Panarion (Adversus Haereses)

ἔδει γὰρ καὶ ἐνταῦθα πληρωθῆναι τὸ ὑπὸ τοῦ προφήτου εἰρημένον »εἰσῆλθεν πρὸς ἡμᾶς ἡ κιβωτὸς τοῦ θεοῦ« (λέγει δὲ τὴν Χριστοῦ τελείαν ἐνανθρώπησιν) »τῇ πέμπτῃ τοῦ μηνὸς τοῦ πέμπτου«, ὡς τότε παρ᾿ Ἑβραίοις ἐτελέσθη· ὃ πρῶτον μὲν τῇ

ψήφῳ τῶν Ἑβραίων ἐχρῆν πληρωθῆναι, ᾗ καὶ πολλοὶ τῶν ἐθνῶν ἀκολουθήσαντες, φημὶ δὲ Ῥωμαῖοι, πέμπτην αὐτὴν ἑσπερινὴν εἰς ἕκτην ἐπιφώσκουσαν ἐπιτελοῦσι, Κύπριοι δὲ πέμπτην αὐτὴν [τὴν] ἡμέραν τοῦ μηνὸς ἄγουσιν, Αἰγύπτιοι δὲ φύσει καὶ Σαλαμίνιοι καὶ αὐτὸν τὸν μὴνα πέμπτον ἄγουσιν, ὡς καὶ οἱ Ἑβραῖοι ἀπὸ τοῦ παρ᾿ αὐτοῖς ἀγομένου νέου ἔτους πέμπτον αὐτὸν Τάττουσι —

διῆλθεν οὖν τὰς προειρημένας ὑπατείας εἰκοσιεννέα πλήρης, εἰς δὲ τὴν τριακοστὴν ὑπατείαν, λέγω δὲ *, περὶ τὸν < ἑν > δέκατον μῆνα ἦλθε πρὸς τὸν Ἰωάννην καὶ ἐβαπτίσθη ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ποταμῷ τῷ τριακοστῷ ἔτει τῆς αὐτοῦ ἐνσάρκου γεννήσεως, πρὸ ἓς εἰδῶν Νοεμβρίων,

Τουτέστι κατὰ Αἰγυπτίους Ἀθὺρ δωδεκάτῃ, κατὰ Ἕλληνας [*](1 ff zu den Monatsangaben vgl. W. Kubitschek, Die Kalenderbücher von Florenz, Rom und Leyden (Denkschr. Wiener Akad. B. 57. 1915) S. 74 ff; dort weitere Schriften über die einzelnen Fragen — 8 ff wo? (einzige vergleichbare Stelle Sach. 7, 3) —18 ff vgl. Oben c. 16, 1 ff; S. 270, 14 ff u. c. 30, 10; S. 303, 4) [*](M U) [*](1 Ἰαννουαρίων Μ |πέμπτη ist nicht mit Kubistchek zu beanstanden; der Gesamtausdruck πέμπτη—ἐπιφώσκουσα bezeichnet ganz richtig die Mitternacht zwischen 5. u. 6. Januar; vgl. Z. 12 f u. S. 298, 19 2 Ἰαννουαρίου + μηνὸς U | ἑσπέρα — ἐπιφώσκουσα < U 4 Σαλαμνίους Μ 5 Ἰουλίου] Ἰουναῦ Μ | ἀλσὼν Μ 6 ἀταρταβὰ Μ 7 κατὰ Ἑβραίους τιβιὴθ ιݲγ, κατὰ ἀθηναίους μεμακτηρίωνος ςݲ U; aber vgl. die Reihenfolge S. 294, 4f | Τηβὴθ *) Τηβὶθ Μ τιβιὴθ U 7—17 ἔδει γὰρ—τάττουσιν < U 13 ἐπιτελοῦσι *) ἐπιτελοῦντες Μ 14 πεμπτέτην Μ |[τὴν] * 17 διῆλθεν * (sc. ὁ Ἰησοῦς), vgl. S. 294, 19] παρῆλθεν ΜU | οὖν < U | πλήρης (indecl.) *)] πλήρεις MU 18 λέγω]φημὶ U | * < τὴν τοῦ Σιλανοῦ καὶ Νερούα > *| < ἑν >δέκατον * 19 f τοῦ τριακοστοῦ ἔτους U 20 αὐτοὐ < U 21 τουτέστι vor κατὰ Αἰγυπτίους *] hinter δωδεκάτῃ ΜU)

ὡς ἐπιμαρτυπεῖ Μου τῷ λόγῳ τὸ ἅγιον κατὰ Λουκᾶν εὐαγγέλιον, ὡς πολλάκις ἔφην, ᾦδέ πως λέγον »ἦν δὲ ὁ Ἰησοῦς ἀρχόμενος εἶναι ὡς ἐτῶν τριάκοντα, ὢν υἱὸς ὡς ἐνομίζετο τοῦ Ἰωσήφ«·

[ καὶ] ἀπ᾿ ἐντεῦθεν ἀπὸ Ἀθὺρ δωδεκάτης »κηρύττοντος αὐτοῦ τὸν δεκτὸν ἐνιαυτὸν κυρίου« κατὰ τὰ ἐν τῷ προφήτῃ Ἠσαΐᾳ προειρημένα ὅτι »πωεῦμα κυρίου ἐπ᾿ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέν με εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς, ἀπέσταλκέν με κηρῦξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν, κηρῦξαι ἐνιαυτὸν κυρίου δεκτὸν καὶ ἡμέραν ἀνταποδόδεως«·

25. Ὡς ἀληθῶς γὰρ ἐκήρυξεν ἐνιαυτὸν κυρίου δεκτόν, τουτέστιν μὴ ἀντιλεγόμενον. τὸν γὰρ πρῶτον ἐνιαυτὸν μετὰ < τὸ > τριακοστὸν ἔτος τῆς αὐτοῦ ἐνσάρκου παρουσίας ἐκήρυσσε καὶ πάντες κατεδέχοντο, καὶ οὔτε Ἰουδαῖοι ἀντέλεγον οὔτε ἔθνη οὔτε Σαμαρεῖται, ἀλλὰ πάντες ἡδέως ἤκουον αὐτοῦ.

ἐν ᾧ ἐνιαυτῷ ἄνεισιν εἰς Ἱεροσόλυμα, μετὰ τὸ βαπτισθῆναι καὶ διελθεῖν τὰς τεσσαράκοντα ἡμέρας τοῦ πειρασμοῦ καὶ ἅς προείπαμεν εἴκοσι ἕως τοῦ πρώτου σημείου καὶ ἐκλέξασθαι τοὺς ἑαυτοῦ μαθητάς·

ἀνακάμψας ἀπὸ τοῦ πειρασμοῦ ἐπὶ τὸν Ἰορδάνην καὶ διελθὼν διὰ τῆς θαλάσσης τῆς Τιβεριάδος, ἐπὶ τὴν Ναζαρὲτ πορευόμενος ἀνέβη δηλονότι εἰς Ἱερουσαλὴμ καὶ ἐν μέσῳ τῆς ἑορτῆς ἐκέκραγε λέγων »εἴ τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω«, καὶ οὕτως ἀπῆλθεν εἰς Ναζαρὲτ καὶ εἰς τὴν Ἰουδαίαν καὶ εἰς τὴν Σαμάρειαν κιαὶ εἰς τὰ μέρη Τύρου.

καὶ πληρωθέντος τοῦ πρώτου ἐνιαυτοῦ πάλιν ἄνεισιν εἰς Ἱερουσαλὴμ καὶ λοιπὸν ἐζήτουν αὐτὸν πιάσαι ἐν τῇ ἑορτῇ καὶ ἐφοβήθησαν· ἐν ᾗ ἑορτῇ ἔλεγεν ὅτι »οὐκ ἀναβαίνω εἰς τὴν ἑορτὴν ταύτην«. οὐ γὰρ ἐφεύδετο, μὴ γένοιτο.

[*](7 Luk. 3,23 — 9 vgl. Luk. 4,16ff — 10 Luk. 4,18 — 22 mit διελθὼν διὰ τῆς θαλάσσης τῆς Τιβεριάσος is wohl Joh. 6,1 gemeint; vgl. c. 30, 7; S. 302,15 διαβῆναι ἐπὶ τὴν λίμνην εἰτ᾿ οὖν θάλασσαν Γεννησαρὲτ — 23 f Joh. (7,14) 7,37 — 28 Joh. 7.8)[*](M U )[*](2f ἀγγαθααβαεὶθ M ἀγαθααβαεὶθ M ἀγαθαλβαεὶθ U 3 εἰκὰς Μ 4f μεταγειτνιῶν M Μεταγιτνίων U 6f πολλάκις <U 7 ὁ <U | εἶναι < U 8 ἐνομίζετο + εἶναι U | [καὶ ] * 14 γὰρ < Μ 15 < τὸ >* 20 καὶ ἅς—σημείου <U 22 διὰ] ἐπὶ U 23 Ναζαρὲθ M 25 Ναζαρὲθ M | τὴν2 < U 26f τοῦ ἐνιαυτοῦ τοῦ πρώτου Μ 28f οὐ καταβαίνω U)

ἀλλὰ οἴδαμεν οἷτος πόθεν ἐστί«. Μυστηριωδῶς γὰρ καὶ πνευματικῶς αὐτοῦ διαλεγομένου τοῖς αὐτοῦ ἀδελφοῖς οὐκ ἤδεισαν τί ἔλεγεν. ἔλεγε γὰρ α’ττοῖς γὴ ἀναβαίνειν εἰς τὸν οὐρανὸν ἐν τῇ ἑορτῇ ἐκείνῃ μηδὲ εἰς τὸν σταυρόν, τοῦ τελετῶσαι τέως τὴν οἰκονομίαν τοῦ πάθους αὐτοῦ καὶ τῆς σωτηρίας τὸ μυστήριον καὶ ἐκ νεκρῶν ἀναστῆναι καὶ εἰς τὸν οὐρανὸν ἀναβῆναι· ἅτινα ἐπλήρου πάντα ἐν τῇ

ἰδίᾳ αὐτοῦ ἐξουσίᾳ. καὶ μετὰ ταῦτα ὡς πληρωθέντος τοῦ διετοῦς χρόνου μετὰ τὸ βάπτισμα καὶ τὴν αὐτοῦ γέννησιν ἀπὸ Νοεμβρίου μηνὸς καὶ ἀπὸ Ἰανουαρίου μηνὸς καὶ [τῶν] ἐπέκεινα, λοιπὸν ἐν τῷ τριακοστῷ τρίτῳ ἔτιει τῆς αὐτοῦ ἐνσάρκου (??)ἐνδημίας, μετὰ τὸ ὑπερβῆναι αὐτὸν τὰς δύο ὑπατείας, ἅς ἔφημεν, τῶν τε δύο Γεμινῶν καὶ τὴν Ῥούφου καὶ Ῥουβελλίωνος, λοιπὸν ἐν τῇ

τρίτῃ ὑπατείᾳ, ἐν τῷ τρίτῳ μηνὶ αὐτῆς, μετὰ τὸν Ἰανουάτιον καὶ φεβρουάριον ἐν Μαρτίῳ μηνὶ τελειοῖ τὸ τοῦ πάθους μυστήτιον ὁ ἀπαθὴς θεὸς Λόγος παθὼν ἐν σαρκὶ δι᾿ ἡμᾶς, μένων δὲ ἐν ἀπαθείᾳ, ὡς λέγει Πέτρος »θανατωθεὶς σαρκί, ζωογονηθεὶς δὲ τῷ πνεύματι«.