Historiae Animalium Epitome

Aristophanes of Byzantium

Aristophanes of Byzantium. Excerptorum Constantini De Natura Animalium Duo Aristophanis Historiae Animalium Epitome subiunctis Aeliani Timothei aliorumque eclogis (Supplementum Aristotelicum, Volume 2). Lampros, Spyridon Paulou, editor. Berlin: Reimer, 1885

(101) Ὅταν μέντοι ὑπὸ Ἰνδῶν ἀναγκάζωνται αὐτόρριζα δένδρα ἐκσπάσαι, οὐ πρότερον ἐπιχειροῦσι πρὶν διασεῖσαι, εἰ ἄρα ἀνατραπῆναι οἷόν τ᾿ ἐστὶν ἢ μή.

(102) τῇ προβοσκίδι δὲ ἑαυτοὺς ἐπινύττοντες εἰς τὸν ἀγῶνα ἐξάπτουσι.

(103) κἂν τραυματισθῇ ἐλέφας ἐν πολέμῳ ἢ ἐν θήρᾳ, τὴν ἐν ποσὶ κόνιν ἀνελόμενοι καὶ πόαν, βοῇ σφετέρᾳ κινύρονται καὶ ποτνιῶνται, εἰς τὸν οὐρανὸν βλέποντες καὶ τῷ τραύματι ἐπιβάλλοντες, ὥσπερ θεὸν ἐπιμαρτυρόμενοι, ὅτι ἐκνόμως ὑπομένουσιν.

(104) Ἐλέφας δὲ ἐλέφαντι περιτυχλν νεκρῷ, τῇ προβοσκίδι γῆν ἀμησάμενος ἐπιβάλλει αὐτῷ ὡς ὁσίαν τινὰ ἀπόρρητον. ἔστι δὲ ὅτε καὶ κλάδον ἐπιβάλλει αὐτῷ.

(105) Τὸν ἥλιον δὲ ἀνίσχοντα προσκυνοῦσιν ἐλέφαντες τὰς προβοσκίδας ὡς χεῖρας ἀνατείνοντες.

(106) Ὀρρωδεῖ δὲ ὁ ἐλέφας κεράστην κριὸν καὶ χοίρου βοήν.

(107) Τοὺς δὲ ὗς εἴτε μυσάττονται εἴτε καὶ δεδίασιν, ἀποστρέφονται γοῦν.

(108) φασὶ δὲ τὸ ζῷον ὀστοῦν ἔχειν προσπεφυκὸς ἐν τῇ καρδίᾳ.

(109) Τρία δὲ ταῦτα ἐκ βραχίστων μέγιστα ζῷα γίνεται, τῶν μὲν ἑνὸς ἐνόδρων ὁ κροκόδειλος, τῶν δὲ ὑποπτέρων ἡ στρουθὸς ἡ μεγάλη, τῶν γε μὴν τετραπόδων ὁ ἐλέφας.

(110) Περὶ μὲν τῆς ἐλεφάντων σοφίας εἶπον ἀλλαχόθι, καὶ μέντοι καὶ περὶ τῆς θήρας αὐτῶν. καὶ ταῦτα εἶπον ὀλίγα ἐκ πολλῶν ὧν ἔφασαν [*](1 πληγεὶς] cf. Ael. nat. anim. II 18 (p. 44, 3—6 Herch.) 2 καὶ τῶν τετρωμένων] cf. Ael. l. c. VII 45 (p. 196, 22—25 Herch.) 4 ἀποτρέπονται] cf. Ael. l. c. VIII 15 (p. 210, 12—18 Herch.) 7 ὅταν] cf. Ael. l. c. V 55 p. 137, 1—5 Herch.) 10 τῇ προβοσκίδι] cf. Ael. l. c. VI 1 (p. 138, 8 Herch.) 11 κἂν τραυματισθῇ] cf. Ael. λ. c. V 49 (p. 133, 7 Herch.) 15 ἐλέφας] cf. Ael. l. c. V 49 (p. 132, 31—133,6 Herch.) 18 τὸν ἥλιον] cf. Ael. l. c. VII 44 (p. 195, 31 Herch.) 20 ὀρρωδεῖ] cf. Ael. l. c. 138 (p. 21,29 Herch.) 21 τοὺς δὲ ὖς] cf. Ael. l. c. XVI 36 (p. 403, 15 Herch.) 22 φασὶ . . . ὀστοῦν ἔχει] cf. Ael. l. c. XIII 15 (p. 329, 15 Herch.). vide infra § 498 23 τρία] cf. Ael. l. c. IX 58 (p. 239, 6 Herch.) 26 περὶ μὲν] cf. Ael. l. c. II 11 (p. 37, 31 — 39, 10 Herch.)) [*](3 ἐξαιρεῖν Ael.: ἐξαίρειν D 4 τὴν addidi 5 ὃ D 7 αὐτόριζα D 8 δικσεῖσαι καὶ διασκέψασθαι Ael. 11 κἂν τραυματισθῇ scripsi: καὶ τραυματισθείς Ael. 16 ἀμησάμενος D: ἀρυσάμενος Ael. 18 δὲ deest Ael. 18. 19 post προβοσκίδας habet εὐθὺ τῆς ἀκτῖνος Ael. 20 δὲ deest Ael. 23 δὲ ἄρα Ael. 23. 24 τῶν μὲν ἐνύδρων Ael.: τοῦ μὲν ἑνὸς ἔνυδρον D 27 θήρας Ael.: πείρας D ταῦτα D Ael.: ταύτης Hercher)

61
ἄλλοι. τὸ δὲ νῦν ἔχον ἔθηκα ἐρεῖν περί τε εὐμουσίας αὐτῶν καὶ εὐπειθείας καὶ τῆς ἐς τὰ μαθήματα εὐκολίας, χαλεπὰ ὁμοίως ὄντα καὶ ἀνθρώπῳ τυχεῖν αὐτῶν, μή τι γοῦν τοσούτῳ θηρίῳ καὶ οὕτω τέως ἀγριωτάτῳ γενέσθαι. [*](f. 346r) χορείαν γὰρ καὶ ὀρχηστικὴν καὶ βαίνειν πρὸς ῥυθμὸν καὶ αὐλουμένους ἀκούειν καὶ συνιέναι ἤχων διαφορὰς ἢ βραδύνειν ἐνδιδόντων ἢ ταχύνειν παρορμώντων, μαθὼν οἶδεν ἐλέφας, καὶ ἀκριβοῖ καὶ οὐ σφάλλεται. οὕτως ἄρα ἡ φύσις μεγέθει μὲν αὐτὸν μέγιστον εἰργάσατο, μαθήσει δὲ πραότατον ἀπέφηνε καὶ εὐάγωγον. εἰ μὲν οὖν ἔμελλον τὴν ἐν Ἰνδοῖς αὐτῶν εὐπείθειαν καὶ εὐμαθίαν ἢ τὴν ἐν Αἰθιοπίᾳ ἢ τὴν ἐν Λιβύῃ γράφειν, ἴσως καὶ μῦθον ἐδόκουν τινὰ συμπλάσας κομπάζειν, εἶτα ἐπὶ φήμῃ τοῦ θηρίου τῆς φύσεως καταψεύδεσθαι· ὅπερ ἐχρῆν δρᾶν φιλοσοφοῦντα ἄνδρα ἥκιστα καὶ ἀληθείας ἐραστὴν διάπυρον. ἃ δὲ αὐτὸς εἶδον καὶ ἅτινα πρότερον ἐν τῇ Ῥώμῃ πραχθέντα ἀνέγραψαν ἄλλοι προειλόμην εἰπεῖν, ἐπιδραμὼν ὀλίγα ἐκ πολλῶν, οὐχ ἥκιστα καὶ ἐντεῦθεν ἀποδεικνὺς τὴν τῶν ζῴων ἰδιότητα.

ἡμερωθὲν ἐλέφας πραότατόν ἐστι καὶ ἄγεται ῥᾷστα εἰς ὅ τις θέλει. καὶ τά γε πρεσβύτατα τιμῶν τὸν χρόνον ἐρῶ πρῶτον. θέας ἐπετέλει Ῥωμαίοις ὁ Καῖσαρ Γερμανικός· εἴη δ᾿ ἂν ἀδελφιδοῦς Τιβερίου οὗτος. οὐκοῦν ἐγένοντο μὲν καὶ ἄρρενες ἐν τῇ Ῥώμῃ τέλειοι πλείους καὶ θήλειαι, εἶτα ἐξ αὐτῶν ἐτέχθησαν αὐθιγενεῖς. καὶ ὅτε τὰ κῶλα ὑπήρξαντο πήγνυσθαι, σοφὸς ἀνὴρ ὁμιλεῖν τοιούτοις θηρίοις ἐπώλευσεν αὐτούς, δαιμονίᾳ τινὶ καὶ ἐκπληκτικῇ διδασκαλίᾳ μεταχειρισάμενος. προσῆγε δὲ αὐτοὺς ἄρα ἡσυχῇ τήν γε πρώτην καὶ πράως τοῖς διδάγμασι, δελέατα ἄττα ἐπάγων καὶ τροφὰς ἡδίστας καὶ πεποικιλμένας εἰς τὸ ἀγωγόν τε καὶ ἐφολκόν, ὡς εἴ τι μὲν ἧν ἀγριότητος, τοῦτο ἐκβαλεῖν, ἀπαυτομολῆσαι δὲ πρὸς τὸ ἥμερον καὶ ἁμωσγέπως ἀνθρώπειον. καὶ ἧν γε τὰ μαθήματα καὶ αὐλῶν ἀκούοντας μὴ ἐκμαίνεσθαι καὶ τυμπάνων ἀράβου κροτοῦντος μὴ ταράσσεσθαι καὶ κηλεῖσθαι σύριγγι, φέρειν δὲ καὶ ἤχους ἐμμελεῖς καὶ ποδῶν ἐμβαινόντων ψόφον καὶ ᾠδὴν συμμιγῆ. ἐξεπονήθησαν δὲ καὶ ἀνθρώπων πλῆθος μὴ δεδιέναι.

(111) Οἱ Ἰνδοὶ τέλειον μὲν ἐλέφαντα συλλαβεῖν ῥᾳδίως ἀδυνατοῦσιν [*](29 οἱ Ἰνδοὶ] cf. Ael. nat. anim. IV 24 (p. 89, 19—32 Herch.)) [*](1 ἔθηκα D Ael.: ἔοικα Schneider 2 ὁμοίως D: ὅμως Ael.: “τὰ (post ἐς) deleam itemque ὅμως” Hercher 3 αὐτῶν D Ael.: delevit Hercher 3. 4 γενέσθαι D: συγγενέσθαι Ael. βαίνειν Ael.: μένειν D 4. 5 αὐλουμένους D Ael.: αὐλοῦ ἀσμένως Hercher 7 φύσις μὲν μεγέθει αὐτὸν μέγιστον εἰργάσατο aut φύσις μὲν αὐτὸν μέγιστον εἰργάσατο proponit Hercher μαθήσει D Ael.: μάθησις Jacobs 8 ἔμελλον Ael.: ἀμέλλου D 9 εὐμαθίαν D: εὐμάθειαν Ael. ἴσως ἄν τῳ Ael. 14 τοῦ ζῴου Hercher 15 ἡμερωθὲν D Ael.: ἡμερωθεὶς Schneider: immo ἐλέφας delendum videtur πραότατόν D Ael.: πραότατος malit Hercher ὅ τις Ael.: ὅ τίς D: ὅ 〈τί〉 τις Hercher 16 πρῶτον Ael.: πρᾶτος D ἐπετέλει Ael.: ἐπιτέλει D 17 ὁ Γερμανικὸς ὁ Καῖσαρ Ael. 18 μὲν D Ael.: om. Hercher θήλειας D 23 ἀγωγὸν D Ael.: ἐπαγωγὸν Hercher 24 ἀγριότητος—ἦν γε (25) addidi ex Ael. ἀπαυτομολῆσαι Hercher: ἐπαυτομολῆσαι Ael. 26 τυμπάνων Ael.: τυμπάνῳ D ταράττεσθαι Ael. κηλεῖσθαι Ael.: καλεῖσθαι D 27 ἐμμελεῖς D Ael.: ἐκμελεῖς Jacobs ἐμβαινόντων Ael.: ἐκβαινόντων D 29 οἱ Ἰνδοὶ Ael.: Οἰνδοὶ D)

62
(οὔτε γὰρ τοσαῦτα δράσουσιν οὔτε τοσοίδε παρέσονται), | εἰς δὲ τὰ ἕλη [*](f. 346v) φοιτῶντες τὰ γειτνιῶντα τῷ ποταμῷ, εἶτα μέντοι λαμβάνουσιν αὐτῶν τὰ βρέφη. ἀσπάζεται γὰρ ὁ ἐλέφας τὰ ἔνδροσα χωρία καὶ μαλακά, καὶ φιλεῖ τὸ ὕδωρ, καὶ ἐν τοῖσδε τοῖς ἤθεσι διαιτᾶσθαι ἐθέλει, καὶ ὡς ἂν εἴποις ἕλειός ἐστι. λαβόντες οὖν ἁπαλὰ καὶ εὐπειθῆ τρέφουσι κολακείᾳ τε τῇ κατὰ γαστέρα καὶ θεραπείᾳ τῇ περὶ τὸ σῶμα καὶ φωνῇ θεραπευτικῇ· συνιᾶσι γὰρ ἐλέφαντες καὶ γλώττης ἀνθρωπίνης τῆς ἐπιχωρίου καὶ συνελόντι εἰπεῖν ὡς παῖδας αὐτοὺς ἐκτρέφουσι καὶ κομιδὴν προσάγουσιν αὐτοῖς καὶ παιδεύματα ποικίλα· οἱ δὲ πείθονται.

(112) Ἐλέφας, οἱ μὲν αὐτοῦ προκύπτειν χαυλιόδοντάς φασιν, οἱ δὲ κέρατα. ἔχει δὲ καὶ καθ᾿ ἕκαστον πόδα δακτύλους πέντε, ὑποφαίνοντας μὲν τὰς ἐκφύσεις, οὐ μὴν διεστῶτας. ταῦτά τοι καὶ νηκτικός ἐστιν ἥκιστα. σκέλη δὲ τὰ πρόσθια τῶν κατόπιν βραχύτερά ἐστι· μαζοὶ δὲ αὐτῷ πρὸς ταῖς μασχάλαις εἰσί· μυκτῆρα δὲ κέκτηται χειρὸς παγχρηστότερον καὶ γλῶτταν βραχεῖαν· χολὴν δὲ αὐτὸν ἔχειν οὐ κατὰ τὸ ἧπαρ, ἀλλὰ πρὸς τῷ στέρνῳ φασί. κύειν δὲ πυνθάνομαι δύο ἐτῶν τὸν ἐλέφαντα. οἱ δὲ οὐ τοσοῦτον χρόνον, ἀλλὰ ὀκτωκαίδεκα μηνῶν ὁμολογοῦσιν. ἀποτίκτει δὲ ἰσήλικα τὸ μέγεθος μόσχῳ ἐνιαυσιαίῳ, σπᾷ δὲ τῆς θηλῆς τῷ στόματι. ἐνθουσιῶν δὲ εἰς μίξιν οἴστρῳ τε φλεγόμενος ἐμπίπτει τοίχῳ καὶ ἀνατρέπει, καὶ φοίνικας κλίνει, τὸ μέτωπον προσαράττων κατὰ τοὺς κριούς. πίνει δὲ ὕδωρ οὐ διειδές, οὐδὲ καθαρόν, ἀλλ᾿ ὅταν ὑποθολώσῃ τε καὶ ὑποταράξῃ. καθεύδει γε μὴν ὀρθοστάδην· κατακλιθῆναι γὰρ καὶ ἐξαναστῆναι ἐργῶδες αὐτῷ. ἀκμὴ δὲ ἐλέφαντος ἑξήκοντα χρόνων γεγονέναι. κρυμῷ δὲ ὁμιλεῖν ἥκιστός ἐστι. διατείνει δὲ τὸν βίον καὶ εἰς διπλῆν ἑκατοντάδα.

(113) Ἐν Ἰνδοῖς, ὡς ἀκούω, ἐλέφας καὶ δράκων ἐστὶν ἔχθιστα. οὐκοῦν οἱ μὲν ἐλέφαντες, ἀποσπῶντες τῶν δένδρων τοὺς κλάδους, ἐκείνους νέμονται. ὅπερ οὖν εἰδότες οἱ δράκοντες ἐπ᾿ αὐτὰ μὲν ἕρπουσι, τὸ δὲ ἥμισυ σφῶν αὐτῶν τὸ οὐραῖον τῶν δένδρων περιβάλλουσι | τῇ κόμῃ, τὸ [*](f. 347r) δὲ ἐς τὴν κεφαλὴν προϊὸν ἥμισυ μεθῆκαν καλωδίου δίκην ἀπηρτημένον. καὶ ὁ μὲν προσῆλθεν δρέψασθαι τῶν ἀκρεμόνων ὁ ἐλέφας, ὁ δὲ δράκων [*](10 ἐλέφας] cf. Ael. nat. anim. IV 31 (q. 93, 17—94, 5 Herch.) 25 ἐν Ἰνδοῖς] cf. Ael. l. c. VI 21 (p. 148, 20—31 Herch.)) [*](1 οὔτε—παρέσονται delevit Hercher δράσουσιν D 3 ἔνδροσα ex ἔνδρϊσα correxit D1 4 ἐθέλοι D 6 θεραπευτικῇ D libr. Ael.: θωπευτικῇ Hercher 7 συνιᾶσι—ἀνθρωπίνης addidi ex Aeliano 8 κομιδὴν Ael.: κομιδῆ D 9 πείθονται Ael.: πείθωνται D 10 ἐλέφας D: ὁ ἐλέφας Ael. 12 νηκτικός Ael.: νηκτὸς D 13 σκέλη Ael.: σκέλια D τὰ πρόσθια τῶν κατόπιν D Ael.: τὰ κατόπιν τῶν προσθίων Gesnerus 14 μυκτῆρα Ael.: μυκτῆρας D 16 στέρνῳ] ἐντέρῳ Camperus 17 ἀποτίκτει Ael.: ἀποτίκτειν D 18 ἐνιαυσίῳ Ael. 21 ὑποθολώσῃ τε Ael.: ὑποθολώσηται D 22 καθεύδη D κατακλινῆναι Ael. 23 ἐλέφαντος ἑξήκοντα χρόνων γεγονέναι D: ἐλέφαντος ἑξηκονταετῆ γεγονέναι Ael.: ἐλέφαντι ἑξήκοντα ἔτη Hercher 25 Ἐν] ν omisso a rubricatore D εἰστὶν D 27 ἕρπουσι D: ἀνέρπουσιν Ael. τὸ δὲ D Ael.: καὶ τὸ μὲν proponit Hereher 30 δρέψασθαι D: ἀποδρέψασθαι Ael.)

63
ἐμπηδᾷ τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ ἐξορύττει, εἶτα τῷ τραχήλῳ περιερπύσας, τείνων τῷ οὐραίῳ μέρει καὶ σφίγγων θἀτέρῳ ἀπάγχει τὸ θηρίον ἀήθει βρόχῳ καὶ καινῷ.

(114) Σοφὸν ἐλέφαντος ἔργον εἰ παραλείποιμι, φήσει μέ τις ἀγνοήσαντα οὐκ εἰπεῖν. ἔστι δὲ ἀκοῆς ἄξιον, καὶ διὰ ταῦτα ἀκούσωμεν αὐτοῦ. ὁ τῆς τούτου κομιδῆς ἐγχειρισθεὶς τὴν φροντίδα, τῶν μὲν κριθῶν ὑφῄρει, λίθους δὲ ὑποτάττων ἐκείνῳ μὲν ἄβρωτον τὸ πλεῖστον εἰργάζετο, ἀπέσωζε δὲ τὸν ὄγκον τοῦ μέτρου πρὸς τὸν ἐπισκοποῦντα ἀμφοῖν δεσπότην. καὶ τέως διελάνθανεν. οὐκοῦν ὁ ἐλέφας ἀθάρην ἰδὼν ἕψοντα τὸν ἐπίβουλόν οἱ, τῆς ἄμμου τῆς ἐν ποσὶ τῇ προβοσκίδι χύδην ἀναλαβὼν ἐνέβαλεν εἰς τὴν χύτραν καὶ ἠμύνατο ἀνθ᾿ ὧν ἔπαθε δι᾿ ὧν ἐποίησεν εὐμηχάνως.

(115) Στρατεύονται δὲ ἄρα οἱ Λίβυες οὐ μόνον ἐπὶ τοὺς γείτονας, ἵνα αὐτῶν πλέον ἔχωσιν, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τοὺς ἐλέφαντας. καὶ ἴσασί γε ἐκεῖνοι τῆς ὁδοῦ τῆς ἐπ᾿ αὐτοὺς τὴν ὑπόθεσιν οὐδὲν ἕτερον εἶναι ἢ τοὺς ὀδόντας. οἱ τοίνυν πηρωθέντες τὸν ἕτερον ἐπὶ μετώπου ἑστᾶσι, τῶν λοιπῶν προβαλλομένων αὐτούς, ἵνα οἱ μὲν ὑποδέχωνται τὴν πρώτην ὁρμήν, οἱ δὲ ἀμύνωσιν ἀκεραίῳ τῇ τῶν ὀδόντων ῥώμῃ καὶ ἰσοπαλεῖ, ἴσως δὲ τῶν Ἰνδῶν καὶ καταφιλοσοφοῦντες καὶ ἐπιδεικνόντες αὐτοῖς ὅτι ἄρα οὐχ ὑπὲρ μεγάλου τοῦ ἄθλου κινδυνεύοντες ἥκουσι. χρῶνται δὲ ἄρα τῷ μὲν τῶν ὀδόντων ὡς ὅπλῳ, καὶ τεθηγμένον αὐτὸν φυλάττουσι, τῷ δὲ ὡς σμινύῃ· καὶ γὰρ ἐν αὐτῷ ῥίζας ὀρύττουσι καὶ δένδρα ἐκμοχλεύοντες ὑποκλίνουσιν.

(116) Ὅταν ὑπὸ θηρατῶν ὡς ἐν πολέμῳ στρατιῶται τραπῶσιν οἱ ἐλέφαντες καὶ εἰς φυγὴν ὁρμήσωσιν οὐ φεύγουσι διῃρημένοι οὐδὲ καθ᾿ ἕνα, ἀλλὰ κοινῇ, καὶ πιέζουσιν ἀλλήλους τῶν συννόμων ἐχόμενοι. καὶ κύκλῳ μὲν οἱ νέοι, ὡς εἰπεῖν, τὸ μαχιμώτατον, ἐν μέσῳ δὲ | οἱ γεγηρακότες [*](f. 347v) καὶ αἱ μητέρες, ὑπὸ ταύταις δὲ τὰ πωλία, ἑκάστη τὸ ἴδιον ἀποκρύπτουσα. καὶ ὁρῶνταί γε οἵδε οἱ μικροὶ σπανιώτατα. ἀθρόους δὲ αὐτοὺς ἐὰν θεάσωνται καὶ λέοντες, ἢ φεύγουσι προτροπάδην ἢ ἄλλος ἄλλῃ κατέπτηξαν ὡς νεβροί, τοὺς ἐλέφαντας οἱ τέως φοβεροὶ καὶ ἐκπληκτικοὶ καταδείσαντες. οὐκ [*](4 σοφὸν] cf. Ael. nat. anim. VI 52 (p. 163,17—28 Herch.) 12 στρατεύονται] cf. Ael. l. c. VI 56 (p. 164, 22—165, 3 Herch.) 22 ὅταν] cf. Ael. l. c. VII 36 (p. 191, 26 — 192, 7 Herch.)) [*](1 τείνων susp. Hercher 2 ἀπάγχει Ael.: ἀπέγει D 4 οφὸν, omissa prima litera a rubricatore D παραλίποιμι Ael. 5 ἀκοῆς D: καὶ ἀκοῆς Ael. διὰ ταῦτα Ael.: διαυταῦτα D 7 ὑποτάττων D: ὑποπάττων Ael. ἄβροτον D 8 δὲ addidi ex Ael. 9 ἀθάρην Ael.: ἀθύρην D ἐπίβουλον οἷ D 11 ἠμύνατο Ael.: ἠμύσατο D εὐμηχάνως Ael.: ἀμηχάνως D 12 τρατεύονται litera Σ omissa a rubri- catore D 14 ὁδοῦ D Ael.: ἐφόδου proponit Hercher 15 πιρωθέντες D 17 Ἰνδῶν D Ael.: Λιβύων Gesnerus 19 κινδυνεύοντες D: κινδυνεύσοντες Ael. ὡς Ael.: ὡ D 20 αὐτὸν Ael.: αὐτὸ D σμηνύῃ D ῥίζας Ael.: ῥίζαν D 21 ἐκμοχλεύοντες D: ἐκμοχλεύσαντες Ael. 22 ταν omisso Ὅ a rubricatore D ὑπὸ D: ὑπὸ τῶν Ael. 25 τὸ μαχιμώτατον Ael.: τῶν μαχιμωτάτων D 27 ἀθρόους Ael.: ἀθρόως D 28 κατέπτιξαν D 29 νεβροί Ael.: νεκροὶ D)

64
ἀνθίσταται δὲ τοῖς διώκουσιν ἐλέφας, εἰ μή ποτε ἄρα ὑπὲρ τῶν τέκνων καὶ τῶν νοσούντων. ἐνταῦθα δὲ ἄμαχός ἐστι.

(117) Πώρου τοῦ Ἰνδῶν βασιλέως ὁ ἐλέφας ἐν τῇ πρὸς Ἀλέξανδρον μάχῃ τετρωμένου πολλὰ ἡσυχῆ καὶ μετὰ φειδοῦς τῇ προβοσκίδι ἐξήρει τὰ ἀκόντια, καὶ μέντοι καὶ αὐτὸς τετρωμένος πολλὰ οὐ πρότερον εἶξε, πρὶν ἢ συνιέναι, ὅτι ἄρα ὁ δεσπότης αὐτῷ ὅτι διὰ τὴν ῥοὴν τοῦ αἵματος τὴν πολλὴν παρεῖται καὶ ἐκθνήσκει. οὐκοῦν ἑαυτὸν ὑπέκλινε, καὶ ὀκλάσας ἔμεινεν, ἵνα μὴ ἄνωθεν πεσὼν ὁ Πῶρος εἶτα μέντοι κακωθῇ τὸ σῶμα ἐπὶ μᾶλλον.

(118) Πύρρῳ τῷ Ἠπειρώτῃ ἦν ἐλέφας, ὅσπερ οὖν τὸν ἑαυτοῦ πωλευτὴν οὕτως ἠγάπησεν, ὡς ἀποθανόντος ἐν Ἄργει τοῦ Πύρρου, ἐκπεσόντος δὲ τοῦ ἐλαύνοντος, οὐ πρότερον ὑπέμεινεν ἀτρεμῆσαι καὶ ἡσυχάσαι πρὶν ἢ ἀνασώσασθαι τοῦτον αὐτὸν ἐκ τῶν πολεμίων καὶ ἐς τὸ φίλιον μεταγαγεῖν.

(119) Πυνθάνομαι δὲ ἐν τῇ Ἀντιόχου πόλει τῇ Σύρων γενέσθαι πρᾶον ἐλέφαντα, ἰόντα τε αὐτὸν ἐπὶ τὰς νομὰς στεφανόπωλιν γυναῖκα ὁρᾶν ἡδέως, καὶ προσεστάναι αὐτῇ καὶ τῇ προβοσκίδι τὸ πρόσωπον τῆς ἀνθρώπου καθαίρειν. δέλεαρ δὲ ἄρα ἐκείνη καθίει τοῦ φίλτρου αὐτῷ στέφανον ἀεὶ τὸν ἐκ τῆς τέχνης, τὸν καθ᾿ ὥραν πλεκόμενον. καὶ τῷ μὲν ὁσημέραι λαμβάνειν ἔργον ἦν, τῇ δὲ διδόναι. χρόνῳ δὲ ὕστερον ἡ μὲν ἄνθρωπος τὸν βίον κατέστρεψεν, ὁ δὲ ἐλέφας τῆς συνηθείας διαμαρτάνων καὶ οὐχ ὁρῶν ἣν ἐπόθει γυναῖκα, ὥσπερ οὖν ἐραστὴς ἐρωμένης ἀποτυχὼν ἐξηγριώθη· καὶ ὅς τέως πραότατος ἧν εἰς θυμὸν ἐξήφθη ὥσπερ οὖν καὶ τῶν ἀνθρώπων οἱ ἄγαν ὑπὸ τῆς λύπης ἐπικλυσθέντες ἔκφρονες γίνονται.

(120) Οὐκ ἄν ποτε ῥᾳδίως ἐνέδρα ποτὲ τοὺς ἐλέφαντας λάθοι. ὅταν οὖν γένωνται τῆς τάφρου πλησίον ἢν εἰώθασιν | ὑπορύττειν οἱ θηρῶντες [*](f. 348r) αὐτούς, εἴτε ἐννοίᾳ τινὶ φυσικῇ εἴτε μαντικῇ ναὶ μὰ Δία ἀπορρήτῳ τοῦ μὲν περαιτέρω χωρεῖν ἀναστέλλονται, ἑαυτοὺς 〈δὲ〉 ἐπιστρέψαντες εἶτα μέντοι ὡς ἐν πολέμῳ ἀνθίστανται μάλα καρτερῶς, καὶ ἀνατρέψαι πειρῶνται τοὺς θηρευτὰς καὶ δι᾿ αὐτῶν ὠσάμενοι φυγῇ πορίσασθαι τὴν σωτηρίαν, κρείττους γενόμενοι τῶν ἀντιπολεμίων. γίνεται τοίνυν ἐνταῦθα τοῦ καιροῦ μάχη χαρτερὰ [*](3 Πώρου] Ael. nat. anim. VII 37 (p.192,8—16 Herch.) 10 Πύρρῳ] Ael. l. c. VII 41 (p. 194, 25—30 Herch.) 14 πυνθάνομαι] Ael. l. c. VII 43 (p. 195, 17—30 Herch.) 24 οὐκ ἄν ποτε] Ael. l. c. VIII 10 (p. 206, 12—207, 27 Herch.)) [*](2 ἐστιν Ael. 3 ὠρου omisso a rubricatore D τοῦ D: τοῦ τῶν Ael. 6 συνιέναι D: συνεῖναι Ael. διὰ Ael.: ὅτι διὰ D 7 ἐκθνήσκει Ael.: ἐκθρήσκει D ὀκλάσας D 10 τῷ D: δὲ τῷ Ael. 11 ὡς D Ael.: ὥστε Hercher 13 τοῦτον delevit Hercher 14. 15 πρᾶον γενέσθαι ex cod. V Aeliano reddidit Hercher 18 τὸν ἐκ D Vulg. Ael.: τῶν ἐκ Gronovius ex Mediceo στέφανον ἐκ τῶν καθ᾿ ὥραν πλεκόμενον Hercher 21 ὰποτυχὼν D: ἀτυχῶν Ael. 22 ὃς D: ὁ Ael. ἦν D: ὣν Ael. 23 ὑπὸ Ael.: ἀπὸ D ἔκφρονες γίνονται D: καὶ ἔκφρονες γεγενημένοι Ael. 24 Ὁυκ ἂν D ἐνέδρα ποτὲ τοὺς ἐλέφαντας D: τοὺς ἐλέφαντας ἐνέδρα Ael. 24. 25 ὅταν γοῦν Hercher 27 δὲ addidi ex Ael. 29 θηρευτὰς D: θηρατὰς Ael. ὠσάμενοι Ael.: ὡς ἄνθρωποι D 30 ἀντιπολεμίων D: ἀντιπολέμων Ael.: ἀντιπάλων Hercher)

65
καρτερὰ καὶ φόνος καὶ τῶν καὶ τῶν. ὁ μέντοι τρόπος τῆς μάχης τοιόσδε· οἱ μὲν ἄνθρωποι δόρατα ἰσχυρὰ λόγχας ἀφιᾶσι στοχαζόμενοι αὐτῶν, οἱ δὲ ἐλέφαντες τὸν παραπεσόντα ἁρπάζουσι, καὶ τῇ γῇ προσαράξαντες πατοῦντές τε καὶ τοῖς κέρασι τιτρώσκοντες οἰκτίστῳ περιβάλλουσι τῷ τέλει καὶ ἀλγεινοτάτῳ. ἐπίασι δὲ οἱ θῆρες ὑπὸ τοῦ θυμοῦ τὰ ὧτα ἐκπεταννύντες ὡς ἱστία δίκην τῶν στρουθῶν τῶν μεγάλων, αἵπερ οὖν τὰς πτέρυγας ἁπλώσασαι ἢ φεύγουσιν ἢ ἑστᾶσιν. ἐπισιμώσαντες δὲ καὶ τὴν προβοσκίδα οἱ ἐλέφαντες καὶ ὑπὸ τοῖς κέρασι πτύξαντες ὥσπερ οὖν νεὼς ἔμβολον σὺν πολλῷ τῷ ῥοθίῳ φερομένης ἐμπεσόντες τε ῥύμῃ σφοδροτάτῃ πολλοὺς ἀνατρέπουσι βοῶντες διάτορόν τε καὶ ὀξὺ δίκην σάλπιγγος. πατουμένων δὲ τῶν ἁλισκομένων καὶ ἀλοωμένων τοῖς γόνασιν, ἄραβος πολὺς τῶν ὀστέων συντριβομένων ἀκούεται καὶ πόρρωθεν, τὰ πρόσωπα δὲ ἐκθλιβομένων τῶν ὀφθαλμῶν καὶ τῆς ῥινὸς συνθλωμένης καὶ ῥηγνυμένου τοῦ μετώπου τὸ ἐναργὲς τοῦ εἴδους ἀπόλλυσι, καὶ ἀγνῶτες γίνονται πολλάκις καὶ τοῖς ἐγγυτάτω προσήκουσι. σώζονται δὲ παραδόξως ἄλλοι τὸν τρόπον τοῦτον. συνείληπται μὲν ὁ θηρατής, ὑφ᾿ ὁρμῆς δὲ τὸ θηρίον ὑπερῆλθεν αὐτόν, καὶ τὰ γόνατα εἰς τὴν γῆν ἐπήρεισε, καὶ προσκατέπηξε τὰ κέρατα εἰς θάμνον ἢ εἰς ῥίζαν ἢ εἰς ἄλλο τι τοιοῦτον, καὶ ἔχεται, καὶ μόγις ἀνασπᾷ καὶ ἐξαίρει. ἐν δὲ τῷ τέως διεκδὺς ὁ κυνηγέτης ἀπαλλάττεται. οὐκοῦν ἐν τῇ τοιαύτῃ μάχῃ πολλάκις μὲν κρατοῦσιν οἱ ἐλέφαντες, πολλάκις δὲ καὶ ἡττῶνται δείματα ἐξ ἐπιβουλῆς καὶ δέα ποικίλα ἐπαγόντων. καὶ γὰρ σάλπιγγες ᾄδουσι, καὶ δοῦπόν τε καὶ κτύπον ἐργάζονται καὶ πρὸς τὰς ἀσπίδας | ἀράττοντες τὰ δόρατα καὶ πῦρ [*](f. 348v) τὸ μέν τι ἐπὶ τῆς γῆς ἐξάπτοντες τὸ δὲ ὑψοῦ μετέωρον αἴροντες, καὶ ἄλλο σφενδονῶντες καὶ δαλοὺς διαπύρους ἀκοντίζοντες καὶ δᾷδας μακρὰς πυρὸς ἐνακμάζοντος τοῖς θηρίοις κατὰ προσώπου βιαίως ἐπισείοντες. ἅπερ οὖν τὰ θηρία δεδιότα καὶ σκοπούμενα ὠθεῖται ἔστιν ὅτε καὶ ἐκνικᾶται ἐκπεσεῖν εἰς τὴν τάφρον ἥν τέως ἐφυλάττοντο.