In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Καὶ προσέταξεν Κύριος σκώληκι ἑωθινῇ τῇ ἐπαὐριον, καὶ ἐπάταξε [*](8) τὴν κολόκυνθαν καὶ ἀπεξηράνθη. καὶ ἐγένετο ἄμα τῶ̣ ἀνατεῖλαι τὸν ἥλιον καὶ προσέταξε Κύριος ὁ Θεὸς πνεύατι καύσωνος συγκαίοντι, καὶ ἐπάταξεν ὁ ἥλιος ἐπὶ τὴν κεφαλὴν Ἰωνᾶ. καὶ [*](388 Α. a) ὠλιγοψύχησἒ καὶ ἀπελέγετο τὴν ψυχὴν αὐτοῦ, καὶ εἶπε Καλόν μοι τὸ ἀποθανεῖν ἤ χῆν με.

Σκώληκα μὲν ἑωθινὴν ὀνομάζει τὴν κάμπην, διάτοι τὸ ἐκ δρόσου τῆς ὑπὸ τὴν ἕω πιπτούσης τὰς τῆς γενέσεως ἔχειν ἀρχὰς· προστάττει γεμην ἀυτῇ καὶ μέντοι καὶ τῳ καυσωνι Θεὸς ὡς ἂν νοοῖτο προστεταχὼς καὶ αὐτῇ τῆ κολοκύνθῃ καὶ τῷ κήτει, καθάπερ ἤδη προείπομεν. καὶ ἡ μὲν ἀδοκήτως αὐαίνεται. πλήττει δὲ ὁ καύσων σφόδρα, καὶ θερμὸν ἐνίησιν [*](b) ἀλύοντι σέλας, σκιᾶς δὲ ἔρημον εὑρὼν, ὅθεν αὐτῷ μάλιστα τὰ τῆς δυσθυμίας ἐπετείνετο. καθῖκτο δὲ ἤδη πρὸς τοῦτο μικροψυχίας, ὡς καὶ αὐτὸν πολύευκτον ποιεῖσθαι τὸν θάνατον.

[*](9)

Καὶ εἶπε Κύριος πρὀς Ἰωνᾶν εἰ σφόδρα λελύπησαι σὺ ἐπὶ τῇ κολοκύνθῃ ; καὶ εἶπε Σφόδρα λελύπημαι ἐγὼ ἕως θανάτου.

Αθρει δὴ πάλιν τὸν τῶν ὅλων Θεὸν ἐξ ἀμετρήτου φιλανθρωπίας ταῖς ἀκάκοις μάλιστα τῶν ἁγίων ψυχαῖς μονονουχὶ προσαθύροντα, καὶ ταῖς τῶν πατέρων φιλοστοργίαις παραὁτουοῦν ] [*](2. Sic correxi. ὁτοοῦν Β. ὁτῳοῦν Edd. 3. κατατρέπειν iid. 4. Κύριος Β. ὁ Θεὸς Edd. (Vat. κ’ κύριος ὁ Θεὸς Alex. XII.] 5. ἐξηράνθη F. Edd. (22. al.) 8. ὠλιγοψύχει F. Edd. (22. al.) 9. ἢ ζην με hoc ordine Β. (22 al.) με ἢ ζῆν Edd. 10. ὀνομάζεται Edd. 12. καὶ alt. assumptum ex B. 14. καθ’. ἤδη προείπομεν assumpta ex B. 16. δὲ om. B. 17. κατῖκτο Edd. 23. ἀκακίαις .... ψυχῶν iid.)

597
χωροῦντα μηδέν. κατασκιάζει μὲν γὰρ ἡ κολοκύνθα, καὶ [*](c) ἐπιγάννυται λίαν ὁ Προφήτης αὐτῇ· ἐπιβουλεύει δὲ μετὰ τοῦτο οἰκονομικῶς ἡ κάμπη, πλήττει δὲ καὶ ὁ καύσων χρειωδεστάτην αὐτῷ καὶ ἀναγκαίαν εἰς ὄνησιν ἀποφαίνων τὴν σκιὰν, ἵνα δὴ μᾶλλον ἀλγύνοιτο τῶν ἀρίστων ἐστερημένος· εἶτα ἐπὶ σμικρῷ λυπούμενος, καὶ τοῦτο δεινῶς, τῆ κολοκύνθῃ λέγω, μηκέτι τὴν θείαν αἰτιῷτο φιλανθρωπίαν, εἰ φειδώ τε καὶ ἡμερότητα διανέμειν ἕλοιτο ταῖς τῶν πόλεων περιφανεστάταις, καὶ ἀναριθμήτῳ πληθύι· τῶν ἐνοικούντων μεμεστωμέναις. ἐρωτᾷ δὴ οὖν εὐτέχνως Εἰ σφόδρα λελύπηται, καὶ τοῦτο ἐπὶ λαχάνῳ. ὁ δὲ ὁμολογεῖ, καὶ τὸ χρῆμα λοιπὸν ἀπολογίας ἦν τρόπος τῷ φιλανθρώπῳ Θεῷ.

Καὶ εἶπε Κύριος Σὺ ἐφείσω ὑπὲρ τῆς κολοκύνθης, ὑπὲρ ἧς οὐκ [*](10) ἐκακοπάθσας εἰς αὐτὴν, καὶ οὐκ ἐξέθρεψας αὐτὴν, ἥ ὑπὸ νύκτα ὐγενήθη καὶ ὁπὸ νύκτα ἀπώλετο· ἐΓὼ δὲ οὐ φείσομαι [*](11) ὑπὲρ Νινευὶ τῆς πόλεως τῆς μεγάλης, ἐν ᾗ κατοικοῦσιν πλείους [*](e) ἢ δώδεκα μυριάδες ἀνυρώπων, οἵτινες οὐκ ἔγνωσαν δεξιὰν αὐτῶν ἢ ἀριστερὰν αὐτῶι, κὼ κτήνη πολλά.

Ω τῆς ἀσυγκρίτου καὶ ὑπὲρ νοῦν ἡμερότητος. ποῖος ἂν ἡμῖν ἐξαρκέσειε λόγος εἰς ὑμνολογίαν; ἢ ποῖον ἀνοιγνύντες στόμα τὰς χαριστηρίους ᾠδὰς ἀναθήσομεν τῷ φιλοικτίρμονι καὶ ἀγαθῷ; μακρύνει γὰρ ἀφ’ ἡμῶν τὰς ἀνομίας ἡμῶν, καὶ [*](Ps. cii. 12—14.) καθὼς οἰκτείρει πατὴρ υἱοὺς, ᾠκτείρησε κύριος τοὺς φοβουμένους αὐτὸν, ὅτι αὐτὸς ἔγνω τὸ πλάσμα ἡμῶν. θέα γὰρ ὅπως οὐκ ἐν καιρῷ λυπούμενον, οὐδὲ ἐφ’ οἷς ἦν εἰκὸς, ἀποφαίνει [*](a 389 Α.) τὸν Ἰωνᾶν, καίτοι δέον ἁγιοπρετῶς κατακροτεῖν καὶ εὐφημεῖν ὡς ἀγαθὸν τὸν Δεσπότην. εἰ γὰρ σὺ, φησὶν, [*](1. ὡς pro ἡ Edd. ἐπιγ. δὲ pro καὶ ἐπιγ. iid. 2. αὐτῆς iid. 3. καὶ assumptum ex B. 9. πλήθει iid. 14. εἰς αὐτὴν Β. (XII ex corr. 86, 130, 239, 311.) ἐπ’ αὐτῆς F. (Alex.) ἐπ’ αὐτὴν Edd. οὐκ Β. (8 Alex. XII sed corr.) οὐδὲ Edd. (Vat.) ὑπὸ v. ἐγ. hoc ordine B. (Alex. XII.) 18. αὐτῶν om. B. 23, 24. καθὼς — To πλάσμα ἡμῶν] τὰ ἑξῆς Edd. 26. καὶ om, Β. 27. ὡς ἀγαθὸν assumpta ex Β.)

598
ἐπεστύγνασας, μᾶλλον δὲ καὶ εἰς ἐσχάτην κατακομίζῃ λύ- πην, ὅτι σοι μεμάρανται τὸ τῆς κολοκύνθης φυτὸν, ὃ ὑπὸ νύκτα μίαν ἀνέφυ, διόλωλε δὲ ὡσαύτως, πῶς ἃν αὐτὸς ἀλο- γήσαιμι πολυανδρούσης πόλεως, ἐν ἧ πλείους εἰσὶν ἢ δώδεκα μυριάδες ἀνθρώπων, οὐκ ἐχόντων ἀπὸ τοῦ καιροῦ καὶ τῆς ἡλικίας τὸ διειδέναι δύνασθαι ποία μὲν αὐτοῖς ἡ δεξιὰ, ποία [*](b) δὲ ἡ εὐώνυμος; ἀδιάκριτα γάρ πὼς παρὰ τοῖς ἔτι νηπίοις καὶ ταῦτα, οἷς ἦν ἀκόλουθον καὶ πρό γε τῶν ἄλλων χαρί- σασθαι τὴν φιλανθρωπίαν, ἡμαρτηκόσι μηδέν· τὸ γὰρ οὔπω τὰς ἑαυτοῦ χεῖρας εἰδὸς, ποίοις ἃν ἐνέχοιτο πλημμελήμασι; εἰ δὲ ὀνομάζει καὶ κτήνη καὶ φειδοῦς ἀξιοῖ, φιλαγάθως [*](Prov. xii. 10.) καὶ τοῦτο. εἰ γὰρ “δίκαιος οἰκτείρει ψυχὰς κτηνῶν “αὐτοῦ,” ἐστι δὲ αὐτῷ πρὸς ἐπαίνου καὶ τοῦτο, τί τὸ παράδοξον, εἰ καὶ αὐτὸς ὁ τῶν ὅλων Δημιουργὸς φειδώ τε καὶ οἰκτιρμοὺς ἀπονέμει καὶ τούτοις;

[*](c)

Oὕτω δὴ πάντας διέσωσεν ὁ Χριστὸς, δοὺς ἑαυτὸν ἀν- τίλυτρον ὑπὲρ μικροῦ καὶ μεγάλου, σοφοῦ καὶ ἀσόφου, πλουσίου καὶ πένητος, Ἰουδαίου καὶ Ἕλληνος, ᾧ καὶ λέγοιτ’ [*](Ps. xxxv. 7, 8.) ἂν εἰκότως “Ἀνθρώπους καὶ κτήνη σώσεις κύριε, ὡς ἐπλή- “θυνας τὸ ἐλεός σου ὁ Θεός. οἱ δὲ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων ἐν “σκέπῃ τῶν πτερύγων σου ἐλπιοῦσιν,” αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος σὺν τῷ ἀνάρχῳ Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΙΩΝΑ.

[*](2. σοι] + καὶ Edd. 3. ἔφυ Β. αὐτὸς assumptum ex Β. 5. ἀνδρῶν iid. 7. παρὰ assumptum ex Β. 9. μηδέν· τὸ γὰρ— εἰδὸς] οὐδέν· τι γἀρ ; —εἰδὼς iid. 13. αὐτοῦ] αὐτῶν iid. 14. Θεὸς pro Δημιουργὸς iid. 1 6. δὴ] δὲ Β. 21, σκέπει iid. ἐλπιοῦσι. hic desinunt iid. 25. Sic Β.)
599

ΕΙΣ μὲν ἅπασι καὶ θεοφιλὴς τοῖς ἁγίοις προφήταις ὁ [*](a 390 Α.) σκοπὸς, τὸ ἀναπεῖσαι τὸν Ἰσραὴλ ἀποφοιτῆσαι νεανικῶς τοῦ πλανᾶσθαι θέλειν, ἀνθελέσθαι δὲ μᾶλλον τὸ δουλεύειν Θεῷ ζῶντι καὶ ἀληθινῷ, καὶ τοῖς τῆς δικαιοσύνης αὐχήμασιν ἐναβρύνεσθαι, τὴν ἐπὶ τοῖς ἀτόποις κατάρρησιν ῥιπτοῦντας ὡς ἀπωτάτω. πολλοὶ δὲ γεγόνασι καὶ καθεξῆς, προδια- μαρτυρομένου τρόπον τινὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ διὰ πλείστων ὅσων [*](b) στομάτων προαναφωνοῦντος ἐναργῶς, ὡς εἰ μὴ ἕλοιντο βιοῦν ὀρθῶς, μήτε μὴν ποιοῖντο περὶ πολλοῦ τὴν εἰς τὰ ἀμείνω λοιπὸν ἐπιτηδεύειν ἀναδρομὴν, αὐτοὶ καθ’ ἑαυτῶν ὁριοῦσι τὰς δίκας, καὶ αὐτόκλητον ἀνατλάντες ὄλεθρον, τὰς ἃς τοῦ [*](Codices Α.Β. [D. paginis quibusdam paucis solis adhibitus.] 1—3. Sic τὸν προφήτην Μιχαίαν Α. τοῦ αὐτοῦ ἐξήγησις εἰς τὸν προφήτην Μιχαίαν D. τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Κυρίλλου ἀρχιεπισκόπου ἀλεξανδρείας, ἐξήγησις ὑπομνηματικὴ εἰς τὸν Προφήτην Μιχαίαν Edd. 4. Sic. Α.Β. 5. καὶ θεοφιλὴς τοῖς ἁγἰοις προφήταις hoc ordine A.D. καὶ θεοφ. post προφ. transp. Edd. 7. θέ- λεσθαι Edd. invitis omnibus. 8—10. καὶ τοῖς—ὡς ἀπωτάτω om. 9. ἐναβρύνασθαι Α. ἀτοπωτάτοις Edd. invitis A.D. ῥιπτοῦντας A.D. ῥιπ- τοῦντες Kdd. 10. δὲ om. Α. 12. προαναφαίνοντος D. 14. ἀναστροφὴν Β. ὀρινοῦσι (sic) Edd. invitis omnibus.)

600
παθεῖν αἰτίας ταῖς ἰδίαις ἀνάψουσι γνώμαις. εἰ δὲ δὴ τῶν αὐτῶν ἔχοιντο διηγημάτων τῶν ἁγίων προφητῶν οἱ λόγοι, αἰτιάσθω μηδεὶς, ταὐτολογίαν ἐπιφημίζων αὐτοῖς, ἀναλογιζέσθω [*](391 A. a) δὲ μᾶλλον ἐκεῖνο σαφῶς· οὐδένα γὰρ ἐχρῆν ὀφθῆναι καιρὸν, καθ’ ὃν οὐκ ἦσαν οἱ ἐπανορθοῦν ἰσχύοντες τοὺς ἡμαρτηκότας. καὶ ὥσπερ οὐκ ἃν αἰτιάσαιτό τις, εἴ γε νοῦν ἔχοι, τὸ κατὰ πάντα καιρὸν ὑπάρχειν ἰατροὺς, τοὺς τὰ αὐτὰ τῶν ἐν ἡμῖν παθῶν ταῖς αὐτοῖς πρεπούσαις ἐπικουρίαις ἀνασειράζοντας, οὕτως οὐκ ἃν, οἶμαί, τις εὐλόγως ἐπιτιμήσειε τοῖς ἁγίοις προφήταις, εἰ καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ἰόντες φαίνοιντο πραγμάτων τε καὶ λόγων. εἷς γὰρ ἦν κύριος ὁ πᾶσι λαλῶν, [*](b) καὶ τοῖς πλανωμένοις ἀναδεικνὺς κατὰ πάντα καιρὸν τοὺς ἀποκομίζειν εἰδότας εἰς εὐθεῖαν ὥσπερ ὁδόν. προαγορεύουσι γὰρ ἅπαντες τοὺς πολέμους, τὰς αἰχμαλωσίας, τὴν τῶν πόλεων ἐρήμωσιν, τοὺς πόνους, τὰ πένθη, τοὺς ἐπὶ τοῖς τεθνεῶσιν ὀδυρμοὺς, τὰς τῶν παραλελημμένων ταλαιπω- ρίας, τὴν τῶν πορθούντων ὠμότητα· καὶ ἁπαξαπλῶς διὰ πάσης αὐτοῖς ἀγριότητος κεχωρηκότα τὰ διηγήματα κατίδοι τις ἃν, διά γε τὸ τοῖς πλανωμένοις εἰς ὄνησιν ἀναγκαῖον. ἀνακόπτεται γὰρ ἔσθ’ ὅτε τοῖς δείμασι καὶ τὸ ἀσχέτως [*](c) ἐκνενευκὸς εἰς ἀπόστασίν τε καὶ ἁμαρτίαν.

Προφητεύει τοίνυν καὶ ὁ μακάριος Μιχαίας ἐν καιροῖς βασιλείας τοῦ τε Ἰωάθαμ καὶ Ἀχὰζ καὶ Ἐζεκίου. καὶ βασιλεύοντος μὲν Ἰωάθαμ κατεστρατεύετο τῆς Ἱερουσαλὴμ [*](4 Reg. xv. 37.) ὁ τοῦ Ῥομελίου Φακεὲ, καὶ Ῥαασσὼν βασιλεὺς Συρίας.· [*](1. ἀνάψουσι post γνώμαις transp. D. δι’ αὐτῶν ἔρχοιντο pro τῶν αὐτῶν ἔχοιντο Α. 4. σαφῶς Α.Β. Edd. σοφῶς D. ὡς οὐδένα pro οὐδένα γὰρ Β. ἐχρῆν om. D. 5. οἱ deest in Edd. 7. αὐτὰ τῶν om. et πόθη pro παθῶν ponit B. 9. εὐλόγως A.D. εὐκόλως Edd. 10. μακαρίοις pro ἁγίοις D. δι’ τῶν post φαίνοιντο transponens) Α. 14. ἅπαντας Β. 16. τὰς τῶν παραλελημμένων Β. τὰς τῶν περιτεθλιμμένων Α. τὰς παρὰ τῶν λελημμένων D. τὰς περὶ τῶν παραλελειμμένων Edd. 1 8. ἁγιότητος (sic) Α. 22. προφητεύει post τοίνυν transp. D. καιροῖς Β. καιρῷ Edd. Statim βασιλέων Β. 23. Ἰωάθαμ] Ἰωάχαζ Α. καὶ primum] + τοῦ Edd. invitis libris. Ἄχατζ B.D. Migne. Ἀχὰμ (sic) Α. Αχαζ Edd. Ἐζεκία Edd. invitis omnibus. 24. ὁ τοῦ Ῥ. Φακεὲ τῆς Ἰερ. κατεστρατεύετο inv. ordine D. Ῥομελίου correxi ex Β. Edebatur Ῥωμ. et sic D. 25. Ῥαασσὼν] Sic edidi favente aliquando A. Ραασὼν Edd.)

601
τεθνεῶτος δὲ διαδέχεται τὴν ἀρχὴν ὁ Ἄχαζ, ὃς καὶ παρατείνοντος τοῦ πολέμου κατεμισθοῦτο χρήμασι τὸν Ἀσσύριον, [*](4 Reg. xvi. 7sqq.) ἐπαμῦναί τε οἱ παρεκάλει, ταῖς τῶν ἐπιόντων δυνάμεσιν ἀντεξάγειν οὐκ ἔχοντι· ὃς καὶ παρελθὼν εἷλε μὲν τὴν Δαμασκὸν, ἀπέκτεινε δὲ καὶ τὸν ̔Ραασσών. εἶτα κατ’ [*](d) ἐκεῖνο τοῦ καιροῦ βασιλευόντων ἐν τῆ Σαμαρείᾳ ̔ Ιεροβοάμ τε τοῦ Ἰωὰς, καὶ μετ’ αὐτὸν Ἀζαρίου, καὶ τρίτου δὲ Μαναεὶμ, ἀνέβη Φουλὰ βασιλεὺς Ἀσσυρίων, ὃς καὶ πολλοῖς [*](Ib. xv. 19,20.) μόλις χρήμασιν ὑποπεισθεὶς, εἰς τὴν ἐνεγκοῦσαν ἀνεκομίζετο. μετὰ ’δε γε τὸν Φουλὰ κατεστράτευε τῆς Ἰουδαίων [*](1 Par. v. 26.) γῆς Θεγλαφαλάσαρ ὁ Ἀσσύριος, καὶ πλείστας μὲν ὅσας τῆς Σαμαρείας ἀνέστησε πόλεις· προσετίθει δὲ αὐταῖς καὶ [*](4 Reg. xv. 29.) πᾶσαν τὴν Γαλιλαίαν ἕως Νεφθαλείμ. εἴρηται μὲν οὖν ταυτὶ δὴ λεπτῶς, ὅτε τὴν ἐπὶ τῷ μακαρίῳ προφήτη Ὠσηὲ [*](e Supra p. 8.) συνετίθεμεν ἐξήγησιν, ὑπεμνήσαμεν δὲ καὶ νῦν ἀναγκαίως διὰ τὸ τεθεῖσθαι τοὺς χρόνους καὶ τῆς τοῦ Μιχαίου προφητείας. ἔδει γὰρ ἐδεῖ τὸν φιλακροάμονα καὶ φιλομαθῆ μὴ ἀγνοῆσαι τὴν αἰτίαν, δι’ ἢν ὠνομάσθησαν οἱ τῆς ̔ Ιερουσαλὴμ βεβασιλευκότες, Ἰωάθαμ φημὶ καὶ Ἄχαζ. παρατείνει δὲ τῆς προφητείας ὁ χρόνος καὶ μέχρι τῆς Ἐζεκίου βασιλείας, ἐφ’ οὗ πάλιν ὁ Σεναχηρείμ· Ἀσσυρίων καὶ οὗτος [*](a 392 Α.) βασιλεύς· εἷλε κατὰ κράτος τὴν Σαμαρειτῶν, κατεδῄωσε δὲ [*](4 Reg. xviii. 34, cf. in Es. p. 159 d.) καὶ τὰς πόλεις τῶν Φυλιστιεὶμ, τουτέστι τὰς Παλαιστηνῶν. εἶτα τὴν Λάχις ἑλών· πόλις δὲ αὕτη τῆς Ἰούδα βασιλείας. [*](1. τεθνεῶτος δὲ διαδέχεται Α. διαδέχεται δὲ τεθνεῶτος Edd. Statim τὴν ἀρχὴν om. Α. τεθνεῶτος ’δε του Ἰωάθαμ, ὁ Ἄχατζ τὴν ἀρχὴν διαδέχεται D. τοῦ πολ. παρατείν. inverso ordine D. 3. αὐτῷ pro οἱ Α. 4. σθένοντι pro ἔχοντι D. 5. ἀπέκτεινε B.D. ἀπέκτονε Edd. 6. τοῦ om. B. τ 7. τρίτου B. τρί D. τρίτον Edd. Μαναῒμ Β. 8. Φουλὰ D. Edd. Φουλᾶ Α. Φούλας Β. 9. μόγις Β. 10 Φούλον B. Statim κατεστράτευσε Α. Ιουδαίας Edd. invitis omnibus. 12. ἀνέστησε] ἐπόρθησε Β. κατέσεισε D. αὐτῷ Edd. invitis libris. Statim καὶ assumptum ex Β. 13. Νεφθαλήμ Edd. οὑν assumptum ex Α. Statim ταυτὶ δὴ hoc ordine Α. δὲ pro μὲν et om. δὴ D 14. θεσπεσίῳ pro μακαρίῳ D. 16. καὶ accessit ex Α. Μιχαία Edd. invitis A.D. 17. φιλαλήθη pro φιλομαθῆ Edd. invitis libris. 21. ᾦ pro οὗ Edd. invitis libris. Ἀσσυρίων] + δὲ Α. 23. τὰς alt. om. Α. 24. Λάχις Α. Β. Λαχεὶς Edd. Statim ἑλών om. Α.)
602
ἐκεῖθεν πέμπει ̔ Ραψάκην πολιορκήσοντα τὴν ̔ Ιερουσαλὴμ, ὃς καὶ τῆς ἀλαζονείας καὶ τῆς κατὰ Θεοῦ γλωσσαλγίας [*](4 Reg. xix. 35.) ἐξαιτεῖται δίκας, ἀποθανουσῶν ἐν μιᾷ νυκτὶ τῆς τῶν Ἀσσυρίων στρατιᾶς ἑκατὸν ὀγδοήκοντα πέντε χιλιάδων. γέγονε τοίνυν, φησὶν, ὁ λόγος Κυρίου πρὸς Μιχαίαν τὸν τοῦ [*](b) Μωραθί.

[*](Κεφ. α΄.)

Καὶ ἐγένετο λόγος Κυρίου πρὸς Μιχαίαν τὸν τοῦ Μωραθὶ, ἐν ἡμέραις Ἰωάθαμ καὶ Ἄχαζ καὶ Ἐζεκίου βασιλέων Ἰούδα.

Χρὴ εἰδέναι πάλιν, ὡς Ἑβραῖοι γεγράφασιν ἀντὶ τοῦ Μωραθὶ τὸν Μωραθίτην, ἵνα μὴ ὡς ἐκ πατρὸς, ἀλλ’ ὡς ἐκ [*](c) τόπου σημαίνηται. φασὶ γὰρ εἶναι τὴν Μωραθὶ κώμην ἤτοι πολίχνην τῆς Ἰουδαίων γενέσθαι χώρας. συμφέρονται δὲ τῇ ἐκδόσει καὶ οἱ ἕτεροι τῶν ἑρμηνευτῶν. οὐκοῦν εἴη ἂν οὐχὶ τοῦ Προφήτου πατὴρ ὁ Μωραθί· σημαίνεται δὲ, ὡς ἔφην, ἐκ τόπου μᾶλλον καὶ Μωραθίτης. τίνες δὲ ἄρα λοιπον οἱ πρὸς αὐτὸν γεγονότες λόγοι, περιαθρεῖν άναγκαιον.

Περὶ ὧν εἶδεν περὶ Σαμαρείας καὶ ̔ Ιερουσαλἡμ.

Tεθέαται γὰρ ὡς ἐν ὁράσει τὰ ἐσόμενα, καὶ τῶν ὅσον [*](d) οὐδέπω παρεσομένων ἢ καὶ ἐπὶ θύραις ὄντων κακῶν, οὐχὶ μόνην ἑλὼν τὴν γνῶσιν, ἀλλ’ ὅσον ἧκεν εἰς ὄψιν, τὴν ὡς [*](2. καὶ τῆς κατὰ Θ. γλ. om. Α. Statim ἐξήτηται Α. 4. ἑκατὸν ὀγδοήκοντα πέντε Α. Β. ἑκατὸν καὶ ὀγδοηκονταπέντε D. [ut Es. xxxvii. 36 Alex.] ρπε. Edd. Statim χιλιάδας D. 4—6. γέγονε — Μωραθί om. B.D. assumptum ex Α. 6. Μωραθί Α. Μωρασθί Edd. 7, 8. Textus deest in Α. Μωραθὶ D. (XII.) Μοραθὶ Β. Μωρασθεὶ Edd. (Vat.) [Μωραθει Alex.] ἐν ἡμέραις — Ἰούδα om. Β. Heac retinui, annuente D. 9. Χρὴ] + δὲ Edd. invitis libris. Ἰστέον pro Χρὴ εἶδ’. πάλιν D. 10. Μωραθὶ et Μωραθίτην edidi ex A.D. Μοραθὶ et Μοραθίτην Β. Μωρασθὶ et Μωρασθ. Edd. τὸν ante Μωρασθίτην om. Α. 11. εἶναι om. Α. τὴν Μ.] τὸν Μοραθὶ Β. κώμην A.D. πόλιν Edd. 12. εἰς pro τῆς Edd. repugnantibus libris. 14. σημαίνηται iid. invitis libris. 16. γεγόνασι pro γεγονότες A.B. περιαθρεῖν A.D. παραθεῖναι Β. παραθῆναι Edd. 17. Περὶ prius A.B.D. (XII.) ̔ Υπὲρ Edd. (A.V.) εἶδεν] + φησι Α. καὶ] + περὶ Edd. (A.V.) invitis A.B.D. (36 al.) 18. ὡς assumptum ex A.B.D. 20. μόνων D. τὴν pro εἰς Α ὡς assumptum ex omnibus.)

603
ἐν ὁράματι λέγω, δεδιὼς τὴν ἔκβασιν, ἀναγκαίως ποιεῖται τοὺς λόγους περ τε τῆς Σαμαρείας καὶ τῆς ̔ Ιερουσαλήμ.

Ακούσατε λαοὶ πάντες λόγους, καὶ προσεχέτω ἡ γῆ καὶ πάντες [*](2) οἱ ἐν αὐτῇ, καὶ ἔσται Κύριος ὁ Θεὸς ἐν ὑμῖν εἰς Κύριος ἐξ οἴκου ὁγίου αὐτοῦ.

Ετοιμάζεσθαι κελεύει πρὸς τὸ εὐήνιον, καὶ μονονουχὶ κατακλίνοντας τὸ ὠτίον συνιέναι λεπτῶς τῶν θείων λογίων [*](e) τὴν δύναμιν. ὅτι δὲ οὐκ ἀπὸ γνώμης ἤγουν θελημάτων ἀνθρωπίνων ἡ ἀφήγησις, ἀλλὰ παρ’ αὐτοῦ τοῦ τῶν ὅλων κρατοῦντος Θεοῦ πληροφορεῖ προστιθεὶς, ὅτι ἔσται Κύριος ἐν υμιν εἰς μαρτύριον. μονονουχὶ γάρ φησι κἂν αὐτὸς ἐγὼ Μιχαίας ποιῶμαι τοὺς λόγους, κἂν εἰ μεσιτεύοιμι τυχὸν ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ’ αὐτὸς ὑμῖν ὁ τῶν ὅλων διαμαρτύρεται Θεὸς, καὶ δεσποτικοῖς θεσπίσμασι τὴν ἐμαυτοῦ δανείζω φωνήν. [*](a 393 A. ) ἔσται τοίνυν ὑμῖν εἰς μαρτύριον ἐκεῖνος αὐτὸς, ᾧ τὸν διαβόητον τουτονὶ καὶ περιφανῆ ναὸν ἐστήσατε, ὧ τὸ θεῖον ἵδρυται πρὸς ὑμῶν θυσιαστήριον, ᾧ τὸ σέβας ἀνάπτειν πεπαίδευσθε διὰ νόμου· ὃς ἐκ τοῦ ἰδίου οἴκου λελάληκεν ἀεὶ πρὸς προφήτας ἁγίους, καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τῷ μακαρίῳ Καρίῳ Μωυσεῖ, τὴν ἀρχαίαν ἐκείνην σκηνὴν ἐγηγερκότι κατὰ τὴν ἔρημον. ἐλάλει γὰρ ἄνωθεν τοῦ ἱλαστηρίου, καὶ, ᾗ φησὶ τὸ γράμμα τὸ ἱερόν “ Μωυσῆς ἐλάλει, ὁ δὲ Θεὸς ἀπεκρίνατο [*](b Exod. xix. 19.) [*](1. δεδιὼς] ἰδὼν Β. 2. τε om. Α. 3. πάντες prius accessit ex D.F. (XII mg.) 4. ὁ Θεὸς om. B. invitis D.F. (22 al.) 7. λεπτῶς post δύναμιν transponit D. 8. τὸ pro ὅτι Α. ἀνθρωπίνων θελημάτων inverso ordine D. Statim ἡ om. Α. 10. προστιθεὶς] λέγων D. Κύριος ἔσται inverso ordine D. Statim ὁ Θεὸς add. D. 11. μαρτύριον] + ἐκεῖνος αὐτός Edd. invitis libris. Statim μόνον γὰρ οὐχὶ pro μονονουχὶ γάρ Α. φησιν] + ὅτι D. 12. ποιῶμαι A.D. ποιῶ Edd. 14. καὶ om. Α. θελήμασι pro θεσπίσμασι Α. 15. τοίνυν] + ἐν Edd. repugnantibus libris. Statim ὕμιν post μαρτύριον transp. D. ἐκεῖνος αὐτὸς hoc ordine omnes. 16. τουτονὶ Α. post περιφα,νῆ transp. D. τοῦτον Β. τοῦτον ἢ (sic) Edd. ἀνεστήσατε D. 18. ἐπαιδεύεσθε Α. διὰ νόμου πεπαίδευσθε inverso ordine D. 20. ἀνεγηγερκότι D. 21. καὶ γὰρ ἄνωθεν ἐλάλει pro ἐλάλει γὰρ ἄνωθεν D. ἑλαστηρίου] θυσιαστηρίου D.)

604
“ αὐτῷ φωνῇ.” καὶ νῦν ὑμᾶς διαματρύρεται, φησὶν, ἐκ τοῦ οἰκοῦ αὐτοῦ. οὐκοῦν ἀκούετε μὲν λαοὶ, προσεχετω δὲ καὶ ἡ [*](Es. i. 2.) γῆ. τούτῳ παραπλήσιον τὸ διὰ φωνῆς ̔ Ησαιΐου “ Ἄκουε “οὐρανὲ, καὶ ἐνωτίζου γῆ, ὅτι κύριος ἐλάλησε.” κατοικεῖ [*](Acta SS. App. vii. 48.) μὲν οὖν ὁ Ὕψιστος οὐκ ἔν γε τοῖς ἐκ λίθων ναοῖς ἢ χειρο- ποιητοῖς τεμένεσιν. ἐπειδὴ ’δε εἰς δόξαν Θεοῦ τοὺς αγίους οἴκους ἐγηγέρθαι φαμὲν, ταύτῃτοι καὶ κατοικεῖν ἐν αὐτοῖς οὐκ ἀπαξιοῦν πεπιστεύκαμεν τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, καίτοι [*](c) πληροῦντα τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὴν γῆν καὶ τὰ κατωτέρω.

Ἐφαρμόσαι δ᾿ ἄν τις εἰκότως καὶ ταῦτα Χριστῷ καλοῦντι πρὸς σωτηρίαν οὐχὶ μόνους λαοὺς, οἳ καὶ ἐξ αἵματος ἦσαν ̔ Αβραὰμ, ἀλλὰ γὰρ καὶ τὴν σύμπασαν γῆν. διεμαρτύρατο [*](Ps.xlviii. 2.) γὰρ ὥσπερ διὰ φωνῆς τοῦ Δαυεὶδ λέγων “ Ἀκούσατε ταῦτα “πάντα τὰ ἔθνη, ἐνωτίσασθε πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν “ οἰκουμένην.” ὅτι δὲ ὡς ἐξ οἴκου τοῦ ἰδίου καὶ φιλαιτάτου λίαν αὐτῷ καταπεφοίτηκεν ὡς ἡμᾶς ἐξ οὐρανοῦ ὁ Λόγος, [*](d) πῶς ἐστιν ἀμφιβαλεῖν ; ἄτοπον δὲ οὐδὲν οἶκον Θεοῦ λέγειν τὸν οὐρανὸν, ὁπότε καὶ τὴν ἐπίγειον Σιῶν, ἢ καὶ εἰς τύπον τῆς Ἐκκλησίας λαμβάνεται, οἶκόν τε αὐτοῦ καὶ πόλιν αἱ θεόπνευστοι λέγουσι γραφαί. ψάλλει γάρ που καί φησιν [*](Ps. lxxxvi. 3.) ὁ θεσπέσιος Δαυείδ “Δεδοξασμένα ἐλαλήθη περὶ σοῦ ἡ “πόλις τοῦ Θεοῦ.” οὐκοῦν ὡς πόλις εἴη ἂν οὕτω καὶ οἶκος ἡ Ἐκκλησία Χριστοῦ τοῦ πληροῦντος τὰ πάντα κατά γε τὴν τῆς Θεότητος φύσιν.

[*](e)[*](3)

Διότι ἰδοὺ Κύριος ἐκπορεύεται ἐκ τοῦ πότου αὐτοῦ, καὶ ἐπιβήσεται [*](1. ὑμὶν D. 2. μὲν] + οἱ Edd. invitis A.D. 4. ἐνωτίζου] + ἡ Edd. invitis A.D. 5. γε om. Α. 7. φαμὲν ἐγηγ. inverso ordine D. 9. πληροῦντα post οὐρανοὺς transp. D. 10. Χριστῷ καὶ ταῦτα inv. ord. Edd. invitis A.B.D. 11. γε pro καὶ Β. 12. τὴν σύμπασαν hoc ordine omnes. 13. γὰρ om. D. 16. πρὸς pro ὡς Α. ὁ λόγος ἐξ οὐρανοῦ inverso ordine D. 17. οἶκον]μ + τοῦ D. 20. γραφαὶ λέγουσι inverso ordine Α. 21. θεσπέσιος om. B. 22—24. οὐκοῦν—φύσιν om. Β. ὡς et τοῦ assumpta ex A.D. Statim πληροῦντος inverso ordine D. 25. αὐτοῦ] + καὶ καταβήσεται Edd. (Vat.) repugnantibus libris (Alex.))

605
ἐπὶ τὰ ὕψη τῆς γῆς, καὶ σαλευθήσεται τὰ ὄρη ὑποκάτωθεν [*](4) αὐτοῦ, καὶ αἱ κοιλάδες τακήσονται ὡς κηρὸς ἀπὸ προσώπου πυρὸς, καὶ ὡς ὑδωρ φερόμενον ἐν καταβάσει.

Ασαφὴς μὲν λίαν, καὶ αἰνιγμάτων ἔμπλεως ὁ τοιόσδε λόγος. πλὴν ἐκεῖνό φαμεν ἀναγκαίως, ὅτι κἂν ἐν τοῖς καθ’ ἡμᾶς σημαίνηται λόγοις τὰ περὶ Θεοῦ, ἀλλ’ οὖν ὁ ταῦτα τεχνίτης, καὶ νοεῖν εἰδὼς “παραβολὴν καὶ σκοτεινὸν λόγον, [*](a 394 Α.) ῥήσεις τε σόφων καὶ αἰνίγματα, συνήσει λεπτῶς, καὶ ὡς [*](Prov. i. 6.) ἂν ὅτι μάλιστα πρέποι τῆ θείᾳ τε καὶ ἀπορρήτῳ φύσει. ἵδρυσίς τε γὰρ αὐτῆς, θρόνοι τε καὶ ἔγερσις διὰ τῆς τῶν ἁγίων λέγονται φωνῆς, καὶ μὴν καὶ ὁδοὶ καὶ πορεῖαι, ἕτερά τε πρὸς τούτοις ἅττα σμικρὰ καὶ ἀνθρώπινα, ἀλλ’ ὡς ἔφην ἀρτίως, τὰ τοιάδε τῶν θεωρημάτων ἰσχνῶς τε καὶ κατεῤῥινημένως νοοῖτ’ ἂν εἰκότως παρά γε τοῖς ἀγαθοῖς καὶ ἀρτίφροσι. γίνονται γὰρ ὡς ἐξ ὁμοιώσεως καὶ μεταφορᾶς [*](b) τῶν καθ’ ἡμᾶς οἱ λόγοι. ὅταν τοίνυν ἀκούσῃς τοῦ Προφήτου λέγοντος τό Διότι ἱροῦ Κύριος ἐκπορεύεται ἐκ τοῦ τόπου αὐτοῦ, καὶ ἐπιβήσεται ἐπὶ τοὶ ὕψη τῆς γῆς, προσεπάγει δὲ, ὅτι καὶ ὄρη μὲν σαλευθήσονται, κατατακήσονται δὲ καὶ αἱ κοιλάδες, τότε δὴ τότε τῶν ἐν αἰσθήσει πραγμάτων ὑπερφέρων βραχὺ, ἄνιθι τοῖς θεωρήμασιν εἰς ἐννοίας ἰσχνάς. ἔξοδον τοίνυν ἐνθάδε νοήσεις Θεοῦ γενομένην ὥσπερ ἐξ ἰδίου τόπου, τὴν οἱονείπως ἐκ τῆς ἠρεμίας κίνησιν, τὴν ἐπί τισι [*](1. τὸ ὕψος Α. cf. Thes. 380 a. σαλευθήσονται Β. (130, 153, 311.) διασαλευθήσεται F. 3. φερόμενον Edd. (153.) καταφερόμενον Α. 4. τοιοῦτος Α. 5. ἐν D. εἰ Α. Β. Edd. 6. σημαίνοιτο Α. τὰ om. Α. ὁ] + περὶ Edd. invitis libris. 9. τε om. D. ἀπορρήτῳ] ἀρρήτῳ Aubertus. 10. αὐτῇ ἐσσ’ ὅτε pro αὐτῆς θρόνοι τε Α. 11. λέγονται A.D. λέγεται Edd. ναὶ pro καὶ primum. D. ὁδοὶ καὶ πορεῖαι] ὁδοιπορίας Α. ἕτερά τε A.D. καὶ ἕτερα B. ἕτερα δὲ Edd. 13. κατερρινημένως] κατευκρινημένως Β. κατεῤῥινηγμένως D. 14. νοοῖντ’ Β. 17. λέγοντος assumptum ex Α. Β. D. Statim τό om. A.D. κύριος om. D. 18. προσεπάγει δὲ om. B. Statim κοὶ ὅτι pro ὅτι καὶ Β. 19. κατατακήσονται δὲ καὶ αἱ κοιλάδες] Sic edidi. κατακαήσονται δὲ καὶ κοῖλ’. Α. καὶ αἱ κοῖλ’. Β. καὶ οἱ κοῖλ’. τακήσονται D. καὶ κατατακήσονται καὶ αἱ κοῖλ’. Edd. 20. τῶν assumptum ex omnibus. ὑπερφέρουσι Α. 21. ἄνιθι post θεωρήμ. transp. D. ἐννοίας A.D. θεωρίας Β. εὐνοίας (sic) Edd. 23. τὴν ἐπί τισι τῶν] τῶν ἐπί τισι . . . (rasura facta) Α. τι pro τισι Β.)

606
[*](c) τῶν πραχθησομένων. μόνον γὰρ οὐχί φησι Κεκίνηται λοιπὸν ὁ πάλαι μακροθυμῶν, καὶ ἀφειδήσει δήπως τὸ ἔτι κατηρεμεῖν ἐπὶ τοῖς προσκεκρουκόσι, καὶ τὴν αὐτῷ φίλην ἡμερότητα τρόπον τινὰ καταλελοιπὼς, ἐποίσει τὰς δίκας λοιπόν. ἐπιβήσεται μὲν γὰρ ἐπὶ τὰ ὕψη τῆς γῆς, τουτέστι πατήσει λοιπὸν τοὺς ἐν ταῖς ἄγαν ὑπεροχαῖς, ἵνα νοῶμεν τοὺς βασιλεύοντας ἐν τε τῇ Σαμαρείᾳ καὶ ἐν ̔ Ιερουσαλήμ. σαλευθήσονται δὲ καὶ τὰ ὄρη, τουτέστι πάλιν μετακινηθήσονται τῶν ἰδίων ἀξιωμάτων, οἱ τοὺς ἄλλους ὑπεραίροντες καὶ πολὺ λίαν ἀνεστηκότες [*](d) ἐν δόξη· ὄρεσι γὰρ τοὺς τοιούτους εὖ μάλα παρεικαστέον. ἐκτακήσονται δὲ καὶ ὡς κηρὸς αἱ κοιλάδες, τουτέστιν, οἱ ταπεινοὶ καὶ κατερριμμένοι, καὶ τὸ τῶν ἀγελαίων ἔχοντες μέτρον, ἀλλὰ καίτοι λίαν ὄντες σκληροὶ, καὶ τοῖς θείοις θεσπίσμασιν εἴκειν οὐκ ἀνεχόμενοι, οἱονεὶ πυρὶ προσβάλλοντες τῷ ἐκ τῆς θείας ὀργῆς κηροῦ δίκην κατατακήσονται· γενήσονται δὲ καὶ ὡς ὕδωρ φερόμενον ἐν καταβάσει, τουτέστι κατὰ πρανοῦς ὀξεῖ καὶ ἀσχέτῳ διάττον δρόμῳ. ὡς γὰρ ἤδη [*](e) προεῖπον, οἱ τῶν Ἀσσυρίων βασιλεῖς τήν τε Σαμάρειαν αὐτὴν καὶ τὴν Ἰούδα βασιλείαν ἀγρίως καταδῃώσαντες, ἀπῴκισαν μὲν τῶν βασιλέων τινὰς, ἀπεκτόνασι δὲ καὶ πάντας τοὺς ἡγουμένους, δρομεὺς δὲ ὥσπερ καὶ ὡς ὕω κατὰ πρανοῦς ἐρχόμενον ἀπεκόμισαν εἰς τὴν ἑαυτῶν τὴν τῶν ἀγελαίων πληθύν. καὶ τοῦτο ἦν τὸ ὕδωρ τὸ φερόμενον ἐν καταβάσει, καὶ τρέχον ἐκ τῆς Σαμαρείας εἰς τὴν Περσῶν τε καὶ Μηδῶν.

Ἐκπεπόρευται δὲ καὶ ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος ἐκ τοῦ τόπου [*](395 A. a) αὐτοῦ. Θεὸς γὰρ ὣν φύσει γέγονεν ἄνθρωπος· δοκεῖ ’δε πὼς, [*](1. μονονουχὶ γὰρ A.D. [ουχὶ γὰρ in rasura Α.] 2. ἀφεὶς ἤδη pro ἀφειδήσει δή Α. οὐχ ὑφήσει δή D. Statim τὸ assumptum ex Α. 3. προκεκρουκόσι Edd. 4. τρόπον τινὰ om. D. λοιπὸν τὰς δίκας inv. ord. Α. 7. ἔν τε τῇ D. ἐν τῇ Α. ἔν τε Edd. 8. μετακινηθήσονται post ἀξιωμάτων transp. D. 9. ἀνεστηκότες B.D. ἑστηκότες Α. ἀφεστηκότες Edd. 10. τοὺς om. D. 11. καὶ om. D. 12. ἔχοντες] ἐπέχοντες B. 14. οὐκ ἀνεχόμενοι εἴκειν θεσπίσμασι pro θεσπ. εἴκειν οὐκ ἀνεχ. D. Statim οἷον εἰς πῦρ A. προσβαλόντες Β. Statim τῆς ἐκ pro τῷ ἐκ τῆς Α. τῆς om. D. 16. γενήσονται δὲ om. Α. καταφερόμενον Α. 19. καταδῃώσαντες]] καταδήσαντες Edd. 20. καὶ assumptum ex Α. 21. δρομαίους Α. 22. τὴν τῶν om. Α. 23. καὶ assumptum ex Α. ἦ pro ἦν Edd. ante Migne. φερόμενον Β. καταφερ. Edd.)

607
καὶ ὑπομεῖναι κίνησιν τὴν ἔν γε τούτῳ φημὶ, καίτοι τροπὴν οὐκ εἰδὼς, ἐρηρεισμένος δὲ μᾶλλον ἐν ἰδίᾳ φύσει, καὶ τὸ βεβηκὸς ἔχων ὡς Θεός. ἐπέβη δὲ καὶ ἐπὶ τὰ ὕψη τῆς γῆς, καὶ σεσάλευκεν ὄρη, καὶ κατέτηξε κοιλάδας, καὶ ὡς ὕδωρ αὐτὰς φερόμενον ἐν καταβάσει ῥεῦσαι παρεσκεύασε. καὶ ὕψη μὲν τῆς γῆς αἱ κατὰ πάντων ἐπαιρόμεναι νοηταὶ δυνάμεις, καὶ τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας νοηθεῖεν ἄν· ὄρη δὲ σαλευόμενα [*](b) οἱ τῆς καθ’ ἡμῶν ἀρχῆς ἐξωσθέντες δαίμονες. ἐκβέβληνται γὰρ, καὶ κεκλήμεθα λοιπὸν εἰς τὸ ὑποκεῖσθαι τῷ φύσει τε καὶ κατὰ ἀλήθειαν Θεῷ. κοιλάδες δὲ πάλιν ἡ τῶν δαιμονίων ἀγελαία πληθὺς, ἡ ταπεινὴ καὶ κατερριμμένη, ἡ δίκην κηροῦ κατατετηγμενη, ῥεύσασα δὲ καὶ ὡς ὕδωρ εἰς τοὺς ἐν ᾅδου μυχούς. προσῄεσαν γὰρ τὰ πονηρὰ πνεύματα τῷ Χριστῷ, καὶ “παρεκάλουν αὐτὸν, ἵνα μὴ ἐπιτάξῃ αὐτοῖς εἰς τὴν [*](S. Luc. viii. 31.) “ἄβυσσον ἀπελθεῖν.” ὡς γὰρ ἑτέρων ἤδη προαπεσταλμένων, οἱ περιλειφθέντες ἔτι τὸ χρῆμα κατεπεφρίκεσαν. εἰ δὲ δὴ [*](c) βούλοιτό τις ὕψη τε καὶ ὄρη καὶ κοιλάδας τοὺς τῶν Ἰουδαίων νοῆσαι καθηγητὰς, καὶ μέντοι καὶ δήμους τοὺς ὑπ’ αὐτοῖς, οἳ διά γε τὴν εἰς Χριστὸν παροινίαν καὶ τῆς ἰδίας ἐξώσθησαν ἀρχῆς· ἐτάκησαν γὰρ, καὶ ὡς κηρὸς ταῖς τοῦ πολέμου τοῦ παρὰ ̔ Ρωμαίων συμφοραῖς ὡς φλογὶ προσβάλλοντες, “ Ἐξουθενώησαν δὲ καὶ ὡς ὕδωρ διαπορευόμενον, καὶ ὡσεὶ [*](Ps. lvii. 8,9.) “κηρὸς ὁ τακεὶς ἀντανήρηνται,” κατὰ τὴν τοῦ ψάλλοντος φωνήν· οὐκ ἔξω τοῦ πρέποντος βαδιεῖται σκοποῦ.

[*](d)[*](1. τροπὴν] τόπον Α. 3. δὲ om. B. 4. αὐτὰς Α. Β. αὐτοὺς Edd. 6. νοηταὶ om. Α. 7. πνεύματα pro πνευματικὰ Edd. 9. τε assumptum ex Α. 10. Quae sequuntur partim citantur in Cat. in Ep. 2 D. Petri ii. 4, a Cramero edita. Codices Crameri tum Acta SS. App., tum Epp. Cath. continentes, c et d notantur, ut supra pp. 335, 473, quibus adjeci Cod. Bibl. S. Synodi Mosq. 97 (olim 98) sec. ix. exeunte. δὲ om. Α. δαιμονίων Α. Β. c. Cat. Mosq. δαιμόνων d. Edd. 11. ἀγελαία ante τῶν δ. transp. Α. ἀγέλη καὶ πληθὺς pro ἀγελαία πληθὺς c. d. Mosq. καὶ pro ἡ alt. Α. invitis Catt. 12. ἅδῃ Β. 13. προΐεσαν Α. προῄεσαν Mosq. Statim γὰρ Cat. Mosq. Edd. γοῦν c.d. οὖν Α. 16. οὗτοι pro οἱ περιλειφθ. ἔτι Α. invitis omnibus. κατεπεφρίκεσαν] Sic edidi. κατεπεφρίκασιν Cod. Mosq. καταπεφρίκασιν c.d. ἐπεφρίκεσαν Cat. in. S. Luc. (in Mai Nova Bibl. ii. 225.) καταπεφρίκεσταν Α. Edd. 18. καὶ alt. assumptum ex A.B. 20. καὶ om. B. 21. προσβάλλοντες Α. Pont. προσβαλόντες Aubertus. Statim ἐξουδενώθησαν Β. 22-24. καὶ ὡσεὶ — φωνήν om. Β. 23. ὁ assumptum ex Α.)
608
[*](5)