De Virtutibus
Philo Judaeus
Philo Judaeus. Cohn, Leonard, editor. Opera quae supersunt, Volume 5. Berlin: Reimer, 1906.
Ἕν τι τῶν εἰς φιλανθρωπίαν τεινόντων παράγγελμα κἀκεῖνο διατάττεται, μισθὸν πένητος αὐθημερὸν ἀποδιδόναι, οὐ μόνον ὅτι τὴν χρείαν ἐφ’ ἣν παρελήφθη παρασχόντα δίκαιον ἦν τὸν ἐπὶ τῇ ὑπηρεσίᾳ μισθὸν ἀνυπερθέτως ἀπολαβεῖν, ἀλλ’ ὅτι καί, ὡς εἶπόν τινες, ἐφημερόβιος ὢν ὁ χειροτέχνης ἢ ἀχθοφόρος, ὅλῳ τῷ σώματι κακοπαθῶν ὑποζυγίου τρόπον, ἐπὶ τῷ μισθῷ τέθειται τὴν ἐλπίδα· ὃν εἰ μὲν εὐθὺς κομίσαιτο, γήθει καὶ ῥώννυται πρὸς τὴν ἐπιοῦσαν προθυμίᾳ διπλασίονι ἐργασόμενος, εἰ δὲ μὴ κομίσαιτο, πρὸς τῷ σφόδρα ἄχθεσθαι καὶ τοὺς τόνους ὑπὸ λύπης ἐκλυθεὶς ἀναπέπτωκεν, ὡς ἀδυνατεῖν πρὸς τὰ ἐν ἔθει τῶν ἔργων ἀπαντᾶν.
Ἔτι φησί· δανειστὴς μὴ ἐπεισίτω χρεωστῶν οἰκίαις ἐνέχυρόν τι καὶ ῥύσιον ἐπὶ τῷ δανείῳ μετὰ βίας ληψόμενος, ἀλλ’ ἐν προθύροις ἔξω παρεστὼς ἀναμενέτω κελεύων ἡσυχῇ προφέρειν. οἱ δέ, ἂν ἔχωσι, μὴ ἀναδυέσθωσαν, εἴ γε ἁρμόττει τὸν μὲν μὴ τῷ δύνασθαι καταχρῆσθαι πρὸς τὸ αὐθαδέστερον ἐφ’ ὕβρει τῶν δανεισαμένων, τοὺς δὲ πρὸς ὑπόμνησιν τῆς τῶν ἀλλοτρίων ἀποδόσεως ἄξια παρέχειν ἐνέχυρα.
[*](1 tit. περὶ μισθοῦ πένητος add. S mg G2 ἕν τι S: ἔτι ceteri (v) τεινόντων] ὄντων S παράγγελμα] παράδειγμα Α 2 διατάττεται S: διατέτακται ceteri (v) τὴν om. G2 3 ἐφ’ ἢν SC1G2: ἐφ’ ἦ ceteri (v) παρασχόντα δίκαιον SCG2: δίκαιον παρασχόντα ceteri 4 λαβεῖν A ἐφημερόβιος S: ἐφήμερος ceteri (v) 6 μὲν] μὴ FG1 εὐθὺς] ταχὺ S 7 γηθεῖ fortasse scribendum γήθει—κομίσαιτο (8) om. FG1 καὶ ῥώννυται S: χαίρων νῦν τε (μέν HP) καὶ ceteri (v) διπλασίονι S: om. ceteri (Turn.) ; διπλάσιον Mang. ἐργασόμενος S: ἐργαζόμενος ceteri (Turn.) 8 τῴ] τὸ SG2H τοὺς τόνους SC: πρὐς πόνους A, τόνους ceteri 11 ἐπεισίτω S2 (ἐπισιτῶ S1), ἐπεισίτω Α: εἰσίτω F2 (v), αἰτείτω CG2F1G1, αἰτήτω HP, ἐπιστῇ Clem. Αl., unde ἐπιστήτω coni. Wendl. οἰκίαις codd.: οἰκίας V ἐνέχειρον F1 12 τι S: om. ceteri (Turn.) ῥύσιον S: χρῆσιν G1, χρυσὸν ceteri (Turn.) ἐπὶ τῷ δανείῳ om. S ἐν προθύροις] ἐπὶ θύραις S 13 παρεστὼς Α: προεστὼς FG1G2HP (v), ἑστὼς SC κελεῦον Α προσφέρειν S2F οἱ] oἵ codd. δὲ S: δ’ ceteri 14 ἀναδυέσθωσαν Wendl. (cf. Clem. Al.): ἀναδυέτωσαν codd. (v) εἴ γε SCG2: εἶτ’ Η, εἶθ’ AFP, εἴπερ G1 ἁρμόττειν F τὸν] τῶ G1 τῶ μὴ transp. S 16 παρέχειν S: παρασχεῖν ceteri (v))[*](2 Lev. 19,13. Deut. 24,14. 15. cf loseph. Ant. lud IV §288. 2 sqq. Clem. Alex. Strom. II 18 p.473P. ἄρ’ οὐ δοκεῖ σοι φιλανθρωπίας εἶναι τδ παράγγελμα τοῦτο ὥσπερ κἀκεῖνο, μισθὸν πένητος αὐθημερὸν ἀποδιδόναι; ἀνυπερθέτως δεῖν διδάσκει ἐκτίνειν τόν ἐπὶ ταῖς ὑπηρεσίαις μισθόν, πρλύεται γὰρ οἶμαι ἡ προθυμία τοῦ πένητος ἀτροφήσαντος πρός τοὐπιόν. 11 Deut. 24,10. 11. cf. Iosepk. Ant. lud. IV § 268. 11 sqq. pergit Clem. Alex. l. l. ἔτι, φησί, δανειστὴς μὴ ἐπιστῇ χρεώστου οἰκίᾳ ἐνέχυρον μετὰ βίας ληψόληψόμενός, ἀλλ’ ὁ μὲν ἔξω προφέρειν κελευέτω, δέ ἔχων μὴ ἀναδυέσθω.)Τίς γε μὴν οὐκ ἂν ἀγάσαιτο τοῦ περὶ τοὺς θεριστὰς ἢ τρυγητὰς διατάγματος; κελεύει γὰρ ἐν μὲν τῷ ἀμήτῳ μήτε τὰ ἀποπίπτοντα τῶν δραγμάτων ἀναιρεῖσθαι μήτε πάντα τὸν σπόρον κείρειν, ἀλλ’ ὑπολείπεσθαί τι τοῦ κλήρου μέρος ἄτμητον, ἅμα μὲν τοὺς εὐπόρους μεγαλόφρονας καὶ κοινωνικοὺς κατασκευάζων ἐκ τοῦ τι προϊέναι τῶν ἰδίων καὶ μὴ πᾶσι προσκεχηνέναι καὶ πάντα συμφορεῖν καὶ συγκομίζειν οἴκαδε θησαυροφυλακήσοντας, ἅμα δὲ τοὺς πένητας εὐθυμοτέρους ἀπεργαζόμενος· ἐπειδὴ γὰρ κτημάτων ἰδίων ἀποροῦσιν, ἐφίησιν αὐτοῖς εἰς τὰ τῶν ὁμοφύλων εἰσιέναι κἀκ τῶν ὑπολειφθέντων ὡς οἰκείων ἀμᾶν.
ἐν δὲ καιρῷ τῆς ὀπώρας πάλιν δρεπομένοις κληρούχοις προστάττει μήτε ῥῶγας ἀποπιπτούσας συλλέγειν μήτε ἐπανατρυγᾶν ἀμπελῶνας. τὰ δ’ αὐτὰ καὶ τοῖς ἐλαιαλογοῦσι διατάττεται, καθάπερ φιλοστοργότατος καὶ δικαιότατος πατὴρ οὐχὶ ταῖς αὐταῖς εὐπραγίαις κεχρημένων παίδων, ἀλλὰ τῶν μὲν ἐν [*](1 tit. περὶ ἀμητοῦ καὶ τρυγητοῦ add. S mg G2 τίς γε μὴν] τί δὲ μὴν F, πῶς δὲ G1, τὴν δὲ μνήμην πῶς Α ἀγάσαιτο SCH2: ἀγάσαιτό τις αὐτὸν G1, ἄγοιτό τις AFH1 ἢ τρυγητὰς S (καὶ τρ. Mang.): om. ceteri (Turn.) 2 διατάγματος S: κηρύγματος ἢ (καὶ G2) διατάγματος ceteri (v) ἐν μέν τῷ ἀμήτῳ scripsi: ἐν τῶ ἀμήτῳ S, ἐν μὲv ἀμήτῳ ceteri (v) μήτε post γὰρ transp. S μήτε SH2: μηδὲ ceteri 3 πάντα- ἄτμητον (4) om. in lac. G1 κείρειν S: κεῖραι CG2F2 (v), σπκεῖραι A, σπεῖραι F1HP 3.4 ὑπολιπέσθαι (sic) S1, ὑπολιπέσθαι C (v) 4 τι τοῦ SCG2 (Clem. Α1.): τὸ τοῦ FHP (v), τοῦτο Α ἄτμητον CG2 (Clem. Α1.): ἄμητον S, ἄτΑΒΒREVμητον ἦτον F, ἀτίμητον AHP b ἐκ τοῦ τι] ἐκτοστὶ (sic) Α προιέναι Clem. Al.: παριέναι codd. (v) 5. 6 πᾶσι προσκεχηνέναι καὶ om. (G2 6 καὶ πάντα S: πᾶν G2 καὶ μὴ πᾶν C, μηδέ πὰν ceteri (v) συμφορεῖν S: συμφύρειν A, συμφέρειν ceteri (Turn.) 6. 7 θησαυροφυλακήσαντας AH 7 ἅμα δέ SCG2: ἅμα δὲ καὶ ceteri (v) 8 αὐτοὺς AG2 9 εἰσιέναι] ABBREVσιτία (sic) F κἀκ] καὶ S οἰκείων] ἰὸίων A τῶ καιρῶ HP (v) 10 δρεπομένοις] δρεπάνοις C κληρούχοις SCG2: τοῖς κληρούχοις ceteri (v) ῤῶγας SG2 (Clem. Al.): ῤάγας CA, ῤάγας ceteri (v) 1 1 μήτ’ Α ἐπανατρυγᾶν S : ἀνατρυγᾶν ceteri (v) 12 ἐλαιαλογοῦσι SAG1HP: ἐαλογοῦσι F1, ἐλαιολογοῦσι CG2F2 (v) φιλοστοργότατος καὶ δικαιότατος scripsi: δικαιότατος S, φιλοστοργότατος ceteri (v) 13 εὐπραγίαις κεχρημένων SH: κεχρημένων εὐπραγίαις ceteri παίδων CG2: τέκνων S, τῶν παίδων ceteri (v) ἐν om. S) [*](2 Lev. 19,9. 23,22. Deut. 24,19. cf. Ιoseph. Ant. lud. IV §231. 2 sqq. pergit Clem. Alex. l. l. ἔν τε τῷ ἀμήτῳ τὰ ἀποπίπτοντα τῶν δραγμάτων ἀνἁρεῖσθαι κωλύει τοὺς κτήτορας, καθάπερ κἀν τῷ θερισμῷ ὑπολείπεσθαί τι παραινεῖ ἄτμητον, διὰ τούτου εὖ μάλα τοὺς μὲν κτήτορας εἰς κοινωνίαν καὶ μεγαλοφροσύνην συνασκῶν ἐκ τοῦ προϊέναι τι τῶν ἰδίων τοῖς δεομένοις, τοῖς πένησι δέ ἀφορμὴν πορίζων τροφῶν. 10 Lev. 1910. Deut. 24,20. 21. 1Osqq. Clem. Alex. 1. 1. ... ἔν τε αὐτὴ τρυγῇ τό ἐπιέναι πάλιν τὰ κατλλειφθἐντα δρεπομένους καὶ τὸ τὰς ἀποπιπτούσας ῤῶγας συλλέγειν κεκώλυκεν· τὰ δ’ αὐτὰ καὶ τοῖς ἐλάας συλλέγουσι διατάσσεται.)
εἰσὶ δ’ οἳ οὕτως ῥυπῶσι τὰς διανοίας προστετηκότες ἀργυρισμῷ καὶ δυσθανατῶντες περὶ πᾶσαν ἰδέαν κέρδους, τὸ πόθεν ἂν γένοιτο μὴ σκεπτόμενοι, ὥστε ἐπανατρυγῶσι μὲν τοὺς ἀμπελῶνας καὶ ἐλαιῶνας, τὴν δὲ κριθοφόρον καὶ σιτοφόρον γῆν ἀναθερίζουσι, τὴν δουλοπρεπῆ καὶ ἀνελεύθερον μικροψυχίαν αὑτῶν ἐλέγχοντες καὶ ἅμα ἀσεβοῦντες.
ὀλίγα μὲν γὰρ αὐτοὶ τῶν εἰς γεωργίαν παρέσχον, τὰ δὲ πλεῖστα καὶ ἀναγκαιότατα τῶν εἰς καρποφορίαν καὶ εὐγονίαν ἡ φύσις, καιρίους ὑετούς, ἀέρος εὐκρασίας, τὰς τιθηνοὺς τῶν φυομένων συνεχεῖς καὶ μαλακὰς δρόσους, ζωτικωτάτας αὔρας, ὡρῶν τῶν ἐτησίων ἀζημίους γενέσεις, ὡς μήτε θέρος περιφλέγοι μήτε κρυμὸς περιψύχοι μήτ’ ἔαρος καὶ μετοπώρου τροπαὶ βλάπτοιεν τὰ γεννώμενα.
καὶ ταῦτ’ εἰδότες καὶ ὁρῶντες ἀεὶ τὴν φύσιν τελεσιουργοῦσαν καὶ πλουσίαις χάρισι δωρουμένην ὅμως τὰς ἐκείνης εὐεργεσίας σφετερίζεσθαι τολμῶσι καὶ ὡς αὐτοὶ πάντων αἴτιοι μεταδιδόασιν οὐδενὸς οὐδενί, μισανθρωπίαν ὁμοῦ καὶ ἀσέβειαν ἀσκοῦντες. οὕς, ἐπειδὴ γνώμαις ἑκουσίοις ἀρετὴν οὐ διεπόνησαν, ἄκοντας νουθετεῖ καὶ [*](1 περ-̔ουσιαζόντω- (sed ὁ ex ὤ corr.) S περιηκόντων] ὑπερρυηκότων Α (fort. recte) 2 ἰδίων] οἰκείων Α 3 ἀναισχύντως S: εἰς ἀναισχυντίαν ceteri (v) 4 καρπῶν HP (v) ὅσα SG1: ἴσα ceteri (Turn.) τὸ S1, τῶ corr, S2 οὕτως SF: οὕτω ceteri 5 προστετηκότες SCG1: τροστεθεικό ἐς ceteri περὶ om. Α 6 εἰδέαν S μὴ σκεπτόμενοι] διασκεπτόμενοι F 7 τὴν δὲ S: ἰήν τε ceteri (v) 8 ἀναπαραθερίζουσι Α ἀνελευθἐραν Α 8. 9 μικρουχίαν αὐτῶν. S (αὑτῶν scripsi): αὐτῶν μικροψυχίαν ceteri (v) 9 ὀλίγαμέν γὰρ αὐτοὶ S: ὀλιγαρκῆ μὲν αὐτοὶ F, ὀλιγαρκῆ αὐτοὶ G2, ὀλιγαρκῆ (corr. in -εὶν H) αὐτοῖς ΗP1, ὡς ἐπ’ ὀλιγαρκία Α, ὡς ἐπ’ ὀλιγαρκία ὐτοὶ P2, όλίγα—αὐτοὶ om. C (Turn.), ὀλίγα-γεωργίαν (10) om. in lac. G1 τῶν om. v 9. 10 τῶν εἰς γεωργίαν] εἰς τὸν πρὸς γεωργίαν C (Turn.) 10 παρέσχον, τὰ δὲ πλεῖστα S: παρασχόν, τὰ δὲ πλεῖστα G2, παρασχόντα πλεῖστα C (Turn.), παρέσχετο δὲ πλεῖστα AG’Hip, παρασχόντες πλεῖστα δὲ F, παρασχοῦσα δὲ πλεῖστα τῶν εἰς] πρὸς C (Turn.) 11 ἡ φύσις om. C (Turn.) καιρίους S: καὶ καιροὺς G1, καῳοὺς ceteri (Turn.) ἀέρος SC2H2: θέρος G1, ἔαρος ceteri τὰς om. C τιθηνοὺς G1: τιθήνας S, τιθηνίας ceteri (Turn.) ; τιθήνας Mang. 12 μαλακὰς S: μεγάλας ceteri (v) 13 τῶν] τε HP (v), om. C θέρους AHP παραφλέγοι F, πῦρ φλέγοι Λ κρυμὸς S: κρύους HP, κρύος ceteri (v) 14 παραψὐχοι F μήτε CH ἔρος] ἀέρος S μεθοπώρου S1, corr. S1 βλάπτοιεν S: ἐλαττοῖεν ceteri (v) τὰ γενόμενα Α 15 ταῦθ’ ὁρῶντες (om. εἰδότες καὶ) HP 16 ταῖς χάρισι Mang. χάρισι] χερσὶ coni. Mang. δωρουμένης F 18 ἐπειδὴ S: ἐπεὶ μὴ ceteri (v) 19 ἑκουσίαις SHP (v) οὐ διεπόνησαν S: οὑ om. ceteri (v) νομοθετεῖ F)