In XII Prophetas

Καὶ νῦν ἐπισυνήχθη ἐπὶ σὲ ἔθνη πολλά οἱ λέγοντες Ἐπιχαρούμεθα, [*](12) κὼ ἐπόψονται ἐμ Σιῶι οἱ ὀφθαλμοῖ ἡμῶν. καὶ αὐτοὶ οὐκ ἒγνωνσαν τὸ λογισμὸν κυρίου, κω οὐ σουνῆκαν ὤ βουλὴν [*](1. τὰς alt. om. Α. 3. ἐπιτέξη δὴ pro ἐπίτεξ ἤδη Α. καταλολύζεις (sic) Β. 4. ἀφεῖσα] ἀφειῖσα Edd. 5. φησιν om. Β. ἐρήμῳ Α. 6. παντελῶς οὐκ ζὰ inverso ordine Α. 7. εὐθὺς assumptum ex Α. καὶ prius om. Α. ἀναφεύξεται καὶ διακομισθ. Edd. invitis Α. Β. Statim πόλιν Α. παρὰ Edd. Neutrum habet Β. 8. κατοικτ. Θεοῦ hoc ordine Α. 10. ὑπερασπιστήν τε] προασπιστὴν Α. 12. ἀξιοῦν τὸ οὐτῶ δοκοῦν desunt in Α. 13. νοητοῖς ἐσ. Βαβυλωνίοις, ἀντιτεταγμένας Α. Statim δὴ assumptum ex Α. 18. ἐν om. Α. ἱκανοῖς Α. τοῖς οἰκείοις Β. τοῖς εἰκαίοις 19. γὰρ assumptum ex Α. 21. ἐπισυνήχθη Α.Β. (Alex.) ἐπισυνήχρησαν Edd. (Vat.) οἱ assumptum ex Α. Β. (Alex. XII.) 22. καὶ αὐτοὶ Α. Β. (Alex. XII.) αὐτοὶ δὲ Edd. (Vat.) 23. τοὺς λογισμοὺς F. (Co.))

Πλειστάκις ἤδη προείπομεν, ὅτι τὴν βασιλείαν ἐν τοῖς Ἰεροσολύμοις διέποντος Ἐζεκίου, κατεδῄωσε μὲν τὴν Σαμάρειαν ὁ Σεναχηρεὶμ, πολλὰς δὲ αὐτῇ καὶ τῆς Ἰουδαίας συνεξῄρηκε πόλεις. εἶτα πέπομφεν ἐκ Λάχις τὸν Ῥαψάκην, ὃς οὐ μετρίως τῆς θείας κατεφλυάρησε δόξης, ὅτε καὶ ἀπολώλασιν ἐν μιᾷ νυκτὶ τῶν Ἀσσυρίων ἑκατὸν ὀγδοήκοντα [*](a 433 Α.) πέντε χιλιάδες ἀγγέλου χειρί. ταυτησὶ τῆς ἱστορίας διαμένηται [*](Es. xxxvii. 36.) πάλιν. συνήχθησαν γὰρ ἔθνη πολλὰ κατὰ σοῦ φησι, μονονουχὶ καὶ ἀθύροντα καὶ ὅσον οὐδέπω κεισομένης κατορχησόμενα. πλὴν οὐκ ἔγνωσαν ἃ βεβούλευται Θεός. συνεκομίσθησαν γὰρ ὡς εἰς ἅλω, καὶ δράγματος δίκην τοῖς σοῖς ὑποκείσονται ποσίν. ἀμάστα δὴ οὖν καὶ ἁλόα αὐτοὺς, κέρατα γὰρ ἕξεις σιδηρᾶ καὶ ὁπλὰς καλκας, τουτέστι, δυσκαταγώνιστος ἔση καὶ ἄμαχος τοῖς ἐχθροῖς, μόνον δὲ [*](b) οὐχὶ καὶ καταπατήσεις τοὺς ἀνθεστηκότας. ἐπειδὴ γὰρ ἅλω τε καὶ δράγματος πεποίηται μνήμην, τετήρηκε τῇ μεταφορᾷ τὸν πρέπονα τρόπον, καὶ ὡς ἐπὶ μόσχου φησὶ κερατα καὶ ὁπλάς. ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἀνθρωπείᾳ χειρὶ δεδαπάνηνται καὶ πεπτώκασιν, ἀλλ’ ἒργον ἦσαν κείμενοι τῆς θείας ὀργῆς, μὴ σαυτῇ φησιν ἀνάψῃς τὰ ἐπί γε τούτοις αὐχήματα, ἀνατίθει [*](1. δράγματα Α. δράγμα F. Edd. (130, 153, 311.) ἀνάστα Α. Β. (Alex. XII. sed corr.) ἀνάστηθι Edd. (Vat.) 2. ἀλῶα Α. (86, 147, 311.) θύγατερ A.B.F. (Alex. XII.) θυγάτηρ Edd. 4. πολλοὺς] + καὶ κατάξεις ἐν αὐτοῖς ἔθνη Β. (cf. 240.) 6. πᾶσι pro ὅτι Α. 9. συνεξῄρηκε A. b. συνῄρηκε Edd. Statim πόλεις om. Α. habet b. πέπομφεν Α. b. μεταπέπ. Edd. 11. τῶν Ἀσσυρίων assumpta ex Α. Β. desunt in b. 12. ἀγγέλου Α. b. ἀγγελικῇ Edd. ταύτης Α. b. 13. κατὰ σοῦ φησιν ἔθνη πολλὰ ínverso ordine b. 16. ὡς εἰς b. εἰς Α. ὡσεὶ Β. ὡσεὶ εἰς Edd. Statim ἅλω (ἁλῶ) Α. ἄλωνα b. ἅλως Edd. 17. δὴ om. Α. δεῖ pro ἀλῶα Α. 19. μονονουχὶ δὲ Edd. 23. ἐπειδὴ δὲ Α. ἐπεὶ δὲ Β. ἐπεὶ Edd. Haec καὶ πεπτώκασιν accesserunt ex Α. 24. ἦσαν] + οἱ Edd. invitis A.B. 25. σαυτῇ Α. σαυτῷ Edd. γε accessit ex Α.)

Ἀλλ᾿ οὑτοσὶ μὲν τῆςν ἱστορίας ὁ νοῦς, θορυβήσει δὲ ἴσως τῶν ἐντευξομένων τινὰς τὸ οὕτως ἀγχίστροφον τῶν προφητικῶν κηρυγμάτων. ἄρτι μὲν γὰρ ἠκούομεν λέγοντος [*](Supra ver. 8.) Ἐπὶ σὲ ἥξει καὶ εἰσελεύσεται ἡ ἀρχὴ ἡ πρώτη ἡ βασιλεία Βαβυλωνίων, καὶ ὁ τῆς αἰχμαλωσίας ἡμῖν ἐγράφετο τρόπος· εἶτα σεσωσμένην ὁρῶμεν εὐθὺς, καὶ καταπατοῦσαν τοὺς ἐχθρούς. δεῖ δὴ οὖν ἄρα τῆς τῶν χρόνων εὐδιακρίτου διαστολῆς· ἔσται γὰρ οὕτως ἀσύγχθτος καὶ σαφὴς τῶν λεγομένων ἡ θεωρία. Ἐζεκίου μὲν γὰρ βασιλεύοντος, [*](d) ἀνέβη Σεναχηρεὶμ κατὰ τῶν Ἱεροσολύμων, εἶτα μετὰ τὸν Ἐζεκίου θάνατον τέσσαρες γεγόνασιν ἕτεροι βασιλεῖς, καὶ πέμπτος Ἰεχονίας. τότε καὶ πᾶσαν εἷλε τὴν Ἰουδαίαν καὶ αὐτὰ δὲ τὰ Ἱεροσόλυμα Ναβουχοδονόσορ, καὶ ἀπεκόμισεν εἰς αἰχμαλωσίαν πάντα Ἰσραήλ. γράφει δὲ σαφῶς τὴν ἐπὶ τούτοις ἡμῖν ἱστορίαν ὁ μακάριος προφήτης Ἱερεμίας.

Νῦν ἐμφραχθήσεται θυγάτηρ Ἐφραῒμ ἐμφραγμῷ, συνοχὴν ἔταξεν [*](e) ἐφ᾿ ὑμᾶς, ἐν ῥάβδῳ πατάξουσιν ἐπὶ σιαγόνας τὰς φυλὰς τοῦ Ἰσραήλ.

Ἐπισυναχθήσονται μὲν γὰρ ἐπὶ Σιὼν λαοὶ πολλοὶ καὶ ἔθνη πολλὰ, εἶτα κατορχήσεσθαι καὶ καταμειδιάσειν αὐτῆς προσδοκήσαντα, ἠλόηνταί τε καὶ συνετρίβησαν, Θεοῦ τοῖς ποσὶ τῶν νικησάντων παραῤῥιπτοῦντος αὐτοὺς ὡς ἐν εἴδει [*](1. αὐτῶν pro αὐτὸ A. 3. οὗτος A. ἴσως om. B. 6. ἡ ult. assumptum ex B. 7. Βαβυλῶνος A. ἡμῶν Edd. 8. τοὺς om. A. 12. τὸν assumptum ex A.B. 13. ἕτεροι accessit ex A. 15. Haec δὲ τὰ accesserunt ex A.B. 16. σαφῶς A. σοφῶς Edd. 18. Νῦν] Καὶ νῦν B. (97, 228, 310.) ἐν φραγμῷ F. (cf. Alex.) 19. ὑμᾶς A.B. (Alex.) ἡμᾶς Edd. (Vat.) σιαγόνας A.B. (Alex.) σιαγόνα Edd. (Vat.) sed cf. infra. Statim αὐτῶν pro τὰς φ. τοῦ Ἰσραήλ B. (153.) φυλὰς] πύλας A. (68.) 21. Ἐπισυναχθήσονται] λέγω τῶν Ἰσραηλιτῶν. συνήχθησαν B. Statim μὲν γὰρ om. A. Haec λαοὶ πολλοὶ καὶ accesserunt ex A. 22. κατορχηθήσεσθαι A. 23. προσδόξαντα A. Statim ἠλέηνταί (sic) A. 24. νενικηκότων A. )

Ἀλλ᾿ ἥ γε τοῦ παίοντος ἀργήσει χεὶρ, ἄγευστοι δὲ μενοῦμεν αἰκίας, εἰ παντὶ δὴ σθένει παραιτοίμεθα τὸ καταθήγειν ἐφ᾿ ἑαυτοῖς εἰς ὀργὰς τὸν τῶν ὅλων Κύριον διά τοι τοῦ δρᾶν ἃ μὴ θέμις καὶ ποιεῖσθαι περισπούδαστον τὸ ἀπηχθημένον αὐτῷ. τιμῶντες δὲ μᾶλλον ταῖς ἐπιεικείαις ἐσόμεθα τῆς εὐημερίας ἐν καλῷ, λαμπρόν τε καὶ ἀξιόληπτον ἀληθῶς διαζήσομεν βίον.

Καὶ σὺ Βηθλεὲμ οἶκος τοῦ Ἐφραθᾶ, ὀλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χιλιάσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ μοι ἐξελεύσεται ἡγούμενος τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ Ἰσραὴλ, καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος.

Τὴν εἰς τὸ ἐν ἀρχαῖς ἀναφοίτησιν τῶν καθ᾿ ἡμᾶς πραγμάτων ὁ προφητικὸς ἡμῖν ἐν τούτοις εὐαγγελίζεται λόγος. διαμέμνηται δὲ καὶ μάλα σαφῶς τῆς ἀνακεφαλαιώσεως τῆς ἐν Χριστῷ γεγενῆσθαι λεγομένης. καινὴ [*](2 Cor. v. 17.) γὰρ κτίσις τὰ ἐν αὐτῷ, καθὰ γέγραπται, καὶ “Τὰ μὲν [*](e) “ἀρχαῖα παρῆλθε, γέγονε δὲ δι᾿ αὐτοῦ καινὰ” μεταστοιχειοῦντος τὰ ἀνθρώπινα καὶ ἀνακαινίζοντος εἰς τὸ εὖ εἶναι πάλιν αὐτά. βεβασίλευκε γὰρ, καὶ πεποίηται πάλιν αἱρετὸν τὴν κατὰ πάντων ἀρχήν. σημαίνεται δὲ τὸ καθόλου καὶ διὰ τῶν μερικῶς οἰκονομουμένων. ἐβασιλεύετο μὲν γὰρ, ὡς ἔφην, ὁ Ἰσραὴλ ἐν ἀρχαῖς ὑπὸ Θεοῦ, μεσολαβούντως ἁγίων. εἶτα μετ᾿ οὐ πολὺ νοσήσας τὸ εὔηθες, ἀτιμάσας τε τὸ πράττειν ὑπὸ Θεῷ, τὰ ἀνθρώπινα μᾶλλον τετιμήκασι [*](435A. a) κράτη. καὶ γοῦν ᾔτησαν ἐφ᾿ ἑαυτῶν βασιλέα τὸν Σαούλ. εἶτα προσκεκρούκασιν οὐ μετρίως· λελυπημένος γὰρ ἔφασκεν [*](1 Reg. viii. 7.) ὁ τῶν ὅλων Θεὸς τῷ μακαρίῳ Σαμουήλ “Οὐ σὲ ἐξουθενή- “κασιν, ἀλλ᾿ ἐμὲ ἐξουθενήκασι, τοῦ μὴ βασιλεύειν ἐπ᾿ “αὐτούς.” ὅτι δέ τὸ χρῆμα αὐτοῖς ὀνησιφόρον μὲν οὐδαμῶς, πικρὸν δὲ μᾶλλον καὶ ἐπιζήμιον καὶ ὀλέθρου πρόξενον, αὐτὴ δέδειχεν ἡ πεῖρα, πῶς ἂν ἐνδοιάσειέ τις; περιπεπτώκασι γὰρ δεινοῖς καὶ ἀφύκτοις διὰ τοῦτο κακοῖς. οὐκοῦν [*](1. ἐν χιλιάσιν Ἰούδα om. A. 2 μοι deest in Edd. ἡγούμενος accessit ex A. (Alex.) 3. ἐν τῷ A. (Alex.) XII). τῷ F. Edd. (153.) [τοῦ Vat.] 4. ἐξ om. A. 5. τὴν pro τὸ Edd. 7. καὶ assumptum ex A.B. σαφῶς A.B. σοφῶς Edd. 9. καθὼς iid. 12. βεβακαθόλως pro τὸ καθόλου A. 14. μερικῶν A. μὲν assumptum ex A.B. 16. μετ᾿ οὐ om. A. 17. ἀνθρώπινα μᾶλλον τετ. κράτη] ἀνθρώπων μᾶλλον τετ. A. 18. ᾔτησαν A. ᾔτησεν Edd. Statim ἐφ᾿ ἑαυτῶν A. ἐφ᾿ ἑαυτοῖς B. ἐφ᾿ ἑαυτῷ Edd. 21. ἀλλ᾿] + ἢ Edd. invitis A.B. (XI.) ἐπ᾿ αὐτούς A. (Alex.) cf. supra 431 d. ἐπ᾿ αὐτοῖς Edd. τοῦ μὴ βασιλεύειν ἐπ᾿ αὐτοῖς, ἀλλ᾿ ἐμὲ inverso ordine (ἐξουθ. omittens) B. 23. μᾶλλον assumptum ex B. 24. πῶς] + δ᾿ Edd. invito A. πῶς ἂν ἐνδ. τις desunt in B. )

Ἴοι δ᾿ ἂν οὐκ ἀπὸ σκοποῦ κἂν εἴ τῳ δοκοίῃ γενικὸν ὥσπερ τινὰ ποιεῖσθαι τὸν λόγον. ἐπειδὴ γὰρ ἀποπεπτώκαμεν τῆς ὑπὸ Θεῷ βασιλείας οἱ ἐπὶ τῆς γῆς, ὀθνεῖον ἐφ᾿ ἑαυτοῖς καταρτίζοντες ζυγὸν, καὶ δεσπότην ἐπιγραψάμενοι τὸν οὐ φύσει δεσπότην, μᾶλλον δὲ ἀλαζόνα καὶ ἀποστάτην, φημὶ δὴ τὸν σατανᾶν, ἐν παντὶ γεγόναμεν κακῷ· ἀλλ᾿, ὠς ἔφην ἀρτίως, [*](c) εὐδόκησεν ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ “ἀνακεφαλαιώσασθαι τὴ [*](Eph. i. 10.) “πάντα ἐν τῷ Χριστῷ, τά τε ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ “τῆς γῆρ,” καὶ “ἐῤῥύσατο μὲν ἡμᾶς ἐκ τῆς ἐξουσίας τοῦ [*](col. i. 13, 12.) “σκότους, μετέστησε δὲ εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Υἱοῦ τῆς “ἀγάπης αὐτοῦ ἐν τῷ φωτί.”

Ποιεῖται δὴ οὖν τὸν λόγον πρὸς τὴν Βηθλεὲμ, ἤτοι τὸν οἶκον τοῦ Ἐφραθᾶ. καὶ καλεῖται μὲν ὁ χῶρος Ἐφραθᾶ, Βηθλεὲμ δὲ τὸ πολίχνιον, ἤγουν ἡ ἐν τῇ χώρᾳ κώμη, ὅθεν ἦν Ἰεσσαὶ καὶ Δαυεὶδ, καὶ αὐτὴ δὲ πάλιν ἡ ἁγία παρθένος, ἣ [*](d) τὸ θεῖον ἡμῖν ἐκτέτοκε βρέφος τὸν ἴδιον υἱὸν τὸν Ἰησοῦν “Οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ, καὶ καλεῖται τὸ Es. ix. 6. “ὄνομα αὐτοῦ Μεγάλης βουλῆς ἄγγελος.” βεβασίλευκε γὰρ διὰ τοῦ σταυροῦ, καὶ ἐπειδὴ γέγονεν “Ὑπήκοος μέχρι θανά- [*](Phil. ii. 8—11.) “του, θανάτου δὲ σταυροῦ,” ταύτῃτοι, καθά φησιν ὁ θεσπέσιος Παῦλος, “καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸν ὑπερύψωσε, καὶ ἐχαρίσατο “αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ “Χριστοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ “καταχθονίων, καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται, ὅτι [*](e) [*](4. εἰ ἄπο pro ἀπὸ A. δοκοίῃ A. δοκῇ Edd. 5. ποιεῖσθαι τὸν λόγον hoc ordine A. 6. τῆς om. A. ὀθνεῖον ἐφ᾿ ἑαυτοῖς A. ὑπὸ ὀθνεῖον ἑαυτοὺς B. ὀθνεῖον ἑαυτοῖς Edd. Statim καταρτίζοντες A. καταστήσαντες Edd. 10. πάντα τὰ inverso ordine A. 11. τῷ om. A. 12. μὲν assumptum ex A. 15. δὴ] δὲ Migne. 17. ἐν τῷ χώρῳ pro ἡ ἐν τῇ χώρᾳ A. ἦν om. A. 18. αὐτὴ A.B. αὕτη Edd. Statim δὲ assumptum ex A.B. ἡ— ἐκτετοκυῖα A. 19. τὸν ἴδιον υἱὸν A. τὸ παιδίον Edd. Statim τὸν Ἰησοῦν om. A. 20. ἐγενήθη om. A. habet B. τὸ ὄνομα αὐτοῦ om. A. 23. καθώς Edd. 24. καὶ prius assumptum ex B. 25. ἵνα B. ἵν᾿ Edd. Ἰησοῦ Χριστοῦ A. Ἰησοῦ B. τοῦ Χριστοῦ Edd.)

Διὰ τοῦτο δώσεις αὐτοὺς ἕως καιροῦ τικτούσης. τέξεται, καὶ οἱ ἐπίλοιποι τῶν ἀδελφῶν αὐτῶν ἐπιστρέψουσιν ἐπὶ τοὺς υἱοὺς Ἰσραήλ.

Ἔοικεν ὁ Προφήτης ἐντεθυμῆσθαι καθ᾿ ἑαυτὸν κὐκεῖνο τάχα που διαλογίζεσθαί τε καὶ λέγειν Οὐ ψευδοεπήσει Θεὸς, ἀποπερανεῖ δὲ πάντως τὰ ἐπηγγελμένα. καὶ εἴπερ ἐστὶν ἐν [*](e) λαμπραῖς οὕτως ἐλπίσιν ὁ Ἰσραὴλ, καὶ ἀποτεχθήσεται μὲν αὐτοῖς ὁ ἡγούμενος, κατάρξει δὲ, καὶ παντὸς ἀπαλλάξει κακοῦ, τί καὶ ὅλως ἔσται δορίληπτος; εἶτα τῆς ἐπαγγελίας [*](4. ὕπαρξιν om. A. τὴν pro τοῦ Migne. ἔστι alt. assumptum ex A. 5.γεννήτορι A. πατρὶ Edd. ὁ om. A. 7 καιρῷ Α. καιροῦ Edd. Statim προώριστο Α. προώρισται iid. 8. τῶν αἰώνων B. τοῦ κόσμου Edd. 9.ἔξοδον τοίνυν Α. ἐξόδους οὖν Edd. ἄχρονο]ἀχρόνως Α. ἐκ Θεοῦ hoc ordine A. τοῦ Θεοῦ ἐκ Edd. τοῦ υἱοῦ ἐκ Β. 10. ἤτοι]ἤγουν Α. ὡς assumptum ex A. II. ἐσομένην] γενομένην Β.Haec ἀπ᾿ ἀρχῆς καὶ accesserunt ex A. 12. αἰῶνος deest in Edd. invitis A.B. 19. ἐντεθυμῆσθαι Α. Edd. ἐνθυμεῖσθαι Β. κἀκεῖνο Α. ἐκεῖνο Edd. Statim που τάχα inverso ordine A. 20. ψευδοεπεῖ pro ψεθδοεπήσει Α. 21. καίπερ pro καὶ εἴπερ Α. 22. ἐλπ. οὕτως inv. ord. A. 24. εἰ pro τί Α. δωρόληπτος Edd. ante Migne. νοήσας τῆς ἐπαγγ. pro τῆς ἐπαγγ. ἐννενοηκὼς Α.)

Καὶ στήσεται καὶ ὄψεται, καὶ ποιμανεῖ τὸ ποίμνιον αὐτοῦ ἐν ἰσχύϊ κύριος, καὶἐν τῇ δόξῃ τοῦ ὀνόματος κθρίου τοῦ Θεοῦ αὐτῶν [*](1. οὔπω τε Α. οὕτω τε Edd. συνήσεις pro συνεὶς (sic) A. 2. καὶ om. B. ἐπειδὴ Α. ἐπεὶ Edd. ὑπερθέσεσι Α. 3. ἔτι Α. ἐστι Edd. Statim μακρᾷ Β. μακραῖς Α. μακρὸς Edd. 5. αὐτὺς τουτέστι παραδώσεις om. A. 6.τῆς assumptum ex B. καταδθῇ Α. Β. κυηθῇ Edd. 8. Haec ἡ τελεωτάτη accesserunt ex A. 10. τε ὡς ἔφην Α.Β. τέως Edd. 11. οἷον ἐνδιαψ pro οἱονεὶ διδψιθ. Α. 12. τέξεται]+φησι Edd. invitis A.B. ἑδραίαν αὐτὸν ἀποκαλεῖ Α. αὐτὸν ἑδραῖον ἀποτελεῖ Edd. 13.τούτῳ τὸ Α. τοῦτο τῷ Β. τούτῳ Edd. 21.ὑποδρομῆς] ἐπιστροφῆς Α. 24. τοῦ hic et post κυρίου assumpta ex A.B. (Alex. cf.XII.))

Τὸ στήσεταί φησιν ἀντὶ τοῦ καὶ ἐπιστατήσει. καὶ ἔσται τῶν ἰδίων προβάτων αὐτουργὸς ὁ ποιμὴν, οὐχ ἑτέρῳ τινὶ τὸ παιδαγωγεῖν ἐπιτρέψας, καθὰ καὶ πάλαι τῷ μακαρίῳ Μωθσεῖ, [*](d) ἀλλ᾿ αὐτὸς δι᾿ ἑαυτοῦ· καὶ γάρ ἐστιν ἀληθὲς ὡς “Οὐ πρέσ- [*](Es. Lxiii. 9.) “βυς, οὐκ ἄγγελος, ἀλλ᾿ αὐτὸς ὁ Κύριος ἕσωσεν ἡμᾶς·” ποιμανεῖ δὲ ἡμᾶς ἐν ἰσχύϊ, παντὸς ἀνωτέρω τιθεὶς ἱδρῶτος καὶ πόνου. προβεβλήσεται γὰρ ὥσπερ, καὶ διασώσει γενικῶς, οὐ ψευδοποιμένσιν ἐπιτρέπων ἐξ ἀπάτης ἀδικεῖν, οὐ θηρσὶν ἀγρίοις ἐπιθρώσκειν ἀγέλαις, οὐ ταὶς πονηραῖς καὶ ἀντικειμέναις δυνάμεσι συγχωρῶν, καθάπερ ἀμέλει καὶ πάλαι, κατανεαντιεύεσθαι τῶν πεπιστευκότων καὶ πλεονεκτεῖν τοὺς ἡγισαμένους, διδοὺς δὲ μᾶλλον αὐτοῖς “Ἐπ᾿ ἀσπίδα καὶ βα- [*](Ps. xc. 13.) “σιλίσκον ἐπιβαίνειν, λέοντά τε καὶ δράκοντα καταπατεῖν.” [*](e) εὐκλεεῖς γὰρ γεγόναμεν δι᾿ αὐτοῦ, ἤρμεθά τε ὑψοῦ λαμπροὶ καὶ διαφανεῖς, καὶ μέχρι τερμάτων γεγόναμεν τῆς ὑπ᾿ οὐρανόν. αὐτὸς γὰρ ἡμῶν ἰσχὺς καὶ δύναμις, αὐτὸς ὁ μεσίτης καὶ διαλλακτὴς αὐτὸς ἡ εἰρήνη ἡμῶν. καθεῖλε γὰρ “Τὸ [*](Eph.ii.14, 15.) “μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ, καὶ κατήργησε μὲν ἐν δόγμασι “τὸν νόμον τῶν ἐντολῶν, ἔκτισε δὲ τοὺς δύο λαοὺς εἰς ἔνα “καινὸν ἄνθρωπον, ποιῶν εἰρήνην”κατὰ τὸ γεγραμμένον, καὶ τοῖς τῆς ἀγάπης δεσμοῖς εἰς ἑνότητα κατασφίγγων. [*](a 438 A.) ὄνομα δὴ οὖν αὐτῷ πρέπον τε καὶ ἀληθὲς εἰρήνη, εἰ καὶ καλοῖτο Χριστός.

Ὅταν Ἀσσύριος ἐπέλθῃ ἐπὶ τὴν γῆν ὑμῶν, καὶ ὅταν ἐπιβῇ ἐπὶ τὴν χώραν ὑμῶν, καὶ ἐπεγερθήσονται ἐπ᾿ αὐτὸν ἐπτὰ ποιμένες καὶ ἀκτὼ δήγματα ἀνθρώπων, καὶ ποιμανοῦσι τὸν Ἀσσοὺρ ἐν ῥομφαίᾳ καὶ τὴν τὴν γῆν τοῦ Νεβρῶδ ἐν τῇ τάφρῳ αὐτῆς, καὶ ῥύσεται ἐκ τοῦ Ἀσσοὺρ, ὅταν ἐπέλθῃ ἐπῖ τὴν γῆν ὑμῶν καὶ [*](b) ὅταν ἐπιβῇ ἐπὶ τὰ ὅρια ὑμῶν.

Ἡ Ἑβραίων ἔκδοσις τοῦ προκειμένου κεφαλαίου ποιεῖται τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τοῦ Καὶ ἔσται αὕτη ἡ εἰρήνη, ὅταν Ἀσσύτιος ἐπέλθῃ ἐπὶ τὴν γῆν ὑμῶν καὶ ὅταν ἐπιβῆ τῆν χώραν ὑμῶν. οὗτος γὰρ ἔσται, φησὶ, τῆς εἰρήνης ὁ τρόπος, εἰ δὴ βούλοιτο καταθεῖν τῆς ὑμῶν γῆς τε καὶ χώρας ὁ Ἀσσούρ. διερμηνεύοντες δὲ τοὺς στίχους, ἐροῦμεν ἡμεῖς, ὅτι τῶν αἰσθητῶν καὶ ἐμφανεστέρων πραγμάτων ἀποφοιτᾷ δὴ πάλιν ὁ λόγος, αἴρεται δὲ ὥσπερ ὑψοῦ, καὶ ἐξ ἐμφανοῦς εἰκόνος ἀποφέρει [*](c) λεπτῶς ἐπὶ τὰ νοητῶς συμβαίνοντα. Ἀσσύριον μὲν γὰρ ἐν τούτοις ἄνδρα μὲν οὐκέτι τὸν ἐκ Βαβυλῶνος, κατασημαίνει δὲ μᾶλλον τὸν τῆς ἁμαρτίας εὑρετὴν, φημὶ δὴ τὸν σατανᾶν, μᾶλλον δε, ἁπαξαπλῶς εἰπεῖν, τὴν ἀτίθασόν τε καὶ φιλοπόλεμον τῶν δαιμονίων πληθὺν, ἣ παντὸς ἁγίου κατεξανίστα- [*](1 Tim. iii. 15.) ται νοητῶς, καὶ μάχεται τῇ ἁγίᾳ πόλει, τῇ νοητῇ Σιὼν, “ἥτις “ἐστὶν ἐκκλησία θεοῦ ζῶντος” καὶ τῆς ἄνω καὶ ἐπουρανίου νοουμένης Ἱερουσαλὴμ τύπος οἷά τις καὶ εἰκὼν ἐμφερής. οὕως [*](Ps. Lxxxvi. 3.) αὐτῆς καὶ ὁ θεσπέσιος μελῳδὸς διεμέμνητο λέγων “Δεδο- “ξασμένα ἐλαλήθη περὶ σοῦ ἡ πόλις τοῦ Θεοῦ·” κατοικεῖ [*](d) γὰρ τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ ὥσπερ τινὰ πόλιν ἰδίαν ἐποιήσατο [*](1. ἐπελθῃ ἐπὶ τὴν γῆν ὑμῶν et ἐπιβῇ ἐπὶ τὴν χ. ὑμῶν inter se transp. A. 2.ἐπεγερθήσονται] ἐγερθήσονται F. cf. supra 60 e. ἐπενεχθήσονται Α. ποιμένες ἑπτὰ inverso ordine B. 4. ἐν τῇ τάφρῳ] ἐν τῷ τάφῳ Α. Statim αὐτοῦ F. Edd. (153.) invito A. 5. ἔλθῃ Edd. (49.al) invitis A.B. ὑμῶν] ὑμῖν Β. 8.αὕτη Β. αὐτῇ Α. αὐτὴ Edd. 11. καταμαθεῖν (sic) A. 13. δὴ accessit ex A.b. 14. ἐξ deest in Edd. invitis omnibus. 17. φημὶ δὴ A.b. ἤτοι Edd. 18. Haec τε[τε om. b.] καὶ φιλοπόλεμον accesserunt ex A.b. 19.δαιμόνων b. 20. τῆ νοητῆ]τῆ vom (sic) A. 20—22. Haec ἥτις ἐστιν—οὕτως αὐτῆς accsserunt ex A. Nonnulla usque ad ζῶντος adhibentur quoque in b. Pro his ἧς Edd. 23. διεμέμνητο Α. ἐπεμέμνητο Edd. 24. κατοικεῖ—καὶ ὤσπερ]κατοικίαν γὰρ τὴν ἐκκλ. ὥσπερ Β.)

Ὅταν τοίνυν ἐπέλθῃ φησὶν ὁ Ἀσσύριος ἢ ἀλλογενὴς [*](b) καὶ βάρβαρος, τότε δὴ τότε πρὸς ἑπτὰ μὲν ἥξει ποιμένας, [*](1. τῆet φύσει om. A. 3. εἰς] πρὸς Α. 4.φησὶν[+ ὁ Α.] Ἀσσύριος hoc ordine A.b. γῆν] πόλιν Edd. repugnantibus omnibus. Statim ἡμῶν Β. invito b. 5. τε assumptum ex A. 6. προεστηκότων] παρεστηκ. Edd. invitis omnibus. 7. γὰρ αὐτῶν ἑπτὰ μὲν]μὲν αὐτῶν ἑπτὰ Α. μὲν om.b. 9.τουτέστι pro τοῦ τε ἑπτά Α. 10. μέντοι assumptum ex A. 11. ἐπιδημίας] + τοῦ Χριστοῦ Β. invito b. 12.μὲν assumptum ex A.b. ἐπιδημίας] +καὶ Edd. invitis A.B.b. 13. ὁ deest in Edd. invistis omnibus. ἑβδόμη Α. ἑβδόμῳ b. ἑβδόμασι Edd. ἐπὶ pro ἔτι Α. 14. τὸ et προφητῶν om. A. invito b. 15. καὶ]+εἰςΑ. 16. χριστοῦ Α.b. καιροῦ Εdd. 17.τῆς] + τῶν b. Statim πάντων Β. τε pro δὲ Α.b. 20. τὸ om. A. 21. τε Α. δὲ Edd. 22. ἐντέλλομαι Α. δὴ assumptum ex Α.b. 25. φησὶν ἐπέλθῃ inverso ordine A. Statim ὁ om.b. 26. ἥξει Α. Edd. ἔξει Β.ἔξει b.)

Καὶ τίς ἡ ῥομφαῖα νοοῖτ᾿ ἂν εἰκότως, ᾗ κεχρῆσθαι τοὺς ἁγίους ἔθος, σαφηιεῖ λέγων ὁ ψαλμῳδὸς περὶ αὐτῶν “Καὶ [*](Ps. cxlix. 6, 7.) “ῥομφαῖαι δίστομοι ἐν ταῖς χερσὶν αὐτῶν, τοῦ ποιῆσαι ἐκ- “δίκησιν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ἐλεγμοὺς ἐν τοῖς λαοῖς·” “Ζῶν [*](Heb. iv. 12. a 440 A.) “γὰρ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνεργὴς, καὶ τομώτερος ὑπὲρ “πᾶσαν μάχαιραν δίστομον.” ἐξοπλίζων δὲ καὶ ὁ Παῦλος τὸν ἐν Χριστῷ νοούμενον στρατιώτην, δίδωσιν αὐτῷ “Τὴν [*](Eph. vi. 17.) “μάχαιραν τοῦ Πνεύματος, ὅ ἐστι ῥῆμα Θεοῦ.” ὅτι δὲ διώκει τὸν Ἀσσοὺρ ἡ θεία τε καὶ παναλκὴς ῥομφαία, τουτέστιν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, οὐδὲν ἧττον ἡμᾶς ἀναπείσει λέγων καὶ ὁ προφήτης Ἡσαΐας “Καὶ ἔσται ἐν τῇ ἠμέρᾳ ἐκείνῃ ἐπάξει [*](Es. xxvii. 1.) “ὁ Θεὸς τὴν μάχαιραν τὴν ἁγίαν τὴν μεγάλην καὶ τὴν “ἰσχυρὰν ἐπὶ τὸν δράκοντα τὸν ὄφιν τὸν σκολιὸν, καὶ ἀνελεῖ b “τὸν δράκοντα·” καὶ πάλιν “Καὶ ἔσται, ὅταν συντελέσῃ [*](Ib.x.12—14.) “Κύριος πάντα ποιῶν ἐν τῷ ὄρει Σιὼν καὶ ἐν Ἱερουσα- “λὴμ, ἐπάξει ἐπὶ τὸν νοῦν τὸν μέγαν τὸν ἄρχοντα τῶν “Ἀσσυρίων, καὶ ἐπὶ τὸ ὕψος τῆς δόξης τῶν ὀφθαλμῶν “αὐτοῦ. εἶπε γάρ Τῇ ἰσχύϊ ποιήσω, καὶ τῇ σοφίᾳ τῆς συνέ- “σεως ἀφελῶ ὅρια ἐθνῶν, καὶ τὴν ἰσχὺν αὐτῶν προνο- [*](2.εἶναι τέως ἀπωτάτω καὶ ἔξω φέρεσθαι καὶ οὐχ ἑκόντας παρασκευάζοντες Α. ἐζωθοῦντες Edd. 4. ἐν om. A. 5. ποιμαίνουσι Α. invito b. ἐν om. A. ποιμαίνουσιν Α. 6. λέγων Β. invito b. ἐπειδὴ Α. inv. b. 7. τῇ τοῦ λ. μεταφορᾷ τὸ πρέπον Α. Β. b. τὴν τοῦ λ. μεταφορὰν Edd. 10. σαφηνίζει iid. invitis omnibus. 11. Haec τοῦ ποιῆσαι—ἐν τοῖς λαοῖς accesserunt ex A.b. 17. τε assumptum ex A. 18. ἀναπείσειε Β. 20. καὶ pro τὴν tertium A. 21. Haec ὄφιν τὸν accesserunt ex B. cf. infra 602 c. ὄφιν καὶ Α. ἀνελῇ Edd. 23. ἐν alt.] τῇ Edd. (109, 302.) invito A. 24. μέγαν] + ἐπὶ Edd. invito A. (Alex.) 25. τῆς δόξης om. A. (302.) 26. εἶπε γάρ] + ἐν Edd. invitis A. B. (Alex. XII.) μου post ἰσχύϊ et post συνέσεως add. iid. invito A.)

Καὶ ἔσται τὸ ὑπόλειμμα τοῦ Ἰακὼβ ἐν τοῖς ἔθνεσιν ἐν μέσῳ λαῶν πολλῶν, ὡς δρόσος παρὰ Κυρίου πίπτουσα καὶ ὡς ἄρνες ἐπ᾿ ἄγρωστιν, ὅπως μὴ συναχθῇ μηδεῖς μηδὲ ὑποστῇ ἐν υἱοῖς ἀνθρώπων.

Ἔφην ἤδη πλειστάκις, ὅτι σέσωσται τὸ κατάλειμμα τοῦ Ἰσραὴλ, καὶ οὐκ ἀπόλωλεν εἰσάπαν τὸ ἐξ Ἰακὼβ γένος. πεπιστεύκασι γὰρ εἰς Χριστὸν οὐκ ὀλίγοι τὸν ἀριθμὸν, καὶ τὴν διὰ πίστεως σωτηρίαν καὶ πρό γε τῶν ἄλλων, φημὶ δὴ [*](a 441 A.) τῶν ἐξ ἐθνῶν, πεπλουτήκασιν. ἀλλ᾿ ἐκ τούτου τοῦ καταλελειμμένου τε καὶ διασεσωσμένου διὰ τῆς πίστεως μέρους καὶ αὐτοὶ γενόνασιν οἱ θεσπέσιοι μαθηταὶ καὶ οἱ συναθλοῦντες αὐτοῖς καὶ συνηλγηκότες αὐτοῖς ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ. τούτους δὴ οὖν αὐτοὺς σεσῶσθαί φησιν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, οἷάτινα δρόσον ἀγρῶν καταχεομένην, καὶ τῆς διαβολικῆς δυστροπίας τὸν καύσωνα παραλύουσαν. ὥσπερ γὰρ ἐν κήποις ἤγουν ἐν ἀγροῖς πόαις τε καὶ κρίνοις εἰ τὸ τῆς ἡλιακῆς ἀκτῖνος ἐμπίπτει σέλας, χαλᾶσθαι ποιεῖ πρὸς τὸ ἀκαλλὲς, καὶ [*](b) εἰς αὐτό πως ἤδη μεμαράνθαι δοκεῖν· οὕτω καὶ ὁ τῆς ἁμαρτίας εὑρετὴς κοσμικαῖς φιληδονίαις ὅτε τὸν ἀνθρώπινον κατα- [*](accesserunt haec καθὰ καὶ πάλαι usque ad finem scholii ex A., partim favente b. qui dedit μένουσι δὲ—τῶν ἁγίων ἀγαθαῖς συμβουλαῖς ἀνακοπτόμενα. 1. νήψεσι] Sic edidi ex e. νήστεσι (?) Α. 2. ἀνακοπτόμενα edidi ex b. ἀνακοπτόμενοι Α. 4. ἀδδ. (sic pro ἁνδ.) Α. 6. τὸ ὑπόλειμμα τοῦ Ἰακὼβ] τοῦ om. F. τῷ Ἰακὼβ τὸ ὑπόλειμμα Edd. (153.) invito A. 7. καταπίπτουσα F. 8. ἐπισυναχθῇ Α. 12. τὸν ἀριθμὸν assumpta ex A. 13. γε et ἄλλων φημὶ δὴ τῶν [τὴν (sic) pro τῶν Α.] accesserunt ex A. Statim ἐξ assumptum ex A. B. 15. Haec τε—τῆς πίστεως accesserunt ex A. 16. συναθλοῦντες αὐτοῖς καὶ συνηλγηκότες Α. συνηθληκότες Edd. 17. εὐαγγελίῳ] + τῷ Β. 18. οἷάν Edd. 20. Haec ἐν κήποις ἤγουν accesserunt ex A. 21. ποτε pro πόαις τε Edd. invitis A. B. 22. ἐμπίπτει Α.Β. ἐμπίπτοι Edd. 23. Haec εἰς αὐτό πως ἤδη et δοκεῖν accesserunt ex A. ἐμαράνθαι (sic) A. 24. κοσμικαῖς ἐπιθυμίαις (pro φιληδον.) post νοῦν transp. B. καταφλέγει Α. καταφλεγμαίνει Β. Edd.)