De Virtutibus

εἶδος ἐπιφαίνεται. στέλλειν δ’ ἔτι μᾶλλον καὶ καθαιρεῖν ὑπεροψίαν ἀξιῶν τὰς αἰτίας ἐπιλέγει, δι’ ἃς ἄληστον ἐχρῆν τὴν τοῦ θεοῦ μνήμην ἀγαλματοφορεῖν. „οὗτος γάρ σοι„ φησί „δίδωσιν ἰσχὺν ποιῆσαι δύναμιν„ (Deut. 8,18)· ἄγαν παιδευτικῶς· ὁ γὰρ ἀκριβῶς ἀναδιδαχθείς, ὅτι δῶρον εἴληφε παρὰ θεοῦ τὸ εὔτονον καὶ ῥωμαλέον, τὴν ἰδίαν ἀσθένειαν ἐκλογιζόμενος, ἣν πρὶν ἀπολαῦσαι τῆς δωρεᾶς εἶχε, τὸ ὑψηλὸν καὶ ὑπέραυχον φρόνημα διώσεται καὶ εὐχαριστήσει τῷ τῆς κρείττονος αἰτίῳ μεταβολῆς. ψυχὴ δὲ εὐχάριστος ἀλαζονείᾳ πολέμιος, ἐπεὶ καὶ τοὐναντίον ἀχαριστία συγγενὲς ὑπεροψίᾳ.

ἐὰν δέ, φησίν, εὐρωστῇ σοι τὰ πράγματα, λαβὼν καὶ κτησάμενος ἰσχύν, ἣν ἴσως οὐ προσεδόκησας, ποίει δύναμιν. τί δὲ τοῦτ’ ἐστίν, ἀκριβωτέον τοῖς μὴ πάνυ συνορῶσι τὸ δηλούμενον. πολλοὶ τὰ ἐναντία ὧν εὖ πεπόνθασι δρᾶν ἐπιχειροῦσιν· ἢ γὰρ πλουτήσαντες πενίαν ἄλλοις κατασκευάζουσιν ἢ δόξης καὶ τιμῆς ἐπὶ μέγα μετασχόντες ἀδοξίας καὶ ἀτιμίας ἑτέροις αἴτιοι γίνονται.

χρὴ δὲ καὶ τὸν φρόνιμον ἀγχίνους, ὡς ἔνι μάλιστα, τοὺς πλησιάζοντας [*](1 ἐμφαίνεται S, ἀναφαίνεται G 1 στέλλειν S: στέλλει ceteri δέ τι P καθαιρεῖν S: καθαιρεῖ CAFP 2, καθαίρει G’G-IIPi 2 ἀξιῶν post συλλέγειν transp. A ἐπιλέγει S: συλλέγειν ceteri δι’ κς] tov ἐστιν Α ἐχρῆν (sic) τὴν τοῦ S: om. ceteri (v) 3 ἀγαλιĺ.ατοφορεῖ CG 2 (v), ἀγα)ματοφ̔ορεῖν om. in lac. G 1 οὕτος] οὕτως S φησιν S ἰσχὺν δίδωσι transp. S ποιεῖν Α 4 ἄγαν] ἀγαπᾶν S 5 ῥωμαλ̓αῖον SH 6 λογιζόμενος G 1 τὸ S: om. ceteri (v) 7 διώσηται P, διασώσητι Η 1 8 μεταβολῆς αἰτίω transp. S ψυχὴ SG 2: ψυχὴ C, ψυχῆς ceteri (Mang.) δ’ SA εὐχάριστος SCG-: εὐχαρίστου ceteri (Mang.) ἀλαζονείας Turn., ἀλα,ρονεία Mang. 9 ἀχαριστίᾳ Mang. συγγενὴς F ὑπεροψία SH 2: ὑπεροψίας ceteri (Turn.) ἐὰν δέ φησιν S (cf. Clem. Α1.): om. ceteri (v) εὐρωστῇ—ὸηλούμενον (12) om. G 1 εὐρωστῇ S: εὐρωστεῖ ceteri (v) 10 κτησάμενος SC (Clem. Al.): ·ι̣τήματος ceteri, σώματος L (κτησάρ.ενος σώματος v) ἴσως om. H’P προσεδόκησε AFH’P 11 ποιεῖν AFHP τοῦτο C ἀκριβώτερον H 1P, ἀκριβέστερον AF 12 τὰ ἐναντία S: τἀναντία ceteri (v) vj om. Α 13 πλουτίσαντες S’, corr. S 2 ἢ καὶ δόξης AP 2 14 ἐπὶ μέγα om. S ἀτιμίας] τιμῆς HP γίνονται SCA: γίγνονται ceteri 15 φρόνημον SH’ ἀγχίνους S (cf. Clera. Α1.): καὶ ἀγχίνουν ceteri (ν) τοιούτους καὶ ante τοὺς πλησιάζοντας add. mg Β (v)) [*](3 sqq. Clem. Alex. l. l. p.480 P. θυσία δὲ αἰνέσεως ὑπὲρ ὁλοκαυτώματα. „οὗτος γάρ σοι“ φησί „δίδωσιν ἰσχὺν ποιῆσαι δύναμιν“. t)sqq. pergit Clem. Ale.r. 1. 1. ἐὰν δὲ φωτισθῇ σοι τὰ πράγματα, λαβὼν καὶ κτησάμενος ἰσχὺν ἐν γνώσει ποίει δύνμιν. ἐμφαίνει γὰρ διὰ τούτων τά τε ἀγαθὰ τάς τε δωρεὰς παρὰ τοῦ θεοῦ χορηγεῖσθαι καὶ δεῖν ἡμᾶς διακόνους γενομένους τῆς θείας χάριτος σπείρειν τὰς τοῦ θεοῦ εὐποιίας καὶ τοὺς πλησιάζοντας κατασκευάζειν καλούς τε καὶ ἀγαθούς, ἵνα ὡς ὅτι μάλιστα ὁ μὲν σώφρων τοὺς ἐγκρατεῖς, ὁ δὲ ἀνδρεῖος τοὺς γενναίους συνετούς τε ὁ φρόνιμος καὶ ὁ δίκαιος τοὺς δικαίους ἐκτελῇ.)

ἄλλως τε καὶ μάθημα ἀναδιδάσκει τῇ λογικῇ φύσει πρεπωδέστατον, μιμεῖσθαι θεὸν καθ’ ὅσον οἷόν τε, μηδὲν παραλιπόντα τῶν εἰς τὴν ἐνδεχομένην ἐξομοίωσιν. ἐπειδὴ τοίνυν, φησίν, ἔλαβες ἰσχὺν παρὰ τοῦ δυνατωτάτου, μετάδος ἄλλοις ἰσχύος διαθεὶς ὃ ἔπαθες, ἵνα μιμήσῃ θεὸν τῷ παραπλήσια χαρίζεσθαι.

κοινωφελεῖς γὰρ αἱ τοῦ πρώτου ἡγεμόνος δωρεαί, ἃς δίδωσιν ἐνίοις, οὐχ ἵν’ ἐκεῖνοι λαβόντες ἀποκρύψωσιν ἢ καταχρήσωνται πρὸς ζημίαν ἑτέρων, ἀλλ’ ἵν’ εἰς μέσον προενεγκόντες ὥσπερ ἐν δημοθοινίᾳ πάντας ὅσους οἷόν τε καλέσωσιν ἐπὶ τὴν χρῆσιν καὶ ἀπόλαυσιν αὐτῶν.

λέγομεν οὖν καὶ τῷ πολυχρημάτῳ καὶ ἐνδόξῳ καὶ εὐέκτῃ καὶ ἐπιστήμονι, πλουσίους καὶ ἐνδόξους εὐέκτας τε καὶ ἐπιστήμονας καὶ συνόλως ἀγαθοὺς ἀπεργάζεσθαι τοὺς ἐντυγχάνοντας, ἀλλὰ μὴ φθόνον καὶ βασκανίαν ἀρετῆς προτιμήσαντα τοῖς εὖ πράττειν δυναμένοις ἀντιβαίνειν.

τοὺς δὲ μέγα πνέοντας ἐπιτάσει τῆς ἀλαζονείας [*](1 ἐγκρατῆ καὶ γενναῖον AFH1P τὸν ἀνδρεῖον—δικαίους (2) om. S 2 τῶν ἀγαθῶν AP2 3 δύναμις SF (fort. recte) ὅ om. G2 οἰκείων AHP (v) ἀδυναμία S (Mang.): δύναμις ceteri 3.4 δυνάμει ὁ δέ καὶ G2 4 τἀναντία Α, τὰ ἐναντία om. G2 ἤθη ἀλλότρια S 6 παραλείποντα C 7 τοίνυν] γὰρ G1 φησίν CG2: om. ceteri (v) 7.8 δυνατωτέρου HP (v) 8 ὃ ἔπαθες] τὸ ἐμπαθὲς CG2 θεῶ HP τῶ] τὸ S 9 τὰ παραπλήσια SP 10 ἵνα Α 12 πάντες S οἷόν τε] οἴονται G2 καλέσωσιν S: καλέσουσιν C, καλέουσιν ’fHP, καλέωσιν Α, κοινωνοὺς συγκαλῶσιν G1 12. 13 ἐπὶ τὴν χρῆσιν καὶ ἀπόλαυσιν S: om. ceteri (Turn.) 13 λέγωμεν H1,P λέγω μὲν FG1H2 14 εὐέκτῃ] εὐεκτεῖ ἢ S καὶ ἐνδόξους S: om. ceteri (v) εὐέκτας τε S: καὶ εὐέκτας ceteri (v) 15 ἀπεργάσασθαι Turn. ἐντυγχάνοντας Mang: S, ἐντυχόντας ceteri 16 προτιμήσαντα SA (Mang.): προτιμήσαντας ceteri τοῖς SG1: τοῖς τὸ C, τοῦ C, τὸ AH1P τῶ FH2 (Turn.) 16.17 δυνατοῖς ἀντιβαίνειν F, δυναμένοις ἀντιβαίνειν om. C 17 ἐπιτάσει τῆς ἀλαζονείας scripsi: τοῖς ἐπίτασιν τῆς ἀλαζονείας F, ἐπὶ τοῖς τὰ τῆς ἀλ. Α, τοῖς ἐπὶ τὰς τῆς ἀλ. HP, τόν ἐπὶ τὰς τῆς ἀλ. G2, ὐπ’ ἀλαζονείας S (Mang.), ἐπ’ ἀλαζονεία C ἐπιτάσει—ἔχοντας (320,1) om. in lac. G1) [*](5 sqq. pergit Clem. Alex. Strom. II 19 p. 480 p. οὗτός ἐστι ὁ κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν ὁ γνωστικὸς ὁ μιμούμενος τὸν θεὸν καθ’ ὅσον οἷόν τε, μηδὲν παραλιπὼν τῶν εἰς τὴν ἐνδεχομένην ὁμοίωσιν (ἐγκρατευόμενος, ὑπομένων, δικαίως βιούς, βασιλεύων τῶν παθῶν, ὧν ἔχει, ὡς οἷός τέ ἐστιν εὐεργετῶν καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ. οὗτος „μέγιστος“ φησίν „ἐν τῇ βασιλείᾳ ὃς ἂν ποιῇ καὶ διδάσκῃ“,) μιμούμενος τὸν θεόν τῷ παραπλήσια χαρίζεσθαι· κοινωφελεῖς γὰρ αἱ τοῦ θεοῦ δωρεαί.)