In XII Prophetas
Cyril of Alexandria
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Συνασπιστὴν, ὡς ἔφην, καὶ σύνοπλον αὐτοῖς παρίστησιν ἐναργῶς ὁ λόγος τὸν τῶν ὅλων κρατοῦντα Θεὸν, παραταττόμενόν τε οὕτω. καὶ συναθλεῖν ᾑρημένον, ὡς ἤδη δοκεῖν [*](b) καὶ ἐξηρτύσθαι πολεμικῶς, καὶ, οἷον χωρεῖν μέλλοντα κατ’ ἐχθρῶν, ὅλη χρήσασθαι δυνάμει καὶ ταῖς ἐνούσαις εὐσθενείαις [*](1. ἀστραπὴ] + δὲ Edd. invitis C.D.b. 2. ἀμογητὶ] ἀμαχεὶ C.b. 3. γὰρ 4. δὲ Edd. 4. οἱ assumptum ex C. 7. αὐτὸς C. αὐτὸ D. Edd. Statim δηλῶν add. Edd. invitis C.D. 9. λυχνίαν C. λυχνίας Edd. εἰσπ. C. ἐκπ. iid. 11. εἴδωσιν C, ὑμῶν τὰ καλὰ C. τὰ κ. ὑμῶν Edd. 14. σαλπίζει manu prima ut opinor C. 16. αὐτοὺς alt. assumptum ex C. deest in F. Edd. καὶ καταχ. αὐτοὺς om. B.D. (23. al.) 18. τὸ θυσιαστ. F. (22, al.) 21, 22. κρατοῦντα et τε assnmpta ex C. deest utrumque in D. εἰρημένον C. 23. ἐξηρτύσθαι C. ἐξηρτῆσθαι Β. ἐξηρτῆσθαι D. Edd. μέλλοντα C. μᾶλλον καὶ τῇ D. Edd. 24. χρήσασθαι C. χρῆσθαι 1). Edd. ταῖς ἐνούσαις εὐσθενείαις αὐτῷ C.D. τῆς ἐνούσης εὐσθενείας αὐτοῖς Edd.)
Εἰεν δ᾿ ἃν οὗτοι πάλιν οἱ Ἑλλήνων λογάδες, καὶ τῆς ἐν κόσμῳ σοφίας ἡμμένοι τὴν δόξαν, οἱ ἄνω τε καὶ κάτω θεοὺς καὶ θεὰς ὀνομάζοντες, καὶ τῇ κτίσει παρὰ τὸν ποιητὴν ἀναπείθοντες προσκυνεῖν, καὶ ἑκάστῳ τῶν στοιχείων τὴν Θεῷ [*](a 743 Α.) πρέπουσαν ἀνατιθέντες δόξαν. οὗτοι πεπλανήκασι τὴν ὑπ’ οὐρανὸν, καὶ οὐχὶ δὴ μόνον κατά γε τὸν χρόνον τῆς ἐν σώ. ματι ζωῆς· ἀλλὰ γὰρ καὶ εἰς χρόνους τοὺς ἐφεξῆς. μύριοι γὰρ ὅσοι κατὰ καιροὺς διολώλασι τῆς ἐκείνων ψευδοεπείας ἡττώμενοι, καὶ ψυχροῖς καὶ γραώδεσι μυθαρίοις προσεσχήκότες [*](Cf. 1 Tim. iv. 7.) κότες. ἀνῄρηνται δὴ οὖν οἱ τοιοίδε λοιπόν. οἴχεται γὰρ τῆς ἐκείνων συγγραφῆς ἡ βεβήλωσις, ἀπρακτοῦσιν οἱ μῦθοι, καὶ οἷον ἐκπεποται τὸ αἷμα αὐτῶν, καὶ τοῖς τῆς ἀληθείας [*](b) δόγμασι καθάπερ τισὶ λίθοις τοῖς ἐκ σφενδόνης καταπαιόμενοι καταχώννυνταί τε καὶ γέγονεν, ὡς ἔφην, εὐωδία Θεῷ τῆς ἐκείνων ἀθυροστομίας ἡ ἀπώλεια. καὶ σέσωκε Κύριος ὡς πρόβατα τὸν λαὸν αὐτοῦ. ἐπειδὴ γάρ ἐστι τῶν ὅλων αὐτὸς ποιητὴς, λαὸς αὐτοῦ λέγοιντο ἂν εἰκότως καὶ οἱ πάλαι πλανώμενοι· πλὴν ὡς ἀγέλην ἀπεληλαμένην ὑπὸ λῃστῶν σέσωκεν ὁ χριστὸς, τοὺς ψευδοποιμένας ἐκβαλὼν, κα ὑπὸ χεῖρα τιθεὶς ἰδίαν τὸ ἀνθρώπινον γένος. ἐστι γὰρ αὐτὸς ὁ [*](S. Joan x. 14, 15.) ποιμὴν ὁ καλὸς, ὁ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τεθεικὼς ὑπὲρ τῶν προβάτων.
[*](c)Διότι λίθοι ἅγιοι κυλίονται ἐπὶ τῆς γὴς αὐτοῦ. ὅτι εἴ τι ἀγαθὸν αὐτοῦ καὶ εἴ τι καλὸν παρ’ αὐτοῦ, σῖτος νεανίσκοις καὶ οἶνος εὐωδιάζων εἰς παρθένους.
Λίθους μὲν γὰρ ἁγίους τοὺς ἐν τῇ γῇ τοῦ Θεοῦ κυλιομένους τοὺς ἐν ταῖς ἐκκλησίαις κατὰ καιροὺς ἁγίους, οἵπερ [*](1. πόλιν om. C. habet D. 5. οὗτοι C. καίτοι Edd. 7. γὰρ assumptum e.x C. 12. καὶ τοῖς C τοῖς γὰρ iid. 14. τε assumptum ex C. 17. οἱ om. C. habet D. 18. πλὴν C.D. οὓς Edd. 19. Χριστὸς C.D. Κύριος Edd. 21. τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τεθεικὼς C. τιθεὶς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ iid. 26. γὰρ assumptum ex C.)
Αἰτεῖσθε ὑετὸν παρὰ κυρίου καΘ’ ὥρα, πρώϊμον καὶ ὄψιμον.
[*](Κεφ. ί.)Ὥσπερ γὰρ οὔτ᾿ ἂν σῖτος ἐν ἀγροῖς γένοιτ’ ἂν πόνου [*](d) δίχα, οὔτ᾿ ἂν εὔβοτρύς τε καὶ εὔοινος ἀμπελών· οὕτω καὶ ἐν ἡμῖν οὐκ ἂν γένοιτό τις εὐκαρπία πνευματικὴ, μὴ οὐχὶ Θεοῦ καθιέντος ὑετοῦ δίκην εἰς νοῦν καὶ καρδίαν τῶν ἑαυτοῦ λογίων γίων τὴν ἀποκάλυψιν, καὶ γνῶσιν ἡμῖν οἱονείπως ἐνστάζοντος τοῦ τε ἀρχαίου καὶ νέου γράμματος, τουτέστι τοῦ νομικοῦ καὶ εὐαγγελικοῦ· ὑετοὶ γὰρ οἱ τοιοίδε πρώιμός τε καὶ ὄψιμος εἶεν ἄν. ὅτι δὲ οὐκ ἀσυντελὴς εἰς ὄνησιν ἡ τοῦ νόμου γνῶσις καὶ θεωρία πνευματικὴ, παιδαγωγεῖ δὲ μᾶλλον [*](e) λον ἡμᾶς διὰ τύπου καὶ σκιᾶς ἐπὶ τὸ Χριστοῦ μυστήριον, πιστώσεται λέγων αὐτὸς ὁ Σωτῆρ’ τοῖς Ἰουδαίων δήμοις “Μὴ δοκεῖτε ὅτι ἐγὼ κατηγορήσω ὑμῶν πρὸς τὸν Πατέρα· [*](S. Joan v. 45, 46.) “ἔστιν ὁ κατηγορῶν ὑμῶν Μωυσῆς, εἰς ὂν ὑμεῖς ἠλπίκατε. “εἰ γὰρ ἐπιστεύετε Μωυσῇ, ἐπιστεύετε ἂν ἐμοί· περὶ γὰρ “ἐμοῦ ἐκεῖνος ἔγραψεν.” ἔφη δέ που καὶ περὶ τῶν γραμ- [*](3. φράσαι B.C. φρονῆσαι Edd. 4. τῶν ὁριστῶν ἐφέσει D. Edd. ἀρίστῳ ἐφέσει C. 7. τὸ διιστᾶν D. τὸ δὲ ἱστᾶν manu prima (ἐξ δὲ manu recentiori suprascripto) C. τὸ διιστῶν Edd. 8. παρασκευάζον e castigatione C. 10. αἰτεῖσθαι C. ὑετὸν παρὰ κυρίου hoc ordine C.D. (Alex. XII.) 11. οὔτ᾿ ἂν C.D. οὔτε b. Edd. γένοιτο b. 15. οἱονείπως C.D.b. οἱονείπερ Edd. ἐνστάξαντος b. 17. καὶ prius] + τοῦ Edd. invitis C.b. 19. πνευματικὴ D. Edd, πνεύματι C. παιδαγωγῇ C. 24. Μωυσῇ C. Μωσεῖ Edd.)
Κύριος ἐποίησε φαντασίς, καὶ ὑετὸν χειμερινὸν δώσει αὐτοῖς, ἑκάστῳ βοτάνην ἐν ἀγρῷ. διότι οἱ ἀποφθεγγόμενοι ἐλάλησαν κόπους, καὶ οἱ μάντεις ὁράσεις ψευδεῖς καὶ τὰ ἐνύπνια ψευδῆ ἐλάλουν, μάταια παρεκάλουν· διά τοῦτο ἐξηράνθησαν ὡς οὐκ ἔχοντες ὑετὸν, καὶ ἐκακώθησαν ὡς πρόβατα, διότι οὐκ ἦν ἴασις.
Ὠδίνει τινὰ κεκρυμμένην ἔννοιαν τὸ προκείμενον, ἣν [*](c) ἀναγκαῖον οἶμαί που προδιατρανοῦσθαι σαφῶς, συνεῖεν γὰρ ἂν οὕτω τῶν τοῦ Προφήτου ῥημάτων τὸν σκοπὸν οἱ φιλεπιστήμονες. ἦν μὲν γὰρ ὁ λόγος αὐτῷ περὶ τῶν ἁγίων, [*](Supra ix. 16. Ib. 17.) οὓς καὶ λίθους ἁγίους ὠνόμαζε, σῖτόν τε αὐτοῖς ὅτι μάλιστα πρέπειν ἔφασκεν, ὡς ἀνδριζομένοις, ἤγουν νεανίσκοις, καὶ μὴν καὶ οἶνον εὐωδιάζοντα, διά τοι τὸ εἶναι παρθένους, τουτέστιν [*](Gal. v. 24.) ἁγνούς τε καὶ ἀβεβήλους. “Οἰ γὰρ τοῦ Χριστοῦ “Ἰησοῦ, τὴν σάρκα ἐσταύρωσαν σὺν τοῖς παθήμασι καὶ “ταῖς ἐπιθυμίαις,” καθά φησιν ὁ θεσπέσιος Παῦλος. αἰτεῖν [*](1. καλουμένους Β. invitis C.D. 2. Haec τὸ ἄμεινον τουτέστι accesserunt ex C.D. τὴν ἀμείνω τουτέστι Β. 3. τῇ om. C. 5. κενὰ = καινὰ C. 9. τὰ assumptum ex C. πλείστης τε D. Edd. πλήρης τε C. 14. ὡς οὐκ—ὡς πρόβατα F. Edd. cf. infra. ὡς πρόβ. καὶ ἐκακ. C.D. (A.V. c.) 19. ἂν assumptum ex C. 25. Ἰησοῦ suprascriptum manu ut vid ead. C. om. D.)
Προσεκτέον δὴ οὖν, οὐχὶ τοῖς ἀποφθεγγομένοις τὰ μάταια, [*](1. τε assumptum ex C. 2. παρεισβαλούσης B.D. παρεισβαλλούσης C. παρεμβαλ. Edd. 4. αὐτοὺς B.C. αὐτὰς Edd. καταρδεύεσθαι C. κατάρδεσθαι iid. 10. χειμέριον C.b. χειμερινὸν D. Edd. καταχέοντος C.b. χέοντος D. Edd. καὶ prius assumptum ex C. deest in D. 11. κτηνῶν assumptum ex C.b. deest in D. 15. ἦν assumptum ex C.b. 16. καμεῖν] καὶ μὴν (sic) C. 17. καὶ] + οἱ b. παρεκάλουν C.D.b. ἐλάλουν Edd. ἐνηχοῦντες B.C.b. εὐηχ. Edd. 20. καὶ assumptum ex C. καταδεικνύντες C. καταδεικνύοντες Edd. 21. δωτῆρα C. 25. ἀνιστὰς C ἀνιστῶν Edd. 27. προσεκτέα C. ἀποφθεγμένοις Aub.)
Ἐπὶ τοὺς ποιμένας παρωξύνθη ὁ θυμός μου, καὶ ἐπὶ τοὺς ἀμνοὺς [*](d) ἐπισκέψομαι.
Ποιμένας ἐν τούτοις, καθάπερ ἐγῷμαι, τοὺς ψευδοπροφήτας καὶ ψευδομάντεις ἀποκαλεῖ, καὶ τοὺς τῆς ἀπάτης καθηγητὰς, ὄλεθρόν τε καὶ πάγην γεγονότας τισὶν οἳ, τῆς ἀληθοῦς ἐπὶ Θεοῦ δόξης ἡμαρτηκότες, τὴν αὐτῷ πρέπουσαν τιμὴν καὶ [*](Hier. i. 16.) λατρείαν ἀνατεθείκασι τῇ κτίσει, “καὶ προσεκύνησαν τοῖς “ἔργοις τῶν ἰδίων Χείρων’ καθὰ γέγραπται.
Οὐκ ἀπίθανον δὲ τοῖς ψευδομάντεσι καὶ τοὺς τῶν Ἑλ- [*](e) ληνῶν συνάψαι λογάδας, οἳ δοκησισοφοῦντες ἄγαν ταῖς ἑαυτῶν εὐγλωττίαις τοὺς αὐτοῖς προσκειμένους πεπλανήκασι, καὶ ὥσπερ τινὲς ποιμένες οὐκ ἀγαθοὶ κατεβόσκησαν ἐν ἀκάν- θαις καὶ εἰς πολλὴν ἀχρειότητα σαθρῶν ἐννοιῶν· τί γὰρ παρ’ ἐκείνοις τὸ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ὠφελοῦν; κατὰ [*](2. Assumpta δὴ ex C., καὶ ex B.C. 5. εἰς assumptuin ex B.C. 9. ἕλοι] ἔλθοι C. 12. ἀναλαβὼν B.C.D. ἀναβαλὼν Edd. ante Migne. 17. τισὶν C. τοῖς Edd. 18. ἐπὶ C. περὶ Edd. 22. δοκησισοφοῦντες b. δοκισησοφοῦντες (sic) D. δοκήσει σοφοῦντες C. δὴ σοφοὶ δοκοῦντες Edd.)
Καὶ ἐπισκέψεται Κύριος ὁ Θεός ὁ παντοκράτωρ τὸ ποίμνιον αὐτοῦ τόν οἶκον Ἰούδα, καὶ τάξει αὐτοὺς ὠς ἵππον εὐπρεπῆ αὐτοῦ ἐν πολέμῳ, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐΠέβλεψε, κὼ ἐξ αὐτοῦ ἔταξε, καὶ ἐξ αὐτοῦ τὸ τόξον ἐν θυμῷ, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐξελεύσεται πᾶς ὁ ἐξελαύνων ἐν τῷ αὐτῷ. καὶ ἔσονται ὡς μαχηταὶ πατοῦντες πηλὸν ἐν ταὶς ὁδοῖς ἐν πολέμῳ, καὶ παρατάξονται, [*](c) διότι Κύριος μετ’ αὐτῶν.
Τίνα δὴ τρόπον ἐποίσει μὲν τοῖς ποιμέσι τὰ ἐξ ὀργῆς, ἐπισκέψεται δὲ καὶ ἀνασώσει τοὺς ἀμνοὺς, καθίστησιν [*](1. ὁσίως C.D. αἰσίως Edd. δικαίως b. 2. μόνας B.C.b. μόνον Edd, τ 3. γὰρ prius assumptura ex C. deest in D. τούτῳ C. του D. ταύταις Edd. γὰρ alt. assumptum ex C. 5. φαινακισμοὺς C. 6. ἐποικτείρων C.b. οἰκτείρων Edd. 8. πεπλανῆσθαι C. [πεπλανεῖσθαι Cod.] περιπλανᾶσθαι 10. ἐπαρτίσαι C. 17. αὐτοὺς] αὐτὸν C manu recentiori. (26, 130, 311) cf. infra. αὐτοὺς habet D. 19. Haec καὶ ἐξ αὐτοῦ prius desunt in F. Edd. (Co.) invitis B.C.D. τὸ om. C. (Vat. ℵ XII.) invitis B.D.F. Edd. (Alex.) θυμῷ C.D. cf. infra. πνεύματι θυμοῦ F. Edd. (22. al.))
Δεδράκασι δὲ τοῦτο καὶ οἱ θεσπέσιοι μαθηταὶ, τοὺς ἐξ Ἑλλήνων ἁρπάζοντες, καὶ τῷ μεγάλῳ προσκομίζοντες βασιλεῖ, φημὶ δὴ Χριστῷ, ἵνα ὑπ’ αὐτῷ τε εἶεν, καὶ τὰ αὐτοῦ φρονεῖν ἕλοιντο, τῆς τοῦ διαβόλου πλεονεξίας ὀψὲ καὶ μόλις ἀποσεισάμενοι τὸν ζυγόν. κατηνδρίσαντο δὲ οὕτω τῶν παρ’ Ἕλλησι σοφῶν οἱ θεσπέσιοι μαθηταὶ, ὡς ἤδη πὼς δοκεῖν πηλὸν ἐν διεῤῥιμμένον διερριμμένον συμπατεῖν. καὶ γὰρ ἦν Κύριος μετ᾿ αὐτῶν, ὁ ποιῶν “μεγάλα καὶ ἀνεξιχνίαστα, ἔνδοξα τε [*](c Hiob v. 9.) “καὶ ἐξαίσια, ὧν οὐκ ἐστιν ἀριθμός.” ἐπεφώνει ’δε που καὶ ὁ Χριστὸς τοῖς πιστεύσασιν εἰς αὐτόν “Ἰδοὺ δέδωκα ὑμῖν [*](S. Luc. x. 19.) πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἔπι πάσαν τὴν “δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ.
Ἰστέον δὲ ὅτι πνευματικὴν μὲν ἡμεῖς ἐξυφαίνοντες θεωρίαν, τὰ τοιαῦτά φαμεν· Ἰουδαίοις γεμὴν οὐχ ὧδε ἔχειν τὸ χρῆμα δοκεῖ, δέχονται δὲ μᾶλλον ἱστορικῶς, καί φασιν, ὅτι μετὰ τοὺς τῆς αἰχμαλωσίας καιροὺς πεπολέμηκεν αὐτοῖς ὁ ἐπίκλην ἐπι- [*](d) φανῆς Ἀντίοχος, πλείστην τε ὅσην συνενεγκὼν ἐκ τῆς Ἑλλήνων χώρας τῶν μαχομένων τὴν ἄθροισιν καὶ μὴν καὶ ταῖς παρ’ ἐκείνων ἐπικουρίαις ὠφρυωμένος· ἁλλ’ ὡς αὐτοί φασι, νενίκηκεν ὁ Ισραὴλ, καὶ τῆς ἐκείνου σκαιότητος τὴν ἀμείνω δόξαν ἀπηνέγκατο. τότε γὰρ συμβέβηκε καὶ τοὺς ἐκ τῶν Μακκαβαίων μεμαρτυρηκότας τὸν τῆς εὐδοκιμήσεως ἀναδήσασθαι στέφανον. παρακομίζουσι δὲ τῶν αὐτοῖς δοκούντων εἰς ἀπόδειξιν τά τε ἀρτίως ἡμῖν εἰρημένα, καὶ μὴν καὶ τὰ [*](e) [*](1. ὁ deest in Edd. 4. καὶ assumptum ex C.b. 6. χριστὸν manu prima C. αὐτοῦ] αὐτῷ C. lo. ἐν C.b. ταῖς pro ἐν Edd. 12, ἐξεσία C. 13. ὑμῖν] + ἐξουσίαν τοῦ C. Desunt haec verba in D. 17. Ἰουδαίους (sic) C. 18. δοκεῖν (sic) C. τοὺς τ. αἰχμ. καιροὺς C.D. τὸν τῆς αἰχμ. καιρὸν Edd. 19. αὐτοὺς C. invito D. 20. συνενεγκὼν C. συναγαγὼν D. Edd. 22. πόρ’ ἐκείνων C. παρ’ ἑτέρων Edd. ὀφρυωμένος C. 23. ἐκείνου] ἐκεί (sic) C 24. ἄμεινον C. 25. τῶν assumptum ex C. 27. μὴν καἰ assumpta ex C.D.)
Kαὶ καταισχυνθήσονται ἀναβάται ἵππων, καὶ κατισχύσω τὸν οἶκον Ἰούδα, καὶ τὸν οἶκον Ἰωσὴφ σώσω, καὶ κατοικιῶ αὐτοὺς, ὅτι ἠγάπηκα αὐτούς.
Φᾶσί δὴ πάλιν οἱ τοῖς Ἰουδαϊκοῖς συναγορεύοντες διηγήμασιν, ὅτι συγκεκροτημένης τῆς πρὸς Ἕλληνας μάχης, οἱ μὲν ἐκείνων ἱππεῖς διολώλασι, κεκρατήκασι γεμὴν οἱ ἐξ αἵματος Ἰσραὴλ, ὡς κατοικῆσαι τὴν χώραν αὐτοὺς, δῆλον δὲ ὅτι τὴν Ἰουδαίαν, παντὸς ἐλευθέρους δείματος, καὶ οὐδενὸς [*](b) τὸ παράπαν ἀποικισθέντος, ἤγουν αἰχμαλώτου γεγενημένου. ἡμεῖς δὲ τοῖς πρώτοις συμβαίνουσάν τε καὶ ἀδελφὴν ποιεῖ· σθαι σπουδάζοντες τὴν τῶν νοημάτων ἀπόδοσιν, ἀναβάτας ἵππων τοὺς κατησχυμμένους οὐχ ἑτέρους εἶναί φαμεν, ἢ τοὺς τῶν Ἑλληνικῶν δογμάτων προεστηκότας, καὶ ἀπάτης τῆς θεομισοῦς ὑπεραθλεῖν εἰωθότας, ὧν κατερραγμένων κεκράτηκεν ὁ Ἰούδας, σέσωσται δὲ καὶ ὁ οἶκος Ἰωσήφ. κατασημαίνεται δὲ διὰ τούτων τὸ ἐξ Ἰσραὴλ αἷμά τε καὶ γένος, [*](c) ἤγουν ἡ τῶν ἐν Χριστῷ δεδικαιωμένων πληθὺς καὶ τὸν [*](Rom. ii. 29.) εἰς νοῦν καὶ καρδίαν περιφέροντες Ἰουδαῖον, καὶ περιτομὴν λαχόντες τὴν ἐν πνεύματι, καὶ νοῦν ἔχοντες ὁρῶντα Θεόν· [*](1. Ἰούδα ἐμαυτῷ hoc ordine C.D. Statim ὡς add. Edd. invitis C.D. Cf. supra 739 fin. 5. βολὶς] + αὐτοῦ Edd. invitis C.D. 11. δὴ D per rasuram. Edd. δὲ C. 13. κεκρατήκασι D. Edd. καὶ κεκρατήκασι C. 15. ἐλεύθεροι ι per cast. ut vid. ex υ) C. 16. ἀπῳκισθέντος C. invito D. 18. νοημάτων] ὀνομάτων C. invito D. 24. ἡ post δεδικ. transp. C. invitis D.b. καὶ assumptum ex C.D.)
Καὶ ἔσται ὃ τρόπον οὐκ ἀπεστρεψάμην αὐτοὺς, διότι ἐΓὼ Κύριος [*](e) ὁ Θεὸς αὐτῶ, καὶ ἐπακούσομαι αὐτῶ, καὶ ἔσονται ὡς μαχηταὶ τοῦ Ἐφραΐμ.
Kατῃσχυμμένων τῶν παρ’ Ἕλλησι σοφῶν, οἳ καὶ ἱππεῖς [*](Supra ver. 5.) ὠνομάσθησαν, κατισχύσειν ἐπαγγέλλεται καὶ κατοικίσειν [*](Ib. 6.) [*](2. ἐρειρισμένην C. 5. τὸν assumptum ex B.C. ἐπασκοῦντος C. ἀσκοῦντος Edd. 6. Haec λαλῶν εὐθεῖαν ὁδὸν accesserunt ex C.D. 7. ἀπεχόμενος D. Edd. ἀποσειόμενος C. (omnes). 9. καμμύων C. καὶ μύων Edd. 14. τῶν deest in Edd. καὶ om. C. 15. πάντες assuinptura ex C, 16–19. Haec καὶ πάλιν—ἁμαρτωλῶν accesserunt ex 18. παραπτεῖσθαι (sic) C. 21. ἐπακούσονται (sic) D. αὐτῶν alt. D.F. Edd. (22. al.) αὐτοῖς ut vid., manu prima C. et infra. 23. ἕλλησι] + καὶ Edd. invitis omnibus. 24. κατοικίσειν] κατοικίσειν] C.D. Desunt haec duo verba in b.)