Περὶ μεθόδου δεινότητος [Sp.]

[*](417)

13 Τὰ ἴσα σχήματα ταὐτὰ ὄντα ποτὲ μέν ἐστιν ἀγωνιστικά, ποτὲ δὲ ἐπιδεικτικά, ποτὲ δὲ σοφιστικά.

Ἀγωνιστικὰ μέν ἐστιν, ὅταν τῇ φύσει τῶν πραγμάτων [*](437) συνδράμῃ ἔξωθεν πάρεργον, ὅ καὶ χωρὶς τῶνμιάτων ἕκαστον αὐτὸ καθʼ ἑαυτὸ πρᾶγμα μηνύει καὶ λεχθὲν λανθάνει, πολλάκις δὲ ἀναγινωσκόμενον εὑρίσκεται· οἶον

«νῦν δʼ ἄγε νῆα μέλαιναν ἐρύσσομεν εἰς ἄλα δῖαν,

ἐς δʼ ἐρέτας ἐπιτηδὲς ἀγείρομεν, ἐς δʼἑκατόμβην

θείομεν, ἂν δʼ αὐτὴν Χρυσηίδα καλλιπάρῃον

βήσομεν»·

τέσσαρα ἴσα, ‘ἐρύσσομενʼ, ‘ἀγείρομενʼ, ‘θείομενʼ, ‘βήσομενʼ. καὶ Θουκυδίδης «αἴτιον δʼ ἦν οὐχ ἡ ὀλιγανθρωπία, ὅσον ἡ ἀχρηματία· τῆς γὰρ τροφῆς ἀπορίᾳ [*](3 ᾧ Plat. Phaedr.267 D | ὄνομα ἐπάνοδον SfPh 4 καὶ — ἄλλο τι om. Ac | ἐστι etiam post ἄξιόν Vc 5 Dem. 19,177 | cf. 52, 11. 12 | dσυλλογεῖσθαι Ph | δὴ om. Pa | φησὶν ὁ Vδ; φησὶ ante 6 τὰ add. Portus 6 τὰ εἰρημένα Ph 7 supr. VeSf (om. τῶν) Px, mg. PaAc; om Pch | mg. ια Ac, ιβ P 11 πάρεργ⌊ α ex ον⌉ Sf | ὃ Ph, (τε add m. 2) Vc ὅτε P: ἃ Ac, (ex ὃ) Sf; γρ ὃ καὶ χωρὶς τῶν ὀνομάτων ἑκάστου mg P 12 αὐτῶν καθʼ αὐτὸ Vc AcSfPh μηνύηι . . . 13 λανθάνηι. . .εὑρίσκηται Ph 15 Hom. Α 141 17 ἐν (pro ἂν) Pc 19 τέσσαρα — βήσομεν om. Pc 20 Thuc. 1, 11 | οὐκ (om ἡ)AcPh: οὐχὶ (om.ἡ)Vδ 21 ἀχρη⌊ ματ m.po.; ex στ?⌉ία Sf) τόν τε στρατὸν ἐλάσσω ἤγαγον». καὶ Δημοσθένης «ἂν τοίνυν ἐξελέγξω σαφῶς Αἰσχίνην τουτονὶ καὶ μηδὲν ἀληθὲς ἀπηγγελκότα καὶ κεκωλυκότα ἐμοῦ τὸν δῆμον ἀκοῦσαι τἀληθῆ καὶ ἀνηλωκότα τούς χρόνους καὶ πάντων τούτων δῶρα καὶ μισθοὺς εἰληφότα».

Ἐπιδεικτικὰ δέ ἐστιν, ὅταν τὰ ἀγωνιστικὰ πολλὰ γένηται καὶ ἐπιτηδευθῇ εἰδημόνως εἰς ἡδονὴν ἀκοῆς σώφρονα, ὥσπερ τὰ παρὰ Ἰσοκράτει ἴσα τὰ ἐν ταῖς παραινέσεσι μάλιστα.

[*](418)

Σοφιστικὰ δέ ἐστιν, ἃ νῦν μὲν ἐπαινεῖται, ὑπὸ δὲ τῶν παλαιῶν κωμῳδεῖται, ὅσα αἰσχρῶς καὶ κενῶς κολακεύει τὴν ἀκοήν· ἃ Πλάτων διαβάλλει «ὦ λῷστε Πῶλε, ἵνα προσείπω σε κατὰ σέ» καὶ «Παυσανίου δὲ παυσαμένου· διδάσκουσι γάρ με ἴσα λέγειν οὑτωσὶ οἱ σοφοί». — Δημοσθένης δὲ καὶ Ὅμηρος καὶ τὰ τοιαῦτα ἐποίησαν ἀγωνιστικά, «Πρόθοος θοὸς ἡγεμόνευεν», ὄνομα καὶ ἀρετή, καὶ «ἐρρῶσθαι πολλὰ φράσας τῷ σοφῷ Σοφοκλεῖ».

[*](438)

Οἱ νῦν οἴονται τὸ ὑπερβατὸν πλοκὴν εἶναι ἑρμηνείας14 καὶ περίοδον κεκαλλωπισμένην· οὐκ ἴσασι δέ, τί ἐστιν ὑπερβατόν. τὸ γὰρ ὑπερβατὸν οὐ μόνον οὐκ ἔστι [*](1 Dem. 19, 8 | cf. 300, 23. 301, 2 | ἂν om. Vc Sf Ph 2 ἐλέγξω Sf | τοῦτο νικᾶν Ph 3 ἀληθ⌊ὲ ex ῶ⌉ς Sf | ἐπηγγελκότα Pa h 4 ἀνηλωκότα Pa; ἀναλωκότα Pc 8 καὶ ὥσπερ τὰ παρὰ τῶι Vc Ac Ph, (om. τὰ) Sf 10. 11 contraria similibus verbis Diodor. XII 53, 4 11 κ⌊ε⌉νῶς PaVc 12 Plat Gorg. 467 B 13 Plat. Symp. 185 C | cf. 302, 4 14 μὲν γὰρ ἴσα Ph 16 Hom. Β 758 cf. 304, 9 17 Dem. 19, 248 19 supr Pa Vc Sf, mg. P ch; πῶς γίνεται ὑπερ- βατόν mg. Ac | mg. ιβ Ac, ιγ P 22 ⌊οὐ μόνον⌉ω |ὀυκ er.⌉ έστι Pa | οὐ μόνον om. Ph (etiam in argumento mg.) 22 p. 430, 3: cf 232, 1; 305, 16)

καλὸν σχῆμα, ἀλλὰ καὶ ἀναγκαῖον· γίνεται δέ, ὅταν τὴν αἰτίαν τοῦ λεγομένου, ἣν μέλλει ποθεῖν ὁ ἀκροατής, μέσην ὁ λέγων τάξῃ· καὶ οὕτως γίνεται σαφηνείας ὄργανον τὸ ὑπερβατόν, οἷον

ὦ φίλοι, οὐ γάρ τ᾿ ἴδμεν, ὅπῃ ζόφος οὐδ᾿ ὅπῃ ἠώς,

οὐδ᾿ ὅπῃ ἠέλιος φαεσίμβροτος εἶσ᾿ ὑπὸ γαῖαν,

οὐδ᾿ ὅπῃ ἀννεῖται· ἀλλὰ φραζώμεθα θᾶσσον».

[*](419) εἰ γὰρ εἰρήκει ‘ὦ φίλοι, φραζώμεθα θᾶσσον’, ἐτάραξεν ἂν αὐτούς καὶ ἐποίησεν ἐρωτῆσαι, τί γέγονε· διὰ τοῦτο διὰ μέσου τὰς αἰτίας τοῦ φράζεσθαι θᾶσσον ἔταξι. καὶ Θουκυδίδης «τοὶ δὲ Ἀθηναῖοι ἐφοβήθησαν, μὴ πολέμιαι ἦσαν αἱ νῆες» — διὰ τί; ὁ Θουκυδίδης ἔταξε διὰ μέσου τὴν αἰτίαν τοῦ φόβου «τἦν γὰρ νύξ»· διὰ τοῦτο καὶ ὁ τὴν αἰτίαν σημαίνων σύνδεσμος προηγεῖται, ὁ γάρ.

Μακρὸν δὲ γίνεται ὑπερβατόν, ὁπόταν ἡ αἰτία ἑτέρας αἰτίας χρείαν ἔχῃ, οἷον «ἐπειδὴ δὲ οἵ τε Ἀθηναίων τύραννοι καὶ οἱ ἐκ τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἐπὶ πολὺ καὶ πρὶν τυραννευθείσης οἱ πλεῖστοι καὶ τελευταῖοι πλὴν τῶν ἐν Σικελία ὑπὸ Λακεδαιμονίων κατελύθησαν» — πῶς, ὦ Θουκυδίδη; «ἡ γὰρ Λακεδαίμων μετὰ τὴν κτίσιν τῶν νῦν ἐνοικούντων ἐν αὐτῇ Δωριέων ἐπὶ πλεῖστον χρόνον στασιάσασα ὅμως ἐκ παλαιτάτου καὶ [*](4 οἷον om. VcAcSfPh 5 Hom. κ 190 | ⌊τ᾿⌉ Vc; ποτ᾿ Sf 7 ἀν- νεῖται Ph; ἀ⌊Ι⌉νεῖται Vc; ἀνεῖται PAcSf 7 et 8 φρασώμεθα P 8. 9 | ἐτάραξεν ⌊γὰρ m. 1 supr.⌉ ἂν αὐτοὺς καὶ ἐποίησεν ἐρωτῆσαι τί γέγονεν εἰ εἴρηκεν ὦ φίλοι φρασώμεθα θᾶσσον διατοῦτο | Pc 9 ἂν om. Ph 10 ἔταξε ante τοῦ Vc Sf, (ἐξέταξε) Ph 11 οἱ δὲ Κερ- κυραῖοι et ὦσιν Thuc. 1, 51 | cf. Theon lI 82, 20 Sp. | δὲ, γὰρ supr. (m.2?), Vc 12 ἔταξε post 13 μέσου Vc Sf Ph, post αἰτίαν Ac 14 ὁ om. Ph 10 ἑτέρας om. Vc 17 Thuc. 1, 18 22 ἐν αὐτῆι οἰκούντων Pc 23 παλαιοτάτου Sf, (ο er.) VcPh )

εὐνομήθη καὶ ἀεὶ ἀτυράννευτος ἦν»· αἰτίαν τῆς αἰτίας ἀποδίδωσιν «ἔτη γάρ ἐστι μάλιστα τετρακόσια, ἃ Λακεδαιμόνιοι τῇ αὐτῇ πολιτείᾳ χρῶνται, καὶ δι᾿ αὐτὸ δυνάμενοι [*](439) καὶ τὰ ἐν ταῖς ἄλλαις πόλεσι καθιστᾶν»· εἶτα ἐπανέρχεται ἐπὶ τὴν ἀρχὴν «μετὰ δὲ τὴν τῶν τυράννων κατάλυσιν».

Τὸ δὲ παῤ Ὁμήρῳ

«αὐτὰρ ἐπεὶ διά τε σκόλοπας καὶ τάφρον ἔβησαν

φεύγοντες»

οὐκ ἔστιν, ὡς δοκεῖ τισίν, ὑπερβατόν· οὐδεμία γὰρ σἰτία μέση κεῖται, ἀλλ᾿ ὡς ἐγένετο ἡ δυσκολία τῆς ὁδοῦ [*](420) διὰ σκολόπων καὶ τάφρου, εἶτα ὁμαλὴ ἔξοδος ἐν τῇ φυγῇ, οὕτω καὶ ἡ ἑρμηνεία ἔχει, τὸ πάθος τῶν φευγόντων τῆς λέξεως μιμουμένης.

Τὸ ἀντίθετον σχῆμα ἀναντίρρητόν ἐστι· γίνεται γὰρ 15 διὰ τῶν ὁμολογουμένων. ἔστι δὲ διανοήματι διανόημα ἀντικείμενον. ἁπλούστατον δὲ ὂν ἰσχυρόν ἐστιν, οἷον «ἐδίδασκες γράμματα, ἐγὼ δ᾿ ἐφοίτων· ἐτέλεις, ἐγὼ δ᾿ ἐτελούμην· ἐτριταγωνίστεις, ἐγὼ δ᾿ ἐθεώρουν· ἐγραμμάτευες, ἐγὼ δ᾿ ἐκκλησίαζον· ἐξέπιπτες, ἐγὼ δ᾿ ἐσύριττον».

Τοῦτο δὲ τὸ ἀντίθετον ὁ Δημοσθένης ἐποίησε κακόηθες, [*](1 εἰς ἀεὶ Ac 4 καθίστασαν Thuc. 5 γὰρ (pro δὲ) Ac 8 Hom. Ο 1 | τάφον Ph 10 τισίν: cf. schol. Ven. A (ὑπερβατὸν γὰρ ὁ τρόπος) 12 τάφρων Ac; τάφων Ph 15 supr. VcSf; mg. P, (τοῦ ἀντ.) Ac, (add. τί ἐστι καὶ οἷον) Ph | mg. ιγ AcPh, ιδ P 16 cf. p. 173 18 ⌊circ. IX⌉ἀντικείμενον Vc 20. 21 ordo mutatus est, cf. Dem. 18, 265 20 post ἐτελούμην add. Vc: καὶ σὺ μὲν ἐχόρευες ἐγὼ δ᾿ ἐχορήγουν, quod explicat etiam Diac 23 δὲ om. Ac Ph)

τὸ μὲν πρᾶγμα ἀληθὲς λαμβάνων, τὸ δὲ ἀντικείμενον ψευδὲς ὄν· ὡς ἐν τῷ Περὶ τῆς παραπρεσβείας εἰσάγει συμπόσιον Φιλίππου καὶ τῶν Ὀλύμπια νενικηκότων καὶ διάλογον Σατύρου τοῦ κωμικοῦ ὑποκριτοῦ, οὕτω δὲ ψυχαγωγεῖ τοὺς ἀκούοντας, ὥστε οἰηθῆναι ἐν συμποσίῳ εἶναι· εἶτα ἀντιτίθησι συμπόσιον ἕτερον ὡς γενόμενον Αἰσχίνῃ ψευδόμενος μηδέποτε γενόμενον, ἵνα ἐψυχαγωγημένοι διὰ τῶν προτέρων λόγων οἱ δικασταὶ πιστεύωσι καὶ τοῖς ἐπιφερομένοις ὡς ὁμοίως ἀληθέσι. τοῦτο κακόηθες ἀντίθετον.