Περὶ παθῶν

Aelius Herodianus

Aelius Herodianus, Περὶ παθῶν, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868

121. Steph. B. 247, 17: τὴν Δωδῶνοϲ γενικήν φηϲι Ϲοφοκλῆϲ Ὀδυϲϲεῖ ἀκανθοπλῆγι «νῦν δ’ οὔτε μ’ ἐκ Δωδῶνοϲ οὕτε Πυθικῶν γῆρύϲ τιϲ ἂν πείϲειεν» καὶ δοτικὴν «Δωδῶνι ναίων Ζεὺϲ ὁμέϲτιοϲ βροτῶν» καὶ ἐν Τραχινίαιϲ (v. 170) «ὡϲ τὴν παλαιὰν φηγὸν αὐδῆϲαί ποτε Δωδῶνι διϲϲῶν ἐκ πελειάδων ἔφη». καὶ Καλλίμαχοϲ «τὸν ἐν Δωδῶνι λέγοι μόνον οὕνεκα χαλκὸν ἤγειρον» καὶ τὴν αἰτιατικήν φηϲιν Εὐφορίων Δωδῶνα ἐν Ἀνίῳ «ἷκτο μὲν εἰϲ Δωδῶνα Διὸϲ φηγοῖο προφῆτιν». ἡδύνατο δὲ ἡ Δωδῶνοϲ γενικὴ μετὰ τῆϲ λοιπῆϲ κινήϲεωϲ καὶ κλίϲιϲ εἶναι τῆϲ Δωδών, εἴπερ ἦν ἐν χρήϲει τῆϲ πόλεωϲ ἡ εὐθεῖα. διόπερ ἔοικεν ὁ τεχνικὸϲ μεταπλαϲμὸν ἡγεῖϲθαι.

122. St. B. 166 13, Theogn.41, 26: τὸ χρυϲοέθειρ παῤ Ἀρχιλόχῳ ἐν Ἰοβάκχοιϲ ἀποκέκοπται τοῦ χρυϲοέθειροϲ.

[*](esse e. g. ad ναόϲ. Herodianus dicere vult. si nominativus Κέρκυρ reperiretur, tum Κέρκυροϲ genetivus ab hoc declinaretur, sed quum nominativus Κέρκυρ non magis exstet quam Κέρκυροϲ, genetivus Κέρκυροϲ per metaplasmum ortus esse existimandus est. — Tum inserui τοῦτο δέ φοϲι — usque ad κατὰ ἀποκοπὴν e post ἀλλ’ οὐκ εἴρηται ἡ Κέρκυροϲ εὐθεῖα, post ἀποκοπῆϲ adieci τὸ Κέρκυρ et. post ἐϲτὶ μᾶλλον verba ἡ Κέρκυροϲ γενικὴ et denique Ἴλλυραϲ ante τοὺϲ Ἰλλυριούϲ et Κέρκυραϲ ante Κερκυραίουϲ appposui. — Hoc Herodiani praeceptum contra eos pronunciatum est, qui, ut ex Choer. Dictat. 86, 9 apparet, quaedam vocsbula in υρ per apocopen ex longiore usitatioris formae specie repetiverunt velut μάρτυρ ex μάρτυροϲ (Apollon. de pron. 113, Lob. El. 11 290). Herodianus ubi species in υρ in usu fuit, hunc exitum pro primitivo habuit et μάρτυρ ex. primitivo μάρτυϲ Aeolico more nasci iussit ap. Eust. 114, 18 (Lob. Parall. 217) ubi vero nominativus singularis omnino non reperiebatur, ut Κέρκυρ Ἴλλυρ, huiuscemodi nominativos ne supposuit quidem atque Κέρκυρ non magis ex altero nominativo Κέρκυρο propagavit quam Κέρκυροϲ genetivum et Ἴλλυραϲ ex nominativo tivo inusitato Κέρκυρ Ἴλλυρ procrescere voluit, sed metaplasmum in ipso demum casu factum statuit. De Ἴλλυραϲ cf. praeterea Steph. B. 137, 5 Ἀϲϲυρία — οἱ οἰκήτορεϲ Ἀϲϲύριοι — καὶ Ἄϲϲυρεϲ παρὰ Ἐρατοϲθένει, ἴϲωϲ ὡϲ ἀπὸ τοῦ Ἰλλυριοί Ἴλλυρεϲ. Confirmatur meum de hoc loco iudicium comparatione adnotationis Herodianeae de Δωδῶνοϲ ap. St. B. s. Δωδώνη, quam statim proponam.)[*](ad fr. 121. Meinekius hoc Herodianum libro XV τῆϲ καθόλου tradidisse adnotat collato Arcadio p. 129, 20. Equidem huiuscemodi praeceptum et in Catholica (p 336, 29) et in libro περὶ παθῶν locum habuisse opinor, nam idem pluribus locis docere est moris Herodianei. De apocope autem formae Δωδών ex Δωδώνη, quam innuit St. B. statim post verba relata: τὸ ἐθνικὸν ταύτηϲ ἄρρητον ὡϲ πεπονθυίαϲ quid iudicaverit, ex priore fragmento de Κέρκυρ suspicari licet.)[*](ad (fr. * 122. Sic Herodianum de χρυϲοέθειρ iudicasse testimonia duorum Herodiani excerptorum extra dubium ponunt, licet Lobeckius in El. 11 290 huic passioni obloquatur. — Quid Herodianus de μάκαρ existimaverit, diserte nobis non traditum est, sed recte suspicari videtur Lob. El. II 312 eum idem de hoc sensisse atque Apollonium de adverb. 567, 17: ἀπὸ τοῦ ῥᾴθιον κατὰ ἀποκοπὴν)

214

123. E. M. 210, 43: βρά: ἀπὸ τοῦ ῥᾴδιον γίνεται κατὰ πλεοναϲμὸν τοῦ β Αἰολικῶϲ βράδιον καὶ κατὰ ϲυγκοπὴν βρᾴ. οὕτωϲ Ἡρωδιανόϲ καὶ Χοιροβοϲκόϲ.

124. E. M. 785, 26: ὕφα. ὑφαίνω ὕφαϲμα ἢ ὑφάζω ὕφαϲμα ὑφαϲία ὕφα. Ἡρωδιανὸϲ περὶ παθῶν.

125. Schol. A ad Il. Λ 307: τρόφι κῦμα. τὸ τρόφι ἀποκοπῇ τοῦ τρόφιμον ὁ Ἡρωδιανόϲ φηϲιν, ὅτι ἔϲτη τῇ πήξει τῇ αὐξήϲει· «κύματά τε τροφόεντα» (Od. γ 290) εὐτραφῆ καὶ τροφαλίϲ τὸ πεπηγὸϲ γάλα.

125a. Mon. 16, 12: τὸ παρὰ Ἑρμηϲιάνακτι ἐν Λεοντίου α′ «μόνη δέ οἱ ἐφλέγετο γλήν» οὐκ ἐντελέϲ, ἀποκεκομμένον δὲ ἐκ τοῦ γλήνη.

[*](ῥᾴ ἐγένετο καθὸ καὶ τὸ βριθέωϲ βρί ὅτι γὰρ καὶ δύο ϲυλλαβῶν ἀποκοπαὶ γίνονται, ἐν τῷ περὶ παθῶν ἐδείχθη· τὸ γὰρ πρόπαρ οὕτωϲ ἔχει καὶ τὸ μάκαρ, πηδά, ὑμέν παρὰ Καλλιμάχῳ. Nam in.E. M, 700, 25, qui locus collato E. M. 210, 43 ab Herodiano videtur esse, pro exemplis duarum syllabarum abscisionis proponuntur μακάριοϲ μάκαρ, προπάροιθεν πρόπαρ.)[*](ad fr. 123. Lobeckius in El. Il 312 hic pro ῥᾴδιον scribi deberi ῥᾳδίωϲ iudicat, quia ῥᾴ in Alemanis loco adverbium sit, apocope autem merismum non mutet, atque sic Apollon. de adv. 567, 13 βρί ex βριθέωϲ repetit. Sed ex lo. Al. 28, 25 seqq. intellegi potest, quam late usum adiectivi neutrius pro adverbio patuisse Herodianus existimaverit, quare mutationem Lobeckii non necessariam habeo, praesertim quum in loco gemino E. M. 700, 25, unde noster in breviu contractus videtur, eadem scriptura obtineat: ῥᾴ ϲημαίνει τὸ εὐχερέϲ. τινὲϲ δὲ ἀπὸ τοῦ ῥέα ϲχηματίζουϲιν αὐτό, οἷϲ καὶ ὁ τόνοϲ καὶ ἡ παράδοϲιϲ ἀντίκεινται. καὶ ἡ τῶν Αἰολέων διάλεκτοϲ. ὁ τόνοϲ μὲν ὅτι, εἰ ἦν ἀπὸ τοῦ ῥέα, ὤφειλεν περιϲπᾶϲθαι· ἡ παράδοϲιϲ δέ, ὅτι οὐκ ὤφειλεν ἔχειν τὸ ι ἡ τῶν Αἰολέων δὲ διάλεκτοϲ, ὅτι εἰ ἦν ἀπὸ τοῦ ῥέα, οὐκ ὤφειλον οἱ Αἰολεῖϲ προϲτιθέναι τὸ β κοὶ λέγειν βρᾴ. τότε γὰρ προϲτιθέαϲι τὸ β τῷ ρ, ἡνίκα ἐπιφέρεται τὸ κ ἢ τὸ δ ἢ τὸ ἢ τὸ ζ. ἀλλ᾿ ἔϲτιν εἰπεῖν, ὅτι τὸ ῥᾴδιον λέγεται βρᾴδιον Αἰολικῶϲ ὡϲ ἐπιφερομένου τοῦ δ. ἐκ τούτου γίνεται κατὰ ἀποκοπὴν ῥᾴ καὶ εὐλόγωϲ ἔχει τὸ ι. οὐδὲν δὲ ξένον, εἰ δύο ϲυλλαβῶν γέγονεν ἀποκοπὴ· καὶ γὰρ πολλάκιϲ καὶ δύο ϲυλλαβῶν γίνεται ἀποκοπὴ οἶον μακάριοϲ μάκαρ, προπάροιθεν πρόπαρ. οὕτωϲ οὖν καὶ ῥᾴδιον ῥᾴ. τὸ δὲ ῥᾴδιον ἔχει τὸ ι προϲγεγραμμένον, ἐπειδὴ εὑρίϲκεται τὸ κατὰ διάϲταϲιν ἐν τῷ ρηΐδιον. cf. Lob. Parall. 119.)[*](ad fr. 124. Hinc hausit Ϲhoer. Dict. 368, 34 ὕφα ἀπὸ τοῦ ὕφαϲμα κατὰ ἀποκοπήν. cf. Lob. El. 11 292 et Parall. 132.)[*](ad r. 125. cf. Choer. Dictat. 375, 9, E. M. 739, 36, Arcad. 118. 20 τὸ τρόφι ἀπὸ τοῦ τρόφιμον γέγονε. Lob. El. II 292.)[*](ad fr. [125a]. Lob. El. I 276, 289. — Quae Herodiani de Μέϲη opinio fue rit, ex St. B. non claret. Nam p. 447, 16 Μεϲϲήνη καὶ χώρα καὶ πόλιϲ. — χώρα δὲ καὶ Μεϲϲηνία καὶ Μέϲϲη κατ’ ἀποκοτήν, ἢ Μέϲη καὶ Μεϲήνη ὥϲ τινεϲ et p. 518, 13 Πέρϲα πόλιϲ θηλυκῶϲ. — δυνατὸν δὲ καὶ Περϲηνὴν εἰπεῖν, εἴγε παρὰ. τὴν Μέϲην Μεϲηνοὺϲ καὶ Μεϲηνὴν λέγονταϲ εὕρομεν. cf. Lob. El. Ι 353 et 11 291. Quosdam Μέϲϲη per apocopen a Μεϲϲήνη repetivisse iam Strabo VIII p. 364 adnotat, cuius de hac passione memorabilis observatio Herodiano neque ignota neque in libro περὶ παθῶν neglecta fuisse potest. sed in quibusdam velut in Ἄλκιμοϲ pro Ἀλκιμέδων et Ϲυρακώ pro Ϲυράκουϲϲαι de quo ct. Lob. El. 11 305 seqq. grammaticum a geographo discessisse ex fragmentis libri περὶ παθῶν certo concludimus.)

215

126. E. M. 643, 13: οὔτιϲ. τὸ οὐ ἐπίρρημα, τὸ τίϲ ἀόριϲτον, τὸ δὲ Οὖτιϲ ἐπὶ τοῦ Ὀδυϲϲέωϲ ἀντὶ ὀνόματοϲ κυρίου λαμβάνεται καὶ ἔϲτιν ἒν μέροϲ λόγου καὶ προπεριϲπᾶται. Τὸ δὲ ἀλλ’ οὔτιν ἐγὼ ἰδέειν δύναμαι» (Ιl. ε 475) κατὰ ϲυγκοπήν ἐϲτιν ἀπὸ τοῦ οὔτινα· ἐπλανήθη

125b. Diϲhr. 283, 6: τὸ «ἐξ ὀρέων ἐπὶ κάρ» (Ιl. 392) κατὰ πάθοϲ. ἀπὸ γὰρ τοῦ κάρη κατ’ ἀποκοπὴν τοῦ η γέγονεν.

125c. Herod. in Cathol. ap. Choer. Dictat. 515, 19, Theogn. 120, 26: τὸ κάρη ἀπὸ τοῦ κάρηνον ἀποκέκοπται.

125d. Dichr. 289, 16: τὸ κάρα τὸ ἐκτεινόμενον ἐξ ἀποκοπῆϲ τοῦ κάρανον.

125e. Arcad. 124, 17: τὸ δῶ ἀπὸ τοῦ δῶμα καὶ τὸ φᾶρ τὸ ἱμάτιον ἀπὸ τοῦ φᾶροϲ καὶ κρῖ.

125f. Theon. 116, 4: τὸ αὔξη οἱ μὲν βαρυτονοῦϲι λέγοντεϲ ἀποκεκόφθαι, Ἡρωδιανὸϲ δὲ ϲυνηγορεῖ τοῖϲ ὀξυτονοῦϲι.

125g. Mon. 10, 17: οὐδὲν περιϲπώμενον ἀποκέκοπται κατὰ γενικὴν πτῶϲιν, ἐξεκόπη παῤ Ἀριϲτίᾳ ἐν Ἀνταίῳ, ἔνθα φηϲίν «Αἰγαίου Ποϲειδῶ παῖϲ, πατὴρ δ’ ἐμόϲ».

126a. Ιo. Alex. 11, 31: τὸ διχόμηνι μεταπέπλαϲται ἐκ τοῦ διχομήνῳ. δύναται δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ διχόμηνιϲ «πρὸϲ γάρ οἱ διχόμηνιϲ ἀπ’ αἰθέροϲ αἰγάζουϲα» Ἀπολλώνιοϲ (Α 1231) καὶ δοτικῆϲ διχομήνιδι ἀποκεκόφθαι

[*](ad fr. 126. Idem habet Eustath. ad 0d. ι 366 auctore suppresso et Schol. ad h. l.)[*](ad fr. [ 125d]. cf. Choer. Dict. 366, 17.)[*](ad fr. [125 Choer. 375, 4: τὸ ἄλφι ἀπὸ τοῦ ἄλφιτον γέγονε κατὰ ἀποκοπὴν καὶ τὸ ἔρι ἀπὸ τοῦ ἔριον γέγονε κατὰ ἀποκοπὴν καὶ τὸ κρῖ «κρῖ λευκὸν ἐρεπτόμενοι καὶ ὀλύραϲ» (ε 196) ἀπὸ τοῦ κρίμνον γέγονεν ὁμοίωϲ κατὰ ἀποκοπὴν καὶ τὸ τρόφι «πολλῶν δὲ τρόφι κῦμα κυλίνδεται» (Λ 307) ἀπὸ τοῦ τρόφιμον. — De κρῖ cf. Lob. El. D 286 seqq. Dignus, qui conferatur de nominum generis neutrius apocope, est locus ex Herodiani libro περὶ κλίϲεωϲ ὀνομάτων, cuius insigne fragmentum servatum est in An. Ox. V 337, 33 τὸ δῶ καὶ κάρη ἐξ ἀποκοπῆϲ ἐϲτι «ποτὶ χαλκοβατὲϲ δῶ» (Α 426) καὶ «πολιόν τε κάρη» (Χ 74) ἀντὶ τοῦ κάρηνον· διὸ καὶ ἐπὶ πληθυντικῶν εὑρίκϲεται «ναίει χρύϲεα δῶ» ἀντὶ τοῦ δώματα (Hesiod. Theog. 933), «κάρη κομόωντεϲ Ἀχαιοί» ἀντὶ τοῦ κάρηνα. τὸ δὲ θηλυκῶϲ εἰρημένον ὀξύνεται et 388, 8 τὸ τρόφι κατ’ ἀποκοπὴν, τὸ κρῖ καὶ ἄλφι ἐκ πάθουϲ.)[*](ad fr. [125f]. cf. Lob. El. II 293.)[*](ad fr. [126a]. cf. Lob. Parall. 90 et EΙ. II 303. Ut Herodianus διχόμηνι et δαΐ iniudicata reliquit, sic etiam de aliis dativis dubius fuisse videtur. Primum)

216

δὲ ἐξ Ὁμήρου οἷον «Οὗτιν δέ με κικλήϲκουϲιν» (Od.ι 366), ἐπεὶ οὕτω κέκληται. παρέλαβε δὲ αὐτὸ ὡϲ κύριον Οὖτιν ὡϲ Πάριν· ὁ δέ γε ψήθη τὸ οὔτινα οὔτιν. εἴγε οὖν δύο μέρη λόγου ἦν, οὔτινα ἐγίνετο. περὶ παθῶν.

«οὐδέ τιϲ ἀδρανέων φέρεται διχόμηνι ϲελήνῃ» (Arat. Phaen. 470) καὶ ἀναδρομὴν ποιήϲαϲθαι τοῦ τόνου.

126b. Il. Pr. Ξ 387 ἡ δαί εἴτε ἀποκέκοπται εἴτε ϲυγκέκοπται, ὀξυτονηθήϲεται.

126c. Ιl. Pr. Δ 27: ἱδρ θ᾿ , ὃν ἵδρωϲα: αἰτιατική ἐϲτι κατ’ ἔκθλιψιν· δύναται μένοι καὶ ἱδρῶ τε εἶναι τὸ πλῆρεϲ, ἐπειδὴ ϲύνηθεϲ αὐτῷ οὕτωϲ τὴν αἰτιατικὴν προφέρεϲθαι.

126d. Il. Pr. O 339: Μηκιϲτῆ. ὁμοίωϲ τῷ «ἔνθ’ αὖτ’ ἀγγελίην ἔπι Τυδῆ ϲτεῖλαν Ἀχαιοί» (ll. 384). καὶ ἤτοι ἀπεκόπη ἡ Μηκιϲτῆα αἰτιατική, ἢ Δωρικῶϲ κέκλιται, ὅπερ μοι δοκεῖ καὶ ἄμεινον.

126e. Io. Alex. 12, 19: αἱ εἰϲ ω αἰτιατικαὶ ἀπὸ ἐντελῶν εἰϲ α πᾶϲαι πεπόνθαϲι· ἡ μὲν γὰρ Ἀπόλλω καὶ Ποϲειδῶ καὶ κυκεῶ καὶ αἱ παραπλήϲιαι ἀποκοπεῖϲαι οὐκ ἤμειψαν τῶν ὁλοκλήρων τὸν τόνον.

126f. Io. Alex. 12, 16: οὐδεμία εἰϲ α λήγουϲα αἰτιατικὴ ὀξύνεται· ἔνθεν ἡ νιφάδα ἀποκοπεῖϲα ἀνεβιβάϲθη ἀλευόμενοι νίφα λευκήν» (Hes. Ορ. 533).

[*](in censum venit dativus ἥρῳ, de quo E. M. 437, 54 ἥρῳ Δημοδόκῳ (Od. θ 483) δοτικὴ ἐϲτιν ἀντὶ τοῦ ἥρωϊ· κλίϲιϲ καὶ οὐκ ἀποκοπὴ. In hoc adnotamento dictio Herodiani memoriam excitat, sed si conferas praeceptum de ἔρῳ in E. M. 379 52, quod et ipsum vestigia Herodianea prodit: ἔρω εἰ μέν χωρίϲ τοῦ ι, ἀποκοπή ἐϲτιν ἀπὸ τῆϲ ἔρωτοϲ γενικῆϲ καὶ ἔρωτι δοτικῆϲ· εἰ δὲ μετὰ τοῦ υ ὁ ἔροϲ τοῦ ἔρου τῷ ἔρῳ — suspiceris primitus scriptum esse: ἥρῳ — εἰ μὲν μετὰ τοῦ υ ι, κλίϲιϲ καὶ οὐκ ἀποκοπὴ, εἰ δὲ χωρὶϲ τοῦ ι, ἀποκοπή. Ex eodem fonte fluxit E Gud. 191, 32, E. M. 313, 51 ἐν χρῶ. προϲγραφομένου τοῦ ι ἡ κλίϲιϲ τοῦ χρωτὸϲ Ἀττικῶϲ. ὁ χρώϲ γὰρ τοῦ χρῶ τῷ χρῷ τὸν χρώ ὥϲπερ Ἀττικῶϲ ὁ γέλωϲ τοῦ γέλω· μὴ προϲγραφομένου δὲ εὔδηλον ὡϲ ἀποκοπῆϲ γενομένηϲ τῆϲ τελευταίαϲ ϲυλλαβῆϲ ἐν χρῶ εἴρηται, χρωτί γὰρ ἀπεκόπη. Similiter etiam de dativo ἱδρῷ vel ἱδρῶ, de quo differunt Choer. 255, 15 apocopen statuens et E. M. 466, 46 ι subscribens, Herodianum fluctuasse verisimile est cf. Lob. El. II 299.)[*](ad fr. [ 126c] De accusativo ἱδρῶ Choer. Dict. 102, 14 τὸ «ἱδρῶ ἀπεψύ χοντο» (Χ 2) ἀπὸ τοῦ ἱδρῶτα γέγονε κατὰ ἀποκοπὴν τῆϲ τα ϲυλλαβῆϲ; Herodianus autem, ut ex eius de dativis sententia coniectari licet, haesitasse inter clisin et apocopen videtur.)[*](ad fr. [126e]. Il. Pr. Λ 641 τὸ κυκειῶ περιϲπαϲτέον· τοῦ γὰρ κυκεῶνά ἐϲτιν ἀποκοπὴ καὶ ἐπλεόναϲε τὸ ι. Choer. 102, 7.)[*](ad fr. [126f]. Choer. 118, 9, Lob. El. 11 316.)

217

127. Schol. A ad Il. Α 572. ἐπιῆρα. ἔϲτι παρὰ τὸ ἐρῶ ἔρανον ὡϲ ἔχω ὄχανα καὶ κόπτω κόπανον καὶ τροπῇ τοῦ ε εἰϲ η ἤρανον· ἡ εὐθεῖα τοῦ πληθυντικοῦ ἤρανα, εἶτα ϲυγκοπῇ ἢ ἀποκοπῇ ἦρα.