Περὶ παθῶν
Aelius Herodianus
Aelius Herodianus, Περὶ παθῶν, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868
325. Ep. Cr. I 440, 7: χείρ ἡ κλίϲιϲ διττὴ χειρόϲ καὶ χερόϲ· ἀναλογώτεροϲ δὲ ἡ τὴν δίφθογγονἔχουϲα λόγοιϲ τριϲί, τῷ ἀπὸ γενικῆϲ, τῷ ἀπ’ εὐθείαϲ, τῷ ἀπὸ ϲτοιχείων· ἀπὸ γενικῆϲ οὕτωϲ· πᾶϲα γενικὴ εἰϲ ροϲ λήγουϲα παρὰ ἀρϲενικὰ ἢ θηλυκὰ ὀνόματα μονοϲύλλαβα ἀποβολῇ τοῦ οϲ ποιεῖ τὴν εὐθεῖαν, ψαρόϲ ψάρ, κηρόϲ κήρ φωρὸϲ δ’ ἴχνια φὼρ ἔμαθε», θηρόϲ θήρ, ωρόϲ Νῶρ ἔθνοϲ, οὕτωϲ χειρόϲ χείρ· ἡ χέρ ἄλεκτοϲ· ἀπὸ εὐθείαϲ οὐτωϲ· πᾶϲα εὐθεῖα μονοϲύλλαβοϲ εἰϲ ρ λήγουϲα ἀρϲενικοῦ ἢ θηλυκοῦ ὀνόματοϲ προϲθέϲει τοῦ οϲ τὴν γενικὴν ποιεῖ. ἀπὸ ϲτοιχείων δὲ οὕτωϲ τηνικαῦτα ἀποπίπτει φωνῆεν ἐν τῇ κλίϲει, ὅτε εἰϲ ϲ λήγει ἡ εὐθεῖα, κτείϲ κτενόϲ, εἶϲ ἑνόϲ, βοῦϲ βοόϲ, νεῦϲ νεώϲ, γραῦϲ γραόϲ. τὸ δὲ χείρ εἰϲ ρ λήγει οὐκ εἰϲ ϲ ἐκ πάθουϲ ἄρα τὸ χερόϲ ἤν. ἰϲτέον δὲ ὅτι ὁ ποιητὴϲ φυλάξαϲ τὴν δίφθογγον ἐν παντὶ ἀριθμῷ καὶ ἐν πάϲῃ πτώϲει οἰον «αἷματόεϲϲα δὲ χείρ» (Ε 82) καὶ «χειρὸϲ ἕλοντε» (Α 323) καὶ «χειρί τέ μιν κατέρεξε» Α 361) καὶ «χεῖρ’ ἕλε δεξιτερήν» (α 121) καὶ κϲπόγγῳ δ’ ἀμφὶ πρόϲωπα καὶ ἄμφω χεῖρ’ ἀπομόργνυ» (Ϲ 414) καὶ «χεῖρέϲ τ’ ὀφθαλμοί τε» (V 387) καὶ «χειρῶν δ’ ἁψάμενοϲ» (Κ 377) καὶ «χεῖραϲ τ’ἀλλήλων λαβέτην» (Z 233) διήλλαξεν ἐν τῇ πληθυντικῇ δοτικῇ «χερϲὶ μὲν οὔτοι ἔγωγε μαχήϲομαι» (Α 298), οὐκέτι δὲ χειρϲί· τοῦτο δὲ ἐν παραγωγῇ οὐ χέρεϲϲιν εἶπεν ἀλλὰ χείρεϲϲι «τοίω τ χείρεϲϲι ὑφ’ ἡμετέρῃϲι» (Ε 559) καὶ ϲχεδὸν ἐμήνυϲεν ἡμῖν τὸ σιτίον· οὐδέποτε γὰρ μετὰ τοῦ χ εὑρίϲκεται δίφθογγοϲ καταλήγουϲαεἰϲ ρ ϲυμφώνου ἐπιφερομένου οἶον «χάρμα» (Γ 51), κέν χόρτῳ» (Λ 773), χέρνιβα δ’ ἀμφίπολοϲ» (α 136) καὶ πῶϲ ἀναπολουμέ» νου τούτου τοῦλόγου καὶ ἐπὶ τοῦ φ καὶ γὰρ οὐδὲ μετὰ τοῦ φ εὑρίϲκεται δίφθογγοϲ καταλήγουϲα εἰϲ ρ ϲυμφώνου ἐπιφερομένου οἰον φάρμακον, φροντίδοϲ εὐρείηϲ «ϲτῆθοϲ καὶ χείλεα φύρϲω (ϲ 21), «κείμενονἐν φέρτρῳ» (Ϲ 236) ἡ φθειρϲί δοτικὴ ϲυνέϲτη παρὰ Ἀρχιλόχῳ «φθειρὶ μοχθίζοντα» λέγομεν οὖν ὅτι ἡ χείρ ἐπὶ τῆϲ γενικῆϲ καὶ χειρόϲ κεὶ χερόϲ κατ’ἀποβολὴν τοῦι, ἡ δὲ φθειρόϲ οὐ διὰ τοῦ ε οὐδὲ φθερϲίν.
324b. ΙI. Pr . H 64: μελάνει: ὡϲ οἰδάνει ὁ Ἀϲκαλωνίτηϲ· ἐκ γὰρ τοῦ μελαίνει, φηϲίν, ἐνδείᾳ τοῦ ι ἐγένετο.
[*](ad fr. *325. Ηoc adnotamentum, cuius priorpars ex Catholicae ea parte, ubi de monosyllabis agitur (p. 328, 9), sumpta videtur, Herodianeam originem et doctrina et colore prodere iam in Praef. p. CXXIX expoeuimns Anto ἢ θηλυκὰ addidi παρὰ ἀρϲενικὰ, pro ὀνομαϲτικὴν substitui vocem Herodianeam εὐθεῖαν et pro ἀναλυομένου τονίου τοῦ λόγου scripsi ἀναπολουμένου et in fne pro οὐ διὰ τοῦτο οὐδὲ φθειρϲίν exhibd οὐ διὰ τοῦ ὲ οὐδὲ φθερϲίν.)[*](ad fr. [324b]. Lob.Rhem. 235 de μελάνω assentitur Βerodiano, sed οἰδάνω omniaque simila ἀζάνω ἀλδάνω cum οἰδαίνω ἀζαίνω ἀλδαίνω a communi stirpe quasi duplici partu edita esse existimat.)326. Choer. 132, 11: πολλάκιϲ οἱ Δωριεῖϲ τῶν εἰϲ ειϲ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου ἀποβάλλουϲι τὸ ι οἶον χαρίειϲ χαρίεϲ, τιμήειϲ τιμῆεϲ, Μαλόειϲ Μαλόεϲ· τοιοῦτοι γάρ εἰϲι καὶ παρὰ Καλλιμάχῳ «ὁ δὲ ἀείδων Μαλόεϲ ἦλθε χορόϲ» ἀντὶ τοῦ Μαλόειϲ. Μαλόειϲ ἐϲτὶν ὁ Λέϲβιοϲ.
327. Ep. Cr. I 443, 7: ὑφαιροῦϲιν οἱ Ἴωνεϲ τὸ ι τῶν κτητικῶν οἰον ἀπὸ τοῦ χαλκόϲ χάλκειοϲ χάλκεοϲ, Ἕκτωρ Εκτοροϲ Ἑκτόρειοϲ «Ἑκτόρεον δὲ χιτῶνα» (Β 416).
328. St. B. 451. 14: Μδεια πόλιϲ ἐν Ἄργει. — λέγεται καὶ χωρὶϲ τοῦ Τ Μιδέα.
329. St. B. 50, 17 : Αὶνεια: τὸ ἐθνικὸν Αἰνεάτηϲ ὡϲ Κόρϲεια Κορεάτηϲ, Πδρεια Ὑδρεάτηϲ, ρνειαί Ὀρνεάτηϲ, εγχρειαί Κεγχρεάτηϲ τοῦ ι ϲιγηθέντοϲ.
326a. Ιo. Alex. 15, 25: αἱ εἰϲ εϲ λήγουϲαι εὐθεῖαι πληθυντικαὶ οὐδέποτε ὀξύνονται Πάριδεϲ μῆνεϲ Αῖαντεϲ χωρὶϲ εἰ μὴ ἐκ πάθουϲ εἰεν διὰ τὸ βιοπλανέϲ «ο τε βιοπλανὲϲ ἀγρὸν ἐπ’ ἀγροῦ φοιτῶϲιν » (Callim.) καὶ τὸ ἐπιτηδέϲ «ἐϲ δ’ ἐρέταϲ ἐπιτηδὲϲ ἀγείρομεν » (Α 142).
327a. Arcad.38, 24: τὰ διὰ τοῦ αλεοϲ παραγωγὰ ὑπὲρ τρεῖϲ ϲυλλαβάϲ ἐϲτι καὶ παροξύνεται χωρὶϲ εἰ μὴ ἔνδειαν ἔχῃ τοῦ ι ἀπὸ κτητικοῦ ὀνόματοϲ οἱον νηφαλέοϲ, αὐαλέοϲ, ϲμερδαλέοϲ, θαρϲαλέοϲ· πρόϲκειται εἰ μὴ ἔχη ἔνδειαν τοῦ ι ἀπὸ κτητικοῦ ὀνόματοϲ διὰ τὸ δαιδάλειοϲ δαιδάλεοϲ, κονιϲάλειοϲ κονιϲάλεοϲ· ὅϲα δὲ ἀπὸ τῶν κτητικῶν ἐγένετο κατ’ ἔνδειαν τοῦ ῖ, καὶ προπαροξύνονται, Ἀγαμεμνόνεοϲ, Ἑκτόρεοϲ, Νεϲτόρεοϲ, τέλεοϲ, χάλκεοϲ, χρύϲεοϲ.
[*](ad fr. *326. cf.. Ahrens de dialecto Doric. p. 173 cum not. 2.)[*](ad fr. *327, cf. Ιl. Pros. Θ 217, quem locum in adnotatione ad fr. 324 sttuli. Alii ac fortasse Herodianus ipse alio loco hanc ellipsin Aeolicum nominaverunt: Ep. Cr. I 436, 24: χρύϲεοϲ: ἀποβάλλει τὸ ι τῆϲ ει διφθόγγου τὰ διὰ τοῦ ειοϲ κτητικὰ ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ οἱ Αίολεῖϲ διὰ τοῦ εοϲ προφέρουϲιν οἶον φλόγειοϲ φλόγεοϲ, ϲιδήρειοϲ ϲιδήρεοϲ, χάλκειοϲ χάλκεοϲ, χρύϲειοϲ χρύϲεοϲ. ad fr. *329. Etiam aliis locis St. B. huius afectionis meminit: 409, 15 Λαμπcτεια. τὸ ἐθνικὸν δύναται καὶ Λαμπειάτηϲ καὶ δίχα τοῦ i; in quibusdam nominibus cum ellipsi etiam tropo vocalis ἀ in ω coniuncta est Ἡράκλεια Ἡρακλειώτηϲ καὶ Ἡρακλεώτηϲ p. 304, 3. Huius generis exempla proponam in ea parte, quae est de trope vocalium.)[*](ad fr. [326a]. Ab hoc anomalo ἐπιτηδέϲ diserte distinguit lo. Al. 30, 15 adverbialo ἐπίτηδεϲ. τὸ ἐπιτηδέϲ ὀνοματικῶϲ ὀξυνόμενον, ἐπιρρηματικῶϲ προποροξυνόμενον cf. Eustath. 67, 36, Choer. Dict. 447, 10, Lob. El. 1 264.)[*](ad fr. [327 a]. ef. Mon. 4, 12, ubi diserte τὸ δαιδάλεοϲ καὶ κονιϲάλεοϲ κτητικῇ Ἰωνικῇ ἐϲτιν ἐνδείᾳ τοῦ ι ὁμοίωϲ καὶ Ἑκτόρεοϲ καὶ Νεϲτόρεοϲ.)330. St. B.374, 9: Μύρλεια: τὸ ἐθνικὸν Μύρλεανόϲ καθ’ ὕφεϲιν τοῦ ι.