De Iudaeorum Vetustate sive Contra Apionem

neque in studiis uitae differentia ulla conspicitur, sed communia quidem opera omnium apud nos existunt, unus uero de deo sermo concors est, asserens illum cuncta respicere. sed etiam de ipsius uitae studiis [et] quoniam oportet omnia alia ad terminum diuinae pietatis adduci, a mulieribus nostris et a seruis quilibet audiet. [*]( LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. ) [*]( 1 ueluti R habemus] ex Graecis inserui, εχομεν .. (έγxεχαραγμένους) rarius, ari in ras. B1 quilibet <et> P 2 transcenditur R diuitare LB 5 unam] e unum codd de] in ras. B 6 uita] ita P 7 celebrare] έπιτλειΑ έποτελει̃ Euseb 8 etenim] et eum LBP naeq; - L quilibet <et> P audiet] Sobius ed. Col. 1524 audet codd e 9 sicut-profertur] 6no:a itoXXa παp\' hepotç co/ (008\' A) orco tuiv toxovtiov fiovov (μονωνΑ) xata to (to xata to Euseb) προπεϭον έxάϭτω λέγεται πάϑος sicuti C multa similia] milia R post similia est erasum s in B 12 crebro] a Graecis abest 13 eius] aitov A aotou ed. pr. prouidentia P 14 ab] in ras. Cl oirlp in] om. R 15 differentia] adifferentia (priorem a expunxit X1 erasit C) LPCe ad differentia B ab differentia R conspicitur] cospicitur B όϕεται16 uero] om. B non e concors] consors L 6 \'tip vóμω ϭυμϕωνω̃ν Euseb ojjloo ϭυμϕωνωνΑ 17 afferens R etiam] bis ponit P 18 et] a librario quodam additum puto, a Graecis abest alia] s. uersum add. B1 19 adducit RCP mulieribus nostris] γυναιxω̃ν 20 audiet] ex axouoEtev av scripsi, aduertit LBBC aduerttit P auertit e ) [*]( XXXVII Ioseplius para 6. ) [*]( 8 )

Pro qua re illatas nobis calumnias a quibusdam, cur non exhibeamus uiros inuentores nouorum operum seu uerborum, contigit oriri: alii siquidem in nulla re paterna perdurare optimum esse putant et praecipue transgressoribus

sapientiae robur adsignant, nos autem e diuerso unam esse prudentiam atque uirtutes existimamus nihil penitus uel facere uel cogitare contrarium his. quae antiquitus sancita noscuntur; quod scilicet indicium est legis optimo foedere constitutae; nam ea, quae hunc non habent modum, experimento saepe correcta redarguuntur.

Apud nos autem, qui credimus ab initio positam legem diuina uoluntate, nihil aliud pium est, quam hanc sub integritate reseruare; quis etenim eius quicquam mouere potest? aut quid melius adinuenit? uel quid ab aliis tamquam praecellentius ad statum reipublicae nostrae migrauit?

aut quae poterit esse melior atque iustior, quam ea, quae deum quidem principem omnium esse confirmat. sacerdotibus autem in communi quidem res praecipuas dispensare permittit, summo uero pontifici aliorum sacerdotum principatum competenter iniungit?

quos utique non diuitiis neque aliis quibusdam spontaneis auiditatibus praecel-j [*]( LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr.I ) [*](1 illatas] προςϕρόμενον Euseb προϕερόμον A a] ei R 2 uiros] νόρας Euseb ανδριας A 3 orriri L orriri CP 4 trasgressoribus P 5 adsignant] μαρτυρυ̃ϭιν6 prudentiam] prouidentiam R uirtutes] ex aperqv uirtutem scripserim existimus P 7 his] iis R sanccita LCP sanctita B 8 quod] quid R legis est tr. e 9 hunc] scripsi, nunc coda e habent non tr. R experi11lento-redarguuntur] a: neTpai BedfiEva (ed. pr. δεόμεναι. Euseb δεχόμεναι A) διορϑεωϭεωςέλέγχοϭυιν ! 10 correpta LRe 11 diuina] ex diuina corr. Bl nihil-reseruare]j οόô\' ευσεβέςw (vjv ext A) toutov (tooto A) μὴ (om. A) ϕυλάττειν 12 quisI ... quicquam] d,.. ttc quisquam R 13 monere e quid (ab)] ex tt i emendaui, qui codd e 14 praecellentium P ad-nostrae) apa ye t-fjv δλην xατάϭτϭιν tou πολιτεύματος; nostrae] om. R 15 migrauit]i μετήνγxεν Euseb Iavsyxsv A atque] aut R iustiçjor L qua P 16 deum] ad deum R 17 in] om. P 18 permittit] ex premittit corr. Rl 19 non diuitiis] bis scripsit sed altero loco expunxit L 20 aduiditatibus P )

apud hos igitur et legis et aliorum studiorum integra diligentia custoditur; contemplatores etenim omnium atque iudices contentionum et punitores culpabilium sacerdotes esse decreti sunt.

Quis ergo principatus, quod regnum erit hoc sanctius uel qui honor deo potius coaptabitur, cum omnis quidem populus sit praeparatus ad pietatem, summa uero diligentia sacerdotibus sit indicta et uelut quaedam festiuitas gubernetur uniuersa respublica?

cum enim mysteria sua numero paucorum dierum alienigenae custodire nequiuerint ea uidelicet sacrificia nominantes, nos cum multa delectatione et inconuertibili uoluntate sollemnitatis opus per omne seruamus aeuum.

quae igitur sunt praecepta uel interdicta simplicia siue nota dicamus. primum quidem de deo est dicens: deus habet omnia, perfectus, beatissimus, ipse sibi cunctisque sufficiens, principium et medium et terminus inter omnia, operibus quidem et muneribus clarus et totius rei manifestus, forma.

uero et magnitudine nobis inenan-abilis, omnis namque [*]( LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. ) [*]( 1 legislator-instituit] to πρω̃τον εὺϑὺς o νμοϑέτης έπὶ TYV τιμὴνeTacsv ad] ad Je L honoris] R honoribus (litteris bus expunctis superscr, s L3 ut uidetur, bus eraso s scr. Bl) LBCPe 3 iniunxit] nunxit P coniunxit e apud hos] tootoic ed. pr. todto Euseb tootoo A 5 contemptionum Pe 6 sacerdotes] ex oi tspsTç emendaui, sacerdotum codd e 7 quod regnum] addid. interpres regium R sancius R 8 qui] quis C eoaptabitur P omnis] omnis L omni B populus quidem tr. B 9 praeparaturus R 10 sit] sic ex sit corr. L est R indita C 11 un\'uersa L ministeria e 12 alienigenae] ὰ̀λλόϕυλοι Λ άλλοι Euseb nequierint R nequiuerunt e ea] zuitra Euseb om. L, male cum nominantes coniunxit interpres 13 inconuertibili] incommutabili e 14 per omne... aeuum] sia too πανός αίω̃νος A Ot\' αίωνοςEuseb 15 uota B 16 dicamus] addid. interpres est] om. R yiveTai A ̒η̒γει̃ταιEuseb 17 perfectum P perfectissimus <et> R 19 clarus] ε̒ναργήςEuseb ε̒νερ- TfTjOat A re P manifestus] cpavspiuTepo; 20 inenarrabilis] uenerabilis R acpaTo; A άϕανέστατος Euseb ) [*]( 8* )

uidemus eius opera lumen, caelum, terram, solem, lunam, flumina, mare, animalium nationes, redditiones fructuum; haec deus fecit non manibus neque laboribus neque quibusdam indiguit sibi cooperantibus, sed ipso uolente bona repente facta sunt bona. hunc homines conuenit uniuersos sequi eumque placare exercitatione uirtutis; modus enim diuinae placationis iste sanctissimus est.

Ynum templum unius dei commune omnium communis dei cunctorum, gratum namque semper est omni quod simile est. hunc placant quidem sacerdotes semper,

praecedit uero istos primus secundum genus, qui ante alios sacerdotes sacrificabit deo, custodiet leges, de dubiis iudicabit [*]( LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. ) [*]( 2 pro nihilo est] dubitanter scripsi; proniem LB promem e proni (-ni in -na corr. C2) est RCP ̆ᾰτιμος pro nullo Sobius ed. Col. 1524 3 neque uidemus] uidemus R 4 conuincere R conuicere C conitere P uidemus] audemus (e ex i corr.) R 5 opera eius tr. R lunam flumina mare] xat σελήνηνποταμον̒ς aaÀaaaav A 5sata Euseb luna B 6 mare] om. R redditionesque R 7 non ... neque ... neque] o5 ... b 008& ... o68 £ A Οό. ot> ... 06 Euseb 8 uolente] ϑελήσαντος; uidente (b s. L3) L iubente Cr uidente e bona] xaXa A abest ab Emebio a facte Lx 9 hune-placare] xouttp Sel itavta? άxολυϑει̃ν xat ϑεραπεύειν aotov A toutov Q-epajtsoteov Euseb hunc] ex Graecis Niese, nunc codd e hominem BRCP sequi] si qui e eumque placare] eum- 8 que placere L (in marg. L3 notat: c eique placere) BP cumque placere R eumquae placere e 12 dei] diei codd (i in B rursus erasum est) omnium] dwavTcuv 6 xόσμοςΑ 13 cuctorum R gratum-simile est] Graeca post unius diei locum tenent 13 omni] ex iravxc emendaui, omne codd e 14 est] om. R placant] ϑεραπεύοσιν A Euseb (tepa- - πεύσουσιν Niese semper sacerdotes tr. R 15 praecedit] η̒γει̃ται Euseb ήγήσεται A secundum] àEl xaTa ante alios sacerdotes] jjlIv rcp6 \'twv αλλωνίερέων A μετα̒ τω̃νσυνιερέων Euseb ante] om. R allios L 16 sacrificabit] a-iiaet; sacrificauit codd e custodiet <et> C iudicauit BCP )

hostias immolamus non ad crapulam nostram uel ebrietatem attinentes. haec enim non placent deo, quae res occasio potius iniuriarum simul et expensarum est; deus enim temperatos ordinatosque et boni generis diligit, et ut praecipue sacrificantes caste uiuamus.

in sacrificiis autem pro communi salute primum oportet orari, deinde singuli pro semet ipsis, quoniam omnes socii sumus, et qui hoc consortium suae uitae praeponit maxime deo gratissimus est.

supplicatio uero sit ad deum uotis ac precibus, non ut bona praestet, haec enim ipse sponte contulit uniuersis et in medio deposuit, sed ut haec suscipere ualeamus suscipientesque seruemus.

pmificationes in sacrificiis lex decreuit ex omni ex concubitu ex communione ad mulierem facta et alia multa quae conscribere [*]( LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr.. ) [*]( 1 puniet L cumuictos R quisquis e 3 immolamus] ex ϑύομεν scripsi; immolauit (i. e. immolabit) codd e ad crapulam-ebrietatem] s:ç πλήρωσιν lautwv xαι̒ μέϑην A siS μέϑην iaatolj Euseb carpulam R 4 haec ... non placent] αβούληα ... τάδε A άβούλητον ... toSs Euseb quae res-7 uiuatnus] codicis A Graeca non sana: xal πρόϕασιςav δβρεως γένοιτο xαί πολυτελείας σώϕρονας ευτάxτουςεύγενει̃ςόπως jid- λισταϑύοντες σωϕρονω̃μεν A &)..).\' slç ototppoouvirjv Euseb iniuriarum occasio potius tr. R 5 et] om. R 6 dirigit R et ut] bis scrips. P 8 orare e pro] per (pro s. L3) L quoniam] quo L quomodo e 9 uitae] gtoo A lUou Euseb 10 proponit R gratissimua] R gratissimum LBCPe suppHcatio-precibus] παράxλησις sk 1tpÒç tov 0-eov Eatw 8:a rffi eoyjrj; xal δεήσεως A Ssyjoic δ\'έ̃στω πρόςtÒY freov Euseb sit] scripsi, fit codd e 11 haec] nec ed. Venet. 1486 12 uniuersis] sequitur spatium uacuum 18 fere litterarum in B in medio] ex slç jieoov emendaui, imo LBCP om. R uno e 13 haec] hoc e seruamus L 14 decernit R ex omni-facta] ex omni excubii excommunicatione a muliere facta e ex omni] corruptum; a-b xήδουςEuseb ano xοίτηςΑ ex somno olim coni.Niese, fortasse omni ex cuuili(pro cubili) ortum est ex concubitu] conieci cf. § 202 excibu (i litterae superposuit L3 v) L excubii B excubitu R ex concubii CP aito ayous (ano Xeyoos i. e. a muliere menatruata scripsisse cum Nabero iudico Iosephum) 15 et] ex B quae] om. e )

Quasdam autem *** nouit lex permixtionem per naturam ad coniugem, si tamen pro filiorum causa creandorum agatur. masculorum uero in masculos ualde iudicauit inimicas et temptantes hoc morte decreuit dignos.

nubere uero iubet non respicientes ad dotem neque uiolenter arripere, sed neque dolo uel fallaciis suadere, desponsationem uero potius fieri per eum, cuius esse noscitur potestatis, et per cognationem oportunam.