De Virtutibus

ἔπειτα δὲ ἀξιοῖ μὴ μόνον τὸ παρὸν βλέπειν, ἀλλὰ καὶ τὸ μέλλον ὥσπερ ἀπὸ σκοπῆς μακρόθεν ὀξυωπίᾳ λογισμοῦ καθορᾶσθαι, μηδενὸς ἐν ὁμοίῳ μένοντος ἀλλὰ πάντων τροπαῖς καὶ μεταβολαῖς χρωμένων, ὡς εἰκὸς εἶναι τοὺς τέως δυσμενεῖς ἐπικηρυκευσαμένους καὶ συμβατηρίων ἄρξαντας ἐνσπόνδους αὐτίκα γενέσθαι.

φίλους δὲ τροφῶν ἀναγκαίων ἀποστερεῖν χαλεπόν, μηδὲν ταμιευσαμένους [*](1 περὶ τῶν προτέρων SA : περὶ τῶν πρότερον FG 2HP, τῶν προτέρων om. G 1 πρότερον περὶ τῶν coni. Mang. τε S: om. G 1, μὲν ceteri φυχῆ S 2 λέλεκται πρότερον G 1 διείρηκε G 2, διῄρηκε, S: εἴρηκε C, ἀπείρηκε ceteri (v) μήτε] μηδὲν S 3 λοίμη S πρὸ καιροδ σταχυηφοροῦσαν S: σταχ. πρδ κάρου ceteri (v) σταχυηφοροδσαν SCG 1: σταχυφοροδσαν G 2, σταχυοὁ̣οροῦὑαν ceteri (v) παιδιάδα G 1 4 τροφῶν] τρυφῶν A, καρπῶν S χορηγεῖται SF, τρέφηται G 1 4. 5 τὸ τῶν ἀνθρώπων II P (v) 5 post γένος add. ἀποκριθῇς S (cf. 1.7 περιουσίᾳ ζῇ-τῶν (6)om. S περιουσιάζη CG 2(περιουσίᾳ ζῇ scripsi): ζῆ ceteri τῶν ἁ αγκ͂αίων CG 2: t(o ἀναγκαίῳ H 2, τοῖς ἀναγκαίοις AP 2, τὸν ἀναγκαῖον FG 1H 1P 1 5 καὶ τῶν CF 2G 2: καὶ τῶ Η 2, καὶ τοῖς AP 2, καὶ τὸν F 1G 1H 1P 1 6 πρὸς δέ τὸν S, πρὸς τὸν om. G 1, τὸν om. CG 2A ἀναγκαἴον—βίον (7) oin. C ἀναγκαῖος S 7 ἀνθρώπων SG 2H: ἀνθρώποις ceteri (Mang.) ἀποκριθῇς (ῆ in ras.) S πρὸς δὲ τὸν SG 2H: πρός δὲ F, τὸ δ’ G 1, τὸν δ’ AH 1P βίον om. S 8 ἀκροδρύων] καρπῶν S post ποικιλίαι add. ποιοῦσιν Α αὗται πολλάκις S: πολλάκις ὅτι A, πολλάκις ἐστιν ὅτε G 1, πολλάκις ὕτε ceteri (Turn.) καὶ om. V 9 δεύτεροι S οὐδέ SG 1: οὔτε ceteri (v) τὴν codd.: om. v 10 ἀποτέμνειν S ὸ’ SA: δὲ ceteri καὶ δηώσεων S: om. C (v), om. in lac. G 1, καὶ δὴ ὡς ἐλαιῶνα ceteri 11 ἄτοπον S: ἄδικον CG 1 (v), τοῦτον ceteri δπολαβὼν S: δπολαμβάνων ceteri (v) εἶναι om. C (v) ἰͅποσκωπτειν· Α 12 δὲ ὰξιοῖ om. S δ’ Α βλἐπειν—λογισμοδ (13) S: oin. ceteri (Turn.) 14 καθορᾶσθαι S: παρορᾶσθαι A, προορᾶσθαι ceteri (Turn.) 15 τέως] τε S 16 γενέσθαι] γενήσεσθαι coni. Mang. 17 ταμιευσαμένο] τοὺς βιασαμένους A) [*](9 Deut. 20,19.)

τὸ λόγιον τοῦτο χρὴ φυλάττειν καὶ τὰς πόλεις, ἐν μὲν εἰρήνῃ προνοουμένας τῶν κατὰ πόλεμον, ἐν δὲ πολέμῳ τῶν κατ’ εἰρήνην, καὶ μήτε τοῖς συμμάχοις ἀνέδην προπιστεύειν ὡς οὐ χρησομένοις μεταβολῇ πρὸς τὸ ἀντίπαλον μήτε τοῖς πολεμίοις εἰς ἅπαν ἀπιστεῖν ὡς οὐ δυνησομένοις ποτὲ μεθορμίσασθαι πρὸς τὸ ἔνσπονδον.

εἰ μέντοι καὶ μηδὲν ὑπὲρ ἐχθροῦ πρακτέον δι’ ἐλπίδα καταλλαγῶν, οὐδὲν ἐχθρὸν φυτόν, ἀλλ’ ἔνσπονδα πάντα καὶ ὠφέλιμα, τὰ δ’ ἥμερα καὶ διαφερόντως ἀναγκαῖα, ὧν ὁ καρπὸς ἢ τροφή ἐστιν ἢ ἰσότιμον τροφῇ κτῆμα. τί δὴ δεῖ πεπολεμῶσθαι πρὸς τὰ μὴ πολέμια τέμνοντας ἢ καίοντας ἢ ῥίζαις αὐταῖς ἀνασπῶντας, ἅπερ αὐτὴ ἡ φύσις ὑδάτων ἐπιρροίαις καὶ εὐκρασίαις ἀέρων ἐτελειογόνησε, δασμοὺς ἐτησίους οἴσοντα ἀνθρώποις οἷα βασιλεῦσιν;

Ἐμέλησε δ’ αὐτῷ καθάπερ ἀγαθῷ προστάτῃ τὴν ἀλειπτικὴν μὴ μόνον ζῴοις ἀλλὰ καὶ φυτοῖς ἰσχύν τε καὶ ῥώμην ἀπεργάσασθαι, καὶ [*](1 τῶν SCG 2: om. ceteri διὰ om. S 2 τοῖς πάλαι S κοινωνητέον] τέλεον S 4 αὐτδ AP 1, ἑαυτῇ S τι τῶν om. S 5 ὅτε CG 2, ὅταν H 1P 6 ὤφελος S 1 τὸ λόγιον SCG 2: om. ceteri 7 τῶ πολέμω F (Mang.) 8 τοῖς om. FG 1 ἀναίδην S προσπιστεύειν F 2 (v), πιστεύειν S ὡς] οὓς S 10 t.εθορuήσασθαι S (μεθορμίσασθαι scripsi): μεθαρμόσασθαι ceteri (v) τό] τὸν SF 1 11 ὑπέρ] κατ’ G 1 τοῦ ἐχθροῦ F πρακτέον] πέπρακται ὃν S 12 οὐδὲν δὲ AP 2 (fort. recte) ἀλλ’ ἔνσπονδα πάντα S: ἀλλὰ πάντα ἔνσπονδα ceteri (v) ὠφέλημα S 13 pr. ἡ] ἡ S alt. ἢ—κτῆμα (14) om. S, κτῆμα om. C (fort. recte) 14 τί δὴ δεῖ πεπολεμῶσθαι S: τί δὴ δεῖται πολεμεῖσθαι A, τί δὴ δεῖται πόλεμός τε FG 2HP, τί δὴ δεῖ πολεμεῖν G 1, οὐ δεῖ πολεμεῖν C (Turn.) 15 καίοντας] κείροντας coni. Mang. ἢ ῥίζαις αὐταῖς ἀνασπῶντας om. S (in fiue paginae) αὐτὴ] αὐτὰ Α l6ἐπιρροαῖς S εὐκρασίαις ἀέρων S: ἀέρων εὐκρασίαις G 1, θέρους εὐκρασίαις ceteri (v) δεσμοὺς F 1, corr. F 2 18 ἐμέλλησεν S, ἐμέλλησε G 2 δὲ G 2 καθάπερ—ἀλειπτικὴν om. in lac. G 1 ἀγαθῶ προστάτῃ C: ἀγαθωτάτην G 2HP, ἀγαθωτατῶ F, ἀγαθώτατον A, ἀγαθῶ S τὴν ἀληπτικὴν S (ἀλειπτικὴν scripsi): om. C, ἄληπτον γῆν ceteri; ἀΑηπτον εἶναι v, ἀθλητικὴν coni. Mang. 19 ἀπεργάσασθαι S: om. ceteri (v)) [*](2 cf. Diog. La. I 87 (Bias) ἔλεγέ τε τὸν ἵίον οὕτω μετρεῖν ὡς καὶ πολὺν καὶ ὀλίγον χρόνον βιωσομένους, καὶ φιλεῖν ὡς μισήσοντας· τοὺς γὰρ πλείστους εἶναι κακούς. Soph. Ai. 678 ἐγὼ δ’ ἐπίσταμαι γάρ ἀρτίως ὅτι | ὅ τ’ ἐχθρδς ἡμῖν ἐς τοσόνδ’ ἐχθαρτέος, | ὡς καὶ φιλήσων αὖθις, ἔς τε τδν φίλον | τοσαῦτ’ ὑπουργῶν ὠφελεῖν βουλήσομαι, | ὡς αἰὲν οὐ μενοῦντα. Heylbut, De Theoplirasti iibris Περὶ φιλίας p. 25. 20.)

κελεύει γὰρ τὰ νεόφυτα τῶν δένδρων ἐπὶ τριετίαν ἑξῆς τιθηνεῖσθαι τάς τε περιττὰς ἐπιφύσεις ἀποτέμνοντας, ὑπὲρ τοῦ μὴ βαρυνόμενα πιέζεσθαι καὶ ὑπὲρ τοῦ μὴ κατακερματιζομένης τῆς τροφῆς δι’ ἔνδειαν ἐξασθενεῖν, γυροῦν τε καὶ περισκάπτειν, ἵνα μηδὲν τῶν ἐπὶ ζημίᾳ παραναβλαστάνῃ τὴν αὔξησιν κωλῦον· τόν τε καρπὸν οὐκ ἐᾷ δρέπεσθαι κατὰ μετουσίαν ἀπολαύσεως, οὐ μόνον ἐπειδὴ ἀτελὴς ἐξ ἀτελῶν ἔμελλεν ἔσεσθαι — καὶ γὰρ τῶν ζῴων ὅσα μὴ τέλεια οὐ τελειογονεῖ—, ἀλλὰ καὶ διότι βλάπτεσθαι τὰ νεόφυτα καὶ τρόπον τινὰ χαμαίζηλα ἔμελλε κωλυόμενα ἐρνοῦσθαι.

πολλοὶ γοῦν τῶν γεωπόνων ἔαρος ὥρας ἐπιτηροῦσι τὰ νέα τῶν δένδρων, ἵνα ὃν ἂν τέκῃ καρπὸν εὐθὺς ἀποθλίβωσι, πρὶν ἐπίδοσιν καὶ συναύξησιν λαβεῖν, φόβῳ τῆς τῶν τεκόντων ἀσθενείας. συμβαίνει γάρ, εἰ μὴ προφυλάξαιτό τις, ὅτε χρὴ τελειωθέντα καρπὸν φέρειν, ἀγονεῖν ἢ ἀμβλίσκειν ἐξασθενήσαντα τῷ πρὸ καιροῦ πονηθῆναι φοραῖς, ἃς αἱ πάλαι κληματίδες ἐπηχθισμέναι ῥίζαις αὐταῖς ἐκτρύχουσι τὰ στελέχη.