In Aristotelis Metaphysicorum

Themistius

Themistius. In Aristotelis Metaphysicorum Librum a Paraphrasis (Commentaria in Aristotelem Graeca, Volume 5.5). Landauer, Samuel, editor. Berlin: Reimer, 1903.

Multitudo igitur lationum sit luiiusmodi. quare et substantias et principia moventia immobilia atque etiam substantias sensibiles tot esse existimare oportet. numerus enim motuum secundum numerum sphaerarum motanim necessario debet esse; sic et numerus causaruin moventium secundum numerum motuum. et haec nobis sufficiant. etenim non est nostrum diiudicare, num is sit motuum numerus [an alius], sed neoessarium indicium iis relinquatur, quorum studmm hoc est, qui accuratius de his disserere possunt. quodsi fieri non potest, ut ulla sit latio, quae non ad lationem stellae cuiusdam conducat, ullaque [praetera] natura aut substantia divina otiosa et sine actione esse possit — omnis enim huiusmodi substantia, ut est bona, non cessat in operatione propria et dejinita, <qui est> summus dignitatis gradus, postquam perfectlonem vitae continuae consecuta est — nullum igitur erit aliud corpus immobile praeter haec corpora, sed substantiarum numerus hie esse debet, nam si essent alii motus, alia etiam corpora mota essent. at nou sunt alia corpora praeter haec visibilia. nee igitur erunt alii motus nee aliae moventes causae praeter has. si enim omnis causa, quae defert, est eius gratia, quod defertur, et omnis latio cuiuspiam est, quod fert: nulla latio sane sua gratia erit nee lationis alius, verum stellarum causa, nulla latio, inquam, sua gratia nee lationis alius causa erit; natura enim abhorret nimis in cassum i-anumque ac in infinitum progredi. dari autem lationem sua gratia vanum esset; in infinitum vero progressus esset, si alterius lationis causa esset. cum autem hoc ita sit, quod reliquum est quaeramus oportet.

Dicemus igitur: si plures essent caeli, plura item oporteret esse principia prima, praesertim cum omnes specie iidem sint, ut homines. | [*](1 priwarum stellarum dunrtnn sphaeras et (2) posteriorum quatuor stellarum sphaeras F duce Arist. 8 lationum] φορῶν (cf. Bonitz p. 511): sphaerarum F Arist. imitatus 14 an alius F: om. codd. 20 ut est bona om. CF qui est addidi 28 fert codd.: fertur F duce Aristoteli 29 — erit (30) om. FC per homoeoteleuton 36 principia prima C i. m.: caelum primum AB; C i. t. falso. F exhibet mundum esse unum. nam si plures sint sub una specie perinde atque homines, unumquodque principium specie quidem unum erit (omnino commenticie) homines] homo C (Ar. a35)

principia enim et ipsa specie eadem erunt, <numero autem plura>. [*](f. 19) at iis, quae forma eadem, unmero vero multa sunt, pluralitatis ratio materia est atque elementum. una enim est notio eademque omnium hominum; discrimen vero inter Socratem et Platonem ex materia manat. at prima forma primusque motor immaterialis est et incorporeus; motor ergo primus unus erit et notione et numero itemque id, quod movetur, si contiuenter movetur, umum erit. itaque non solus muudus est unus, ut ex his, quae de natura tradidimus, patet, sed causa etiam movens una est, ut in aliis libris exposuimus. quare extra se neque grave ullum ueque leve corpus <caelum> habebit, ut in Physicis demonstratum est. at cum quae antecessere, rationibus omnino comprobatum sit principia motuum plura esse non posse, verissimum est uaturam primam uuam esse stabilemque in omnibus sphaeris, quae quidem dilectio est, eo modo, quo lex una in civitatum gubernatione aut rex uuus est, cum tota societas movetur cupida, ut imitetur legem illam, cum, id quod saepe diximus, dilectio adest, hoc est, cum propter administrationem, cui obsequuntur, regem ei usque imperium amaut. inveuimus enim et in administratione, quae est apud uos, rem dilectam ab initio unam in omnibus esse, quae est rex aut lex. quod igitur societas accuratius exsequetur maudatum regis, id non erit opere unius dumtaxat eorum, sed alii sunt potestatis administri, alii servi, alii inter utrosque, alii nautae, alii operarii, alii equites, alii pedites, alii sagittarii. ita variae sunt operationes et vitae degendae rationes diversae, motus quoque diversi et quandoque contrarii; omues tamen rem unam perficere conantur omnesque unum appetunt ut dilectum, id autem est, ut perveniant ad id, quod praeceptum atque ordiuatum est ab ipso rege. et hoc unum est et immobile, magnitudinem non habens; cum aliis vero comparatum, multiplex est. nam motus propositi plures sunt operatiouesque multae et substantiae consequeutes illas operationes multae itidem sunt, at ipse est communis omnibus impossibileque esset ipsum ab omnibus desiderari, nisi formae propriae cuiuslibet eorum ac propriae operationes ab eo penderent. omnes vero ab eo pendent, propterea quod ipsum imitantur.

Nos autem vera praedicasse, dicentes dari substantias primas moventes mundum ac caelestia corpora esseque vel ut bonorum concursum, id ostendit, quod accepimus ab antiquis. illi enim attestantur, licet in fabulae tantum formam redactum reliquerint posteris, [*](1 numero—plura scrips!: omnia vero numero eadem codd. (supple negationem) 7 si] (Ar. a 38 ἀεὶ) 8 de natura] de Caelo I 8. 9 9 ut—est (11) om. codex teste C ’] Phys. VII 259a6 sq. 34 omnes—imitantur om. 39 posteris] in prima philosophia F: in Metaphysicis A)

corpora deos esse et ipsum diviuum corpus totam continere naturam. reliqua vero fusius allata sunt ad persuasionem vulgiatque ad [usum] legum eiusque quod confert. nam his diis formas tribimut similes quibusdam animalibus, cuiusmodi sunt aries, pisces leo, quos ita vocaut aut secundum virtutes, quas habere putaut, aut ob operatiouem eorum, vel quia similes siut his animalibus. <sin> vero hoc unum [et] primum acceperimus, quod autiqui substantias illas primas motrices esse diviuas, ut est nobis ab ipsis traditum itemque confirmaturm: hunc quidem sermouem divinum esse putabi[mus].