Acta Archelai

Acceptas vero Marcellus litteras resolvit ac relegit, praesente Archeiao civitatis episcopo, quarum exemplum est hoc:

Manicbaeus apostolus lesu Christi et qui mecum sunt omnes sancti et virgiues, Marcello filio carissimo: gratia, misericordia, pax a deo patre et domino nostro lesu Christo, et dextera lucis conservet [*](ΑCM und Epiph. (= 25–27)) [*](1 animuit] animose M | rtnabat Α | utramnam C | ad eum pergeret] ex se ad eum pergeret C per se ageret ad eum Μ p. s. ad eum ageret M2 | 3 ingressum A | aliquid M | 4 versutioribus] es folgt in Α eine Ras. von drei Buchst. 5 adda < C | qui . . . instructus] vielleicht eine Glosse zu adda | Τύρβων Epiplianiua | uddam) adda Α | 6 acceptam eam die beiden m—Zeichen durchstrichen C2 | 7 manen Α manne C | praeceptum fnerat ~ C | 8 cdfbo Α | 9 et <Α |10 ad < M | 11 intraserat Α | 12 esset] nach qois in M | 14 ad uie immer Α | ignoratam Α | 15 ipsi Α | adhibeudam C | 16 singula cum M ~ M2 | cotidioe Α | adqne teie immer Α | 17 perferre Α | hosptiis Α | 18 indicasse Α | 20 vero] igitur C | marcellus litteras ~ M | legit C | 21 est hoc ~ C | 25 apostolus] s aus m (??) e. seh. corr. Α | ihm Α | 26 narh misericordia + et M | 27 dtim um ibm xpݲm A) te a praeaenti aaeculo malo et a rainis eius et laqueis maligni Amen.

Dilectionem quidem tuam inmensam aentiens, vebementer gavisus sum; fides vero quia non sit ioxta rectam rationem moleste tuli; propter quod ad emendationem generis faumani missus et; subveniens his qui se seductiombus atque erroribus tradidemnt, haec acripta ad te necessarium duxi transmittere; primo quidem ad salatem animae tuae, deinde et eorum qui tecum sunt, uti ne indiscretos ammos geras, sicut simpliciorum magistri docent dicentea malmn eb bonum ab eodem auctore subaistere, et unum initium introducentes, neqne guicquam perscrutantea vel diacementes a luce tenebras et bonum a malo et exteriorem hominem ab interiori, sicut praediximus; sed coufiindere ac permiscere alterom alten non cessant. Tu vero, ο fili, ne sinuliter ut multi bominum inrationabiliter et simpliciter utraque indiscrete per- [*](ACM und Epiph.) [*](1 διατηρήσειε] Dindorf, διατηρήσει J | 9 μὴ] von Comarius und Pelavius eingefügt | 17 te a] te de Α et a C | rnina C | de laqueis malignie Α a laqueis maligni C labüs malignis M | 18 amen < C | 20 fidem M | iuxta te recta ratione C iuxta recta ratione M | 21 nach missus + sum Α C | et < Α | 22 scribta uie immer Α | 28 primum M | salate Α | 24 animos] λογισμὸν Εpiphanius | 25 docent dicentes] doceatee C | 26 auctorem A | qniquam A | 26/27 tmgenaue Überselzung | καὶ φαύλου des Epiphanius nicht übersetzt: 29 o fili < Μ | 30 indiscraetae Α iodisoreta C) misceaa neque bonitatis deo inferas contumeliam. Initium enim et finem et boram patrem malorum ad deum referunt, quorum finis est maledicto proximus. Non eaim in his quae dicta sunt in euangeliis salvatoris nostri et domini lesu Cbristi credunt, quia non potest arbor mala bonos fruchus facere, neque arbor bona malos fructtis facere. Quomodo denm Satanae et malorum eius actnum factorem dicere audeant et conditorem plurimum miror. Et atque utinam eo usque eorum vanitas peirenisset et non unigenitum, qui de patris ainibus descendit Christom, Mariae cuiusdam mulieris esse dicerent filinm, ex sangaiDe et caiiie ac reliquis mulierum sparcitiis generatum. Et ut ne plarima per hanc epistnlam scribam atque in longitudinem tempom protrabam patientiam tuam, cum mihi non adsit eloquentia naturalis, safficit ista dixisse. Omnia autem cognosces cum praesens fuero apud te, si tarnen saluti tnae parcere ac providere festinas; non enim laqueum alicui [*](2 = 17 Hebr.6.8 — 4 = 18 Matth.7,18. Luk.6,43 — 9 = 28 Joh.1,18 — 15 = 29 I Kor. 7, 35) [*](AMC und Epiph.) [*](3 ἐν] nach den Acta corr. Zaeagni | 10 nach (??) + κοὶ Oehler | 11 γεγεν. νῆσθαι] γεγεννημένον Routh | 16 freie Übersetzung | dei Α | enim < C | 17 fidem Α | patrom Μ | est] fehlt im Griechischen | 18 in (nach enim) < Α | 19 et domini < Μ | ihm Α | 19/20 umgekehrte Reihenfolge der Sätze des Citates | 20 fractus bonos M ~ M2 | malus Α | 21 denm] aus corr. A dominum C | actom Α | factorum C | et < C | 23 qui de] aus quidem corr. C2 | de < Α | 24 nach filium + et Μ | 25 at] tu Α | plum Μ | 26 atque] qnae Μ | 27 non < C | sufficiant M | 28 cognoscis Α | aput Α uie immer | 29 parcere. . festinas] sehr freie bersetzung)

inicio, sicut plurimi insipientium faciunt Intellege quae dico, fili honorabilis.

Hac epistula lecta, baiulum litterarum Marcellus obsequentissimo fovebat hospitio; Archelaus vero ea quae lecta sunt dod libenter amplexus velut leo conclasus deutibus icfrendebat, auctorem epistulae sibi desiderans dari; quem Marcellus suadebat quiescere, semet pollicens procnraturum praeBentiam viri. Kescribere ergo Marcellus ad ea, quae scripta sunt, statuit epistnlam continentem baec.

Marcellus, vir Dotus, Manicbaeo, qui sibi per epistulam indicatus est, salutem. Scriptam quidem a te epistulam sumpai et Turbonem solita mihi humanitate suscepi, aensum vero litterarum nequaquam adverti; nisi forte tu praesens exponas nobis per Terba singula, sicut per epistulam promisisti. Vale.

Hanc epistulam scriptam atque aiguatam tradebst Turboni ferendam ad eum a quo prius ipse pertulerat; ille vero redire ad eum penitus reluctabatur, memor itineris labori, et rogabat alium pro se dirigi, abnegans ultra sibi ad illum reditum aut communionem cum eo [*](ACM und Epiph. (= 3–4 und 17-21)) [*](8 initio C | 4 nach nonorabilis + uale Α | 6 baec ACM | obscquen- tisaimo] das erste e vielleicht a. Ras. C | 6 quae] q, Α | 7 nach concluaus + os M | 8 sibi desiderans dari] uidere desiderans M; vgl. Epiphaniua, haer, 66,7 ὸ δὲ Ἀρχέλαος γνοὺς τὴν αἰτίαν καὶ τὴν ἐπιστολὴν ἀναγνοὺς ἔβριχε τοὺς ὁδόντας ὥσπερ λέων ὡρυόμενος καὶ ξῆλον θεοῦ ἀναλαβὼν ἐπειρᾶτο ὁρμῆσαι μᾶλλον ἕως αὐτοῦ καὶ χειρώσασθαι τὸν τοιοῦτον usw. | 9 procaratum Α procura procuraturam Μ 18 a te < ΑΜ | 19 vero] uenim Α < Μ | 21 per epistulam < C | prombtj C | 22 scriptiun atque < C | tradit M Ι refereudam C | 23 ad enm] illi Μ | 24 nach itineris + au M | 25 ad illum reuersurum A ad eum reditain C)

aliquam fore. Marcellus vero, accito uno ex pueris suis Callisto nomine, praecipit proficisci; qui nihil moratus, ilico proficiscitur et post triduum pervenit ad Manen, quem in caatello qaodam Arabionis repperit, atque epistulam tradidit Qua ille perlecta, gavisua est a Marcello se esse invitatum ac sine mora iter invadit, Turbonis tamen remoratione non prospera praesagatus, et quasi consulto itinere ad Marcellum perrexit Turbo vero de Marcelli domo prorsus non discedebat nec ab Archelai confabulatione oessabat; valde enim studiose uterque de Manis studiis perquirebant, scire cupientes quis et unde vel quid verbi ferat At ille universa dilucide enarravit, repetens et exponens de fide eius hoc modo:

VII. Si fidem Manis diecere a me vultis, breviter audite. Hic duos colit deos innatos, ex semet ipsis eztantes, aeternos, unum uni adversantem; et altenim quidem bonuni, alternm autem malum introducit. Lux uni nomen inponit et alten tenebras. Et lueia quidem esse partem animam quae in hominibus est, tenebrarum autem corpus et quae ex materia est conditio, Permixtionem autem vel coniunctiouem boc modo dicit effectam, conferens ambos deos in buiuscemodi exemplum, [*](ACM und Epiph.l (= 18–24)) [*](1 fore] futUDim C | unnm A | calieto M | 2 praecepit Μ | ilico < M | poetridam Α | 3 maaem C | repperit] das erste p durchstrichen C | 4 tradit Μ | 5 ease xiceimal gesehrieben A inoitatum se esse C | 5/6 remorationem non prosperam C rielleicht richtig, vgl. Epiphaniug a. a. Ο. Cap. 8 ταῦτα γνοὺς ὁ Μάνης ἐσκέπτετο οὐκ ἀγαθὴν εἶναι τὴν τοῦ Τύρβωνος ἐν καθέξει γενομένην παρουσίαν . . . ὅμως διὰ τῆς ἐπιστολῆς λαβόμενος τὴν πρόφασιν δρομαίως ἦκε πρὸς τὸν Μάρκελλον | 6 praesagus Α | 7 proreus < M | descedebat Α descendebat Μ | 8 nach arcbelai + epitcopi C | manis] manen AM mannichei C der Genetiu dieses Wortes kommt nur hier und Z 18 unten vor | 9 studiis] studit Α is a. Ras, Μ | quis et] qui sit Α | 11 παρ᾿ ἐμοῦ] Routh interpungiert nach ἐμοῦ, so auch der Übersetzer der Acta | 17 τοῦτον] Zacagni, τούτων J, τούτων τοῦτον Gataker | 18 de fide manitit (rot) M, s. Einleitung | manis) mani Α maunicbd C | 19 exemet A | aetoraua Α | 20 et altenim zueimal gesehrieben A | nach bonuml + et A | autem < C | introdacit] intuducit Α aus introdacim corr. C2, das m-Zeichen ist durchstrichen und t übergesch. | 21 nomen] lauen Α | alter Α | 22 q, Α | est tenebrarum xiceimal gesch. Α | 28 conditio aus condicio corr. A | 24 modo] aus modnm frorr. Α)

quemadmodum si duo regea sint adversum se pugnaDtes, qui ab initio fuerint inimici, hsbentes singnli suaa portdones; acciderit antem ut tenebrae progredientes fines suos, bellum cum luce commiserint. Quod cum cognoviaset bonos pater tenebras ad terram suam superventase, produxit ex se Tirtntem, quae dicitur mater vitae, qua circumdedit primnm hominem, quae sunt quinque elementa, id est ventus, lux, aqua, ignis et materia, quibus indutus, tamquam ad adparatam belli, descendit deorsum pngnare adversum tenebras. At vero tenebrarum principes repugnantes ei comederunt de armatura eius, qnod est anima. Tunc ibi vehementer adflictos est deorsum primus parens bomo a tenebris, et nisi orantem eum exaudiaaet pater et misisset alteram virtutem, quae processetat ei se, quae dicitur Spiritus vivens, et descendens porrexisset ei dexteram et eduxisset eum de tenebriB, olim primus homo detentos periclitaretur. Ex eo ergo deorsum animam reliqnit, et propterea Ma- [*](ACM und Epiph.) [*](5 προβάλλειν] Petarius, προσβάλλειν J | 6 προβεβληκέναι] περιβεβληκέναι nach den Acta corr, Oehler, aber vgl. Epipkanwa Cap. 45 καὶ αὕτη δέ, φησί, ἡ θήλεια προεβάλετο τὸν πρῶτον ἄνθρωπον | 13 ζωὴν J | 16 aduersus M | 17 singuli] zu singulis corr. Α | suas] singulas Α | accederit A | ut] at C getilgt und ut übergesch C2 | 19 agnouisset C | ad] a A | rapentemre Μ | 20 produxit . . . virtatem] prodoxit ex nirtote A prodnierit et esse uirtutem zυ produxit ex se uirtntem ohne Ras. corr. C produxerit ex se uirtatem M | nach qua + uirtute C | 21 ventus < A | 22 materia] maria Α | indnotus C | paratam A C | 23 pugaatanu Μ | adnemu A | at] aus ad corr. C2 | 23/24 principes . . . ei] princepe repognantese Μ | 24 animam A Μ | 26 orante Α | 27 se] ae Α ea M | 28 dnxiieet M | 29 deorsum animam ~ C | relinquit A) nichaei cum sibi inTieem occunnDt, daot sibi dexteras huius sigoi gratiu, tamqaam ex tenebris liberati; in tenebris enim omnig hereais esse dicitnr.

VIII. TiiDC Tivena spiritns crearit mandum, et indutns alias trea Tirtntes, deBcendens eduxit priacipes et crucifizit eoa in firmamento, qood est eins corpus spbera. Et rnrsnm ipse vivens spiritus cteavit luminaria, qnae sunt reliqniae aoimae, et fecit ea firmamentum circaire, et iteram creayit terram; et sunt oeto. Est antem Homoforos deotsum, id est qui eam portat in humeris; et com laboraverit portana, intremescit. et haec est causa terraemotas praeter constitutum teinpus. Hac de caosa Glinm snum misit benignus pater de sinibus suis in cor terrae et in interiores eins partes, quo illum, ut par erat, coberceret; quotiens [*](ACM und Epiph.) [*](4 τὸ] Dindorf I 9 εἰς εἴδη] Zacagni rermutet εἰσὶ δὲ <ὴ> ais die des Überseliers | 18 κατώτατα] Dindorf vermutet κατώτερα alt die Lesart des Übersetzers und verbessert interiorea zu inferiorea t 11 deitras Μ omnis . . . didtnr] omnea hereses eaae dicnnt C; rielleicht liegt eine Doppelversion vom Übersetxer seihst vor | 18 et crucifixit] in A hat eine spätere Hand die verblichenen Buchst. ausradiert und in groben Buchst. et crucixit (das letzte geschriFlicn. Derselbe Schreibr ist auch sonst ätig, νυ die Tinte blass (??)urde, aber ohne auszuradieren, so dnss es immer möglich ist, das Ursprüngliche | flrmamentam A 1 19 eins] richtig αὐτῶν (sc. ἀρχόντων) Epiphanius | spera A fera Μ | rursus S | 20 reliquae A 1 eam .1 I circnmice C | hamofonu C bomofonu M das erste o getilgt und n übergesch. von M2 | 22 id eat . . . bumeris] eitte Erklärung des Übersetzers w. e. sch. | umeris C | < M | intremeacit] meacit a. Ras. A intremiecit Μ | 28 haec A | 24 benignaaj benedictm A | suia < A | 25 in < A M | interioris A | qaod A M | illam Μ | par erat] parerent A pareret Μ | cohercerent A M | quotienwiae C qnotienicamqae M)

enim effinitur terraemotus, tremente eo ex labore vel de humero in humerum tracsferente pondus efficitur. Tunc ergo et ipsa materia creavit ex sese plantas vel germina, quae cnm furstae essent a quibusdam principibus, convocavit omnes priDcipes primarios et sumpsit ab eis singulas Tirtutes et fecit bominem hone secuDdatn Bpeciem primi hominis illius et vinxit auimam in eo. (VIII.) Cum autem vidisBet pater vivens adfligi animam in corpore, quia est miserator et misericors, misit filirun suum dilectum ad salatem animae; hac enim causa et propter Homoforum misit eum. Et Teniens filius transformavit se in Bpeciem homiDis; et adparebat quidem homioibus ut homo, cum hod esset bomo. et homines putabant eum natum esse. Cum ergo venisset, macbinam quandam concinnatam ad salutem animarum, id est rotam, statuit, habentem duodecim urceos; quae per banc apheram vertitur, hauriens animas morientium quasque luminare maius, id est sol, radiis suis adi- [*](ACM und Epiph.) [*](6/7 αὔτη . . ὑπόθρδις] fehlt in Acta | 16|17 freic Übersetzung | humero A 17 et < A | 18 ex sese] ex se A esse se C | vel germina] findet sich nicht bei Epiphanius | furata M | 18/19 a quibusdam principibus < C | 19 principes < M | 21 vinxit] uixit Α iunxit M | eum A | 22 qnia] qui A 23 dilectam < C | salute. A | haec A | 24 humoforam C homoforam Μ dtu erste o getilgt und u übergesch. von M2 | transformavit] aus transformabit ohne Ras. corr. C | 25 adparebat] parebat A C M nach Epiphanius von Zacagni verbetsai | 26 putsuerunt C natum] nataram C | veinsset] uidisset Μ | 23 concinnanit C | rotam] μηχανὴν Epiphanius | statuit] estatis Μ | 28 urceos] os aus Corr. A urchios M | quae] q a. Ras. A | nach quae + rota C | 29 morientum M 1 quas] qoam M | id eat aol] eine Erklärung des Übersetzers u. e. sch. | adimens] λαβὼν Epiphanius) mens purgat et lunae tradit, et ita adinpletur lunae discus, qui a nobis ita appellatur. Naves enim rel translatorias cumbas esae dicit duo ista luminaria, et cum repleta fuerit luna, tranairetare animaa ad subsolaoam partem, et ita apocrnsin, detrimentum, facere, cum onere iuerit relevata; et iterum repleri cambas et rursus exonerari, dum hauriuutur per urceos animae, uaqaeqao partem suam propriam liberet ammaruin. De substantia antem boni patris omnem animam atqae omne animal quod movetur partem trahere confirmat. Cum igitur luna onus quod gerit animarum saeculis tradiderit patris, permanent illa in columna gloriae, quod Tocatur vir perfectus. Hic autem vir est columna lucis; repleta est enim animarum mundarum, et haec est causa salutis animarum.

IX. Mortis vero causa hominibus est ista: Virgo quaedam decora et exomata, elegans valde, furto adpetit principea qui sunt in firma- [*](ACM und Epiph.) [*](1 ταύτας] ταύταις Oehler | 6 οὕτω] 10. e sch. las der Übersetzer πάλιν αὖθις Oehler) | 14 τοῦ] Petavius, τὸ J | 16 tradet A | discus] discursus A nobis] nauis M | 17 canibu] a. Ras., cymbas übergesch. M2 | 18 laminaria] das erste i aus a corr. Α | impleta Μ | lunam A | trauafetare Α | ad] d aus Corr., vielleicht aus b corr. A | 19 apocrisin apocrysim Μ | facere] patitaur C | onere] honore A | reuelata A leuata Μ | 20 cumbas] cumbam C cymbas M das y zu u corr. und y übergesch. M2 | rorsom A | urceos] das ο aus u corr. A | 21 animarum] τῆς ψυχῆς Epiphaniut | substantiam Α | 23 quod gerit] fehlt bei Epiphanxua | 24 permanet M | illa] bezieht sich auf saecula, vieleicht ein Irrtum des Übersetzers; illae Zacagni | 25 vir] der Übersetezer hat ἀήρ und ἀνήρ reruechselt | 26 animarum mundarum ~ C M | 27 mortis . . . causa] a. Ras. w. e. sch. M | hominibus est ~ A | iste] πάλιν αὕτη Epiphanius | 28 et] aus Corr. A | furto. . . . principes] freic Übersetzung | appetit C appetiit M)

mento a vivente spiritu educti et crucifixi; quae cum adparuerit, maribus femina decora adparet, feminis vero adulescentem speciosum et concupiscibilem demonstrat Sed priucipes quidem, cum eam viderint exomatam, amore eius in libidinem moventur, et quia eam adprehendere non possunt, vehementer instigantur amoris incendiis excitsti, rapti sunt enim libidinia calore. Cum ergo, currentibus eia post eam, virgo subito nusquam cooparuerit, tunc princeps ille magnus producit nebulas ex semet ipso, uti obscuret in ira sua unviersum mundum; qui cum tribulatus fuerit plurimum, sicut homo sudat post laborem, ita et hic princeps sudat ex iribulatione sua, cuius sudor pluviae sunt. Sed et messis princeps, si deceptus fuerit a virgine, eflfundit famem super omnem terram, ita ut morte adficiat bomines; corpus enim hoc mundus vocatur ad similitadinem magni huius mandi, et omnes homines, qui sunt deorsum, radices hahent sursum conligatas. Cum ergo deceptus [*](ACM und Fpiph.) [*](10 θερισμοῦ Zacagni, rielleicht mit Reehl, θεριστὴς Petavius, alter princeps meraor appellatos Cornarius | 15 vivente] aus muentea corr. M1 | spirito A | educti] seducit zu seducti corr. M2 | 15/17 eine Paraphrase | 15 masculis A | 16 nach adulescentem + se M | 19|20 freie Übersetzung | 19 amiris] amoriis A | excitati] escitati A excecati Μ | 20 calore] amoris calorem Α | ergo] enim C | eis < C | post eam] postea M, fehlt bei Epiphanius | nach eam + anxii effecti fuiseent C | 21 subito] fehlt bei Epiphanius | conparnerit] comparuit (uit a. Ras. A) AC | 22 ut M | universum] omnem C | 22|24 (??)ieder eine Paraphrase | 24 princeps] das e aus i corr. Α | nach sudat + ei Α | 25 effundet A | famem] famam A; der Übersetzer hat (??). e. sch. λοιμός und λιμός ver(??)echselt | 26 omnem < Α C | mortem A | hoc enim M ~ M2 | 27 magni] imaginis Μ | 28 rnrsum AC) fuerit a virgine, tunc incipit ezcidere radices bomiiiuni; et cum excisae foerittt radices eorum, eflicitur pestilentia et ita moriuntur. Quod si superjores partes radicis validius concusserit, fit terraemotus et insequitur Homofori concussio; et haec est mortis occasio.

X (IX). Dicam autem vobis quomodo et auimae in olia quoqne corpora transfunduntur. In hoc primo purgatur aliqaid ex ea partim; deinde traosfunditur in canem aut in camelum aut Id alterius animalis corpus. Quod si bomicidium admisit, anima in elepbantiaconim corpora transfunditur; quod si messem secuit, in mutos. Nomina autem animae sunt ista, mens, sensus, prudentia, intellectus, cogitatio. Messorea autem qui messem metunt confernntur principibus, qui ex materia orti in tenebris suat, ex quo manducaveniDt de primi bominis armatura; propter quod necesse est eos transfundi in faenum aut in fasiolum aut in bordeum aut in spicas aut in holera, ut et ipsi desecentur et deme- [*](ACM und Epiph.) [*](8 τόνῳ] πόνῳ Petavius | 6 τοῦτο] fehlt in dm Acta | 14 εἰς φασήλια] σφασήλια J, φάσηλον oder φασίολον Dindorf | 16 uirginem A | incipiet Α eicipit M | excidere . . . cum < C | 17 peatilentia] das erale e aus i corr. A | si < C | 18 radicis] radices Α radicum CM | 18/19 unqfiiaue Übersetzung 19 humofori Chomofori zu humofori corr. M2 | 20 alia quoqne] πέντε Epiphanius | 21 transferuntur A | purgantur A | parum ex ea M | 23 commisit C ammisit M | elephantiscorum] eleiantoram Α elefantia coram C elefaotiacorum et cephalomm M; wahrscheinlich liegt eine Doppelversion des Übersetzers zu Grunde | 24 transfunduntur AC | 26 ex materia] ἀπ᾿ ἀρχῆς Epiphanius; die Übersetzung hier ist übrigens nicht genau | 28 eos transfandi ~ Α | faaellum Α fasolum M I 29 aut in spicas < C | dementiuitur C)

tantar; et qui manducat panem, necease est et ipsutn manducari, panem effectum. Qui occideiit pullum, et ipse pullus erit; qui murem, mus etiam ipse erit Si qnis vero est dives in hoc mundo, cum exierit de corpore suo, necesse est eum in corpus pauperis inici, ita ut ambulet et mendicet et post haec eat in poenas aeternas. Cum ergo corpus hoc priDcipum sit et materiae, necesse est eum qui plantaverit perseam transire per multa Corpora, usquequo persea illa quam plantarerat concidat. Qui autem aedificaverit sibi domum, dispergetur per omnia corpora. Si quis laverit se in aqua, animmn suam vulnerat; et qai non praestiterit electis eios alimenta, poenis subdetur gehennae et transformatur in catechumenorum corpora, usquequo faciat misericordiaa multas; et propterea, si quid optimum est in escis, offerant illud illis electis: et cum voluerint manducare panem, orant primo, ista dicentes ad panem: [*](ACM und Epiph.) [*](10 Routh und Oehler interpungieren nach ὕδωρ | Zacagni vermutet πλήσσει ata die Lesart des Übersetzers | 11 γεέννας] Dindorf, γενεάς J, rgl. 18, 11 | 14 ἔσθιεν am Rande J | 16 mandacant C | est < M | naek eit + ut C | 16/17 ipsum . . effectum] ipsi mandncentur pane effecti C; vielleicht eine Doppelversion des Übersetzers | 17 qni (nach eflectum)] qnod A | murem] mnre Α | 18 nach etiam + et A | si < A | 21 eum] enim C | peraeam] per se eam Α perea C | 22 persea illa] per se a illa zu per se ad illam corr. C2 | quam plantaverat] fehlt bei Epiphanitia | 23 dispergitar M | 24 aquam M; vielleicht hat der Übersetzer buchstäblich übersetzt ohne die Construction zu treffen | non < Μ | 25 elementa A εὐσέβειαν Epiphanius | poenia] w. e. seh. aus paenis corr. A | snbditar AM | 26 catecumenorum Α cathecuminonim M | facias C | uiiseri- cordiaa] εὐσέβειας Epiphanius | 27 est] fehlt bei Epiphanius | illis < C | 28 oratio manicheoram saper oiboa (rot) Μ | ad panem < Μ) Neque ego te measui neque molui nee tribulavi nee in clibanum te misi: atius te fecit et detulit te mihi; ego innocenter te mandnco. Et cum intra semet ipsum haec dixerit, respondet ad illam qui detulit, oravi pro te; et ita ille discedit. Sicut ergo dixi vobis paulo ante, si quia inessuerit, demetetur, ita et si quis fnimentiun in molam miserit, etiam ipse mittetnr in molatn, aut si quis conspsrserit, conspargetur, Aut si panem cozerit, excoqnetur; et propter hoc inlicitum est apud eos opus facere. Et iteram dicunt esse alios quosdam praeter hunc quem videmus mundos, quibns huius mundi luminaria, cnm faic occiderint, oboriuntnr. Et illi dicunt, si quis ambnlat in terra, laedit terram, et qui movet manum, laedit aërem, quia aër anima est hominum et animalium et volatilium et piscium et repeotium et si quid est in hoc mundo; dixi enim vobis, quia corpus hoc non est dei, sed materiae est tenebramm, et ideo iltud necesse est obscurari.

ΧΙ (X). Paradisus autem qui vocatur mundus. Arbores quae in ipso sunt coucnpisceutiae sunt et ceterae aeductiones cormmpentes cogitationes hominum. llla autem arbor quae eat in paradiso ex qua agnoscitur bonum, ipse est lesns et scientia eins qnae est in mundo; quam qui acceperit, discernit bonnm a malo. Mundns antem nee ipse eat dei, sed ex parte inateriae plasmatus, et ideo omnia exterminantur. Quod autem fnrati sunt principes a primo bomine ipsud est quod adinplet lunam, quod cotidie purgatur a mundo; et si exierit anima quae non cognoverit veritatem, traditur daemonibus, ut eam doment in gehenna ignis, et postea quam correpta fuerit, transfnnditur in alia corpora, pora, ut dometur, et ita inicitur in illnm magnum ignem nsque ad consummationem. De prophetis autem qui apud vos sunt haec dicit: Spiritus esse inpietatis sive iniquitatis tenebrarum illarum, quae ab initio [*](ACM und Epiph.) [*](1 δς] Zaeagni, οὐ J, Dindorf nimmt mit Unrecht eine Lücke an; vgl. Epiphanius Cap. 54 Ι 8 ἐκείνων] ἐκεῖνο (mit φυτὸν xu verbinden) Oehler, κου mit Beeht Ι 4 αὐτός] Oehler, αὐτό J; vgl. Epirhanius a. a. Ο. Ι nach Ἰησοῦς + καὶ Zacagni, Oehler und Dindorf, ober vgl. Eriphanius a. a. Ο. | 18 ὑμῖν] υ auw η hergestellt J ἡμῖν Petanius; vgl. 19, 9, | 14 πνεῦμα] πνεύματα Oehler, wohl mit Recht; viellcicht liegt eine Veruechselung der Abkürxungen vor Ι 15/16 ungenaue Übersetxung Ι paradisi Μ Ι nach mnndus + et C | 16 concupiscentia M | agitationes C Ι 17/18 qua agnoeoitnr] quo cognoscitur Α Ι 18 est Iesus] estis C. Der Schreiber hat dic Abkürxung IS = leaaa verlesen Ι eius] illius C I 19 bono A I 20 dei] dens aus dei corr. M2 Ι parte] r übergesch. Α < C I materia C | plasmatur Μ | 21 hominem A Ι ipsut A ipaum Μ | 22 Iuna C Ι animam Α | 38 tradetur Α | gehenna] das erste e übergesch. Α gebennam CM Ι 24 postquam Α | correpta] correptam Α correcta Μ | transfundetur M Ι alia] fehlt bei Epiphmius Ι 26 illud Μ Ι 27 qui ΑΜ)

ascenderunt, a quibus decepti, non sunt locuti in veritate; excaecavit enim princeps ille mentem ipsorum; et si qois sequitur verba ipsonim, motietur in saecula, derinctas intra massam, qnoniam non didicit scientiam paracleti. Praecspit antem electis suis solis, qni non sunt amplius quam septem numero, ut cum desinerent manducantes, orarent et mitterent super caput oleum exorcidiatum, invocatis nominibus plorimis, ad confinnationem fidei huius; nomina tamen mibi non manifestavit, soli enim illi teptem utuntur his nominibus. Et iterum boc, quod apud vos magnum et bonorabile est, nomen Sabaoth ille dicit naturam esse hominis et paixem concupiscentiBe; et propteiea, inquit, simpliciores adorant concupiscentiam, demn eam pntantes.

XII. De Adam vero quomodo creatus sit, ita dicit, quia qui dicit: Venite, faciamus hominem ad imaginem et gimilitudinem nostram, et [*](14 — 27 Gen. 1, 26) [*](ACM und Epiph.) [*](1 τοῖτο] der Übersetxer hat τούτων gelesen | 2 nach ἐλάλησαν + ἐν ἀληθείᾳ Zacagui mit Recht Ι 9 ὑμῖν] Cornarius und Zaoagni, vgl. 18, 13; ἡμῖν J I 14 καὶ (nach δεῦτε)] fehlt in den Aeta und bei Epiplumiue Cap. 66 Ι 16 a #x003C; Α I deceptio Α I in] i übergeseh. Α Ι 16 mentes C | illorum Α Ι et si . . . ipsorum #x003C; M | 17 morientur Μ Ι seculo M | deuictus Α | non #x003C; Μ Ι 18 paraclyti Α wie immer, poracliti M wie immer Ι non #x003C; Λ Ι 19 desinerint Α Ι oraient et] orantes M Ι 20 oleum super capnt CM | extoricidiatum Α exorcizatorum suorum M | 31 horum C Ι mihi] hi übergesch. Α | 22 enim] autem C Ι nominibus] fehlt bei Eriphanius | hoc #x003C; Α Ι 28 magnum . . nomen] magnum esset honorabilem nomen Α Ι illa dicit] fehlt bei Epiphanius Ι natura Α Ι esse] aus esset gleich corr; Α I 24 partam M | inquid Α wie immer; fehlt bei Epiphanius | 25 concupiscentia Α | 26 quia qni dicit #x003C; Α Ι 27 et (nach nostram) #x003C; CM)

secundum eam quam vidimus formam, princeps est, qui haec dicit ad collegas suos principes, id est: Venite, date mihi de lumine quod accepimus, et fociamus secundum nostram, qui principes sumua, formam et secundum eam quam vidimus, quod est primus homo; et ita hominem creaverunt. Evam quoque similitei fecerunt, dantes ei de concupiscentia sua ad decipiendum Adam, et per haec factum est figmentnm mondi per conditionem principis. (XI.) Deum vero non habere partem cum mundo nec gaudere super eum, propter quod ab initio furtum paseus sit a principibus et oborta fuerit ei tribulabio. Hac de causa mittit et furatur ab eis animam suam cotidie per luminaria haec, id est solem et lunam, per quos universus mundus et omnis creatnra raptatur. Illum vero qui locutus est cum Moyse et ludaeis et sacerdotibus, principem dicit ease tenebrarum, et ideo unum atque idem sunt Christiani et ludaei et gentiles, eundem deum colentes; in concupiscentiis enim suis seducit eos, quia non est deus veritatis. Propter hoc ergo [*](ACM und Epiph.) [*](1 ἤ] et dic Acta Ι 8 nach μορφὴν + καὶ Routh | 4 ἔκτισε] ω. e. seh. xu ἔκτισαν ℵu corr., so Cornarius | 18 uidemus Α | qui] quia A | 18/20 nicht übersctxt | 20 accipimus Α Ι 21 uidemus Α | 22 creaverant] fecerunt Μ I nach creaverunt + qui Α Ι enuam Α Ι 28 per haec] διὰ τούτων Epirhanius, per hos Cornarius Ι esse Α Ι 24 mundum C Ι conditionis M | nach vero + dicit M Ι patrem Α Ι 25 eo C Ι in*itio Ras. von einem Buchst. Α Ι 26 aborta A Ι haec Α | 27 mittet C | 27/28 id est] fehlt bei Epiphanius Ι 28 nach est + per C | omnes Α Ι rapatur Α aptatur Μ Ι 29 moysen Α | 31 gentes C) quicumque in illum deum sperant, qui cum Moyse locutus est et prophetis, cum ipso habent vinculis tradi, quia non speraverunt in deutn veritatis; ille enim secundum concupiscentias suas locutus est cum eis.