Panarion (Adversus Haereses)
Epiphanius
Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.
26. Πάσχει δὲ ἐν τῇ πρὸ δεκατριῶν καλανδῶν Ἀπριλλίων * ὑπερβεβηκότων αὐτῶν μίαν * ἐσπέραν τουτέστιν ἐν τῇ τεσσαρεσκαιδεκαταίας σελήνης νυκτερινῇ μέσῃ.
προέλαβον γὰρ καὶ ἔφαυον τὸ [*](1 Joh. 7,14 — 2 Joh. 7,25f — 4 vgl. Joh. 7,3ff — 14 vgl. S. 292, 10ff— 18f I Petr. 3,15 — 20ff vgl. das noch herauauszugebende Bruchstück aus der ep. ad Eus. Et Marc., Pannarion haer. 70,11ff und die Didaskalie (Ed. Schwartz, Jüd. u. christl. Ostertafeln S. 112ff). Der Abschnitt, an dem bereits Scaliger, Kepler, Petavius, van der Hagen ihre Kräfter versucht haben — Ideler Handb. Der Chronol. I 571 II 243 A. 21 und Duchesne Ren. Quest. Hist. 28 S. 36 A. 1 verzichten auf eine Lösung —, enthätl ungewöhnliche schwierigkeiten. Klar ist (vgl. insbe. S. 298, 5ff), daӃ Epiph. Den Juden zweierlei vorwirft 1) daӃ sie das Passah in der Karwoche willkürlich um 2 Tage vorgerückt hätten 2) daӃ sie infolge ihrer) [*](M U) [*](1 μεσούσης U |ἐνέβη U 2 ἐν < U 5 αὐτοῦ 1] < U 6 τὸν οὐρανὸν] τὸ ἱερὸν U 8 τῆς < U | τὸ < U 12 καὶ ἀπὸ Ἰανοναρίου μηνὸς < U | Ἰαννουαρίου Μ | [τῶν]* 16 Ἰαωωουάριον Μ 17 θεὸς < U 18 μένων Dind.] μὲν ὢν M μένει U 20 ἐν τῇ < Μ 20 * ergänze nach Z. 22f u. S. 298, 5f etwa <ἐπιτελούντων τῶν Ἰουδαίων τὸ πάσχα πρὸ δύο ἡμερῶν τοῦ ὡρισμένου καιροῦ, ἔτι δὲ>* 21* ἑσπέραν] lies etwa nach S. 297,13 <ἡμέραν, σφαλέντων περὶ τὴν ἰσονυκτίαν, ἥνπερ ἐνόμιζον εἶναι τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ> ἑσπέρας*)
συλλαμβάνεται δὲ τῇ αὐτῇ τρίτῃ ὀψέ, ἥτις ἦν ἑνδεκάτη τῆς σελήνης νυκτερινὴ πρὸ δεκαὲξ καλανδῶν Ἀπριλλίων Ἀπριλλίων Πέμπτη τρισκαιδεκάτη ἡμερινή, νυκτερινὴ δὲ τεσσαρεσκαιδεκάτη πρὸ δεκατεσσάρων καλανδῶν Ἀπριλλίων προσάββατον τεσσαρεσκαιδεκάτη ἡμερινὴ πρὸ δεκατριῶν καλανδῶν· Ἀπριλλίων σάββατον πεντεκαιδεκάτη ἡμερινὴ πρὸ δεκαδύο καλανδῶν Ἀπριλλίων ἐπιφώσκουσα κυριακὴ πεντεκαιδεκάτη νυκτερινή·
ὅπερ ἦν φωτισμὸς Ἅιδου καὶ γῆς καὶ οὐρανοῦ καὶ <ἰσότης> νυκτὸς καὶ ἡμέρας, διὰ τὴν πεντεκαιδεκάτην τῆς σελήνης καὶ τὸν τοῦ ἡλίου δρόμον· ὅτι καὶ ἀνάστασις καὶ ἰσημερία πρὸ ἕνδεκα καλανδῶν Ἀπριλλίων <ἐγένετο>, περὶ ἥν πλανηθέντες < οἱ Ἰουδαῖοι > ὑπέρβατον μίαν ἡμέραν ἐποίησαν, ὡς προεῖπον.
ἔχει δὲ ὥραςνὰς ἡ ψῆφος τῆς λεπτολογίας *, ἥτις ἐμπίπτει δι᾿ ἐτῶν τριῶν, παρ᾿ αὐτοῖς διαφωνουμενη ἡμέραν μίαν·
προστιθέασι γὰρ τῷ σεληνιακῷ δρόμῳ μετὰ τὰς τριακοσίας πεντήκοντα τέσσαρας ἡμέρας καὶ ἄλλας κατ᾿ ἔτος τέσσαρας ὥρας, ὡς εἶναι εἰς τρία ἔτη ἡμέραν μίαν.
διὸ παρ᾿ αὐτοῖς πέντε μῆνες τελοῦνται ἐμβόλιμοι εἰς ἔτη δεκατέσσαρα, διὰ τὸ ἀφαιρεῖσθαι ἀπὸ τοῦ ἡλιακοῦ δρόμου τῶν τριακοσίων ἑφήκοντα πέντε ἡμερῶν καὶ ὡρῶν τριῶν τὴν * ὥραν μίαν· προστιθεμένων γὰρ τῶν † ὡρῶν λοιπὸν γίνονται τξε ἡμέραι * παρὰ ὥραν μίαν·
ὅθεν οὗτοι ἑξάκις πολυπλα- [*](9ff vgl. zu S. 246,5 — 14 ff vgl. haer. 70,13—17f die Rechnung 3x4 Stunden =1 Tag ist nicht zu beanstanden; Epiph. rechnet wie andere die Stunde als Doppelstunde, vgl. G. Bilfinger, Die Babylonische Doppelstunde (Stuttg. Gymn. Progr. 1888) Boll, Sphära S. 311ff Sethe, Nachr. Gött. Ges. 1920 S. 109f) [*](M U ) [*](1 οὕτως d. h. nach der falschen Rechnung der Juden 3 [ νυκτερινὴ]? * 9 πεντεκαιδεκάτη] lies wohl ἐκκαιδεκάτη * 10 <ἰσότης> * 11 τῆς < U | τοῦ < U | τοῦ ἡλίου τὸν δρόμον M | καὶ2 < Μ 12 <ἐγένετο> * 13 περὶ *] δι᾿ ΜU |<οἱ Ἰουδαῖοι> * 14 * <περὶ τῆς τοῦ πάσχα ἑορτῆς>* 15 δι᾿ ἐτῶν] διὰ τῶν M 15f ἡφίστασθαι * 21 * <τῆς σελήνης περίοδον κατ᾿ ἔτος ἔνδεκα ἡμέραις παρὰ> * | μίαν ὥραν U | † ὡρῶν] lies ἔνδεκα ἡμερῶν * 22 * ergänze etwa <τέσσαγες ὧραι· λείπεται δὲ τούτου ὁ τοῦ ἡλίου δρόμος παρὰ>*)
27. Ἕνεκεν τοίνυν τούτου τότε σφαλέντες οὐ μόνον προέλαβον θορυβούμενοι τὰς δύο ἡμέρας βεβρωκότες τὸ Πάσχα, ἀλλὰ καὶ τὴν ὑπέρβατον προσθέντες μίαν ἡμέραν *, κατὰ πάντα τρότον αὐτοὶ μὲν σφαλέντες· ἡ δὲ οἰκονομία τῆς ἀληθείας ἀκριβέστατα πάντα ἡμῖν σωτηριωδῶς εἰργάσατο.
ὄθεν καὶ αὐτὸς ὁ σωτὴρ τὸ Πάσχα τελειώσας ἐξῆλθεν εἰς τὸ ὄρος μετὰ τὸ βεβρωκέναι᾿»ἐπιθυίᾳ ἐπιθυμήσας«.
καὶ ἐκεῖνο τὸ Πάσχα τὸ Ἰουδαϊκὸν μετὰ τῶν μαθητῶν ἔφαγεν, οὐκ ἄλλως ποταλύση τὸν νόμον, ἀλλὰ πληρώση.
καὶ οὕτως μετὰ τὸ ὑπερβῆναι τριακοστὸν ἔτος ὅτε ἐβαπτίσθη καὶ μετὰ τὸ τρακοστὸν πρῶτον, κηρύξας πληρέστατον ἐνιαυτὸν δεκτὸν καὶ γὴ ἀντικεγόμενον, κηρύξας δὲ ἄλλον ἐνιατὸν ἀντιλεγόμενον καὶ ἐν διωγμῷ ὄντα ἐγοτούμενόν τε, καὶ μετὰ τοῦτο ἄλλον ἐνιαυτὸν ὑπερβὰς ἀπὸ τῆς τῶν γενεθλίων αὐτοῦ ἡμέρας τουτέστιν Ἐπιφανείων,
ἥτις τυγχάνει πέμπτη εἰς ἔκτην ἐπιφώσκουσα Ἰανουαρίου μηνός, κατὰ δὲ Αἰγυπτίους Τυβὶ ἐνδεκάτη, ἐπὶ ὅλας ἑβδομήκοντα τέσσαρας ἡμέρας, ὡς προείπαμεν, ἕως τῆς πρὸ δεκατριῶν καλανδῶν Ἀπριλλίων, * καὶ ἔτη πληρέστατα καὶ ἑβδομήκοντα τέσσαρας ἡμέρας τριάκοντα δύο ἔτη πληρέστατα καὶ ἑβδομήκοντα τέσσαρας ἡμέρας ἀπὸ Ἐπιφανείων. καὶ ἀναστὰς κατ᾿ Αἰγυπτίους Φαμενὼθ ἕμέρας ἀπὸ Ἐπιφανείων.
καὶ ἀναστὰς κατ᾿ Αἰγυπτίους φαμενὼθ ἕκτῃ καὶ εἰκάδι, ἥτις ἦν ἰσημερία παρελθούσης νυκτὸς καὶ ἰσονυκτία μετὰ τὴν [*](10 Luk. 22, 15 — 12f vgl. Matth. 5,17) [*](M U) [*](1 διὰ † τοῦ πδݲ ἔτους] lies wohl διὰ τῶν πδݲ ἐτῶν <ἐμβολιμεύουσιν τριάκοντα μῆνας καὶ> |ἔτους ἐν τῷ ὐγδοηκοστῷ πέμπτῳ < U 2 ἐμβόλιμον + ἐμβολίμων Μ 4 † καݲ (εἰκοσιτέσσαρες U) ἡμέραι (ἡμέρα Μ) καὶ ὧραι ( ὥρας Μ) γݲ] die Rechnung ergibt κηݲ ἡμέραι καὶ ὧραι βݲ * 5 σφαλέντος U 6 τὴν < Μ 7 ergänze etwa nach S. 296,2f <τῇ τρίτῃ ἔφαγον τὸ πάσχα>* | μὲν < U 11 ἐκεῖνο *) ἐκείνω Μ ἐκεῖ U 14 οὔτως] οὓτος U 15 μετὰ < Μ | πρῶτον] ἔτος U 16 δεκτὸν < Μ |κηρύξας δὲ ἄλλον ἐνιαυτὸν] καὶ ἕτερον U 17 τοῦτο *] τὸν Μ U 18 ἀπὸ τῆς τῶν] τῆς ἀπὸ τῶν Μ 19 Ἐπιφανίω ΜU | πέμπτη — ἐπιφώσκουσα] ἕκτη U | Ἰαννουαρίου MU 20 ἑβδομήκοντα τέσσαρας] οαݲ Μ 21 προείπομεν U |Ἰαννουαρίου ΜU 20 ἑβδομήκοντα Ἀπριλλίων> * | κατὰ U 24 Ἐπιφανίων Μ U 25 —S. 299,1 παρελθούσης — εἰκάδα < U)