De Virtutibus

Ἕτερα δ’ ἐφ’ ἑτέροις ἐπαντλῶν ὠσὶ φιληκόοις εἰς ἡμερότητα προστάττει, κἂν ἐχθρῶν ὑποζύγια ἀχθοφοροῦντα τῷ βάρει πιεσθέντα προπέσῃ, μὴ παρελθεῖν, ἀλλὰ συνεπικουφίσαι καὶ συνεγεῖραι, πόρρωθεν ἀναδιδάσκων τὸ μὴ τοῖς ἀβουλήτοις τῶν ἐχθρανάντων ἐφήδεσθαι, βαρύμηνι πάθος ἐπιχαιρεκακίαν εἰδώς, ἀδελφὸν ὁμοῦ καὶ ἀντίπαλον φθόνου, συγγενὲς μὲν ὅτι ἐκ πάθους ἑκάτερον καὶ γένοιτ’ ἂν ἄμφω περὶ τῶν αὐτῶν προσερχόμενα καὶ μόνον οὐ κατακολουθοῦντα ἀλλήλοις, ἀντίπαλον δὲ ὅτι ὁ μὲν ἐπὶ τοῖς τοῦ πέλας ἀγαθοῖς λύπην, ἡ δὲ ἐπὶ τοῖς τοῦ πλησίον κακοῖς ἡδονὴν ἀπεργάζεται.

κἂν πλανώμενον μέντοι, φησίν, ἐχθροῦ τινος ἴδῃς ὑποζύγιον, τὰ τῆς διαφορᾶς παραλιπὼν ὑπεκκαύματα βαρυτέροις ἤθεσιν ἀπαγαγὼν ἀπόδος. οὐ γὰρ ἐκεῖνον μᾶλλον ὀνήσεις ἢ σεαυτόν, ἐπειδὴ τῷ μὲν ἄλογον ζῷον καὶ οὐδενὸς ἴσως ἄξιον περιγίνεται, [*](1 tit. περὶ ὑποζυγίου καταπεσόντος add. S mg G 2 ἐφ’ ora. S ἐφ’ ἑτέρων F ὠσὶ] ὡσεὶ G 2, ὡς S φιλικόοις S 1, corr. S 2 εἰς ἡμερότητα S: εἰς om. ceteri (v) 2 πιαισθέντα S, πιεσθέντα om. Η 3 προπέσῃ — τοῖς (4) om. F προπέσῃ Weudl.: προσπέσῃ codd. (v) συνεπεγεῖραι S 4 τὸ δὲ μὴ Α τῶν ἐχθρανάντων A: om. ceteri (Turn.) ; τῶν ἐχθρῶν conicio (cf. Clem. Al.), τῶν ἐχθαράντων coni. Wendl. 5 ἐπιχαιρεκακία S, τὴν ἐπιχαιρεκακίαν FP (Mang.), τὴν χαιρεκακίαν H 2 (Turn.) ἀδελφόν ὁμοῦ καὶ S: om. ceteri (Turn.) 6 συγγεωεσμένον (sic) G 2 ὅτι S: om. G-, οὗν G’, ὃν ceteri (Turn.) ἐκ πάθους] τὸ πάθος G 1 6.7 περὶ τῶν αὐτῶν S: om. ceteri (v) 7 προσερχόῳνον S, συνερχόμενα G 1; προσεχόμενα coni. Mang. μόνον οὐ ·κατακολουθοῦντα AG 1 G 2 H 1 P: μονονοὺ κατακολοθούνας F, μονονοὺκ ἀντακlολουθοῦντα CH 2(v), μόνον συγκατακόλουθα S ἀλλήλοις SG 1: ἐκείνοις ceteri (Turn.) 8 6 μὲν SG 1 H 2: ἡ μὲν ceteri λυπεῖν G 2 δ’ S post ἡ δέ add. χαράν Η 2 (v) ἐπὶ S (Clem. Al.): om. ceteri (Turn.) 9 ἡδονὴν ἀπεργάζεται SAG 1 : χαρὰν ἀπεργάζεται F, ἀπεργάζεται (om. ἡδονὴν) CG 2, κατεράζται ἔται HP (ἡδονὴν add. P 2) tit. περὶ πλανωdνου ὐποζυγίου add, S, περὶ ὑποζυγίου πλνωμένου mg G 2 10 ἴδοις F παραλιπὼν SDK (Clem. Α1.): καταλιπὼν ceteri (v) 11 βαρυτέροις ἤθεσιν ante τὰ (10) transp. DK ἐκείνω S 11.12 ὀνήσεις εἰς αὐτὸν G 2 12 σεαυτόν SDK; σαυτόν ceteri τῷ] τό SF 1 H 1 DK ζῶον ἄλογον transp. I)K ἴσως om. DK) [*](2 Exod. 23,5. Deut. 22,4. d. loseph. Ani. lud. IV § 275. 2 sqq. pergit Clem. Alex. l.l.p.176P. τί δέ; καὶ ἐχθρῶν ὑποζύγια ἀl̀θοφοροῦντα συνεπικουφίζειν καὶ συνεγείρειν προστάσσει, πόρρωθεν διδάσκων ἡμὰς 6 κύριος ςπιl̓αιρεκα-ι-ίαν μὴ ἀσπάζεσθαι μηδὲ ἐφἡδεσθαι0 τοῖς ἐχθροῖς, ἲνα τούτοις ἐγγυμνασαμένους ὑπὲρ τῶν ἐχθρῶν προσεύχεσθαι διδάξῃ· οὔτε γὰρ φθονεῖν καὶ ἐπὶ τοῖς τοῦ πέλας ἀγαθοῖς λυπεῖσθαι προσῆκεν οὔτε μὴν ἐπὶ τοῖς τοῦ πλησίον κακοῖς ἡδονὴν καρποῦσθαι. 9 Exod. 23,4. Deut. 221.) [*](9 — 301,1 DK fol. 73 r Φίλωνος ἐκ τοῦ περὶ τῶν ἀρετῶν: ἐάν πλανωμένων μέντοι, ὁ νόμος φησίν, ἐχθροῦ τινος ἳδῃς ὑποζύγιον — καλοκἀγαθία. 9 sqq. pergit Clem. Alex. l.l. κἂν πλανώμενον μέντοι, φησίν, ἐχθροῦ τινος ὑποζύγιον εὓρῃς, τὰ τῆς διαφορᾶς παραλιπὼν ὁπεκκαύματα ἀπαγαγίυν ἀπόδος· τῇ γὰρ ἀμνηστίᾳ ἕπεται ἡ κίλοκἀγαθία καὶ ταύτῃ ἡ τῆς ἔχθρας διάλυσις. ἐντεῦθεν εἰς ὁμόνοιαν καταρτιζόμεθα, ἡ δὲ εἰς εὐδαιμονίαν χειραγωγεῖ.)

ἕπεται δὲ κατὰ τὸ ἀναγκαῖον ὥσπερ σκιὰ σώματι καὶ ταύτῃ τῆς ἔχθρας διάλυσις· ὅ τε γὰρ εὖ πεπονθὼς ἄκων ἄγεται πρὸς τὸ ἔνσπονδον χάριτι δουλωθείς, ὅ τε ὠφεληκὼς συμβούλῳ χρώμενος καλῇ πράξει σχεδὸν ἤδη πρὸς καταλλαγὰς τὴν διάνοιαν τέτραπται.

τοῦτο δὲ μάλιστα βούλεται διὰ πάσης τῆς νομοθεσίας ὁ ἱερώτατος προφήτης κατασκευάζειν, ὁμόνοιαν, κοινωνίαν, ὁμοφροσύνην, κρᾶσιν ἠθῶν, ἐξ ὧν οἰκίαι καὶ πόλεις ἔθνη τε καὶ χῶραι καὶ τὸ σύμπαν ἀνθρώπων γένος εἰς τὴν ἀνωτάτω προέλθοιεν εὐδαιμονίαν.

ἀλλ’ ἄχρι μὲν τοῦ παρόντος ταῦτ’ εἰσὶν εὐχαί· γενήσεται δέ, ὥς γε ἐμαυτὸν πείθω, καὶ ἔργα ἀψευδέστατα, τοῦ θεοῦ παρασχόντος ὥσπερ ἐτησίους καρποὺς εὐφορίαν ἀρεταῖς, ὧν μὴ ἀμοιρήσαιμεν οἱ τὸν πόθον αὐτῶν σχεδὸν ἀπὸ πρώτης ἡλικίας περιφέροντες.

Ἃ μὲν οὖν ἐπ’ ἐλευθέροις ἔγνω, ταῦτα καὶ τὰ τούτοις ἐστὶ παραπλήσια. συνῳδὰ δ’ ὡς ἔοικε καὶ περὶ δούλων νομοθετεῖ, πάλιν τῶν συντεινόντων εἰς ἡμερότητα καὶ φιλανθρωπίαν καὶ τούτοις μεταδιδούς.

θῆτας μὲν οὖν ἕνεκα χρείας τῶν ἀναγκαίων ὑποβεβληκότας ἑαυτοὺς ἄλλων ὑπηρεσίαις οἴεται δεῖν ἀνάξιον μηδὲν ὑπομένειν τῆς [*](1 σοὶ] 01 S τδ] τὸν S τιμιώτατον] τελειότατον DK ἐν S: ἐπὶ ceteri 2 ἕπεται S (Clem. Α1.): ἕψεται G\ διέξεισι C (Turn.), διέξειμι ceteri κατὰ om. H σώματος FL 2 (Turii.) ταύτῃ addidi (cf. Clem. Al.) 3 διαλύσεις FHP ἄγεται ἄκων transp. Α 4 τε S: τ’ ceteri συμβούλω SH 2 : συμβόλῳ ceteri (sed βουλευομένῳ F) πράξει om. in lac. G 1 5 τέτραπται S: τέταται CH 2 (Turn.), τέτακται ceteri τοῦτο] ταῦτα conicio βουλεύεται F 6 τῆς S: om. ceteri (v) 6 om. G 2 8 ἀνθρώπων S: τῶν ἀνθρώπων ceteri (v) προσέλθοιεν S 9 εὐχαί om. F 10 δ’ S, δὲ καὶ F ὥς γε CG’: ὥστε S, ὦς γ’ ceteri καὶ om. S ἀψευδεστάτου (sic) θεοῦ S 11 ἐτησίους καρποὺς S: ἐτησίοις καρποῖς ceteri (v) ἀρεταῖς S: ἀρετῆς ceteri (v) ; ἀρετῶν coni. Mang. ὧν] ὡς F μὴ ἀμοιρῆσαι μὲν Α, μὴ ἀμοιρησάμενοι P, μὴ μοιρησάμενοι G 2, οὐκ εὐμοιρησάμενοι C οἱ] ὅτι S, om. F (CG 2P) τὸν om. Mang. 12 τερισ́έοοντος G 2 H 1 P, περιφέρομεν C (Turn.) 13 ἐλευθέροις SA: ἐλευθερίας ceteri (Turn.) ταῦτα om. G 2 FHP, om. in lac. G 1 14 ἐστι S: om. ceteri (v) tit. περὶ δούλων add. S δέ CAG 2 ἔοικεν CF πεοὶ S: τὰ A, τὰ περὶ ceteri (v) ; ct περὶ conicio 15 πάλιν τῶν S: πάντων τῶν CH 2 (v), πάντων ceteri συνόντων in textu S, συντεινόντων mg S pr. καὶ om. G 1 φιλανθρωπίας G 1 16 μεταδιδούς S: μεταδούς ceteri (v) θῆτας CG 2: ὄντας S, τοὺς ceteri (v) οὑν om. F 17 αὐτοὺς S ἀνάξιον μηδέν SCG 2: μηδὲν ἀνάξιον (ἂξιον Α) ceteri (v) τῆς] τοῖς S) [*](16 sqq. Lev. 25,39. 40. Exod. 21,2. Deut. 15,12. 16 sqq. Clem. Alex. 1. 1. ἔτι τοὺς ἐπὶ τροφῆ δουλεύοντας ἀτιμάζεσθαι κωλύει, τοῖς τε ἐκ δανείων καταὸουλωθεῖσιν ἐκεχειρίαν τὴν εἰς πᾶν οἰδῶσιν ἐνιαυτῷ ἑβδόμῳ.)