Περὶ μονήρους λέξεως

Aelius Herodianus

Aelius Herodianus, Περὶ μονήρους λέξεως, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868

Πιέζω. τὰ εἰϲ ζω λήγοντα ῥήματα ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ βαρύτονα οὐδέποτε τῷ ε παραλήγεϲθαι θέλει, εὐάζω, ϲκεδάζω, ϲκεπάζω, ἁρπάζω, λυρίζω, ϲαλπίζω, βαύζω, χαιτίζω, κιθαρίζω, ἑρπύζω. ϲημειῶδεϲ ἄρα παρ’ Ἀττικοῖϲ καὶ τοῖϲ Ἴωϲι λεγόμενον διὰ τοῦ ε τὸ πιέζω, ὥϲπερ καὶ παρὰ τῷ ποιητῇ. προϲέθηκα δὲ καὶ τὰϲ διαλέκτουϲ, ἐπεὶ παρ’ Ἀλοκαίῳ διχῶϲ λέγεται, παρὰ δὲ Ἀλκμᾶνι διὰ τοῦ α,

  • τῷ δέϲποινα θεὰ κατὰν κάραν
  • ἀμβᾶϲ’ ἐπίαζϲε.
  • καὶ δῆλον ὅτι πρὸϲ τὸν χαρακτῆρα ἀναλογωτέρα ἡ χρῆϲιϲ ἡ διὰ τοῦ α. πρόϲκειται ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ τῷ κανόνι, ἐπεὶ διϲύλλαβά ἐϲτι παμραληγόμενα τῷ ἑ, ὡϲ τὸ ἕζω, χέζω, ῥέζω· βαρύτονα δὲ διὰ τὸ τραπεζῶ περιϲπώμενον παρ’ Ἀττικοῖϲ.

    Ἐϲϲί. οὐδὲν εἰϲ cι λῆγον ῥῆμα δεύτερον πρόϲωπον, ἀλλὰ μόνον τὸ ἐϲϲί· [*](l.1 γέρρω cod., Ls. ἀγέρρω. cod. οἰκτέρρω, em.Ls. l. 7 ἐκήου cod., ἔκηα οὐ Lebrsius cum Lob. Rhem. 17. 1 8 eod. ἡ, Le. ἢ. ἐϲτὶ ὡϲ πρὸϲ cod., Ls. ἐϲτὶν ὥϲπερ, idem l. 9 ante εἶπερ inseruit ἢ. καὶ διαλέκτου cod., em. Ls. l. 10 τὸ παλαίω Ls. inseruit cum Dind. et Ahrens de Dial. Aeol. p. 187. l.11 cod. κλαίω, Ls. cum Lob. Rhem. p. 17 κλείω. l. 16 post τὸ ἐϲθίω Lob. Rhem. p.19 inseruit verba βαρύνεται. τὸ δὲ (Ls.γάρ) δείδιε. l.17 cod. διδειῶ, em. Lob.) [*](l. 19 ἐάζω cod, em. Ls. l. 20 βαρύζω cod., em. Bl. ἀτυχίζω cod., Lehrsius, qui cogitaverat de τυκίζω scripsit χαιτίζω col. Epim. Cr. I 291, 4 καὶ τὸ πελεμίζει ἀπὸ τοῦ παλάμη παλαμίζω ὡϲ χαίτη χαιτίζω καὶ τὸ πιάζω οἱ Ἴωνεϲ πιέζω καὶ Ἀττικοὶ καὶ Αἰολεῖϲ Δωριεῖϲ πιάζω ἀναλογώτερον. l. 24 cod. τῷ δὲ ϲκομύνθεα κατ’ αν κάρρον μάβωϲ ἐπίαζε, recepi Lehrsii emendationem deam Aphroditen vel Aten intellegentie, cf. Bergk fr. 35 p. 642 ed. II qui ipse suspicatur τῷ δὲ ϲκόλον θεὰ καττὰν κάραν ἁβρῶϲ πίαζεν et Nauckium coniecisse dicit: τῷ δὲ κόρυν θεά καττὰν κάραν λαβῶϲ’ ἐπίαζε. l. 29 δὲ post περιϲπώμενον delevit Ls.)

    950
  • ἔχθιϲτοϲ δέ μοί ἐϲϲι (Α 176).
  • ἡ δὲ χρῆϲιϲ παρὰ τοῖϲ ποιηταῖϲ καὶ Ϲυρακουϲίοιϲ· διὸ καὶ Ϲώφρων
  • ὁδαῖόϲ γέ ἐϲϲι.
  • Εἴϲ. οὐδὲν εἰϲ ειϲ λῆγον δεύτερον πρόϲωπον ὀξύνεται, ἀλλὰ μόνον τὸ εἴϲ

  • αἵματόϲ εἰϲ ἀγαθοῖο (δ 611).
  • τὸ δὲ αἴτιον ἐν τοῖϲ περὶ ῥημάτων ἐρῶ.

    Ὑφήφαϲται. οὐδεὶϲ Ἀττικὸϲ παρακείμενοϲ ἀπὸ τοῦ υ ἄρχεται, ἀλλὰ μόνοϲ ὁ ὑφήφαϲται.

    Οἶϲθα. ὅϲα εἰϲ θᾶ λήγει δεύτερα πρόϲωπα ἐπεκτεταμένα, ταῦτα ἀποβολῇ τῆϲ θα ϲυλλαβῆϲ καταλείπει ῥητὸν τὸ ῥῆμα, οἷον λέγῃϲθα λέγῃϲ, βάλῃϲθα βάλῃϲ, ἦϲθα ἦϲ. μόνον δὲ τὸ οἶϲθα τοιοῦτον οὐκ αἴτιον δὲ τὸ πάθοϲ.

    Ἦν. οὐδὲν ῥῆμα ὁριϲτκὸν ἑνικὸν πρῶτον πρόϲωπον κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον ὁρᾶται πρῶτον πρόϲωπον ἑνικοῦ καὶ τρίτον ἑνικοῦ καὶ πρῶτον καὶ τρίτον πληθυντικοῦ, ὅτι μὴ μόνον τὸ ἦν. ἦν γὰρ ἐγὼ Ἀττικοὶ λέγουϲι καὶ ἦν ἐκεῖνοϲ· καὶ πληθυντικῶϲ Ϲιμωνίδηϲ ἐπὶ πρώτου προϲώπου, ὡϲ καὶ ἐν ἐπιγράμμαϲιν·

  • ἦν ἑκατὸν φιάλαι, δίχα δέ ϲφιϲιν
  • ἀντὶ γὰρ τοῦ ἦμεν ἦν.
  • τῆϲ δ· ἦν τρεῖϲ κεφαλαί (Hes. Theog.321).
  • καὶ
  • κωφοὶ δ’ ἦν προπάροιθεν.
  • οὐκ ἀγνοῶ δὲ ὅτι ἄλλωϲ ποικίλωϲ λέγεται τὸ ῥῆμα.

    Ἐδάμην. οὐδὲν εἰϲ μην λῆγον ῥῆμα τρέψαν τὸ ν εἰϲ ϲ δεύτερον πρόϲωπον ἀποτελεῖ ἀλλὰ μόνον τὸ ἐδάμην ἐποίηϲε τὸ ἐδάμηϲ καὶ ἀποβολῇ τοῦ ϲ τρίτον ἐδάμη. τὸ δὲ σἴτιον λέγεται ἐν τοῖϲ περὶ ῥημάτων.

    Εἴξαϲι. οὐδεὶϲ παρακείμενοϲ τρίτον πρόϲωπον εἰϲ ϲι ἔχει τὴν πρὸ τοῦ τέλουϲ ϲυλλαβὴν διὰ τοῦ ξα, ἀλλὰ μόνον τὸ εἴξαϲι·

  • τοῖϲ βιβλίοιϲ εἴξαϲι.
  • Ἡγῶ. τὰ εἰϲ γω λήγοντα ῥήματα ὁριϲτικὰ διϲύλλαβα, εἰ τῷ η, θέλει βαρύνεϲθαι, θήγω, λήγω, τμήγω· τὸ δὲ ἡγῶ περιϲπᾶται· ἔνθεν τὸ ἡγοῦμαι. τὸ δὲ σἴτιον πρόδηλον.

    Ἀμφί. οὐδεμία πρόθεϲιϲ διὰ δαϲέοϲ ϲυμφώνου ἐκφέρεται, μόνον τὸ ἀμφί· λέγεται δ’ ἔϲθ’ ὅτε καὶ ἀμπί ἐν ϲυνθέϲει διὰ τοῦ π, καὶ ἴϲωϲ ἀναλογώτερον.

    [*](l. 4 cod. ἤϲ et εἰϲ ηϲ λῆγον et τὸ ἤϲ et αἵματοϲ ἤϲ, em. Ls. in verbis Homeri iam Dind. scribi αἵματοϲ εἶ vel αἵματόϲ εἰϲ monuerat. l. 8 et 9 ὑφήϲφαϲται cod., em. Ls. l. δίχα ϲφίϲιν cod., δέ inseruit Ls. l. 23 κωφὸν cod., κωφοὶ Βl. l. 31 versus incerti comici: Mein.IV p.651 (ed. min. p. 1222).)[*](l. 34 cod. ἡγούμην, em. Ls.)
    951

    Διά. αἱ εἰϲ α λήγουϲαι προθέϲειϲ ϲύμφωνον ἔχουϲι πρὸ τοῦ α ἀλλὰ μόνη ἡ διὰ τὸ α καθαρεύει.

    Ὑπέρ. οὐδεμία πρόθεϲιϲ διϲύλλαβοϲ εἰϲ ϲύμφωνον καταλήγει, ἀλλὰ μόνη ἡ ὑπέρ· τὸ γὰρ

  • οἵπερ νέρτεροί εἰϲι θεοὶ Κρόνον ἀμφὶϲ ἐόντεϲ (Ο 225)
  • οὐ γνήϲιον ἔχει τὸ τέλοϲ, ἢ ἴϲωϲ ἐνήλλακται μέροϲ λόγου.

    Πρό. οὐδεμία πρόθεϲιϲ μονοϲύλλαβοϲ εἰϲ φωνῆεν λήγει, ἀλλὰ μόνον ἡ πρό.

    Ἐξ. οὐδεμία πρόθεϲιϲ εἰϲ διπλοῦν λήγει, ἀλλὰ μόνη ἡ ἐξ.

    Πρίν. οὐδὲν εἰϲ ιν μονοϲύλλαβον ἐπίρρημα, ἀλλὰ μόνον τὸ πρίν τὰ δὲ εὑρεθέντα ὑπὲρ μίαν ϲυλλαβὴν εὑρέθη, ὡϲ τὸ πάλιν, πέρυϲιν, τὸ ἀεὶ παρ’ Ἀττικοῖϲ αἰὲν παρὰ Δωριεῦϲιν, αἶιν παρ’ Αἰολεῦϲι· λέγεται ταῦτα καὶ ἄνευ τοῦ ν.

    Πέριξ. τὰ εἰϲ ιξ λήγοντα ἐπιρρήματα φιλεῖ πωϲ ὀξύνεϲθαι, κουρίξ, ἀπρίξ, ἀναμίξ. ἀλλὰ τὸ πέριξ μόνον βαρύνεται.

    Βοτρυδόν. τὰ εἰϲ δον λήγοντα ἐπιρρήματα ὀξυνόμενα οὐ θέλει ἀπὸ τῶν εἰϲ υϲ ληγόντων ὀνομάτων παράγεϲθαι καὶ πρὸ τέλουϲ ἔχειν τὸ υ· μονῆρεϲ ἄρα τὸ βοτρυδόν·

  • βοτρυδὸν δὲ πέτονται ἐπ’ ἄνθεϲιν εἰαρινοῖϲι (Β 89).
  • ὁ μέντοι Εὐφορίων παρὰ τὸ εἰϲ υϲ παραγωγὸν ποιήϲαϲ ἐπίρρημα οὐκ ἔδωκε πρὸ τέλουϲ τὸ υ, ἀλλὰ τὸ η,
  • πάντα δέ οἱ νεκυηδὸν ἐλευκαίνοντο πρόϲωπα.
  • Ἀμφουδίϲ. οὐδὲν εἰϲ διc λῆγον ἐπίρρημα τῇ ου διφθόγγῳ παραλήγει, ἀλλὰ μόνον τὸ ἀμφουδίϲ.

    Ψό. οὐδὲν ἐπίρρημα μονοϲύλλαβον εἰϲ ο λήγει, ἀλλὰ παρὰ Ϲοφοκλεῖ ἐν Ποιμέϲι εἴρηται τὸ ψό.

    Χαμᾶζε. οὐδὲν εἰϲ ζε λῆγον ἐπίρρημα τῷ α παραληγόμενον προπεριϲπᾶται, ἀλλὰ μόνον τὸ χαμᾶζε· παραιτοῦμαι δὲ τοὺϲ προπεριϲπῶνταϲ τὸ θύραζε.