De partibus animalium

Aristotle

Aristotle. Aristotelis De partibus animalium libri quattuor. Langkavel, Bernhard. Leipzig: Teubner, 1868.

4 Καὶ περὶ μὲν αὐχένος τε καὶ οἰσοφάγου καὶ ἀρτηρίας εἴρηται, ἕπόμενον δʼ ἐστὶ περὶ σπλάγχνων εἰπεῖν. ταῦτα δʼ ἐστὶν ἴδια τῶν ἐναίμων, καὶ τοῖς μὲν ἅπανθʼ ὑπάρχει, τοῖς δʼ οὐχ ὑπάρχει. τῶν δʼ ἀναίμων οὐδὲν ἔχει σπλάγχνον. Δημόκριτος δʼ ἔοικεν οὐ καλῶς διαλαβεῖν περὶ αύύτῶν, εἴπερ ᾧήθη διὰ μικρὸτητα τῶν ἀναίμων ζῴων ἄθηλα εἶναι ταῦτα. συνισταμένων γὰρ εὐθέως τῶν ἐναίμων καὶ πάμπαν ὄντων μικρῶν ἕνδηλα γίνεται καρδία τε καὶ ἡπαρʼ φαίνεται γὰρ ἐν μὲν τοῖς ωοῖς ἐνίοτε τριταίοις οὗσι στιγμῆς ἔχοντα μέγεθος, πάμμικρα δὲ καὶ ἐν τοῖς [*](b) ἐκβολίμοις τῶν ἐμβρύων.

2 ἔτι δʼ ὥσπερ τῶν ἐκτὸς

69
μορίων οὐ πἀσι τῶν αὐτῶν χρῆσις, ἀλλʼ ἑκάστοις ἰδίᾳ πεπόρισται πρός τε τοὺς βίους καὶ τὰς κινήσεις, οὕτω καὶ τὰ ἐντὸς ἄλλα πέφυκεν ἄλίοις. τὰ δὲ σπλάγνα των αἱμ ατικῶν ἐστὶν ἴδια, διὸ καὶ συνέστηκεν αὐτῶν ἕκαστον ἐξ αἱματικῆς ὕλης. δῆλον δʼ ἐν τοῖς νεογνοῖς τούτωνʼ αίματωδέστερα γὰρ καὶ μέγιστα κατὰ λόγον διὰ τὸ εἶναι τὸ εἶδος τῆς ὕλης καὶ τὸ πλὴθος ἐμφανέστατον κατὰ τὴν πρτην σύστασιν.

καρδία μὲν σὖν ἅπασιν ὑπάρχει τοῖς ἐναίμοις· διʼ ἣν 3 δʼ αἰτίαν, εἴρηται καὶ πρότερον. αἷμα μὲν γὰρ ἔχειν τοῖς ἐναίμοις δῆλον ὡς ἀναγκαῖον· ὑγροῦ δʼ ὄντος τού αἵματος ἀναγκαῖον ἀγγεῖον ὑπάρχειν, ἐφʼ ὅ δὴ καὶ φαίνεται μεμηχανὴσθαι τὰς φλέβας ἡ φύσις. ἀρχὴν δὲ τούτων ἀναγκαῖον εἶναι μίαν· ὅπου γὰρ ἐνδέχεται, μίαν βέλτιον ἢ πολλάς. ἡ δὲ καρδία τῶν φλεβῶν ἀρχή. φαίνονται γὰρ ἐκ ταύτης ουσαι καὶ οὐ διὰ ταύτης, καὶ ἡ φύσις αὐτῆς φλεβώδης ὡς ὁμογενοῦς οὔσης.

ἔχει δὲ καὶ ἡ θέσις αὐτὴς ἀρχικὴν 4 χώραν· περὶ μέσον γάρ, μᾶλλον δʼ ἐν τῷ ἄνω ἢ κάτω καὶ ἔμπροσθεν ὄπισθεν· ἐν τοῖς γὰρ τιμιωτέροις τὸ τιμιωτερον καθίδρυκεν ἡ φύσις, οὐ μή τι κωλύει μεῖζον. ἐμφανέστατον δὲ τὸ λεχθέν ἐστιν ἐπὶ τῶν ἀνθρύπων, βούλεται δὲ καὶ ἐν τοῖς ἄλλοις ὁμολόγως ἐν μέσῳ κεῖσθαι τού ἀναγκαίου σήὸὸματος. τούτου δὲ πέρας ὴ τὰ περιττώματα ἀποκρίνεται· τὰ δὲ κῶλα πέφυκεν ἄλίοις ἄλωος, καὶ οὐκ ἔστι τῶν πρὸς τὸ ζῆν ἀναγκαίων, διὸ καὶ ἀφαιρουμένων ζῶσιν· δῆλον δʼ ὡς οὐδὲ προστιθέμενα φθείρει.

σἱ δʼ ἐν τὴ κεφαλῇ 5 λέγοντες τὴν ἀρχὴν τῶν φλεβῶν οὐκὀρθῶς ὑπέλαβον. πρῶτον μὲν γὰρ πολλὰς ἀρχὰς καὶ διεσπασμένας ποιοῦσιν, εἶτʼ ἐν τὸπῳ ψυχρῷ. δηλοῖ δὲ δύσριγος ὤν, ὁ δὲ περὶ τὴν καρδίαν τοὐναντίον.

ὧσπερ δʼ 6

70
ἐλέχθη, διὰ μὲν τῶν ἄλλων σπλάγχνων διέχουσιν αἱ φλέβες, διὰ δὲ τὴς καρδίας οὐ διατείνει φλέψ· ὅθεν καὶ ὅῆλον ὅτι μόριον καὶ ἀρχὴ τῶν φλεβῶν ἐστὶν ἡ καρδία. καὶ τοῦτʼ εὺλόγωςʼ μέσον γὰρ τὸ τὴς καρδίας ἐστὶ σῶμα πυκνὸν καὶ κοῖλον πεφυκὸς, ἔτι δὲ πλῆρες αἵματος ὡς τῶν φλεβῶν ἐντεῦθεν ἠργμένων, [*](666,a) κοῖλον μὲν πρὸς τὴν ὑποδοχὴν τοὺ αἵματος, πυκνὸν δὲ πρὸς τὸ φυλάσσειν τὴν ἀρχὴν τῆς θερμότητος. ἐν ταύτῃ γὰρ μὸνῃ τῶν σπλάγχνων καὶ τὸῦ σύματος αἷμα ἅνευ φλεβῶν ἐστί, τν δʼ ἄλλων μορίων ἕκαστον ἐν ταῖς φλεψὶν ἔχει τὸ αἷμα. καὶ τοῦτʼ εὺλόγως· ἐκ τῆς καρδίας γὰρ ἐποχετεύεται καὶ είς τὰς φλέβας, εἰς δὲ τὴν καρδίαν οὐκ ἄλλοθεν· αὕτη γάρ ἐστιν ἀρχὴ καὶ πηγὴ τοῦ αἵματος ἢ ὑκοδοχὴ πρώτη.

7 ἐκ τῶν ἀνατομῶν δὲ κατάδηλα μᾶλλον ταὺτα, καὶ ἐκ τῶν γενέσεων· εὐθέως γάρ ἐστιν ἔναιμος πρωίη γινομένη τῶν μορίων ἀπάντων. ἔτι δʼ αἱ κινήσεις τῶν ἡδέων καὶ τῶν λυπηράν καὶ ὅλως πάσης αἰσθήσεως ἐντεῦθεν ἀρχόμεναι φαίνονται καὶ πρὸς ταύτην περαίνουσαι. οὕτω δʼ ἔχει καὶ κατὰ τὸν λὸγον· ἀρχὴν γὰρ εἶναι δεῖ μίαν, ὅπου ἐνδέχεται. εὺφυέστατος δὲ τῶν τόπων ὁ μέσος· ἕν γὰρ τὸ μέσον καὶ ἐπὶ πᾶν ἐφικτὸν ὁμιοίως ἢ παραπλησίωσς.

8 ἔτι δʼ ἐπεὶ οὔτε τῶν ἀναίμων οὐθὲν αἰσθητικὸν οὕτε τὸ αἷμα, δῆλον ὡς τὸ πρῶτον ἔχον ὡς ἐν ἀγγείῳ δʼ ἔχον ἀναγκαῖον εἶναι τὴν ἀρχὴν. οὐ μόνον δὲ κατὰ τὸν λόγον οὕτως ἔχειν φαίνεται, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν αὖσθησιν. ἐν γὰρ τοῖς ἐμβρύοις εὐθέως ἡ καρδία φοαίνεται κινουμένη τῶν μορίων καθαπερεὶ ζῷον, ὡς ἀρχὴ τῆς φύσεως τοῖς ἐναίμοις οὖσα. μαρτύριον δὲ τῶν εἰρημένων καὶ τὸ πἀσι τοῖς ἐναίμοις ὑπάρχειν αύύτήν· ἀναγκαῖον γὰρ αὐτοῖς ἔχειν τὴν ἀρχὴν τού αἵματος.

9 ὑπάέρχει

71
δὲ καὶ τὸ ἧπαρ πᾶσι τοῖς ἐναίμοις· ἀλλʼ οὐθεὶς ἄν ἀξιωόσειεν αὐτὸ ἀρχὴν εἶναι οὔτε τοῦ ὅλου σύὸματος οὕτε τοῦ αἵματος· κεῖται γὰρ οὐδαμῶς πρὸς ἀρχοειδῆ θέσιν, ἔχει δʼ ὧσπερ ἀντίζυγον ἐν τοῖς μάλιστʼ ἀπηκριβωμένοις τὸν σπλὴνα. ἔτι δʼ ὑποδοχὴν αἵματος οὐκ ἔχει ἐν ἑαυτῷ καθάπερ ἡ καρδία, ἀλλʼ ὥσπερ τὰ λοιπά, ἐν φλεβί. ἔτι δὲ τείνει διʼ αὐτού φλέψ, ἐξ ἐκείνης δʼ οὐδεμία· πασῶν γὰρ τῶν φλεβῶν ἐκ τῆς καρδίας αἱ ἀρχαί.

ἐπεὶ σὖν ἀνάγκη μὲν θάτερον 10 τούτων ἀρχὴν εἶναι, μὴ ἐστι δὲ τὸ ἧπαρ, ἀνάγκη τὴν καρδίαν εἶναι καὶ τοῦ αἵματος ἀρχὴν. τὸ μὲν γὰρ ζῷον αἰσθήσει ὥρισται, αἰσθητικὸν δὲ πρὧτον τὸ πρῶτον ἔναιμον, τοιούτον δʼ ἡ καρδία· καὶ γὰρ [*](b) ἀρχὴ τοῦ αἵματος καὶ ἔναιμον πρῶὸτον.

11 ἕστι δʼ αὐτῆς 11 τὸ ἄκρον ὀξὺ καὶ στερετερον, κεῖται δὲ πρὸς τῷ στήθει καὶ λωσς ἐν τοῖς πρόσθεν τοῦ σύματος πρὸς τὸ μὴ καταψύχσσθαι αὐτό· πᾶσι γὰρ ἀσαρκὸτερον τὸ στῆθος, τὰ δὲ πρανῆ σαρκωδέστερα, διὸ πολλὴν ἔχει σκέπην τὸ θερμὸν κατὰ τὸν νῶτον. ἔστι δʼ ἡ καρδία τοῖς μεὲν ἄλλοις ζῴοις κατὰ μέσον τοῦ στηθικοῦ τόπου, τοῖς δʼ ἀνθρήὸποις μικρὸν εἰς τὰ εύνυμα παρεκκλίνουσα πρὸς τὸ ἀνισοῦν τὴν κατάφυξιν τῶν ἀριστερώνʼ μάλιστα γὰρ τῶν ἄλλων ζῴωυ ἄνθρωπος ἔχει κατεψυγμένα τὰ ἀριστερά.

ὅτι δὲ καὶ ἐν τοῖς ἐχθύσιν ὁμοίως 12 ἡ καρδία κεῖται, πρὸτερον εἴρηται, καὶ διότι φαίνεται ἀνομοίως. ἔχει δὲ πρὸς τὴν κεφαλὴν τὸ ὄξύ, ἕστι δʼ αὕτη τὸ πρόσθεν· ἐπὶ ταύτην γὰρ ἡ κίνησις. ἔχει δὲ καὶ νεύρων πλὴθος ἡ καρδία, καὶ τοῦτʼ εὐλόγως· ἀπὸ ταύτης γὰρ αἱ κινήσεις, περαίνονται δὲ διὰ τού ἕλκειν καὶ ἀνιέναι· δεῖ οὑν τοιαύτης ὑπηρεσίας καὶ ἰσχύος.

ἡ δὲ καρδία, καθάπερ εἴπομεν καὶ πρὸτερον, 13 οἷον ζῷόν τι πέφυκεν ἐν τοῖς ἔχουσιν. ἕστι δʼ ἀνόστεος

72
πάντων ὅσα καὶ ἡμεῖς τεθεάμεθα, πλὴν τῶν ἵππων καὶ γένους τινὸς βοῶν· τούτοις δὲ διἀ τὸ μέγεθος οἷον ἐρείσματος χάριν ὀστοῦν ὕπεστι, καθάπερ καὶ τοῖς ὅλοις σήμασιν.

14 κοιλίας δʼ ἔχουσιν αἱ μὲν τῶν μεγάλων ζῷων τρεῖς, αἱ δὲ τῶν ἐλασσόνων δύο, μίαν δὲ πάσαι· διʼ ἣν δʼ αἰτίαν, είρηται. δεῖ γὰρ εἶναι τόπον τινὰ τῆς καρδίας καὶ ὑποδοχὴν τοῦ πρώτου αἵματος. ὅτι δὲ πρῶτον ἐν τῇ καρδίᾳ γίνεται τὸ αἷμα, πολλάκις εἰρήκαμεν, διὰ τὸ τὰς ἀρχηγοὺς φλέβας δύο εἶναι, τήν τε μεγάλην καλουμένην καὶ τὴν ἀορτὴυ. ἑκατέρας γὰρ οὕσης ἀρχῆς τῶν φλεβῶν, καὶ διαφορὰς ἐχουσῶν, περὶ ὧν ὕστερον ἐρονμεν, βέλτιον καὶ τὰς ἀρχὰς αὐτῶν κεχωρίσθαι· τοτο δʼ ἄν εἴη διφυοῦς ὄντος τοῦ αἵματος καὶ κεχωριόμένου. διόπερ ἐν οἷς ἐνδέχεται, δύʼ εἰσὶν ὑποδοχαί. ἐνδέχεται δʼ ἐν τοῖς μεγάλοιςʼ τούτων γὰρ ἔχουσι καὶ αἱ καρδίαι μέγεθος.

15 ἔτι δὲ βέλτιον τρεῖνεἶναι τὰς κοιλίας, ὅπως ᾖ μία ἀρχὴ κοινή· τὸ δὲ μέσον καὶ περιττὸν ἀρχή· ὥστε μεγέθους δεῖμείξονος αὐταῖς ἀεί, διόω αίμεγίσται τρεῖς ἔχουσι μὸναι.

16 τούτων δὲ πλεῖστον μὲν αὶμα καὶ θερμότατον ἔχουσιν αἱ δεξιαί (διὸ καὶ τῶν [*](667,a) μερῶν θερμότερα τὰ δεξιά), ἐλάχιστον δὲ καὶ ψυχρότερον αἱ ἀριστεραί, μέσο δʼ αἱ μέσαι τῷ πλήθει καὶ θερμὸτητι. καθαρύότατον δέ· δεῖ γὰρ τὴν ἀρχὴν ὅτι μάλιστʼ ἠρεμεῖν, τοιαύτη δʼ ἅν εἴη καθαροῦ τὸν αἵματοςω ὄντος, τῷ πλήθει δὲ καὶ θερμότητι μέσου. ἔχουσι

17 δὲ καὶ διάρθρωσίν τινα αί καρδίαι παραπλησίαν ταῖς ῥαφαῖς. οὑκ εἰσὶ δὲ συναφεῖς ὥς τινος ἐκ πλειόνων συνθέτου, ἀλλὰ καθάπερ εἴπομεν, διαρθρήσει μᾶλ εἰσὶ δὲ τῶν μὲν αἰσθητικῶν ἀρθρωδέστεραι, τῶν δὲ νωθροτέρων ἀναρθρότεραι,

18 καθάπερ αί τῶν ὑῶν. αἱ δὲ διαφοραὶ τῆς κραδίας κατὰ μέγεθός τε καὶ μικρότητα

73
καὶ σκληρὸτητα τε καὶ μαλακότητα τείνουσί πῃ καὶ πρὸς τὰ ἤθη. τὰ μὲν γὰρ ἀναίσθητα σκληρὰν ἔχει τὴν καρδίαν καὶ πυκνήν, τὰ δʼ αἰσθητικὰ μαλακωτέραν· καὶ τὰ μὲν μεγάλας ἔχοντα τὰς καρδίας δειλά, τὰ δʼ ἐλάσσους καὶ μέσας θαρραλεωὸτερα. τὸ γὰρ συμβαῖνον πάθος ὑπὸ τού φοβεῖσθαι προ῾ϋάρχει τούτοις διὰ τὸ μὴ ἀνάλογον ἔχειν τὸ θερμὸν τῇ καρδίᾳ, μικρὸν δʼ ὄν ἐν μεγάλοις ἀμαυροῦσθαι, καὶ τὸ αἷμα ψυχρὸτερον εἶναι. μεγάλας δὲ τὰς καρδίας ἔχουσι λαγώς, ἔλαφος, μές, ὕαινα, ὄνος, πάρδαλις, γαλὴ, καὶ τἆλλα σχεδὸν πάνθʼ ὅσα φανερῶς δειλἀ ἤ διὰ φόβον κακούργα.

παραπλησίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν 19 φλεβῶν καὶ ἐπὶ τῶν κοιλιῶν ἔχει· ψυχραὶ γὰρ αί μεγάλαι φλέβες καὶ κοιλίαι. ὥσπερ γὰρ ἐν μικρῷ καὶ ἐν μεγάλῳ οίκήματι τὸ ἴσον πῦρ ἧσσον ἐν τοῖς μείζοσι θερμαίνεε, οὕτω κἀν τούτοις τὸ θερμόν· ἀγγεῖα γὰρ καὶ ἡ φλὲψ καὶ ἡ κοιλία.

ἔτι δʼ αἱ ἀλλότριαι 20 κινήσεις ἕκαστον τῶν θερμῶν καταψύχουσιν, ἐν δὲ ταῖς εὐρυχωρεστέραις τὸ πνεῦμα πλεῖον, καὶ ἐνισχύει μάλλον· διὸ τῶν μεγαλοκοιλίων οὐδὲν οὐδὲ τῶν μεγαλοφλέβων πῖόν ἐστι κατὰ σάρκα, ἀλλὰ πάντα ἢ τὰ πλεῖστα τῶν τοιούτων ἀδηλόφλεβα καὶ μικροκοίλια φαίνεται,