Περὶ ἰδεῶν λόγου
Hermogenes
Hermogenes. Hermogenis Opera. Rabe, Hugo, editor. Leipzig: Teubner, 1913.
Σχήμιατα μὲν γοργότητος ταῦτα, καὶ νὴ Δία τοῦ τε φαινομένου μὲν τμητικοῦ, μὴ ὄντος δὲ τοιούτου λόγου καὶ τοῦ ἀμφότερα φαινομένου τε καὶ τέμνοντός γε ὡς ἀληθῶς ἐν βραχέσι τὰ πράγματα. τοῦ μέντοι τέμνοντος μέν, μὴ μέντοι γε δοκοῦντος τέμνειν οὐ ταῦτα, ἀλλʼ οἵ τε πλαγιασμοὶ καὶ τὰ κατὰ συστροφὴν καὶ ὅσα τοιαῦτα· πολλὰ γὰρ διʼ ἐλαχίστων ἐν ἐκείνοις λέγεται τοῖς σχήμασιν οὐ παραδηλούντων ἡμῶν, ὅτι τέμνομεν τὰ πράγματα. παραδείγματα δὲ αὐτῶν θήσομεν ἑκάστου, ἵνα καὶ σαφὴς ὁ λόγος ᾖ. — Τοῦ μὲν οὖν τέμνοντος τὰ πράγματα λόγου, οὐ μὴν δοκοῦντος τέμνειν παράδειγμα τὸ «πολλῶν, ὦ Ἀθηναῖοι, λόγων γινομένων ὀλίγου δεῖν καθʼ ἑκάστην ἐκκλησίαν» καὶ τὰ ἑξῆς· τοῦτο μὲν οὖν ἐκ πλαγιασμοῦ τοιοῦτον ἐγένετο. τοῦ δʼ αὖ κατὰ συστροφὴν σχήματος ἐν τούτῳ τῷ εἴδει παράδειγμα τόδε «ὁ γὰρ Μεσήνην Λακεδαιμονίοις ἀφεῖναι κελεύων πῶς ἂν Ὀρχομενὸν καὶ Κορώνειαν τότε Θηβαίοις παραδιδοὺς τῷ δίκαια νομίζειν ταῦτα εἶναι πεποιηκέναι σκήψαιτο;» πολλὰ γὰρ διʼ ὀλίγων ἐν ἀμφοτέροις εἴρηται, [*](301) [*](1 Dem. 18, 71 2 καὶ μεγάροις ἐπιχειρῶν post ἀττικὴν add Ac 3 καὶ κατασκάπτων πορθμιὸν post ὠρεὸν add Pc | πότε- ρον Ac, cf. 318, 7; πότερα PVcBa 5 ἰτέον 6 μὲν γὰρ AcBa 16 λόγου — τὸ om. VcBa (λόγου — παράδειγμα m.2 suppl. Vc) | οὐ μὴν P, m.2Vc; καὶ μὴ Ac | τὸ Ac; οἷον P; τόδε Sc 17 Dem. 9, 1 | λόγων ὦ ἀθηναῖοι Ac 20 τόδε P; οἷον Ac; om VoBa 21 Dem. 6, 13 | μεσσήνην VcBa | ἀφ- ιέναι Vc, (εῖ, m.1 ϊέ supr.) Ba; cf. p. 394, 12 Sp. 22. 23 παρα- δοὺς V 23 τῶ m.po.Pc; τὸ PV)
Λέξις μὲν γὰρ ὅπερ ἔφην βραχέα, ἥτις ἂν εἴη, τοιάδε [*](349) ἢ τοιάδε, συντελεῖ πρὸς γοργότητα, οὐ μὴν ἀλλʼ αἱ βραχεῖαί γε ἐπιτηδειότεραι.
Κῶλα μὴν τοῦ λόγου τοῦ γοργοῦ πάντως εἶναι βραχέα δεῖ.
Συνθήκη δὲ γοργότητος ἡ ὀλιγάκις ἢ μηδʼ ὅλως ἔχουσα σύγκρουσιν φωνηέντων· οὐ γὰρ δὴ κεχηνέναι δεῖ τόν γε ὡς ἀληθῶς γοργὸν λόγον, πλὴν εἰ τραχύνεσθαι δέοι. πλεονάζειν μέντοι πάντως ἐνταῦθα τοὺς τροχαίους καὶ τὰς τροχαϊκὰς συζυγίας προσήκει· καὶ τούτου τεκμήρια ἐναργῆ πολλὰ καὶ τῆς τραγῳδίας, ἔνθα ἐπείγεσθαι ὁ λέγων δοκεῖ, τροχαϊκῶς συντεθέντα καὶ παρὰ τῷ Μενάνδρῳ. ὁ δὲ Ἀρχίλοχος αὐτὸ καὶ σαφέστερον ἐποίησε καὶ γοργότερον· οἱ γὰρ τετράμετροι αὐτῷ διὰ τοῦτʼ οἶμαι καὶ γοργότεροι καὶ λογοειδέστεροι τῶν ἄλλων εἶναι δοκοῦσι, διότι τροχαϊκῶς σύγκεινται· [*](4 μεθόδου δεινότητος Sc 4. 5 p. 396 Sp. 6 εἴδεσιν ἅπασιν Pc 7 πῶς καὶ ἐφʼ οἷς p. 396, 18 Sp. κεχρῆσθαι Pc 8 μέ- θοδοι Pc 11 βραχέα Ba (cf. 312, 14); βραχεῖα PAc, m.1Vc 14 〈γε〉 μὴν? 18 λόγον γοργὸν VcBa 21 ἐναργῆ om. Pa 23 αὐτῶι VcBa 25 αὐτοῦ H. Becker)
Ἀνάπαυσις δὲ γοργὴ ἡ εἰς τροχαῖον φύσει καταληγουσα καὶ μὴ βεβηκυῖα· οὐ γὰρ δύναται ὁ ῥυθμὸς γοργὸς εἶναι βεβηκώς. περὶ δὲ βεβηκότων ῥυθμιῶν καὶ τῶν οἱονεὶ κρεμαμένων καὶ ἀνηρτημένων ἐν τῷ περὶ κάλλους ἀκριβέστερον εἴρηται.
2 Σαφὴς μὲν δὴ καὶ ἀξιωματικὸς καὶ ἔτι αὖ καλός τε καὶ γοργὸς ὅπως γίνεται λόγος, ἐν τοῖς πρὸ τούτων ἡμῖν δεδήλωται· ἕποιτο δʼ ἂν ἐκείνοις ὁ περὶ ἤθους ἀναγκαίως. χρησιμώτατον γὰρ εἴπερ ἄλλο τι καὶ τοῦτο δὴ τὸ ἠθικὸν εἶδος τοῦ λόγου εἰδέναι τε ὅπως γίνεται καὶ ποιεῖν δυνάμενον τοτὲ μὲν ὅλῳ τῷ λόγῳ ἀποδιδόναι τὸ τοιόνδε ἦθος, εἰ τοῦτο δέοι, τοτὲ δʼ αὖ καταμιγνύναι τοῖς προειρημένοις εἴδεσιν ἅπασιν, οἷον σφοδρότητι ἤ [*](304) σεμνότητι ἢ κάλλει καὶ τοῖς λοιποῖς. λέγω γὰρ ἦθος [*](3 cf. 305, 1 ann. | ὅτι om. Pc 5 ἐπιθεὶς P 7 Dem. 18, 169 8 εἴληπται Pc 9 τάχα δʼ ἂν Pa | ἔχηι VaBa | καὶ om. Ba 12 μὴ m.po. suppl. Pa 13 καὶ post εἶναι add Ma 15 p. 310, 5 sq. 16 mg. ἰδέα ε΄ P 23 τοῦτο P; τούτου V | δέοιτο Ac 25 δὲ (pro γὰρ) Ac)
Ἦθος τοίνυν ἐν λόγῳ ποιεῖ ἐπιείκεια καὶ ἀφέλεια, καὶ πρὸς τούτοις τὸ κατʼ αὐτὸν ἐμφαινόμενον ἀληθὲς καὶ ἐνδιάθετον. ἡ δὲ βαρύτης ὑπόκειται μὲν ὑπὸ τὸν ἠθικὸν λόγον, οὐ μὴν συμπληροῖ γε αὐτόν, ὥσπερ ἥ [*](351) τε ἀφέλεια καὶ ἡ ἐπιείκεια, τό τε ἀληθὲς καὶ τὸ ἐνδιάθετον, οὐδέ γε καθʼ ἑαυτὴν δύναται θεωρεῖσθαι, ὥσπερ ἐκείνων τῶν ἰδεῶν ἑκάστη, ἀλλὰ δεῖ αὐτῇ ἀφελείας [*](2 p. 296, 20: καθάπερ ἐν σώματι 4 σφοδρότησι . . τραχύ- τησι AcBa 5 γὰρ om. Pc | γίνοιτο 7 ἢ καὶ τοῖς 8 γε- ωργοῖς post οἷον m.2 supr. Pc 9 οἶον Syr. 10 cf. p 396 Sp. 11 νῦν Ac | τε V; γε P 14 alt. καὶ om. AcBa supr. m.1Pa | τὰ om. Ba 15 κἀκεῖναι Pa; κἀκεῖνα Ac χρήσιμον 16 εὑ- ρεῖν πολλάκις Pc 22 γε om. Syr. 23 τὸ om. Sc)