domimum et illum audiret respondentem atque dicentem: >ecce <. Sicut enim >Moyses loquebatur et Deus respondebat ei <, puto, quod Joannes locutus fuerit in deserto et Dominus responderit ei.

>Καὶ ἦν ἐν ταῖς <, Ὥσπερ ἡ γένεσις αὐτοῦ παράδοξος — ἐσκίρτησε γàρ ἐν ἀγαλλιάσει ἐπιγινώσκων τὸν Χριστόν — καὶ ὡς ἐλαλεῖτο πρὸς αὐτὸν κατ᾿ αὐτὴν] ὡς ἀκούοντα τὸ ὑπὸ τοῦπτρός, ὅτι· καὶ σύ , παιδίον , προφήτης < , οὕτως οὐδὲ εμεινεν μετὰ τοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρός, ἀλλ᾿ ἀνεχωρησεν φεύγων τὸν ἐν πόλεσι θόρυβον καὶ τὴν ἐν τοῖς ὄχλοις ἀηδίαν, ἵνα ἐν ταῖς ἐρημίαις τυγχάνων, ἐπεὶ μηδέπω ἐβούλετο αὐτὸν ὁ θεὸς ὑπηρετεῖν τῷ μυστηρίῳ τοῦ βαπτίσματος, εὐχαῖς σχολάζῃ παραδόξως ἀνατρεφόμενος.

Hoc autem arbitror certa de scripturis ratione commotus. Si enim >major in natis mulierum Joanne Baptista fuit nemo < , Moysi autem respondit Deus, consequenter respondit et Joanni, qui major Moyse fuit, qui est nutritus in eremo, cujus nativitatem idem Archangelus, qui et Domini, nuntiavit, cujus pater, qui eum nasci non credebat, obmutuit. >Erat < igitur >in deserto < Joannes et novo et extra humanam consuetudinem modo, idipsum Matthaeo memorante : >cibus autem ejus erant locustae et mel silvestre < . Quia enim minister fuit primi Salvatoris adventus et tantummodo de dispensatione car- nis Dominicae loquebatur ac prophetia ilhus eum, qui natus fuerat ex virgine, praecinebat, non habuit domesticum mel et humana diligentia percolatum, sed >silvestre mel < et volucre, quod ejus erat, volucre non grande, non in sublime se elevans, verum vo- lucre parvum et vix a terra consurgens et saliens potius quam volans. Quid plura ? Manifestissime dicitur, quod >locustae < cibus ejus, parvum animal et mundum. Considerate ergo, fratres carissimi, quod, qui nove natus fuerat, nove et nutritus est.

Post quae scriptura subjicit: >Factum est in diebus ilUs, exivit edictum a Caesare Augusto, ut profiteretur omnis orbis. Haec fuit descriptio prima, sub praeside Syriae Cyrino > . Dicat aliquis : evangelista, quid me juvat ista narratio, quoniam descriptio > universi orbis sub Caesare Augusto fuerit

>Ἧν < γὰρ >ἡ < κατà τὸν Ματθαῖον > ἀκρίδες καὶ μέλι < ἐπεὶ γàρ διάκονος ἦν <τῆς > πρώτης Χριστοῦ διὰ τοῦτο ἡ τροφὴ αὐτοῦ οὐκ ἦν μέλι ἥμερον — ἐτηρεῖτο γὰρ τό ἥμερον μέλι καὶ ἐξειργασμένον τῷ κυρίῳ — καὶ ἐπεὶ πρὸ τῆς παρουσίας προεφήτευεν καὶ ᾠκονόμει τὰ πρὸ τῆς παρουσίας, διὰ τοῦτο ἦν αὐτῷ τροφὴ πτηνὸν ὁλίγον αἰρόμενον ἀπὸ τῆς γῆς, ἀκρίδες, βραχὺ ζῶον καὶ καθαρόν.

inter omnes etiam > Joseph cum Maria desponsata sibi atque praegnantec nomen retulerit in censum ac, priusquam descriptio completur, ortus f uerit Jesus ? Diligentius intuenti sacramentum quoddam videtur significari, quia in totius orbis professione describi oportuerit et Christum, ut cum omnibus scriptus sanctificaret omnes et cum orbe relatus in censum communionem sui prae- beret orbi, ut post hanc descrip- tionem describeret quoque ex orbe secum >in librum viventium > , ut, quicunque credidissent in eo, postea cum sanctis illius >scriberentur in caelis > : cui est gloria imperium in saecula saeculorum. Amen.

Μυστήριόν τι μέγα βούλεται ὁ λόγος παραστῆσαι, ὅτι εἰς τὴν τῆς οἰκουμένης ὅλης ἀναγραφὴν ἔδει ἀναγραφῆναι Χριστὸν Ἰησοῦν, ἶνα συναναγραφεὶς τοῖς ἐν τῇ οἰκουμένῃ ἁγιάσῃ τὴν οἰκουμένην καὶ μεταθῇ τὴν ἀπογραφὴν ταύτην εἰς βίβλον < ἵνα τὰ < τῶν συγγραφέντων αὐτῷ καὶ πιστευσάντων αὐτῷ ἐγγραφῇ ἐν τοῖς <.