Res Publica Atheniensium

VII. πολιτείαν δὲ κατέστησε καὶ νόμους ἔθηκεν ἄλλους, τοῖς δὲ Δράκοντος θεσμοῖς ἐπαύσαντο χρώμενοι πλῆν τῶν φονικῶν. ἀνγράψαντες δὲ τοὺς νόμους εἰς τοὺς κύρβεις ἔστησαν ἐν τῇ στοᾷ τῇ βασιλείῳ καὶ ὤμοσαν χρήσεσθαι ἄναθήσειν ἀνδριάντα χρυσοῦν, ἐάν τινα παραβῶσι τῶν νόμων· ὅθεν ἔτι καὶ νῦν οὕτως ὀμνύουσι. κατέκλῃσεν δὲ τοὺς νόμους εἰς ἑκατὸν ἔτη καὶ διέταξε τὴν πολιτείαν τόνδε <τὸν> τρόπον. τιμήματι διεῖλεν εἰς [*](γινομένης L, quod retinet Bl.; γενομένης K-W, al. 5 ὥστ᾿ Jackson, cett. ἑτέρους Bl., al. πολεως om. L, suprascr. L1 8 φανεροῖς] lectio non omnino certa, sed vestigiis apta ρυπαινειν L*, κατα suprascr. L1 9 μαρτυριῖ] μαρτυρουσιτο L* (ita Wn. recte ut vid., sed litterae σι perobscurae sunt), ει super ου scripist L1? 18 τον suppl. Bl., cett. ante τιμήματι aut supplendum est τὸ πᾶν πλῆθος (cf. testim. ex Harp. et Phot.), aut intelligendum τὴν πολιτείαν (cf. testim. ex Hesych. et epit.)) [*](13 Harpocr. s. v. κύρβεις: .... Ἀριστοτέλης δ᾿ ἐν τῇ Ἀθηναίως πολιτείᾳ φησίν “ἀναγράψαντες δὲ τοὺς νόμους εἰς τοὺς κύρβεις ἔστησαν ἐν τῇ στοᾷ τῇ βασιλείᾳ” (Epitomen exscr. Phot1. Suid1.). — Plut. Sol. 25 ἰσχὺς δὲ τοῖς νόμοις πᾶσιν εἰς ἑκατὸν ἐνιαυτοῦς ἔδωκε. καὶ κατεγράφησαν εἰς ξυλίνους ἄξονας ἐν πλαισίοις περιέχουσι στρεφομένους, ὧν ἔτι καθ᾿ ἡμᾶς ἐν πρυτανείῳ λείψανα μικρὰ διεσῴσετο, καὶ προσηγορεὑθησαν, ὡς Ἀρστοτέλης, κύρβεις. — Schol. Ar. Av. 1354 (V R.) κύρβιες χαλκαῖ ἔνθα τοὺς νόμους γράφουσιν. κατὰ δὲ ἐνίους ἄξονες τρίγωνοι, ἐν οἷς ἧσαν οἱ τῶν πόλεων νόμοι γεγραμμένοι καὶ αἱ δημόσιαι ἰεροποιΐαι (hic desinit R), καθάπερ καὶ Ἀριστοτέλης ἐν τῇ τῶν Ἀθηναίων πολιτείᾳ φησὶ καὶ Ἀπολλόδωρος.) [*](15 Harpocr. s. v. λίθος:.... ἐοίκασι δ᾿ Ἀθηναῖοι πρός τινι λίθῳ τοὺς ὅρκους ποιεῖσθαι, ὡς Ἀριστοτέλης ἐν τῇ Ἀθηναίων πολιτιείᾳ καὶ φιλόχορος ἐν τῷ γݲὑποσημαίνουσιν (ex Epit. Phot. Suid.11)— Plut. Sol. 25: κοινὸν μὲν οὗν ὤμνυεν ὅρκον ἡ βουλὴ τοὺς Σόλωνος νόμους ἐμπεδώσειν, ἰδίως (sic Seitenst., ἴδιον vulgo) δ᾿ ἕκαστος τῶν θεσμοθετῶν ἐν ἀγορᾷ πρὸς τῷ λίθῳ καταφατίζων, εἴ τι παραβαίη τῶν θεσμῶν ἀνδριάντα χρυσοῦν ἰσομέτρητον ἀναθήσειν ἐν Δελφοῖς.) [*](18 harpocr. s. v. ἱππάς: .... Ἀριστοτέλης δ᾿ ἐν τῇ Ἀθηναίων πολιτείᾳ φησὶν ὅτι Σόλων εἰς τέτταρα διεῖλε τέλη τὸ πᾶν πλῆθος Ἀθηναίων, πεντακοσιομεδίμνους καὶ ἱππέας καὶ ζευγίτας καὶ θῆτας. (εἰς ante πεντακ. et ante ἱππέας addit Epitome, quam exscr. Phot.11). Harp. s. v. πεντακοσιομέδιμνον: .... ὅτι τέσσαρα τέλη ἐποίησεν Ἀθηναίων ἁπάντων Σόλων, ὧν ἧσαν καὶ οἱ πεντακοσιομέδιμνοι, δεδήλωκεν Ἀριστοτέλης ἐν Ἀθηναίων πολιτείᾳ (Epitomen descr. Phot. Suid.) — Hesych. ἐκ τιμημάτων: τίμημα διανέμησις τῆς πολιτείας. δῄρητο γὰρ ἡ πολιτεία κατὰ Σόλωνα εἰς τέσσαρα, πεντακοσιομέδιμνον (reliqua desunt). — cf. Phot1. Suid. ἱππάς: Σόλων τοὺς νόμους Ἀθηναίοις γράψας εἰς (εἰ Phot.) πέντε τέλη τὸ πᾶν πλῆθος αὐτῶν διέταξε καὶ (om. Suid., leg. ἐκ) τῶν κατὰ τὰς οὐσίας τιμημάτων. καὶ τὸ πρῶτον)

VIII. τὰς δ᾿ ἀρχὰς ἐποίησε κληρωτὰς ἐκ προκρίτων, οὓς ἑκάστη προκρίνειν [*](1) τῶν φυλῶν. προύκρινεν δ᾿ εἰς τοὺς ἐννέα ἄρχοντας ἑκάστη δέκα, καὶ <ἐκ> τούτων ἐκλήρουν· ὅθεν ἔτι διαμένει ταῖς φυλαῖς τὸ δέκα ἑκάστην, εἶτ᾿ ἐκ τούτων κυαμεύειγ. σημεῖον δ᾿ ὅτι κληρωτὰς ἐποίησεν ἐκ τῶν τιμημάτων ὁ τερὶ τῶν ταμιῶν νόμος, ᾧ χρώμενοι δια[τελ]οῦσιν ἔτι καὶ νῦν· κελεύει γὰρ κληροῦν τοὺς ταμίας ἐκ πεντακοσιομεδίμνων. [Σόλ]ων [*](2) μὲν οὖν οὕτως ἐνομοθέτησεν περὶ τῶν ἐννέα ἀρχόντων. τὸ γὰρ ἀρχαῖον ἡ ἐν Ἀ[ρεί]ῳ πάγῳ βου]λὴ ἀνακαλεσαμένη καὶ κρίνασα καθ᾿ αὑτὴν τὸν ἐπιτήδειον ἐφ᾿ ἑκάστῃ τῶν ἀρχῶν ἐπ᾿ [ἐν]ια[υτ]ὸν [διατάξα] φυλαὶ δ᾿ ἦσαν δ καθάπερ πρότερον καὶ φυλοβασιλεῖς τέτταρες. [ἐκ] δὲ [*](3) [τῆς] φυ[λῆ]ς ἑκάστης ἦσαν νενεμημέναι τριττύες μὲν τρεῖς, ναυκραρίαι δώδεκα καθ᾿ ἑκάστην. ἦν δ᾿ ἐπὶ τῶν ναυκραριῶν ἀρχὴ καθεστηκυῖα ναύκραροι, τεταγμένη πρός τε τὰς εἰσφορὰς καὶ τὰς δαπ[άνας] τὰς γιγνομένας· διὸ καὶ ἐν τοῖς μόμοις τοῖς Σόλωνος οἷς οὐκέτι χρῶνται πολλα- [*](6 τ(ης) δ αρχης L προκρινει L, corr. Gertz 7 εννε L*, a superscr. L1) [*](8 ἐκ τούτων] του . . . . . ληρουν L, supra versum (post του) aliquid additum esse videtur, quod των potest esse, fortasse pro τ’ male a L* scripto. τοὺς θ΄, quod legit Wn. (k - W3), spatio non sufficit. ἐκ τούτων (K - W1, Gomperz) dubitanter dedi, quippe qui lectioni dubiae coniectura subvenire nolim. sed correctura in papyro facta locum pravatum indicat. litt-ra post του altera potest ε esse, quam sequitur littera longior, ita ut ἐξεκλήρουν legi possit, si verbum tale extiterit 9 εποιησαν L, corr. Hude 12 γὰρ] δ᾿ legit Wn. (K- W3) 14 διατάξασα] lectio non certa; τα legit Wn., unde ἄρξοντα Kaibel, quod non omnino improbo; sed videtur potius σα esse 15 τεσσαρες L 16 ναυχραι|ραι L 17 ἦν δ᾿ ἐπὶ] ita Wn.; lectio incerta, sed hanc magis nunc quam antea probo: ἐπὶ δὲ Bl. 18 ναυκραιροι L 18. 19 γινομενας L 19 τοις σολωνος νομοις L*, corr. inter scribendum L1) [*](4 Harpocr. s. v. θῆτες καὶ θητικόν: . . . . . εἰς τέσσαρα διῃρημένης παρ᾿ Ἀθηναίοις τῆς πολιτείας οἱ ἀπορώτατοι ἐλέγοντο θῆτες καὶ θητικὸν τελεῖν. οὗτοι δὲ οὐδεμιᾶς μετεῖχον ἀρχῆς, ὡς καὶ Ἀριστοτέλης δηλοῖ ἐν Ἀθηναίων Πολιτείᾳ . . . . . (Epitomen exscr. et Phot. [unde Et. genuin., ex quo Et. M. 452,14 et Symeo (?)] et Suidas).) [*](15 Phot. ναυκραρία11: τὸ πρότερον οὕτως ἐκάλουν (lego ἐκαλεῖτο), ναυκραρία καὶ ναύκραρος, ναυκραρία μὲν ὁποῖόν τι ἡ συμμορία καὶ ὁ δῆμος, ναύκραρος δὲ ὁποῖόν τι ὁ δήμαρχος, Σόλωνος οὕτως ὀνομάσαντος, ὡς καὶ Ἀριστοτελης φησί· καὶ ἐν τοῖς νόμοις δέ· “ἄν τις ναυκραρίας ἀμφισβητῇ”. καὶ “τοὺς ναυκράρους τοὺς κατὰ ναυκραρίαν”, ὕστερον δὲ ἀπὸ Κλεισθένους δῆμοί εἰσιν, καὶ δήμαρχοι ἐκλήθησαν. ἐκ τῆς Ἀριστοτέλους πολιτείας ὃν τρόπον διέταξε τὴν πολιτείαν ὁ Σόλων· „φυλαὶ δὲ ἦσαν τέσσαρες κεθάπερ πρότερον καὶ φυλοβασιλεῖς τέσσαρες, ἐκ δὲ τῆς φυλῆς ἑκάστης ἧσαν νενεμημέναι τριττύες μὲν τρεῖς, ναυκραρίαι δὲ δώδεκα καθ᾿ ἑκάστην.“ . . . . . Hesych. s. v. ναύκλαροι: . . . . τινὲς δὲ ἀφ᾿ ἑκάστης φυλῆς δώδεκα, οἵ τινες ἀφ᾿ ἑκάστης χώρας τὰς εἰσφορὰς ἐξέλεγον, ὕστερον δὲ δήμαρχοι ἐκλήθησαν. Poll. VIII 108 ὃήμαρχοι οἱ κατὰ δήμους ἄρχοντες. ἐκαλοῦντο δὲ τέως ναύκραροι ὅτε καὶ οἱ δῆμοι ναυκραρίαι. ναυκραρία δ᾿ ἦν τέως φυλῆς δωδέκατον μέρος καὶ ναύκραροι ἦσαν δώδεκα, τέτταρες κατὰ τριττὺν ἑκάστην. τὰς δ᾿ εἰσφορὰς τὰς κατὰ δήμους διεχειροτόνουν οὖτοι καὶ τὰ ἐξ αὐτῶν ἀναλώματα.)

IX. τὰ μὲν οὖν [περὶ τὰ]ς ἀρχὰς τ[οῦ]τον εἶχε τὸν τρόπον. δοκεῖ [*](1) δὲ τῆς Σόλωνος πολιτείας τρία ταῦτ᾿ εἶναι τὰ δημοτικώτατα· πρῶτον μὲν καὶ μέγιστον τὸ μὴ δανείζειν ἐπὶ τοῖς σώμασιν, ἔπειτα τὸ ἐξεῖναι τῷ βουλομένῳ τιμωρ[εῖ]ν ὑπὲρ τῶν ἀδικουμένων, τρίτον δέ, <ᾦ> μάλιστά ἰσχυκέναι τὸ πλῆθος, ἡ εἰς τὸ δικαστή[ριον] ἔφε[σι]ς· ἔφε[σι]ς· γὰρ ὢν [*](4 καὶ τά τε ἄλλα] de και dubitat Bl., qui ἣ] legit; sed compendii signum paene est 5 TioXtTixoiv Richards, al. 7 hC 8 τὸ ἐκτίνεσθαι] lectio haec, quamquam incerta, vestigiis artior quam ceterae est: διὰ τὸ [εὐ]θύ[ν]εσθαι legit Wn., del. ἐκτίνεσθαι Tyrrell, Bl. 9 εισαγγελ . . . legit Wessely; del. Wilam. πολλακισταἀγαπῶντας L 10 K-W, quod verisimile est, sed eiiam περιοπῶντας (Bury) non omnino abicieu- dum est 16 SavtCetv L 17 ψ add. H-L, al., ᾧ καὶ K-W) [*](11 Gell. II 12 in legibus Solonis illis antiquissimis , quae Athenis axibus ligneis incisae sunt quasque latas ab eo Athenienses ut sempiternae manerent, poenis et religionibus sanxerunt, legem esse Aristoteles refert scriptam ad hanc sententiam: „si ob discordiam dissensionemque seditio atque discessio populi in duas partes fiet (sic deteriores; fieret VPR) et ob eam causam irritatis animis utrimque arma capientur pugnabiturque, tum qui in eo tempore in eoque casu civilis discordiae non alteiutrae parti (sic deteriores; alterutra parte VPR) sese adiunxerit, sed solitarius separatusque a communi malo civitatis secesserit, is domo patria fortunisque tunisque omnibus careto, exul extorrisque esto.") [*](15 Arist. Pol. B 12. 1273 b 41 ἔοικε δὲ Σόλων ἐκεῖνα μὲν ὑπάρχοντα προτερον οὐ καταλῦσαι, τήν τε βουλὴν καὶ τὴν τῶν ἀρχῶν αἵρεσιν, τὸν δὲ δῆμον καταστῆσαι, τὰ δικαστήρια ποιήσας ἐΧ πάντων. διὸ καἱ μέμφονταί τινες αὐτῷ· λῦσαι γὰρ θάτερον, κύριον ποιήσαντα τὸ δικαστήριον πάντων, κληρωτὸν ὄν. ἐπεὶ γὰρ τοῦτ᾿ ἴσχυσεν, ὥσπερ τυράννῳ τῷ δήμῳ χαριζόμενοι τὴν πολιτείαν εἰς τὴv νῦν δημοκρατίαν κατέστησαν.) [*](Arist. Pol. B 12. 1274 a 15 Σόλων γε ἔοικε τὴν ἀναγκαιοτάτην ἀποδιδόναι τῷ δήμῳ δύναμιν, τὸ τὰς ἀρχὰς αἱρεῖσθαι λαὂ (μηδὲ γὰρ τούτου κύριος ὢν ὁ δῆμος δοῦλος εἴη καὶ πολέμιος), τὰς δ᾿ ἀρχὰς ἐκ τῶν γνωρίμων κατ τῶν εὐπόρων κατέστησε πάσας, ἐκ τῶν πεντακοσιομεδίμνων καὶ ζευγιτῶν καὶ τρίτου τέλους τὴς καλουμένης ἱππάδος· τὸ δὲ τέταρτον θητικόν, οἱς οὐδεμιᾶς ἀρχῆς μετῆν.) [*](Arist. Pol. Γ 11. β 23 τίνων δεῖ ξτρ;θιτς εἶναι τοὺς ελευθέρους καὶ τὸ πλῆθος τῶν πολιτῶν; ... (31) λείπεται δὴ τοῦ βουλεύεσθαι καὶ κρίνειν μετέχειν αὐτούς. διόπερ καὶ Σόλων καὶ τῶν ἄκων τινὲς νομοθετῶν τάττουσιν ἐπί τε τὴς ἀρχαιρεσίας καὶ εὐθύνας εὐθὑνας τῶν ἀρχόντω ν, ἄρχειν δὲ ἰατὰ μόνας οὐκ ἐῶσιν.)

X. ἐν μὲν οὖν τοῖς νόμοις ταῦτα δοκεῖ θεῖναι δημοτικά, πρὸ δὲ τῆς [*](1) νομοθεσίας ποιῆσαι τὴν τῶν χ[ρ]εῶν [ἀπο]κοπὴν καὶ μετὰ ταῦτα τήν τῶν μέτρων καὶ σταθμῶν καὶ τὴν τοῦ νομίσματος αὔξησιν. ἐπ᾿ ἐκείνου [*](2) γὰρ ἐγένετο καὶ τὰ μέτρα μείζω τῶν Φειδωνείων, καὶ ἡ μνᾶ πρότερον ἔχ[ο]υσα [σ]ταθμὸν ἑβδομήκοντα δραχμὰς ἀνεπληρώθη ταῖς ἑκατόν. | ἦν [*](p.4) δ᾿ ό ἀρχαῖος χαρακτὴρ δίδραχμον. ἐποίησε δὲ καὶ σταθμὰ πρὸς τ[ὸ] νόμισμα τ[ρ]εῖς καὶ ἑξήκοντα μνᾶς τὸ τάλαντον ἀγούσας, καὶ ἐπιδιενεμήθησαν αί τ]ρεῖς μναῖ τῷ στατῆρι καὶ τοῖς ὄλλοις σταθμοῖς.

XI. διατάξας δὲ τῆν πολιτείαν ὅντπερ εἴρηται τρόπον, ἐπειδὴ προσιόντες [*](1) αὐτῷ περὶ τῶν νόμων ἐνώχλουν, τὰ μὲν ἐπιτιμῶντες τὰ δὲ ἀνακρίνοντες, βουλόμενος μήτε ταῦτα κινεῖν μήτ᾿ ἀπεχθάνεσθαι παρών, ἀποδημίαν ἐποιήσατο σατο κατ’ ἐμπορίαν ἅμα καὶ θεωρίαν εἰς Αἴγυπτον, ε[ἰπ]ὼν ὡς οὐχ ἥ]ξει δέκα ἐτῶν· οὐ γὰρ οἴεσθαι δίκαιον εἶναι τοὺς νόμους ἐξηγεῖσθαι παρών, ἀλλ᾿ ἕκαστον τὰ γεγραμμένα ποιεῖν. ἅμα δὲ καὶ συνέβαινεν αὐτῷ τῶν τε γνωρίμων [*](2) διαφόρους γεγενῆσθαι πολλοὐς διὰ τὰς τῶν χρεῶν ἀποκοπάς, καὶ τὰς στάσεις ἀμφοτέρας μεταθέσθαι διὰ τὸ παράδοξον αὐτοῖς γενέσθαι τὴν κατάστασιν. ὁ μὲν γὰρ δῆμος ᾤετο πάντ᾿ ἀνάδαστα ποιήσειν αὐτόν, οἱ δὲ γνώριμοι πάλιν εἰς τὴν αὐτὴν τάξιν ἀποδώσειν ἢ μ[ικ]ρ[ὸ]ν παραλλάξ[ειν]. <ὁ δὲ> Σόλων ἀμφοτέροις ἠναντιώθη, καὶ ἐξὸν αὐτῷ μεθ᾿ ὁποτέρων ἐβούλετο συστά[ντ]α τυραννεῖν εἵλετο πρὸς ἀμφοτέρους ἀπεχθέσθαι, σώσας σώσας πατρίδα καὶ τὰ βέ[λτι]στα νομοθετήσας.

XII. ταῦτα δ᾿ ὅτι τοῦτον <τὸν> τρόπον ἔσχεν οἵ τ᾿ ἄλλοι συμφωνοῦσι πάντες, καὶ αὐτὸς ἐν τῇ ποιἠσει μέμανηται περὶ αὐτῶν ἐν τοῖσδε· [*](p. 4)