Panarion (Adversus Haereses)

ἄλλο γὰρ γένος τὸ τῶν ἀγγέλων καὶ ἄλλο τὸ τῶν ἀρχῶν καὶ ἐξουσιῶν, ὅτι μὴ τάγμα ἓν καὶ μία σύστασις καὶ φυλὴ καὶ φατριὰ τῶν ἀθανάτων, ἀλλὰ γένη καὶ φυλαὶ καὶ διαφοραί. καὶ οὔτε τὰ Χερουβὶμ τῆς ἰδίας ἐξιστάμενα φύσεως εἰς τὴν τῶν ἀγγέλων ἰδέαν μετασκευάζονται οὔτε αὖ πάλιν εἰς ἑτέραν οἱ ἄγγελοι. εἶναι γὰρ αὐτὰ χρὴ καὶ ὅ εἰσι καὶ ὃ γεγόνασιν.

ἀτὰρ καὶ ὁ ἄνθρωπος τὸν κόσμον οἰκεῖν καὶ τῶν ἐν αὐτῷ πάντων ἡγεμονεύειν κατασταθεὶς <ἀπὸ> τῆς ἐξ ἀρχῆς διακοσμήσεως, ἀθάνατος ὢν τοῦ εἶναι ἄνθρωπος οὔποτε μεταβληθέσεται, οὔτε εἰς τὴν τῶν ἀγγέλων οὔτε εἰς τὴν τῶν ἑτέρων μορφήν, ὅτι μηδὲ οἱ ἄγγελοι εἰς τὴν τῶν ἄλλων, τῆς ἐξ ἀρχῆς ἰδέας μετακοσμούμενοι, μεταβάλλονται.

ὁ γὰρ Χριστὸς ἧκεν οὐκ εἰς ἑτέραν μεταπλασθῆναι κηρύσσων ἢ μετασκευασθῆναι τὸν ἄνθρωπον φύσιν, ἀλλὰ εἰς ὃ ἦν ἐξ ἀρχῆς πρὸ τοῦ ἐκπεσεῖν ἀθάνατος ὤν.

χρὴ γὰρ ἐν τῷ ἰδίῳ τῆς τάξεως αὐτοῦ τόπῳ τῶν γενητῶν ἕκαστον μένειν, ἵνα πάντα πάντων ὦσι πεπληρωμένα, οὐρανοὶ μὲν ἀγγέλων, θρόνοι δὲ ἐξουσιῶν, φῶτα δὲ λειτουργῶν καὶ οἱ θειότεροι [*](MUS pa) [*](1 τότε < S Pa | ἄγγελοι] Engel Gottes im Himmel S 1 f ἔνθα — ἐπέφερες > S 2 οἱ1 > Pa | ἐπέφερεν U | σαρκῶν Pa 3 καὶ2 > M 4 ἀνάγκη — γυμνοὺς] ἀγγέλους Pa 5 ἄριστε ὡς] ἀριστέως M 6 εἰς ἀγγέλους] ἰσαγγέλους Μ 7 διεκόσμησεν U + sie S 7 f ἐξουσίας u. θρόνους vertauscht MU 8 τὸ1 > Μ | ἀγγέλων] ἀρχῶν U 8 f ἀρχῶν καὶ ἐξουσιῶν] ἀρχῶν καὶ > MU Thronen S 9 καὶ φυλὴ > S | φατριὰ] φθαρτρία M πατριὰ U Pa 9 f τῶν ἀθανάτων — διαφοραί] der Engel, d. h. der Unsterblichen — nicht, sage ich — eine Klasse noch Geschlecht, sondern verschiedene S 10 ἀλλὰ + καὶ Pa 11 εἰδέαν MU > S 12 αὖ — ἑτέραν] εἰς ἑτέρων πάλιν MU 12 f εἶναι — γεγόνασιν > S 13 ἀτὰρ] εἰ γὰρ U | οἰκεῖν + bestellt S 14 κατασταθεὶς] ταχθεὶς Pa | <ἀπὸ> * nach S | ἐξ < Pa 16 f εἰς Ÿ— μετακοσμούμενοι] in der anderen Klasse S 17 τῶν < U 18 μεταπλασθῆναι] μορφὴν πλασθῆναι M | ἢ μετασκευασθῆναι < S 19 τὸν ἄνθρωπον] τὴν ἀνθρωπείαν U | ἀλλ᾿ Pa | εἰς < S | ἐξ ἀρχῆς < S 20 ὤν < S | χρῆναι M Pa | τάξεως] ἕξεως MPa | ἑαυτοῦ U | τόπω MU 21 ὦσι] εἰσὶ M | vor οὐρανοὶ + oἱ Pa)

ἐὰν δὲ μεταβάλλεσθαι δῶμεν τοὺς ἀνθρώπους εἰς ἀγγέλους, ὥρα μεταβάλλεθαι λέγειν καὶ τοὺς ἀγγέλους εἰς ἐξουσίας καὶ ταύτας εἰς ἄλλο καὶ ἄλλο, ἔστ’ ἂν ὁ λόγος ἄναβὰς εἰς κίνδυνον πέσῃ.

42. Ἀλλ' οὔτε ὡς φαῦλον τεκτηνάμενος ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον ἢ διαμαρτήσας μαρτήσας αὐτοῦ περὶ τὴν διάπλασιν, ἄγγελον αὐτὸν ὔστερον ἐπενόησε ποιῆσαι μεταγνούς, ὥσπερ οἱ φαυλότατοι τῶν δημιουργῶν, οὔτε ἄγγελον κατ’ ἀρχὰς θελήσας ποιῆσαι καὶ μὴ δυνηθεὶς ἄνθρωπον ἔπλασεν.

ἀσθενὲς τοῦτο γάρ. τί δή ποτε οὖν τὸν ἄνθρωπον ἄνθρωπον ἐποίει καὶ οὐκ ἄγγελον, εἴ γε ἄγγελον τὸν ἄνθρωπον καὶ οὐκ ἄνθρωπον γενέσθαι γενέσθαι ἤθελεν; ὡς οὐ δυνάμενος; βλάσφημον <τοῦτο>.

ἀλλὰ ἀνεβάλλετο περὶ τοῦ κρείττονος τὸ χεῖρον ποιῶν; καὶ τοῦτο ἄτοπον. οὔτε γὰρ διασφάλλεται περὶ τὸ ποιεῖν τὸ καλὸν οὔτε ἀναβάλλεται οὔτε ἀδυνατεῖ, ἄλλὰ καὶ ὡς θέλει καὶ ὅτε θέλει τὸ δύνασθαι ἔχει, δύναμις ὤν.

οὐκοῦν εἶναι τὸν ἄνθρω πον ἄνθρωπον θέλων ἐξ ἀρχῆς ἔκτισεν. εἰ δὲ θπελων, θέλει δὲ τὸ καλόν, καλὸν δὲ ὁ ἄνθρωπος, ἄνθρωπος δὲ τὸ ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος λέγεται συντεθέν, οὐκ ἔσται ἄρα ἔκτὸς σώματος ὁ ἄνθρωπος, ἀλλὰ μετὰ σώματος, ἵνα μὴ ἄλλος παρὰ τὸν ἄνθρωπον ὁ ἄνθρωπος γενηθῇ.

δεῖ γὰρ τῷ θεῷ τὰ ἀθάνατα γένη πάντα σῴζεσθαι. ἀθάνατον δὲ καὶ ὁ ἄνθρωπος. »ἕκτισε«, γάρ φησιν ἡ σοφία »τὸν ἄνθρωπον ὁ θεὸς ἐπὶ ἀφθαρσίᾳ καὶ εἰκόνα [*](20 f Weish. Sal. 2, 23) [*](M U S Pa) [*](1 τὰ ἄκρατα καὶ ἀκραιφνῆ] τὰ ἄκρα τὰ καὶ ἀκραιφνῆ M ἄκρατα καὶ < τὰ ἀκράτητα καὶ ἀκραιφνῆ Pa die sehr βεν S | ἅπερ ἑστήκασι M 8 εἰς ἀγγέλους] ἰσαγγέλους M 4 λέγε λέγειν] δοῦναι Μ | ταῦτα M | καὶ ἄλλο < M Pa 5 Sünde S | ἐμπέση U 6 ἀλλὰ M | φαῦλον + φαῦλον + irgend S | ὁ < S 6f ἢ — διάπλασιν] und unvollkommene Kreatur S 7 ὕστερον < S 8 μεταγνούς < S | φαυλότατοι] unxureichenden u. ungeschickten δημιουργῶν + gemacht . . . ihn zu wandeln in die Klasse der Engel S | οὔτε] οὔτ’ ἂν Pa oder S 10 ἀσθενὲς τοῦτο γάρ] denn öse ist diese Rede S | οὖν] οὐχὶ Pa | ἄνθρωπον 2 < U S 11 τὸν ἄνθρωπον hinter οὐκ ἄνθρωπον 12 ἠθέλησεν U | οὐ < Pa | <τοῦτο> *, nach S ist dies | ἀλλ’ Pa zweites λ getilgt U 13 χείρω M 15 καὶ ὅτε θέλει < Μ 15 f < S 17 ὁ < Pa 18 vor σώματος beidemale + τοῦ Pa 19 θρωπος παρὰ τὸν ἄνθρωπον MU | γεννηθῆ U 20 πάντα γένη Pa | ἀθάνα τον — ὁ ἄνθρωπος < U | καὶ < Epiphanias II. 30)