Acta Archelai

(XLIII). De velamento vero Moysi et de ministerio mortis dicam sermone brevissimo. Non enim valde mibi baec insinuare aliquid adTersum legem videntur. Ait ergo sermo propositns: Quod si ministerium mortis in litteris formatum in lapidibus factum est in gloria, ita ut non poasent filii letrahel intendere in faeiem Mogsi propler gloriam vultus eius, qttae aboletur et reliqua; tamen gloriam esse confitetur in vultu Moysi, quod est amicum nobis. Quod si destruitur et Telamen babet lectio eins, hoc me non exacerbat neqne conturbat, si tantom in eo sit gloria. Neque vero omni genere in ignobilitatem redigitur quod destrultur. Comenim enim gloriadisputat Scriptum, scisse sedifferentiasgloriaetestatur; alia enim, inquit, gloria solis, alia gloria lunae, alia gloria stellarum; stella enim ab stella differt in gloria. Si enim sol maiorem habet gloriam quam luns, non continuo in ignobilitatem redigitur luna. Ita et si dominus meuB Jesus Christus praecellit in gloria Moysen tamquam dominus famulum, non continuo respuenda est gloria Mojsi; ita enim satis possumus facere auditoribus, sicut et verbi ipsius natura persuadet, ex scripturis quae dicimus adfirmantes vel certe etiam exemplis ea manifestius conprobantes. Si quis lucemam accenderit noctu, cum sol exortos S fuerit, parro lucernae igne non indiget propter splendorem solis ubique radiantis; sed non ideo abiecit lucemam velut contrariam soli; quin [*](8 II Kor. 3, 7 — 16 I Kor. 15) [*](ACM) [*](1 detestanda] te übergesch. Μ | sum < CM | 2 cordis < C ACM | nach circumcisione + ousto aiicr gleich getilgt u. e. seh. Μ | nec quenquam C neque iam M | 4 aliquis] aliie C | edocari Α edocere 4/5 prima epiatula ~ CM | 5 pertractata] praetractam Α tractata CM | uioHe C | 7 Bermonem Α | 8 propoEitue) profeticuB Α | 9 in x003C; Μ Ι C | formatum] firmatum Α fornumim C | 10 posaint Α | fili Α | in mosy C | 11/12 nulto mosy C | 13 ait x003C; A | 14 omni CM | in x003C; A | ignobilitato ACM | deatruetur C | corr. Α | Bcisse se] BCiB eaae Α | teatatur] teatat C x003C; Α | 18 inquit x003C; gloria (vor lunae)] glorie | 17 gloria] gloriam Α | soli C | redigitur Iuna ~ CM | 19 chrietus x003C; Α | praecellet C | gloriam AC | C | 20/21 satia poaaumua facere] possumus satJEfacere CM | 31 pereuadet] deuiODBtrat Α | 23 ortue GM | 24 lucerna Α | 25 radiantia] das e corr. Α | abicit M | contrariam] contra C contraria M)

potius, conperto eios uso, etdam diligetitins reservabit. Custodivit ergo cta Archelai — L. popnlum lex Moysi tamqnam lucenia, usqaequo sol nobis verua salvator Doater oriretur, sicut et ait: Et inluminabit tibi Christua. Sed quod dixit: Obscurati sunt senaua eorum; tisque in hodiemum enim ipsum velamen manet in lecttone veteris testamenti; non revelatur quia in Christo destruitur; usque in hodiernum enim, cum legitur Moyses, velamen est positum super cor eorum; cum autem conversus fuerit ad dominum, auferetur relamen; dominus aulem spiritus est quid iaquit? Usque in hodiernumne praeseiiB est Hojses, non dorrnivit, non requievit, non abscessit e vita? Quomodo ergo in hodiernum dicit? Sed iutnere velamen, abi dicit, positum supra cor eorum, in Ucivme eorum. Haec est vox quae arguit filios Istrahel legentes Moysen et non intellegentes neque convertentes se ad dominom, quoniam ipse est qui a Moyse prophetatus est venire.

Hoc est velamen quod erat positum super faciem Moysi, quod est testamentum eiua; ait enim in lege: Non defuiet prineeps ex luda neque dur de femoribus eius, uaquequo veniat euius est; ei ipse erit expectatio gentium. Qui adtigabit ad vilem pullum suum et opttmam vifem pullum asinae suae. Lavabit in vino stotatn auam et in eanguine uvae indumentum suum. Suffusi oculi eius a vino et candidi denies eius a lacte et reliqua. Qui etiam et nnde Teoturus esset designavit dicens: Praphetam vobis suscitabit dominus deus ex fratrihua veatris sicut me; ipsum audiie. Et quidem qaia non possit intellegi hoc de lesu Nave dictum esse manifestum est. Nihil enim buiiis circumcisionis in ipso invenitur; adhuc enim ex Inda reges fuemnt post ipsum et ideo aliena looge est ab eo haec prophetia. Et hoc est velamen quod est in Moysen; neqne enim, sicut fortasse aliqui inperitorum putant, linteum aliquod ant pellia fiiit, [*](8 Ephes. 5, 14 — 4 II Kor. 3, 14—17 — 15 Exod. 34, 33. II Kor. 3. 13 — 16 Gen. 49, 10—12 — 21 Deut. 18, 25) [*](ACM) [*](1 reserrabit] re übergesch. Α obaemamt C | 2 mosy C | 3 orietar A et (nack ricnt] < Α | inlominat Α | tibi < C te M | quod] quid Α | 5 manet] teaet et CM | destruetur C | 6 erat C | 7 supra Α | nach fuerit + quia A | aufertur C | 8 quod C | 10 e vitaj uitam Α | ergo x003C; CM | 11 lectinem Α | 12 argaet Α | U ipia C | mojHeu Α | 15 supra A | mosy C | quod] qua Α | 16 in lege] intellege A | ex] de Α | 17 eius < A | zuceimal geschrieben C | 18 qui] quia C | alligauit A | nach et + ad A | 19 uinum A | sanguinem A | 20 suum] sum A | suffulsi A | nach dentes eius + et A | 21 etiam] enim A | uenturm C | 22 suscitauit AC | nach deus + uester M, vgl, 68, 23 und 74, 26 | 23 et quidem] equidem A | intellegi < M | ihm A | 25 ex] post A | 26 hoc] haec C | 27 aut] uel A)

quae vultum eius operiret Sed apostolua diligenter ostendit, dicens velamen esse positum in lectiooe veteris testamenti, propter quod is qui appellatarantiquituslstraliel ezpectat adventare Gfaristnm, non intellegens quift defecerunt ex luda principes et ex femoribus eius ducee; eicut nunc videmas regibus eos principibusqae subiectos tributa pendere, nuUa sibi potestate vel iudicandi vel pimiendi concessa, sicut ludas habnit, quia Tbamar, postea quam condemnaverat, potuit instiiicare. Sed et videbitis vitam veslram petidentem ante ooulos vestros. (XLIV.) Habet etiam bic sermo velamen. Usque ad Herodem enim ex parte aliqua regnum teuere ridebantur-, ab Augusto autem prima adacriptio in eis facta est et coeperunt tributa pendere et censum dare. Ex quo autem dominus meus lesus coeptus est prophetari atque expectari, ex eo principes ex Inda esse coepernnt et duces populi, qui rursum defecerunt in adventu praesentiae eius. Si ergo auferatur velamen quod in illa lectione positum est, intellegent virtutem circumcisionis, iuTenient et generationem eius quem praedieamua et crucem et quaecumque de domino nostro gesta sunt ipsa esse quae de eo fuerant praedicta. Et velim quidem de scripturis discntere unumquemque sermouem et ostendere, ut intellegi dignum est; sed quoniam nunc aliud est quod urget, de vacanti nobis ista dicentur; haec enim dixisse nunc auffielt, ut ostendamus non sine causa velamen positum super cor quorundam in lectione veteris testamenti. Quicumque vero ad dominum convertuntur, ab bis velamen aufertur. Quae omnia quam vim habeant in sese bis qui sensu rigent intellegendum reliuquo.

YeniamuB etiam ad illum sermouem Moysi quod ait: Prophetam vobis suseitabit dominus deus vester ex fratribus vestris sicut me; in quo magnam video prophetiam famuli Moysi scientis eum qui venturus esset et amplius quidem se auctoritatis faabiturum, similia tamen esse passurum et similia signa ac prodigia ostensurum. Ibi enim Moyses [*](7 Gen. 38, 26 — Deut. ὁ 66 — 25 Deut. 18, 15 — 29 Exod. 2, 23) [*](ACM) [*](2 is] his Ac | 3 intellegeDtoti C | 4 et < A I 5 que] quae Α | < Μ | indicaadi vel puniendi] puDieodi uel iudicandi Μ | 7 et A übergesch. C2 | 10 agauato Α | abacribtio Α | 13 adueotum Α prAeaentiae eiue ~ M | 17 esae x003C; Α | 18 et otitendere x003C; Α | 19/20 sed quoniam . . haec enim < Α | 19 vacanti] Zaeogni, vacantibas CM, vgl. 67, 13 | poGito Α | 22 iis C | 28 qaam vim] quamuis C | aenGum Α | ο gleich zu u eorr. A | 26 mosy C | quo CM | 27 mojBei Α mosei C | scientie] Valesius, scientes Α scientibua Cm | et < CM | qnidem se ~ CM | simili C | 28/29 esse passurum ~ ostentarum Α)

natas, a matre sua in tibin positus, ezponitur ad ripas fluminis; hie dominus noater lexua Christus oatus ez matre sua Maria per angelum fugatur in Aegyptum. Ibi Mofses educens populum de medio Aegyptiorum salvavit; et hie lesos populum de medio Pharisaeomm educens neternae tradidit saluti. Ibi Moyses per orationem petens e caelo accepit pauem quo pasceret populum in deserto; hie dominus mens lesns rirtute propria ex quiuque panibus viros quinque milia satiavit in deserto. Ibi Mofses cum probaretur, positus in monte ieiunavit quadraginta dies; et hie dominus mens lesus ab spiritu actus in desertum, cum femptaretur a diabolo, quadraginta diebus similiter ieinnavit. Ibi in cODspeetu Mojsi propter infidelitatem Pharaonis omnia Aegyptiorum primogenita perienint; et faic lesu nasCente propter infidelitatem Herodis omne maaculinum ludaeonim subito periit. Ibi Moyses orat ut parcatur a plagis Pharaoui ac populo eius; et hie dominus noster lesns orat indulgeri Pharisaeis, dieens: Pater, ignosce eis, quoniam nesduni quid faciunl. Ibi Moysi Tultus resplenduit in gloria domini, ita ut non possent filii Istrahel intendere in faciem eius propter gloriam vultus eius; et faic lesus Christus dominus resplenduit sicut sol, et discipuli eius non poterant adspicere in faciem eius propter gloriam rultus ipsius et inmensum luminis splendorem. Ibi Moyses eos qui vitnlum statuerant gladio deieeit; et bic dominus lesus ait: Vent gladium mittere super terram et dtvidere komtnem a proximo suo et reliqua. Ibi Moyses in caliginem uubium aqnas ferentium sine metu incessit; et faic dominus lesus cum omni potestate super aquas ambulavit. Ibi Moyses inperavit man; et hio dominus lesns, cum esset in navi, surgens inperavit ventis et [*](1 MattL 2, 13 — 3 Exod. 14 — 4 Mark. 8, 15 — 5 Exod 16 — fl Matth. 14, 16—21 — 8 Exod. 34 — 9 Mattb. 4, 1. 2. Mark. 1, 12. 13. Lak. 4, 1. 2 10 Exod. 12 — 12 Matth. 2, 16 — 18 Exod. 8. Luk. 23, 34 — 16 Exod. 34, 35 — 17 Matth. 17, 2 — 20 Exod. 32 — 21 Matth. 10, 34. 35 — 22 Exod. 24 Matth. 14. 25. Mark. 6, 48. Job. 6, 19 — 24 Exod. 14. Matth. 8, 26. Mark. 4, 39. Luk. 8, 24) [*](ACM) [*](1 ripas) primitra Α | 2 christus x003C; Α | sua < Α | 4 salaabit m aus s gleich eorr. Α | 5 e] a. Α | 6 meus] noster Α | 7 sutamuit Α | S iaeiunabit Α | 9 mens] noater Α | dMortum] u aus corr Α | 10 iaeionabit Α | 11 mosei C | infidelitate A | 12 perierant a. Ras. Α | oaEcente) sce a. Rat. C | infidelitate Α | omuem CM | masculorum Α | perit CM | orat ut] oratur Α | pharaonis M | naek ac + pro Α | 16 fitcjant CM | mojeee Α gloriam A | 17 fili Α | 18 et < C | 19 respicere A | 20 ibi] ubi feoerant Α | 22 caltgine Α | 25 nenti CM) mari. IM Mojses cum iupugnaretur extensis manibus certavit adversuiu Amalech; et hie dominus lesus, inpngnatis nobis et pereuntibus violentia erratici spiritus (qni nunc in istia operatur), extensis ia cruce manibus, salutem dedit. Sed et alia multa praetereo, dilecfcissime Diodore, dam festino ad te libellnm faunc velociter mittere, quae tu pro tna pradentia facile poteris reparare, Scribe autem mihi, canesime, quid postea egerit adTersariae partis minister. Incolumem te anima et spiritu cnstodiat deua omnipotens.

(XLV). Accepta bac epistula Diodorus et collecto es ea sensu conflixit adversum Manen, ita ut ab omnibns conlaudaretor, quod diligenter et conpetenter ostenderit duorum testamentorom atque utriusque legis inter sese cognationem. Flura etiam ex semet ipso inveniens, obiecit ei valida valde et fortia pro veritate. Conclnsit etiam adversarium Diodorus ex nominibus, dicens ita: Dixisti duo esse testamenta; die ergo duo esse retera aut duo nova. Eiusdem enim temporis vel potius aeternitatis duo adseris esse iugenita; et si duo Hunt, duo esse oportet vetera testamenta aut duo nova. Quod si hoc non dicis, sed unum esse vetus et alind noTum, rursum unus utriusque auctor ostenditur et eius esse vetus cuius et novnm consequentia ipsa edocent. Velut si quis dicat bomini diviti: Loca mihi veterem domuni tuam, nonne per hoc etiam novae domus dominum enm esse pronuntiat? Aut rursum si dicat ei: Kovam domum tuam praesta mihi, nonne eodem verbo etiam veterem eum habere designat? Deinde etiam illud pervidendum est quia ex quo duo sunt ingenitam babentes natnram, ex eo oecesse est etiam habere unumquemque ipsorum vetus testamentnm, et lient duo vetera testamenta, si tamen ambos antiqnos et sine initio esse dieis. Ego autem non ita didiei neque ita continent scripturae. Tu [*](1 Exod. 17 — 3 vielleicht Ephes. 2, 2) [*](ACM) [*](1 certabit Α | 2 amalehc Α | 3 istis] iaetis Zaeoffnt, iniustis Roulh | cracem M | 5 libellnm hone velociter) velociter (r übergesch.) libellum Α | 6 facilem potaerie Α | preparare M | 7 partes Α | animam Α Ι et] übergesch. Α spm Α | 8 omnipotens] omnium CM | 9 hac] hanc Α haec C Δ | coDclandaretnr Α | 12 inter sese] daa kixie se übergesch. Α in esse CM esemetipao Α | ueniens Α | 14 ita dixisti] ita dixit C qnia dixisti M | übergesch. Α Ι 15 aut duo uetera M corr. M 2 | temporibos Α | 16 esae ~ A | 17 nach oportet + et A | 17/18 hoc non ~ A | 18 ruraus Α Ι nnam Α onus über ο ein v übergeseh. C | 20 edocent] eduoet Α docent CM diviti < Α | 21 nonne] nou Α | eum] meum Α | esse] (??)u easet corr. C 1 | 28 etiam illud ~ CM | 24 dno sunt ~ M Α C | 24/25 ex eo . . unumquemque < Α | 25 vetus < Α ambo sancti quos C ambo sancti. qnos M | 27 nee Α | scriptum C)

vero, qui dicis legem Moysi esse maligni principis et non boni dei, die mihi, qni enut illi qni resistebaot in faciem Mofsi, laauem dico et Mambrem? Omne enim quod resistit Don sibimet ipsi resistit, aed alii aat meliori aut deteriori, sicut Paulos indicat ad Timotheum in secnnda epistola sua ita scribens: Quatnadmodum lannes et Mambrts restiterunt Moysi, ita et itti restiterunt veritati, hominea corrupti mente, reprM circa fidem; sed ultra non proficient. Insipientia enim eorum omnibus nota est siout et illorum fuit. Vides quomodo lannem et Mambrem hominibus cooparat corrnptis meote et reprobis circa fidem Moysen Tero veritati. Sed et sanctas lohannes mazimns euangelistarom ait gratiam gratia praestare et differre; ex plenitudine enim lesu legem Moyai accepisse dos dicit; aliam autem gratiam pro illa gratia per leaum Christum in nobis esse couptetam. Quod osteadeos etiam ipae dominus noster lesus aiebat: Non putetis quia ego vos accusabo apud patrem. Est qui vos accuset, Moyses, in qvem vos speratis; si enim creditis Moysi, crederitis utique forsitan et mihi; de me enim ille scripsit. Quod si litteris illius non creditis. quomodo verbis mds credetis? Sant etiam alia mnlta quae dici possint et de apostolo Paolo et de euangeliis, ex quibna ostendere posBumus veterem legem non esse altierius quam domini, cuius est et novum testamentum, quae nos conpetenter expouere et aptare conrenit lam vesper inpedit; dies enim clauditnr et finem nos disputandi facere par est; crastino autem nobis de quibus tibi ridetur quaestiones habeantur. Et his dictis discesserunt.