Περὶ μεθόδου δεινότητος [Sp.]

Hermogenes

Hermogenes. Hermogenis Opera. Rabe, Hugo, editor. Leipzig: Teubner, 1913.

Πότε ῥήτωρ ψεύσεται συνειδότων τῶν ἀκροατῶν, 19 ὅτι ψεύδεται; ὅταν τὸ ψεῦδος συμφέρῃ τοῖς ἀκούουσι· [*](342) διὰ γὰρ τὸ οἰκεῖον λυσιτελὲς οὐκ ἐλέγχουσι τὸν ῥήτορα. οὕτω Δημοσθένης ἐψεύσατο ἐν τῷ Περὶ τοῦ στεφάνοῦ· Αἰσχίνου γὰρ λέγοντος, ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι ὑπὸ τὸν αὐτὸν καιρὸν πρέσβεις πρὸς Φίλιππον ἔπεμψαν περὶ εἰρήνης καὶ πρὸς τούς συμμάχους περὶ συμμαχίας κατὰ Φιλίππου, καὶ τοῦτο πεποιηκότων Ἀθηναίων, φησὶν [*](424) ὅτι «καὶ διαβάλλει τὰ μέγιστα τὴν πόλιν, ἐν οἷς ψεύδεται· εἰ γὰρ ὑμεῖς ἅμα τοὺς μὲν Ἕλληνας εἰς πόλεμον παρεκαλεῖτε, αὐτοὶ δὲ περὶ εἰρήνης πρὸς Φίλιππον πρέσβεις ἐπέμπετε, Εὐρυβάτου πρᾶγμα, οὐ πόλεως ἔργον οὐδὲ χρηστῶν ἀνθρώπων διεπράττεσθε».

Πότε ῥήτωρ ὀμόσει καὶ ὅρκῳ χρήσεται; οὐδέποτε ἐπὶ πράγματος ὀμεῖται, οἷον ‘ἐποίησεν οὗτος φόνον ἢ προδοσίαν ἢ τόδε τι’, ἀλλ᾿ ἐπὶ ἤθους βεβαιώσει, ὡς ὁ Δημοσθένης [*](1 Aesch. 1, 4. 3, 6 3 mg. P, (καὶ πότε) Ph; supr. (καὶ πότε) VcSf; περὶ ἐγνωσμένων ψευσμάτων πότε χρηστέον αὐτοῖς supr. Ac | mg. ιζ AcPh, ιη P | χρήσεται Pπ 4 ὁ ῥήτωρ Ac 7 τοῦ om. Ph 8 Aesch. 3, 68 | οἱ om. Pc ὑπ⌊ὸ ex ὲρ | Vc 11 τοῦ φιλίππου Ac 11. 12 φασὶν Ph 12 Dem. 18, 24 | καὶ om. Pc ¦ τὴν πόλιν τὰ μέγιστα οἷς Vc | τὴν om. Ph 14 παρακαλεῖτε Ac Ph 15 πέμπετε Vc; ἀπεπέμπετε Ac; ἔπεμπον Ph 17 supr. Vc Sf (καὶ om.) mg. Ph; om. P: περὶ ὅρκου πῶς ὀμεῖται ῥήτωρ (om. cet.) supr. Ac | mg. ιη AcPh. ιθ P 18 πότε — χρήσεται VcSf; (ὁ ῥήτωρ) Vδ, (ὁ er.) Ph; mg. P; om. Ac 19 πράγματι Diac. 19. 20 προδίδωσιν Vc Sf Ph 20 cf. 326, 24)

436
«ὡς μὲν ἐμοὶ δοκεῖ, δι᾿ ἀμφότερα, ὦ Ἀθηναῖοι, νὴ τοὺς θεούς, κἀμὲ νομίζοντες δεινὰ πεπονθέναι» καὶ πάλιν «πολλὰς δὲ δεήσεις καὶ νὴ Δία ἀπειλὰς ὑπομείνας». ἐκ τούτου δηλοῦται, ὅτι ῥήτωρ πραγματικὸν ὅρκον οὐκ ὄμνυσιν ἀλλ᾿ ἠθικόν.

Πρῶτος δὲ ὅρκον ἠθικὸν Ὅμηρος ὤμοσεν, εἶτα Πλάτων ἐμιμιήσατο, εἶτα Δημοσθένης ἐκληρονόμησε Πλάτωνος· [*](425) ἠθικὸν δ᾿ ἕκαστος ὀμόσας καὶ ἰδίᾳ ἕκαστος ἰδέα τοῦ ἤθους ἐχρήσατο, Ὅμηρὸς μὲν τραγικὸν

  • «οὔ, μὰ Ζῆν᾿, Ἀγέλαε, καὶ ἄλγεα πατρὸς ἐμεῖο»,
    • τὰς συμφορὰς τοῦ πατρὸς ὅρκον ἐποιήσατο, Πλάτων δὲ ἠθικὸν μὲν ὁμοίως, ἠθικὸν δ᾿ ἐκ τοῦ ἐναντίου ἤθους «οὔ, μὰ τὸν Ζῆν᾿, Καλλίκλεις, Δημοσθένης δὲ ἠθικὸν πολιτικὸν «οὔ, μὰ τοὺς ἐν Μαραθῶνι προκινδυνεύσαντας [*](443) καὶ τοὺς ἐν Σαλαμῖνι παραταξαμένους».

    21 Πότε ἐν τοῖς προβλήμασι ῥήτωρ μέρεσί τισι συνηγόρους δώσει καὶ κατὰ πόσους τρόπους; τέσσαρας· ἢ διὰ [*](1 Dem. 21, 2 | ὦ (om. Ἀθηναῖοι) Ph 2 νομίζοντ Pa 2 Dem. 21, 3 | δὲ om. VcSfPh 5 ἀλλ᾿ ἠθικόν: cf. 327, 4 sq. 6 ὅμηρος ὅρκον ἠθικὸν Ac 7 ὁ δημοσθένης Ph 7.8 Πλάτωνος scripsi; πάντων codd.; Quint. Χll 10, 24: non illud iusiurandum ‘per caesos in Marathone ac Salamine propugnatores reipublicae’ satis manifesta docet praeceptorem eius 〈sc. Demosthenis〉 Platonem fuisse? 8 ἑκάστου Ph 9 ἰδέαι τοῦ ἤθους Pc Vc; τοῦ ἤθους ἰδέα PaAcSf, (τοῦ ex τὸ) Ph | ἐχρήσατο P Ac; χρησάμενος VcSf Ph 10 Hom. υ 339 | ἐμοῖο Sf 13 μὰ τὸν Ζῆθον, om. οὐ, Plat Gorg 489 Ε: Diac.: σφάλμα ἐστὶ γραφικὸν 〈τὸ οὐ W VII 1282, 9 μὰ τὸν Ζῆνα παρὰ πᾶσι (ἐν ἅπασι W VII) γὰρ τοῖς 〈 〈Πλατω- νικοῖς W VII〉 βιβλίοις μὰ (om. W VII) τὸν Ζῆθον ἔχει (ἀπό- μνυσιν W VII) 14 Dem. 18, 208 | cf. 327, 15 sq. 16 supr. Vc Sf, (om τίσι δοτέον) Ac; mg P Ph | mg. ιθ AcPh, κ P 17 ὁ ῥήτωρ Pc)

    437
    φύσιν, εἰ γυνή τίς ἐστι, συνήγορον δώσομεν· ἢ δι᾿ ἡλικίαν, εἰ παιδίον ἐστὶν ἢ ὑπέργηρως καὶ ἀσθενής· ἢ διὰ τύχην, εἰ δοῦλός ἔστιν ἢ ἄτιμος, ὥσπερ ἐν τῷ Κατὰ Μειδίου Δημοσθένης Στράτωνι συναγορεύει· ἢ εἰ δι᾿ εὐπρέπειαν κατέγνωσταί τις, καὶ τούτῳ δώσομεν συνήγορον.