De partibus animalium

4 ὅσοις δʼ ἄχρηστος πέφυκεν ἡ τῶν κεράτων ἐξοχή, τούτοις προστέθεικεν ἑτέραν βοήθειαν ἡ φύσις, οἷον

τὰ μὲν οὖν πλεῖστα, καθάπερ καὶ τὸ 5 σὤμα διῄρηται τῶν ζῴων οἷς ποιεῖται τὴν κίνησιν, δεξιὸν καὶ ἀριστερὸν, καὶ κέρατα δύο πέφυκεν ἔχειν διὰ τὴν αίτίαν ταύτην· ἔστι δὲ καὶ μονοκέρατα, οἷον ὅ τʼ ὄρυξ καὶ ὁ Ἰνδικὸς καλούμενος ὄνος. ἔστι δʼ ὁ μὲν ὄρυξ διχαλόν, ὁ δʼ ὄνος μώνυχον. ἔχει δὲ τὰ μονοκέρατα τὸ κέρας ἐν τῷ μέσῳ της κεφαλῆς· οὕτω γὰρ ἑκάτερον τῶν μερῶν μάλιστʼ ἄν ἔχοι κέρας ἕν· τὸ γὰρ μέσον ὁμοίωος κοινὸν ἀμφοτέρων τῶν ἐσχάτων.

εὐλόγωος δʼ θν δόξειε μονόκερων εἶναι τὸ μύνυχον 6 τοῦ διχαλοῦ μάλλον· ὁπλὴ γὰρ καὶ χηλὴ τὴν αὐτὴν ἔχει κέρατι φύσιν, ὥσ’ ἅμα καὶ τοῖς αὐτοῖς ἡ σχέσις γίνεται τῶν ὁπλῶν καὶ τῶν κεράτων. ἔτι δʼ ἡ σχίσις καὶ τὸ διχαλὸν κατʼ ἔλλειψιν τὴς φύσεος ἐστιν, ὥστʼ εὐλόγως τοῖς μωνύχοις ἐν ταῖς ὁπλαῖς δοῦσα τὴν ὑπεροχὴν ἡ φύσις ἅνωσθεν ἀφεῖλε καὶ μονόκερων ἐποίησεν.

ὀρθῶς δὲ καὶ τὸ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς ποιῆσαι τὴν τῶν κεράτων φύσιν, ἀλλα μὴ καθάπερ ὁ Αἰσύπου Μῶμος διαμέμφεται τὸν ταύρον ὅτι οὑκ ἐπὶ τοῖς ὤμοις ἔχει τὰ κέρατα, ὅθεν τὰς πληγὰς [*](b) ἐποιεῖτʼ ἂν ἰσχυροτάτας, ἀλλʼ ἐπὶ τοῦ ἀσθενεστάτου

8 ἅμα δὲ καὶ πρὸς τὰς ἄλλας κινήσεις τοῦ σώματος ἀνεμπὸδιστα πέφυκεν οὕτω μιάλιστα- ἔστι δὲ τὰ κέρατα διʼ ὅλου στερεὰ τοῖς ἐλάφοις μόνοις, καὶ ἀποβάλλει μόνον, ἕνεκεν μὲν ὠφελείας κουφιζόμενον, ἐξ ἀνάγκης δὲ διὰ τὸ βάρος. τῶν δʼ ἄλλων τὰ κέρατα μέχρι τινὸς κοῖλα , τὰ δʼ ἄκρα στερεὰ διὰ τὸ πρὸς τὰς πληγἀς τοῦτʼ εἶναι χρήσιμον. ὅπως δὲ μηδὲ τὸ κοῖλον ἀσθενὲς ᾖ, οὐ πέφυκεν ἐκ τοῦ δέρματος, ἐν τούτῳ δʼ ἐνἡρμοσται στερεὸν ἐκ τῶν ὀστῶν· οὕτω γὰρ καὶ τὰ κέρατα ἔχοντα πρὸς ἀλκήν τε χρησιμύτατʼ εἶναι καὶ πρὸς τὸν ἄλλον βίον ἀνοχλὸτατα.

9 τίνος μὲν οὗν ἕνεκεν ἡ τῶν κεράτων φύσις, είρηται, καὶ διἀ τίνʼ αἰτίαν τὰ μὲν ἔχουσι τοιαύτα τὰ δʼ οὐκ ἔχουσιν·  πῶς δὲ τῆς ἀναγκαίας φύσεως ἐχούσης τοῖς ὑπάρχουσιν ἐξ ἀνάγκης ἡ κατὰ τὸν λόγον φύσις ἕνεκά του κατακέχρηται, λέγωμεν. πρῶτον μὲν σὗν τὸ σωμιατὧδες καὶ γεῶδες πλεῖον ὑπάρχει τοῖς μείζοσι τῶν ζῴων, κερατοφόρον δὲ μικρὸν πάμπαν οὐδὲν ἴσμεν· ἐλάχιστον γάρ ἐστι τῶν γνωριζομένων δορκάς.

10 δεῖ δὲ τὴν φύσιν θεωρεῖν εἰς τὰ πολλὰ βλέποντα· ἢ γὰρ ἐν τῷ παντὶ ἢ ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τὸ κατὰ φύσιν ἐστίν. τὸ δʼ ὸστῶδες ἐν τοῖς σώὸμασι τῶν ζῴων γεῶδες ὑπάρχει·

τὴν γοῦν τοιούτου σώματος περιττωματικὴν 11 ὑπερβολὴν ἐν τοῖς μείζοσι τῶν ζῷων ὑπἀρχουσαν ἐπὶ βοήθειαν καὶ τὸ συμφέρον καταχρῆται ἡ φύσις, καὶ τὴν ῥέουσαν ἐξ ἀναγκης είς τὸν ἄνω τόπον τοῖς μὲν εἰς ὀδόντας καὶ χαυλιόδοντας ἀπένειμε, τοῖς δʼ εἰς κέρατα. διὸ τῶν κερατοφόρων οὐδέν ἐστιν ἄμφωδον· ἄνω γὰρ οὐκ ἔχει τοὺς προσθίους [*](664,a) ἀδάντας· ἀφελοῦσα γὰρ ἐντεύθεν ἡ φύσις τοῖς κέρασι προσέθηκε, καὶ ἡ διδομένη τροφὴ είς τοὺς ὀδόντας τούτους είς τὴν τῶν κεράτων αὔξησιν ἀναλίσκεται.

τοῦ δὲ τὰς θηλείας ἐλάφους κέρατα μὲν μὴ ἔχειν, 12 περὶ δὲ τοὺς ὀδόντας ὁμοίως τοῖς ἄρρεσιν, αἴτιον τὸ τὴν αὐτὴν εἶναι φύσιν ἀμφοῖν καὶ κερατοφόρον. ἀφῄρηται δὲ τὰ κέρατα ταῖς θηλείαις διὰ τὸ χρὴσιμα μὲν μὴ εἶναι μηδὲ τοῖς ἄρρεσιν, βλάπτεσθαι δʼ ἧσσον διἀ τὴν ἰσχύν. τῶν δʼ ἄλλων ζῴων ὅσοις μὴ είς κέρατα ἀποκρίνεται τὸ τοιοὺτον μὸριοον τού σώματος, ἐνίοις μὲν τῶν ὀδόντων οὐτων ἐπηύξησε τὸ μέγεθος κοινῇ πάντων, ἐνίοις δὲ χαυλιόδοντας ὥσπερ κέρατα ἐκ τῶν γνάθων ἐποίησεν.

Περὶ μὲν οὖν τῶν ἐν τῇ κεφαλῇ μορίων ταύτῃ 3 διωρίσθω, ὑπὸ δὲ τὴν κεφαλὴν ὁ αὐχὴν πεφυκής ἐστι τοῖς ἔχουσιν αὐχένα τῶν ζῷόων. οὐ γὰρ πάέντα τούτο τὸ μόριον ἔχει, ἀλλὰ μόνα τὰ ἔχοντα ὡν χάριν ὁ αὐχὴν πέφυκεν· ταῦτα δʼ ἐστὶν ὅ τε φάρυγξ καὶ ὁ καλούμενος οἰσοφάγος,

ὁ μὲν σὖν φάρυγξ τοῦ 2 πνεύματος ἕνεκεν πέφυκεν· διὰ τούτου γὰρ είσάγεται τὸ πνεὺμα τὰ ζῷα καὶ ἐκπέμπει ἀναπνέοντα καὶ ἐκπνέοντα. διὸ τὰ μὴ ἔχοντα πλεύμονα οὐκ ἔχουσιν οὐδʼ αὐχένα, οἷον τὸ τῶν ἐχθύων γένος. ὁ δʼ οἰσοφάγος ἐστὶ ὄι σὗ ἡ τροφὴ πορεύεται εἰς τὴν κοιλίαν·

3 ἔτι δὲ μετὰ τὴν τοῦ στόματος θέσιν ἐνδέχεται κεῖσθαι τὴν κοιλίαν εὐθέως, τὸν δὲ πλεύμονα οὑκ ἐνδέχεται. δεῖ γὰρ εἶναί τινα κοινὸν οἷον αὐλῶνα, διʼ οὐ μεριεῖται τὸ πνεὺμα κατὰ τὰς ἀρτηρίας είς τὰς σύριγγας, διμερὴς ὤν· καὶ κάλλιστʼ ἄν οὕτως ἀποτελοῖ τὴν ἀναπνοὴν καὶ ἐκπνοήν. τοῦ δʼ ὀργάνου τού περὶ τὴν ἀναπνοὴν ἐξ ἀνάγκης ἔχοντος μῆκος, ἀναγκαῖον τὸν οίσοφάγον εἶναι μεταξὺ τού στόματος καὶ τῆς κοιλίας. ἔστι δʼ ὁ μὲν οἰσοφάγος σαρκώδης, ἔχων νευρώδη τάσιν, νευρώδης μιέν, ὅπως ἔχῃ διάτασιν εἰσιούσης τῆς τροφῆς, σαρκύόδηςς δέ, ὅπως μαλακὸς ᾖ καὶ ἐνδιδ καὶ μὴ βλάπτηται τραχυνόμενος ὑπὸ τῶν κατιόντων.

4 ἡ δὲ καλουμένη φάέρυγξ καὶ ἀρτηρία συνέστηκεν ἐκ χονδρωύδους σήματοςʼ σὐ γὰρ μόνον [*](b) ἀναπνοῆς ἓνεκέν ἐστιν ἀλλὰ καὶ ψωνῆς, δεῖ δὲ τὸ ψοφήσειν μέλλον λεῖον εἶναι καὶ στερεὸτητα ἔχειν. κεῖται δʼ ἔμπροσθεν ἡ ἀρτηρία τοῦ οἰσοφάγου, καίπερ ἐμποδίξουσα αὐτὸν περὶ τὴν ὑποδοχὴν τῆς τροφης· ἐὰν γάρ τι παρεισρυῇ ξηρὸν ἡ ὑγρὸν είς τὴν ἀρτηρίαν, πνιγμοὺς καὶ πόνους καὶ βῆχας χαλεπὰς ἐμποιεῖ. ὅ δὴ καὶ θαυμάσειεν ἄν τις τῶν λεγόντων ὡς ταύτῃ τὸ ποτὸν δέχεται τὸ ζῷον· συμβαίνει γὰρ φανερῶς τὰ λεχθέντα πᾶσιν, οἷς ἂν παραρρυῇ τι τῆς τροφῆς.

5 πολλαχ δὲ γελοῖον φαίνεται τὸ λέγειν ὡς ταύτῃ τὸ ποτὸν εἰσδέχεται τὰ ζῷα. πόρος γὰρ οὐδείς ἐστιν είς τὴν κοιλίαν ἀπὸ τού πλεύμονος, ὥσπερ ἐκ τοῦ στόμιατος δρήμεν τὸν οἰσοφάγον. ἔτι δʼ ἐν τοῖς ἐμέτοις καὶ ναυτίαις οὐκ ἄδηλον πόθεν τὸ ὑγρὸν φαίνεται πορευὸμενον.

6 δῆλον δὲ καὶ ὅτι οὐκ εὐθέως είς τὴν

ἡ δʼ ἀρτηρία τῷ 7 διακεῖσθαι, καθάπερ εἶπομεν, ἐν τῷ πρόσθεν ὑπὸ τῆς τροφῆς ἐνοχλεῖται· ἀλλʼ ἡ φύσις πρὸς τοὺτο μεμηχάνηται τὴν ἐπιγλωσσίὅα. ταύτην δʼ οὐκ ἔχουσιν ἅπαντα τὰ ζῳοτοκοῦντα, ἀλλʼ ὅσα πλεύμονα ἔχει καὶ τὸ δέρμα τριχωτόν, καὶ μὴ φολιἄωτὰ μιηδὲ πτερωτὰ πέφυκεν. τούτοις δʼ ἀντὶ τῆς ἐπιγλωττίδος συνάγεται καὶ διοίγεται ὁ φάρυγξ, ὅνπερ τρόπον ἐκείνοις ἐπιβάλλει τε καὶ ἀναπτύσσεται τοῦ πνεύμμιατος τῇ εἰσόδῳ τε καὶ ἐξόδῳ ἀναπτυσσόμενος, τῆς δὲ τροφῆς εἰσιούσης ἐπιπτυσσόμενος, ἵνα μηθὲν παραρρυῇ παρὰ τὴν ἀρτηρίαν. ἐἀν δέ τι πλημμεληθῇ παρὰ τὴν τοιαύτην κίνησιν καὶ προσφερομένης τῆς τροφῆς ἀναπνεύσῃ τις, βῆχας καὶ πνιγμοὺς ποιεῖ, καθαέπερ εἴρηται.

οὕτω δὲ καλῶς μεμηχάένηται καὶ ἡ ταύτης 8 καὶ ἡ τῆς γλωττης κίνησις, ὥστε τῆς τροφῆς ἐν μὲν τῷ στὸματι λεαινομένης, παρʼ αὐτὴν δὲ διιούσης, τὴν μὲν ὀλιγάκις ὑπὸ τοὺς ὀδόντας πέπτειν, εἰς δὲ τὴν ἀρτηρίαν σπάυιόν τι παραρρεῖν.

οὐκ ἔχει δὲ τὰ 9 [*](665,a) λεχθέντα ζῴα τὴν ἐπιγλωττίδα διὰ τὸ ξηρὰς εἶναι τὰς σάρκας αύὺτῶν καὶ τὸ δέρμα σκληρόν, ὧστʼ οὐκ ἄν εὐκίνητον ὴν τὸ τοιούτον μόριον αὑτοῖς ἐκ τοιαύτης σαρκὸς καὶ ἐκ τοιούτου δέρματος συνεστηκς, ἀλλʼ αὐτῆς τῆς ἀρτηρίας τήν ἐσχάτων θάσσον ἐγίνετʼ ἄν ἡ συναγωγὴ τῆς ἐκ τῆς οἰκείας σαρκὸς ἐπιγλωττίδος, ἣν ἔχουσι τὰ τριχωτα. διʼ ἣν μὲν οὗν αἰτίαν τὰ μὲν ἔχει τῶν ζῴων τὰ δʼ οὐκ ἔχει, ταῦτʼ εἰρήσθω,

10 κεῖται δʼ ἕμπροσθεν ἡ φάρυγξ τοῦ οἰσοφάγου ἐξ ἀνάγκης. ἡ μὲν γὰρ καρδία ἐν τοῖς ἔμπροσθεν καὶ ἐν μέσῳ κεῖται, ἐν ᾖ τὴν ἀρχήν φαμεν τῆς ζωῆς καὶ πάσης κινήσεής τε καὶ αἰσθήσεως (ἐπὶ τὸ καλούμενον γὰρ ἔμπροσθεν ἡ αἴσθησις καὶ ἡ κίνησις· αὐτῷ γὰρ τῷ λόγῳ τούτῳ διύὸρισται τὸ ἔμπροσθεν καὶ ὄπισθεν), ὸ δὲ πλεύμων κεῖται οὐ ἡ καρδία καὶ περὶ ταύτην, ὴ δʼ ἀναπνοὴ διά τε τούτον καὶ διὰ τὴν ἀρχὴν τὴν ἐν τῇ καρδία ἐνυπάρχουσαν. ἡ δʼ ἀναπνοὴ γίνεται τοῖς ζῴοις διὰ τὴς ἀρτηρίας· ὥστ ἐπεὶ τὴν καρδίαν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν πρώτην ἀναγκαῖον κεῖσθαι, καὶ τὸν φάρυγγα καὶ τὴν ἀρτηρίαν πρὸτερον ἀναγκαῖον κεῖσθαι τού οἰσοφάγου· τὰ μὲν γὰρ πρὸς τὸν πλεύμονα τείνει καὶ τὴν καρδίαν, ὁ δʼ εἰς τὴν κοιλίαν.

11 ὅλως δʼ ἀεὶ τὸ βέλτιον καὶ τιμιώτερον, ὅπου μηδὲν μεῖζον ἕτερον ἐμποδίζει, τού μὲν ἄνω καὶ κάτω ἐν τοῖς μἀλλόν ἐστιν ἄνω, τοῦ δʼ ὲμπροσθεν καὶ ὄπισθεν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν, τοῦ δεξιοῦ δὲ καὶ ἀριστεροῦ ἐν τοῖς δεξιοῖς.