In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Οσον μὲν οὖν ἧκεν εἴς γε τὸν ταῖς ἱστορίαις πρέποντα λόγον, ταῖς προλαβούσαις τῆς ἀκριδος ἐμβολαῖς τὴν ἰσοσθενῆ καὶ ἰσομοιροῦσαν εἰσάπαν ὑπισχνεῖται φιλοτιμίαν, καὶ τῆς τὸ [*](b) τηνικάδε συμβάσης αὐτοῖς αἰκίας εὐρυτέραν φησὶν ἔσεσθαι τὴν τῶν ἐδωδίμων παράθεσιν.

Εἰ δὲ δὴ νοοῖτο πνευματικῶς τῆς προφητείας ὁ λόγος, φαμὲν, ὅτι κατεδηδοκότος ἡμᾶς ὥσπερ τοῦ σατανᾶ, καὶ ὡς ἐν τάξει κάμπης τε καὶ ἀκρίδος καὶ μέντοι καὶ ἐρυσίβης κατεφθαρκότων οὐ φορητῶς τῶν ἀλιτηρίων πνευμάτων ἐπὶ πολυτρόπου παθῶν ἰδέας, ξηροὶ καὶ ἄκαρποι μεμενήκαμεν, γυμνοὶ καὶ ἐψιλωμένοι παντὸς ἀγαθοῦ, οὐκ ἠθικὴν ἔχοντες εἰς νοῦν ἀρετὴν, οὐ δογματικῇ θεωρίᾳ καταλαμπόμενοι, λιμῷ [*](C) δὲ ὥσπερ κατεφθαρμένοι, καὶ ἁπαξαπλῶς ἁπάσης εὐκαρπίας ἐστερημένοι. ἐπειδὴ δὲ πεπλουτήκαμεν παρὰ χριστοῦ τὸ [*](S. Joan. xvi. 33.) χρῆναι θαρσεῖν· νενικήκαμεν γὰρ σὺν αὐτῷ τὸν κόσμον, [*](S Luc. x. 19.) καὶ “Δέδωκεν ἡμιν πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων τότε δὴ τότε καὶ ὑετοὺς ἐσχήκαμεν τοὺς πνευματικοὺς πρώϊδικαιουμένοις [*](1. Edd. 4. ἐρυσίβη et κάμπη inter se transp. Edd. (Co.) 5. εἰς] ἐφ’ F. (Alex. XII manu prima.) βρώσει pro ἐσθίοντες F. Edd. (Co.) 8. οὖν assumptiim ex B. Statirn ἥκει Edd. invitis B. b. γε assumptum ex B. b. τοῖς ἱστορίαις πρέποντα B.b. τῆς ἱστορίας Edd. 9. ἐκβολαῖς iid. repug- nantibus B. b. 10. ἰσομεροῦσαν Edd. ἤδη pro τὸ τηνικάδε iid. invitis B. b. 11. αὐτοῖς οἰκίας Β. αὐτοῖς ἐνδείας b. ἐνδείας αὐτοῖς Edd. φησὶν post ἔσεσθαι transp. b. 13. πνευματικὸς Edd. repugnantibus B.b. Statim τῆς προφητείας post ὁ λόγος transp. Edd. invitis B. b. 16. ἐπὶ] διὰ b. 18. γυμνοὶ et ἐψιλωμένοι inter se transp. Edd. 19. Haec οὐ δογματικῇ θ. καταλαμπόμενοι accesserunt ex Β. 20. ἁπαξαπλῶς ἁπάσης Β. ἁπόσης b. πόσης ἁπαξαπλ. Edd. 21. χριστῷ b. 24. τότε alt. assumptum ex Β.)

333
μόν τε καὶ ὄψιμον, νομικήν τε φημὶ παίδευσιν καὶ παράκλησιν Εὐαγγελικήν, τότε καὶ ἀνεθάλομεν εἰς δικαιοσύνην καὶ καρποὺς ἐσχήκαμεν ζωῆς, τότε καὶ φάγοντες ἐμπεπλῆσμεθα καὶ δοξολογοῦμεν ὡς Δεσπότην τὸν ἑαυτῶν Σωτῆρα χριστὸν, ἀνακηρύττοντες ὡς θαυματουργὸν, καὶ τὰ λόγου [*](d) καὶ ἐλπίδος ἐπέκεινα τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν δωρούμενον. ἐγνώκαμεν δὲ πρὸς αὐτῷ παντελῶς ἕτερον οὐδένα. δεδιδάγμεθα δὲ λέγειν ἐξ ἀγαθῆς διανοίας “κύριε, ἐκτός σου [*](Es. xxvi. 13.) “ ἄλλον οὐκ οἴδαμεν· τὸ ὄνομά σου ὀνομάζομεν.” ἄθρει δὲ ὅπως ὁ τῶν ὅλων Θεὸς μονονουχὶ καὶ διαγελᾷ καὶ κατειρωνεύεται τὰ ἀνθρώπινα, δύναμιν μεγάλην ἑαυτοῦ τὴν κάμπην ἀποκαλῶν, ἢν καὶ εἰς αὐτοὺς πεπομφέναι φησὶ. καὶ οὐ δήπου φαμὲν, ὅτι δύναμις ἀληθῶς ἡ κάμπη Θεοῦ, καὶ τοῦτο μεγάλη, ἀλλ’ οἷον ἐκεῖνό φησι τοῖς τὴν δι’ αὐτῆς οὐκ [*](e) ἐνεγκοῦσι κόλασιν ἃ δεῖνοι καὶ ἀγέρωχοι καὶ ἐν οὐδενὶ γράφοντες λόγῳ τὸ προσκρούειν ἐμοί· οὐ πῦρ ἐφ’ ὑμᾶς οὐρανόθεν ὁρῶμαι καθεὶς, οὐκ ἐπαφῆκα βροντὴν ἢ χάλαζαν, οὐχ ἕτερόν τι τῶν ὑψοῦ τε ἠρμένων, καὶ ὅτι μάλιστα τῇ τοῦ Θεοῦ δόξη πρεπωδεστάτων ἐπενεγκών. σκωλήκων εὐτελεστάτων ἀθλία πληθὺς κατεξανέστη τῆς χώρας, καὶ τεθορύβησθε πρὸς αὐτῆς, τεθρηνήκατε καὶ διολώλατε· τάχα που μεγάλη λίαν ἡ κάμπη, λογιοῦμαι δὲ αὐτὴν καὶ δύναμιν ἐμαυτοῦ μεγάλην· ἐν ἤθει δὴ οὖν ὁ λόγος, καὶ οἱονείπως ἐν [*](a 226 Α) γέλωτι, μονονουχὶ καὶ ἐπιτωθάζοντος Θεοῦ τοῖς καταφρονεῖν εἰωθόσιν, ὡς καὶ, εἴπερ ἕλοιτο κολάζειν αὐτοὺς, ἀρκούσης εἰς τοῦτο καὶ κάμπης ἀντὶ πολλῆς καὶ ἀμάχου λοιπὸν ἰσχύος.

[*](1. τε alt. assumptum ex b. 2, 3. Haec ἀνεθάλομεν εἰς—τότε κοὶ accesserunt ex B. b. 5. τὰ] + τοῦ Edd. 6. αὐτὸν om. Β. 7. αὐτὸν Edd. Statim παντελῶς ἕτερον hoc ordine B. 8. κύριος iid. 9. τὸ ὄνομά σου ὀνομάζομεν assumpta ex Β. 10. ὅπως] πῶς iid. καταγελᾶ iid. 11. μεγάλην ἑαυτοῦ hoc ord. Β. Statim τὴν assumptum ex Β. 12. οὐδέπω Edd. 13. ἀληθῶς assumptum ex Β. Statim ἡ κάμπη post Θεοῦ transp. Edd. Haec καἰ τοῦτο μεγάλη accesserunt ex Β. 17. ὁρῶμαι καθεὶς, οὐκ ἐπαφῆκα] ἀνῆκα, οὐ Edd. οὐ pro ἢ iid, 19. ἐπήνεγκα iid. 20. εὐτελεστάτων assumptum ex Β. 21. Haec πρὸς αὐτῆς, τεθρηνήκατε accesserunt . Β. Statini καὶ om. Β. 25. ὥστε pro ὡς καὶ iid. ἑαυτοὺς iid. 26. καὶ prius assumptum ex Β.)
334

Μῆ δὴ πλατὺ γελάτωσαν αἱρετικοὶ, μηδὲ τῆς τοῦ Μονογενοῦς καταφλυαρείτωσαν δόξης, ὡς δὴ καὶ μεγάλης δυνάμεως ὠνομασμένης τῆς κάμπης, μὴ δ’ ἂν εἰ λέγοιτο καὶ αὐτὸς Θεοῦ δύναμις ἐν ἴσῳ γραφέσθω τῆ σκώληκι. τετολμήκασι γὰρ οἱ δείλαιοι καὶ εἰς τοῦτο κατολισθεῖν ἀθλιότητος ἐννοιῶν.

[*](27 b)

Kαὶ οὐ μὴ καταισχυνθῇ ὁ λαός μου εἰς τὸν αἰῶνα· καί ἐπιγνώσεσθε ὅτι ἐν μέσῳ τοῦ Ἰσραὴλ ἐΓώ εἰμι, κω ἐΓὼ Κυριος ὁ Θεὸς ὑμῶν, καὶ οὐκ ἔστιν ἐστιν πλὴν ἐμοῦ· καὶ οὐ μὴ κατασχυνθήσεται ἔτι πᾶς ὁ λαόc μου εἰς τὸν αἰῶνα.

Ἐπαγγέλλεται σαφῶς τῆς μετὰ σαρκὸς οἰκονομίας τὸν τρόπον, καὶ ὅτι τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς συνδιαιτηθήσεται καθεὶς ἑαυτὸν εἰς κένωσιν, καὶ γενόμενος καθ’ ἡμᾶς, τουτέστιν, ἄνθρωπος. τότε γὰρ γέγονεν ἐν μέσῳ τοῦ Ἰσραὴλ, καὶ διεφύγομεν ἐντροπὴν καὶ αἰσχύνης ἀπηλλάγμεθα, θανάτου [*](c) πεσόντος, ἁμαρτίας ἀνῃρημένης, γνώσεως ἀληθοῦς εἰσκεκο- [*](Rom i. 25.) μισμένης. προσκυνοῦμεν γὰρ οὐκέτι “τῇ κτίσει παρὰ τὸν “κτίσαντα,’’ καὶ Θεὸν ἕτερον ἐπ’ αὐτῷ παντελῶς οὐδένα παραδεδέγμεθα. τοιγάρτοι καὶ πεπλουτήκαμεν, ὡς ἐν ἐλπίδι βεβαίᾳ, ζωήν τε καὶ δόξαν καὶ τὴν εἰς μακραίωνα βίον ἐν ἁγιασμῷ καὶ ὁσιότητι πολιτείαν.

[*](28)

Κοὶ ἔσται μετὰ ταῦτα, ἐκχεῶ ἀπό τοῦ πνεύματός μου ἐμ πάθα σάρκα, κω προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶ κω ὁ θυγατέρες [*](d) ὑμῶν, κω οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται, [*](1. μηδὲ pro μὴ δὴ Edd. γελάτωσαν αἱρετικοὶ] γελώντων αἱρετικῶν iid. 2. καταφλυαρούντων iid. δόξης] + μηδὲ iid. 3. Haec ὠνομασμένης—δύναμις accesserunt ex Β. 5. τοῦτ’ ὀλισθεῖν iid. 7. εἰμὶ ἐγὼ inverso ordine F. Edd. (42, 153.) 8. ἕτερος B. b. ἔτι Edd. (A.V. c.) καὶ οὐ—εἰς αἰῶνα om. Β. 11. τῆς assumptum ex Β. συνδιαιτήσεται Edd. καθεὶς ἑαυτὸν εἰς κένωσιν B.b. κενώσας ἑαυτὸν Edd. 12. ὑμᾶς iid. repugnantibus B.b. 16. οὐκέτι γὰρ τῇ κτίσει προσκυνοῦμεν inverso ord. iid. invitis Β. b. 19. ζωήν τε καὶ δόξαν καὶ τὴν δόξαν τὴν Β.] .... πολιτείαν Β. b. ζῶντες καὶ δόξῃ τῇ—πολιτείας Edd. 21. ταῦτα] + καὶ Edd. (Vat.))

335
καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁμάσεις ὄψονται· καἰ γε ἐπὶ τοὐc δούλους [*](29) λους κοὶ ἐπὶ τὰς δούλας μου ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκχεῶ ἀπό τοῦ πνεύματός μου.

Ιδοὺ δὴ σαφῶς χαριεῖσθαι κατεπαγγέλλεται τὴν τοῦ Ἀγίου πνεύματος χύσιν, τουτέστιν ἀμφιλαφῆ χορηγίαν, οὐκ εἰς προφήτην ἐξειλεγμένως ἕνα που καὶ δύο τύχον, ἀλλὰ τὴν εἰς ἅπαντας ἁπλῶς τοὺς ἑλεῖν ἀξίους. ὃ δὴ καὶ πεπεράνθαι [*](e) φαμὲν ἐγηγερμένου χριστοῦ, καὶ τὸ τοῦ θανάτου καταλύσαντος κράτος. ἀπαρχὴν γὰρ ὥσπερ τῆς ὧδε σεπτῆς καὶ ἀξιαγάστου χάριτος τοῖς ἁγίοις ἐνετίθει μαθηταῖς, ἐμφυσῶν τε καὶ λεγ́ων “Λάβετε πνεῦμα “Αγιον.’’ ἔδει γὰρ ἔδει [*](S. Joan. xx. 22.) τοὺς τῆς Ἐκκλησίας μυσταγωγοὺς, καὶ τῆς ὑφ’ ἡλίῳ παιδευτὰς ἐσομένους καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τῇ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δόσει κατακαλλύνεσθαι, καὶ οἷόν τινα τῶν διὰ πίστεως κεκλημένων εἰς ἁγιασμὸν ἀπαρχὴν γεγονότας, τῇ θείᾳ τε καὶ οὐρανίῳ καταχρυσοῦσθαι χάριτι. κατὰ δέ γε τὰς ἡμέρας [*](a 227 Α.) τῆς Πεντηκοστῆς συναγηγερμένων εἰς οἶκον ἕνα τῶν μαθητῶν, καὶ τὰς συνήθεις Θεῷ προσαγόντων λιτὰς, γέγονεν “Ἄφνω ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦχος, ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας, [*](Acta SS. App. ii. 2, 3, 4.) “καὶ ἰδοὺ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι γλῶσσαι ὡσεὶ “ πυρὸς, καὶ ἐκάθισεν ἐφ’ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν, καὶ ἤρξαντο “ λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς “ ἀποφθέγγεσθαι.’’ ἀπεφθέγγοντο δὲ προφητεύοντες, ἤγουν συνιέντες τε καὶ λέγοντες τὰ διὰ τῶν ἁγίων προφητῶν ἐπὶ [*](2. μου alt. assumptum ex Β. F. (Alex. XII.) 5. χύσιν] χάριν Edd. τὴν post ἀμφιλ. add. iid. 6. που κοὶ δύο τύχον, ἁλλὰ τὴν] τυχὸν ἢ δύο ἀλλ’ iid. 7. φαμεν καὶ πεπ. inv. ord. iid. 9. ἀπαρχὴν Β. ἀπ’ ἀρχῆς Edd. τῆς ὧδε σεπτῆς καὶ ἀξιαγάστου χάριτος] τι ὧδε σεπτήν καὶ ἀξιάγαστον χάριν iid. 12. ὑφ’ ἥλιον iid. 14. τινα τῶν διὰ π. κεκημένων] τι κεκοσμημένον διὰ π. iid. 15. ἀπ’ ἀρχῆς pro ἀπαρχὴν iid. γε pro τε iid. 17, τῆς] + ἁγίας iid. συναγηγερμ. post ἕνα transp. iid. 18. προσαγαγόντων iid. 19—21 ἄφνω ἕκαστον αὐτῶν] ἄμφω, ἦχος ἐγένετο καὶ γλῶσσαι ἐφ’ ἕνα ἕκαστον ἐκάθισαν iid. 22. Quae seqimntur, partim citantur in Catena in Acta SS. Apost. a Cramero edita, cujus codices iterum, pro his S. CyriUi citationibus collatos, signan c et d. c = Cod. Coisl. XXV. d = Cod. CoU. Novi hac in Universitate Iviii. ἑτέραις γλώσσαις B.c.d. ἐν ἑτέραις Edd. γλώσσαις addidit Migne. 23. ἀποφθέγγεσθαι αὐτοῖς inv. ord. c. 24. ἐπὶ B. c. d. ἐν τῶ Edd.)

336
Xριστῷ μαρτύρια, καὶ τὰ δἰ ὧν ἦν εἰκὸς εἰκὸς ἑτοίμως εἰσιέναι πρὸς [*](b) εὐπείθειαν ἀναπεπεισμένους εὖ μάλα τοὺς ἀκροωμένους, ὡς ἐνέστηκε λοιπὸν ὁ τῆς εὐδοκίας καιρὸς, καὶ τὰ πάλαι διὰ νόμου καὶ προφητῶν ἐπὶ χριστῷ προαπηγγελμένα πρὸς πέρας ἥκει λοιπόν. οὐκοῦν προεφήτευον, ἁπάσῃ γλώσση λαλοῦντες, προαναφωνοῦντος Θεοῦ διὰ φωνῆς ἁγίων καὶ [*](1 Cor. xiv. 21.) τοῦτο. γέγραπται γάρ “ὅτι ἐν ἑτερογλώσσοις καὶ ἐν [*](Es. xxviii. 11.) “χείλεσιν ἑτέρων λαλήσω τῷ λαῷ τούτῳ καὶ οὐδ' οὕτως “πιστεύσωσι.’’ τοῦτό τοι συνεὶς καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος, [*](1 Cor. xiv. 22.) εἰς σημεῖον δεδόσθαι τοῖς Ἰουδαίοις ἔφασκε τὴν πολυγλωσ- [*](C) σίαν. ὅτι δὲ καταπτάντος ἐξ οὐρανῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πολλοὶ λίαν ἦσαν οἱ τῷ τῆς προφητείας ἀναμεστούμενοι [*](Ib. 29—31.) πνεύματι, σαφηνιεῖ γράφων ὁ Παῦλος “προφῆται δὲ “ δύο ἢ τρεῖς λαλείτωσαν καὶ ἄλλοι διακρινέτωσαν. ἐὰν “ δὲ ἄλλῳ ἀποκαλυφθῇ φησὶ καθημένῳ, ὁ πρῶτος σιγάτω. 1 “ δύνασθε γὰρ πάντες καθ’ ἕνα προφητεύειν.’ πάλαι μὲν γὰρ διὰ πολλὴν δυστροπίαν παρακρούοντος τοῦ Ἰσραὴλ, [*](Amos viii. 11, 12.) ἔφασκε Θεός “Ἴδου ἐγὼ λιμὸν ἐπάγω ἐπὶ τὴν γῆν, οὐ λιμὸν “ἄρτου, οὐδὲ δίψαν ὕδατος· ἁλλὰ λιμὸν τοῦ ἀκοῦσαι λόγον “κυρίου, καὶ ἀπὸ ἀνατολῶν ἕως δυσμῶν περιδραμοῦνται “ζητοῦντες τὸν λόγον κυρίου, καὶ οὐ μὴ εὕρωσι.’’ καὶ [*](Ezek. iii. 26.) πρός γε τὸν μακάριον Ιεζεκιήλ “ καὶ τὴν γλῶσσάν σου [*](d) “συνδήσω καὶ ἀποκωφωθήσῃ, καὶ οὐκ ἔσῃ αὐτοῖς εἰς ἄνδρα [*](1. μαρτύρια] μυστήρια iid. repugnantibus omnibus. ἢν εἰκὸς hoc ordine B.c. In d. scholium unum deest. ἑτοίμως εἰσιέναι (ἰέναι B.) πρὸς εὐπ. B. C. πρὸς ἑτοίμως ἰέναι Edd. 3, Haec διὸ νόμου καὶ προφητῶν accesserunt ex Β. c. 4. προηγγελμένα ἐπὶ χριστῷ pro ἐπὶ Χρ. προαπ. Edd. invitis Β. C. πρὸς] εἰς Edd. invitis nostris. 5. ἧκε iid. invitis libris. 6. προαναφων. Θεοῦ διὰ φωνῆς ἃγ. Β. C. διὰ φωνῆς ἃγ. Θεοῦ προαναφωνοῦντος Edd. 7. ὅτι assumptum ex Β. C. 8. ἑτέρων Β. ἑτέροις C. Edd. οὕτως C. Edd. ὡς Β. 9. πιστεύσῶσιν C. πιστεύσουσι Β. πεισθήσονται Edd. συνεὶς καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος Β. C. καὶ συνεὶς συνεὶς Edd. 10. Ἰουδαίοις δεδόσθαι pro δεδόσθαι τοῖς ’1ουδ. iid. invitis nostris. ἔφασκε Β. φησὶ Edd. ἐφ’ ἑκάστην (sic) pro ἔφασκε τὴν C. II. οὐρανοῦ Edd. 12. τῷ τῆς προφητείας ἀναμεστούμενοι πνεύματι] τῇ χάριτι τῆς προφητείας ἀναμεστούμενοι iid. 14, 15. καὶ ἄλλοι — σιγάτω] εἶτα iid. 16. πάντες καθ’ ἕνα hoc ordine Β. 17. προσκρούοντος iid. 18. Haec οὐ λιμὸν ἄρτου, οὐδὲ δίψαν ὕδατος· ἀλλὰ λιμὸν accesserunt ex Β. 20. περιδραμοῦνται] περιτραποῦνται Β. 22. Haec γε τὸν μακάριον accesserunt ex Β.)
337
ἐλέγχοντα, ὅτι οἶκος παραπικραίνων ἐστίν.’’ ἐπειδὴ δὲ, κατὰ τὴν τοῦ ψάλλοντος φωνήν “Θεὸς Κύριος, καὶ ἐπέφανεν [*](Ps. cxvii. 27.) “ἡμῖν·’’ ἐπέλαμψε γὰρ ἡμῖν ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς χριστὸς, ἀνιεὶς ἐγκλήματα καὶ ἀπαλλάττων αἰτιαμάτων, καὶ τὸ τῆς ἁμαρτίας ἐμφράττων στόμα· δέδοται λοιπὸν ἡ τοῦ Ἀγίου πνεύματος χύσις, Θεοῦ κατευφραίνοντος τὴν ἀνθρώπου φύσιν, καὶ τῇ ἄνωθέν τε καὶ ἐν ἀρχαῖς στεφανοῦντος δόξη, καὶ εἰς ἐκεῖνο πάλιν αὐτὴν φιλαγάθως ἀνακομίζοντος, εἰς [*](e) ὅπερ ἦν ἐν ἀρχαῖς, οὔπω τῆς ἁμαρτίας εἰσκεκριμένης. Οὐ γὰρ ἔρημον ὄντα προφητικοῦ πνεύματος εὑρήσομεν τὸν Ἀδὰμ οὔπω τὴν θείαν ἐντολὴν παραβεβηκότα· βεβηκότα δὲ ὥσπερ καὶ ἐρηρεισμένον ἔτι, καὶ τοῖς τῆς φύσεως ἀγαθοῖς ἐμπρέποντα. καὶ γοῦν ὅτε τὴν γυναῖκα Θεὸς πλαστουργήσας ἤγαγε πρὸς αὐτὸν, καίτοι τίς τε καὶ πόθεν εἴη, τίνα τε ἀνέφυ τρόπον ἀκούσας οὐδενὸς, εὐθὺς ἐπεφώνει “τοῦτο [*](Gen. ii. 23.) “νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστῶν μου, καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός “μου· αὕτη κληθήσεται γυνὴ, ἤτοι κατὰ τὴν Ἑβραίων ἔκδοσιν ἀνδρὶς, “ὅτι ἐκ τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς ἐλήφθη.’’ ἀλλ’ [*](a 228 Α.) ἤργησε μὲν ἡ ἀνθρώπῳ δοθεῖσα χάρις, ἀνεκαινίσθη γεμὴν ἐν χριστῷ, ὅς ἐστι δεύτερος Ἀδάμ. ἀνεκαινίσθη δὲ τίνα τρόπον; ᾗ μὲν γάρ ἐστι Θεὸς καὶ ἐκ Θεοῦ κατὰ φύσιν ὁ υἱός· γεγέννηται γὰρ ἀληθῶς ἐκ τοῦ Θεοῦ καὶ πατρός· ἴδιον αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ τε καὶ ἐξ αὐτοῦ τὸ πνεῦμά ἐστι, [*](2. τοῦ ψάλλοντος post φωνὴν transp. Edd. 3. ὑμὶν iid. ἐπέλαμψε] ἐπέφανε iid. Haec κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς assumpta ex Β. 4. Haec κοὶ ἀπαλλάττων αἰτιαμάτων accesserunt ex Β. 5. χύσις τοῦ Ἁγίου πνεύματος inverso ordine Edd. 6. τῶν ἀνθρώπων pro ἀνθρώπου iid. 7 τε assumptum ex Β. ὀρχῇ Edd. 9. ὅπερ ἦν ἐν ἀρχαῖς] ὃ προῆν iid. 10. ὄντα assumptum ex Β. 11. βεβηκότα] πεπηγότα Edd. 12. Haec κοὶ ἐρηρεισμένον accesseriint ex Β. ἀγαθοῖς] χρηστοῖς Edd. 13. πλαστ. ὁ Θεὸς pro Θεὸς πλαστουργήσας iid. 14. τίς τε καὶ πόθεν εἴη—οὐδενὸς] μή ποθεν ἀκούσας τίς τε εἴη καὶ τίνα τρόπον ἀνέφυ iid. 1 6. καὶ pro νῦν iid. 17. κληθήσεται γυνὴ hoc ordine Β. ἑβραΐδα φωνὴν pro τὴν Ἑβραίων ἔκδοσιν iid. 18. αὐτῆς assumptum ex Β. 19. γεμὴν] δὲ Edd. 20. καὶ post ὃς add. iid. 21. κατὰ φύσιν ὁ υἱὸς] Haec a Β. omissa reperiuntur quum in Edd., tum in Codd. duobus, χρήσεις continentibus, nempe Plutei vi. 12, et Ixxxvi. 8, Bibliothecie Laurentianae inclytae. Cf. qiioque Niceph. Blemmid. et alios in Leonis Allatii Graeciae Orthodoxiae Scriptt. 22. γεγέννηται] Sic correxi ex Codd. Laur. γεγένηται Edd. ἀληθῶς assumptum ex B. Niceph. Blemm. Joan. Veccus ubi supra. τοῦ assumptmn ex B. Cod. Laur. Ixxxvi. 8. 23. αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῶ τε Β. Joan. Veccus. αὐτοῦ τε κοὶ ἐν αὐτῶ Codd. Laur. Nic. Blemm. Edd.)
338
καθάπερ ἀμέλει καὶ ἐπ’ αὐτοῦ νοεῖται τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός῾ ἧ δὲ γέγονεν ἄνθρωπος καὶ πέφηνε καθ’ ἡμᾶς, ἐπακτὸν ἔχειν [*](b) τὸ πνεῦμα λέγεται. καταπεφοίτηκε γοῦν ἐπ’ αὐτὸν ἐν εἴδει [*](S. Math. iii. 16.) περιστερᾶς, ὅτε καθ’ ἡμᾶς γεγονὼς, ὡς ἔφην, ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν οἰκονομικῶς ἐβαπτίζετο. τότε καὶ τὸ ἴδιον αὐτοῦ πνεῦμα δοτὸν αὐτῷ ἄνωθεν γενέσθαι λέγεται, διὰ τὸ ἀνθρώπινον, καὶ τοῦτό ἐστιν ἡ κένωσις. νοοῖτο δ’ ἃν ὧδε τε, καὶ οὐχ [*](2 Cor. viii. 9.) ἑτέρως “Δι’ ἡμᾶς πτωχεῦσαι πλούσιος ὣν, ἵν' ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν. δέδοται μὲν γὰρ, ὡς ἔφην, τὸ πνεῦμα τῷ Ἀδὰμ ἐν ἀρχαῖς, πλὴν οὐ μεμένηκεν τῇ ἀνθρώπου φύσει· διανένευκε γὰρ εἰς τὸ πλημμελὲς, καὶ παρώλισθεν εἰς ἁμαρτίαν, κατηρρώστησέ τε πᾶν εἶδος ἀκαθαρσίας.

Ἐπειδὴ δὲ ἐπτώχευσε πλούσιος ὣν, ὡς ἔφην, ὁ Μονογενὴς, [*](C) καὶ μεθ’ ἡμῶν ὡς ἄνθρωπος τὸ ἴδιον ὡς ἐπακτὸν ἐδέξατο [*](s. Joan. ι. 32.) πνεῦμα, “ μεμένηκεν ἐπ’ αὐτόν·’’ ἔφη γὰρ οὕτως ὁ μακάριος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής· ἵνα καὶ ἐν ἡμῖν κατοικήσῃ λοιπὸν ἐμμόνως, ὡς ἤδη μεμενηκὸς ἐν τῇ τοῦ γένους ἡμῶν ἀπαρχῇ δευτέρᾳ, τουτέστι χριστῷ· κατωνόμασται γὰρ διὰ τοῦτο καὶ δεύτερος Ἀδὰμ, δι’ οὗ πρὸς τὸ ἀσυγκρίτως ἄμεινον ἀνεστοιχειώμεθα, καὶ τὴν διὰ πνεύματος ἀναγέννησιν εὖ μάλα κερδαίνομεν, οὐκέτι τὴν πρώτην ἔχοντες, τὴν κατὰ σάρκα [*](Eom. viii. 6.) φημὶ, τὴν εἰς φθοράν τε καὶ ἁμαρτίαν· “τὸ γὰρ φρόνημα [*](d) “τῆς σαρκὸς θάνατος,’’ κατὰ τὸ γεγραμμένον· ἀλλὰ τὴν ἄνωθεν καὶ δευτέραν, τὴν ἐκ Θεοῦ διὰ πνεύματος, εἴπερ [*](S. Joan. i. 13.) ἐστὶν ἀληθὲς ὡς “οὐκ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐκ θελήματος [*](1. νοεῖται] Sic correxi ex Codd. Laur. νοῆται Edd. ante Migne. 2. πέφηνε Β. Xic. Blemm. Veccus. πέφυκε Cod. Laur. vi. 12. γέγονε Edd. 4. ὅτε B. Cod. vi. 12. ὅτι Edd. Haec ἔφην ὡς accesserunt ex B. Cod. Laur. vi. 12. 6. ἄνωθεν oin. B, invitis Cod. supradicto, Edd. 7. νοεῖτο Edd. ante Migne. οὕτω pro ὧδέ τε iid. 9. αὐτοῦ pro ἐκείνου Edd. 10. ἀρχῇ iid. 12.Haec κατηῤῤώστησέ τε πᾶν εἶδος ἀκαθαρσίας accesserunt ex B. 14. ὡς ἔφη ν assumpta ex B. 16. Haec ὁ μοκαρίος assumpta ex B. 18. ἐμμόνως et ἡμῶν assumpta ex B. 20. δι’ οὗ] διό Edd. ἀσυγκρίτως ἄμεινον hoc ordine Β. ἀναστοικειώμεθα iid. 21. διὰ] + τοῦ iid. 24. γεγραμμένον] γένος iid. 25. καὶ assumptum ex B. διὰ om. B. 26. οἱ pro ὡς Edd.)

339
ἀνδρὸς, ἀλλ’ ἐκ Θεοῦ γεγεννήμεθα.“ ἔδει δὴ οὖν ἔδει τοὺς ἐν τέκνοις Θεοῦ κατατεταγμένους καὶ τὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καταπλουτῆσαι χάριν. ἐνήργηκε δὲ καὶ τοῦτο εἰς ἡμᾶς χριστὸς, καὶ πιστώσεται λέγων ὁ θεσπέσιος Πέτρος “Τῇ δεξιᾷ οὖν τοῦ Θεοῦ ὑψωθεὶς, τήν τε ἐπαγγελίαν τοῦ [*](Acta SS. App. ii. 33.) “πνεύματος τοῦ Ἁγίου λαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς, ἐξέχεε “τοῦτο ὃ ὑμεῖς βλέπετε καὶ ἀκούετε.’’ δέχεται μὲν γὰρ ὡς [*](e) ἄνθρωπος παρὰ τοῦ πατρὸς τὸ ἐνὸν αὐτῷ φυσικῶς· ἐκχεῖ δὲ πλουσίως εἰς ἡμᾶς, ὅτι καὶ Θεὸς κατὰ φύσιν ἐστὶ, καὶ εἰ γέγονε σάρξ. ἐκχεῖ δὲ ἐπὶ πᾶσαν σάρχα. καὶ τοῦτο δῆλον, ὡς οὐκ ἐπὶ μόνους τοὺς ἐκ περιτομῆς, ἀλλ’ ἐφ’ ἅπαντας ἁπλῶς τοὺς διὰ πίστεως καλουμένους, κἂν εἰ ἐκ πλάνης, εἶεν Ἑλληνικῆς, κἂν εἴτε μικροὶ καὶ μεγάλοι, δοῦλοι [*](Col. iii. 11.) καὶ ἐλεύθεροι, βάρβαροί τε καὶ Σκύθαι. πρόκειται γὰρ τῆς ἐν χριστῷ σωτηρίας ἡ χάρις τοῖς ἀνὰ πᾶσαν τὴν ὑπ’ οὐρανὸν, [*](a 229 A.) ὅτι καὶ αὐτός ἐστι “Ηροςδοκία ἐθνῶν.”

[*](Gen. xlix. 10.)

Εἰ δὲ δὴ λέγοιεν ἀθυροστομοῦντές τινες, σαρχας λέγεσθαι καὶ τὰ κτήνη, παραληροῦντες, ἤδη πὼς ἀκουόντων, ὅτι τῆς προφητείας ὁ σκοπὸς κατὰ μόνου συντείνεται τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, καὶ οὐχὶ “ τῶν βοῶν μέλει τῷ Θεῷ, καθὼς [*](1 Cor. ix. 9.) καὶ ὁ σοφὸς ἔφη Παῦλος. προφητεύσειν δέ φησιν υἱοὺς καὶ θυγατέρας, τὸ τῆς χάριτος ἀμφιλαφὲς καὶ τὸ ἐπὶ πάντας ἆτον διὰ τούτων ὑποδηλῶν. εἴη γὰρ ἂν οὐκ ἀπόβλητον παρὰ Θεῷ τὸ θῆλυ γένος, εἰ τὰ αὐτῷ δοκοῦντα δρῴη τε [*](b) προθύμως, καὶ μὴν καὶ ἕλοιτο φρονεῖν, οὔτε μὴν ἀγέραστον, ἢ ἀμέτοχον ἁγιασμοῦ, εἰ διά τε τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐν [*](1. ἀνδρὸς] σαρκὸς Edd. γεγεννήμεθα] ἐγεννήθησαν iid. ἴδει δὴ οὖν ἔδει] ἴδει οὖν iid. 2. τεταγμένους iid. Statim καὶ assumptum ex Β. 3. ἐνήργησε Edd. εἰς ἡμᾶς κρατὸς et πιστώσεται λέγων hoc ordine Β. 4. ὁ θεσπέσιος assumpta ex Β. 5. Θεοῦ] πατρὸς Edd. 6. ἐξέχεε τοῦτο ὃ] ἐξέχεε· τοῦτο (sic) Β. 8. αὐτοῦ Cod. Plut. vi. 12. 9. καὶ prius assumptiim ex Β. Cod. suprad. 10. εἰ assumptum ex B. δὲ] + καὶ Edd. invitis B. Cod. suprad. καὶ τοῦτο δῆ. λον ὡς] Cod. suprad. Edd. τουτέατιν Β. 12. Haec κἂν εἰ ἐκ πλ. εἶεν ἑλληνικῆς accesserunt ex Β. 17. ἀθυροστομ. τινες hoc ordine Β. Statim σάρκα Edd. 18. τὰ om. Β. 19. ἀνθρωπίνου] ἀνθρωπείου Edd. 21. προφητεύειν Β. 22. καὶ τὸ ἐπὶ π. ἴσον post ὑποδηλῶν transp. Edd. 23. διὰ τοῦτο iid. 24. παρὰ] + τῷ iid. 26. τῆς prius assumptum ex Β.)

340
ἔργοις ἐπιεικείας εὐδοκιμοῦν ἔσται· πόθεν; ἠξίωται γὰρ καὶ [*](2 Cor. i. 22.) αὐτὸ χάριτός τε καὶ οἰκτιρμῶν, καὶ “ τὸν ἀρραβῶνα τοῦ “πνεύματος δέχεται παρὰ Θεοῦ, λελόγισται δὲ καὶ ἐν τέκνοις. πρεσβυτέρους μὲν οὖν ἐνυπνίοις ἐνυπνιασθήσεσθαί φησιν, ὄψεσθαι δὲ καὶ ὁράσεις τοὺς ωεανισκους, πρεσβυτικὴν [*](C) ἡλικίαν, καθάπερ ἐγῷμαι, λέγων τὴν ὡς ἐν ποσότητι τῆς ἀρετῆς προὔχουσάν τε καὶ ὑπερκειμένην, καὶ οἷον λαμπροῖς πεπολιωμένην κατορθώμασι, καὶ φρονήσει διαπρέπουσαν τῇ τελεωτάτη καὶ τεθαυμασμένην, ὁποῖός τις ἦν καὶ ὁ θεσπέσιος Παῦλος, ὃς τεθέαται καθ’ ὕπνον ἄνδρα τινὰ τῶν ἐκ [*](Acta ss. App. xvi. 9.) Μακεδονίας, ἐκλιπαροῦντά τε καὶ λέγοντα “Διαβὰς εἰς “Μακεδονίαν βοήθησον ἥμιν· γέγραπται γὰρ οὕτως ἐν ταῖς πράξεσι τῶν σοφῶν ἀποστόλων. Ἀνανίας δέ τις τῶν ἐν πίστει δεδοκιμασμένων ὅρασιν ἐπ’ αὐτῷ τεθέαται τῷ μακαρίῳ [*](Ib. ix 4sqq.) Παύλῳ. ἐπειδὴ γὰρ ἧκεν εἰς Δαμασκὸν, αὐτῷ κατὰ τὴν [*](d) ὁδὸν ὀφθέντος χριστοῦ, εἶτα τῆ τοῦ φωτὸς ἀστραπῇ τὴν ὄψιν ἀφῄρηται, τεθεράπευται διὰ χριστοῦ. γέγραπται δὲ [*](Ib. 10,11.) οὕτως πάλιν· “Ἦν δέ τις ἐν Δαμασκῷ μαθητὴς ὀνόματι “Ἀνανίας, καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν ἐν ὁράματι ὁ κύριος Ἀνανίᾳ. “ ὁ δὲ εἶπεν Ἴδου ἐγώ. ὁ δὲ κύριος πρὸς αὐτόν Ἀναστὰς “πορεύθητι ἐπὶ τὴν ῥύμην τὴν καλουμένην εὐθεῖαν καὶ ζή- “τησον ἐν οἰκίᾳ Ἰούδα Σαοὺλ ὀνόματι ταρσέα.” ἀκούεις ὅπως ἐν ὁράματι μὲν λελάληκε πρὸς Ἀνανίαν; ἦν γάρ που τάχα τὴν πίστιν εὔτονος, καὶ νεανίας τὴν ἕξιν, καὶ σφριγῶσαν ἔχων εἰς τὸ ἀγαθὸν τὴν γνώμην, ἄθραυστος εἰς ἀλκὴν, [*](1. ἔσται· πόθεν] Sic correxi ex Β. ἔσται ποθέν Edd. 2. οἰκτιρμοῦ iid. 4. ἐνυπνιασθήσεσθαί φησιν Β. ἐνυπνιάσθαι φησὶν C. ἐνυπνιάζεσθαί φησιν d. φησιν ἐνυπνιασθήσεσθαι Edd. 5. καὶ assumptum ex Β. C. d. 6. κοθόπερ ἐγῷμαι λέγων Β. λέγων, καθώσπερ ἐγῷμαι Edd. Haec ὡς ἐν accesserunt ex B.c.d. ἐν ὡς sic c. d.) Statim ποιότητι Edd. invitis B. c. d. 8. διαπρέπουσαν τῇ τελεωτάτῃ hoc ord. B. 9. Haec ὁ θεσπέσιος assumpta ex B. ὁ μακάριος pro ὁ θεσπέσιος C.d. 11. Μακεδόνων Edd. τε assumptum ex Β. 12. Haec γέγραπται—ἀποστόλων accesserunt ex Β. 13. τις assumptuni ex B. 14. τεθέαται τῷ μακαρίῳ Παύλῳ] Παύλῳ τεθέαται Edd. 17. ἀφῄρηται] ἠδίκηται iid. 19. ἐν ὁράματι ὁ Κύριος hoc ordine Β. Statim haec Ανονία—πρὸς αὐτόν accesserunt ex Β. 21. ἐπὶ om. Β. εὐθῆ Kdd. 23. μὲν assumptum ex B. 24. εὔτονος c. d. ἀνδρεῖος iid. 25. ἀλκὴν] ἀκὴν (sic) Edd.)
341
δῆλον δὲ ὅτι τὴν πνευματικήν. καθ’ ὕπνον δὲ τῷ μακαρίῳ [*](e) Παύλῳ τὰς λιτὰς ἐδόκει προσφέρειν ὁ Μακεδών· ἦν γὰρ τὴν φρένα πρεσβύτης, τὸν νοῦν γηραιὸς, καὶ τῆς ἄνωθεν σοφίας ἔμπλεως. προσεφώνει δέ που καὶ ὁ σοφὸς Ἰωάννης τοῖς ἡγιασμένοις ἐν χριστῷ διὰ πίστεως “Γράφω ὑμῖν πατέρες, [*](1 S. Joan. ii. 13,14.) “ ὅτι ἐγνώκατε τὸν ἀπ’ ἀρχῆς. γράφω ὑμῖν νεανίσκοι, ὅτι “ ἰσχυροί ἐστε καὶ νενικήκατε τὸν πονηρόν.’’ ἐπαγγέλλεται δὴ οὖν τὴν χύσιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τοῖς δουλεύουσιν αὐτῷ. τίνες δ’ ἂν οἱ τοιοίδε πάλιν; ἢ ἐκεῖνοι πάντως οἳ [*](a 230 Α.) τοῖς εὐαγγελικοῖς θεσπίσμασιν ὑποφέρουσι τὸν αὐχένα τῆς διανοίας, τῆς μὲν ἐν τύπῳ λατρείας ἀποφοιτήσαντες, Ἑλληνικῆς δὲ ἀπάτης ἀποπεπαυμένοι, κατὰ τὸν λέγοντα;

Kαὶ δώσω τέρατα ἐν τῷ οὐραγῷ ἀνω καὶ σημεῖα ἐμ thc thc [*](30) κάτω, αἷμα καὶ πῦρ καὶ ἀτμίδα καuvοῦ. ὁ ἥλιος μεταστραφήσεται [*](31) εἰς σκότος καὶ ἡ σελήνη εἰς αἷμα, αἷμα, πρὶν τἠν [*](b) ἡμέραν κυρίου τὴν μεγάλην καὶ ἐπιφανῆ.

Ἐπὶ ταῖς τῶν Ἰουδαίων δυσσεβείαις, ταῖς εἰς χριστὸν δηλονότι γεγενημέναις, καὶ αὐτὴ τῶν στοιχείων δεδυσφόρηκεν ἡ φύσις, κατωλοφύρατο δὲ ὥσπερ ἡ κτίσις, ὑβρισμένον ὁρῶσα τὸν ἑαυτῆς Δεσπότην, καὶ ὁ μὲν θεῖος ναὸς [*](S. Matth. xxvii. 51.) καὶ ἀσχάλλων τοῖς πενθοῦσιν ἐν ἴσῳ, περιερρήγνυτο· γέγραπται γὰρ, ὅτι “Τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσθη ἀπὸ s.Matth. “ἄνωθεν ἕως κάτω·’’ ὁ ἥλιος δὲ τὸ οἰκεῖον ἀνακόψας σέλας καὶ τὴν ἀκτῖνα συνενεγκὼν, οὐκ ἠξίου φαίνειν ἔτι τοῖς ἐπὶ τῆς γῆς. ἐποίει γὰρ σκότος ἀπὸ ὥρας ἕκτης ἕως ὥρας [*](c Ib. 45.) [*](1. τὴν om. Β. Haec τῷ μακαρίῳ assumpta ex Β. 8. Ἁγίου assumptura ex Β. 16. τὴν orn. Edd. (68.) 17. τῶν Ἰουδαίων δυσσεβείαις hoc ordine b. c. d. 18. δηλονότι assumptum ex b. c. d. 19. κατωλοφύρετο et καθυβρισμένον Edd. invitis nostris. 20. τὸν ἑαυτῆς δεσπότην b. c. d. τόν κτίσαντα Edd. μονονουχὶ καὶ b. C. d. ὡς Edd. 21, 22. ἀσχάλλων τοῖς πενθοωιν et καταπέτασμα τοῦ νοοῦ hoc ordine b. C. d. 22. ἐσχίσθη post κάτω transp. Edd. repugnantibus omnibus. 23. κάτωθεν (sic) b. ὁ om. b. c. d. ἀνακόψας] ἀνακόπτων b. ἀνάπτων C. d. 24. Haec κοὶ τὴν ἀκτῖνα συνενεγκὼν συνεγκὼν C.) accesserimt ex b. c. d. 25. ὥρας alt. assumptum ex c. d.)

342
[*](S.Matth. xxvii. 51.) ἐνάτης, ἐσχίζοντο δὲ καὶ αἱ πέτραι, τάχα δέ που καὶ περὶ τον τῆς σελήνης κύκλον ἐπράττετό τι τῶν ἀσυνηθων, ὡς δοκεῖν εἰς αἷμα μεταπεποιῆσθαι καὶ αὐτήν. σεσίγηται μὲν οὖν τὸ τοιόνδε παρὰ τοῖς ἁγίοις εὐαγγελισταῖς, ἀξιόχρεως γεμὴν ἡ πίστις ἐκ τῆς προφητείας. ὅτι δὲ τοῖς τοῦ Δημιουργοῦ νεύμασιν οὐκ ἐν ἡλίῳ μόνω τὰ σημεῖα γέγονεν, ἀλλ’ οἷον ὅλη πρὸς τὸ ἀκαλλὲς καὶ ἀσύνηθες αὐτῇ μετακεχώρηκεν ἡ κτίσις, σαφὲς ἂν γένοιτο Θεοῦ λέγοντος διὰ [*](Es. 1. 3. d) φωνῆς Ἡσαΐου “Καὶ ἐνδύσω τὸν οὐρανὸν σκότος, “ θήσω ὡς σάκκον τὸ περιβόλαιον αὐτοῦ.’’ οὐρανὸν δὲ ὅταν λέγῃ, πάντα που πάντως φησὶ τὰ ἐν οὐρανῷ καὶ οἷον σάκκῳ τῷ σκότει καταμφίεσαι, πενθοῦντά τε καὶ ἀλγοῦντα, καὶ ὥσπερ διακεκραγότα τῷ σχήματι. σημεῖα μὲν οὖν ἐν οὐρανῷ ταυτὶ φαίην ἄν· τὰ δέ γε εἰς γῆν αἷμά τε καὶ πῦρ, καὶ ἀτμὶς καπνοῦν καταδηλώσειεν ἂν οἶμαι που τὰς τῶν Ἰουδαίων συμφορὰς, ἃς ὁ παγχάλεπος αὐτοῖς ἐπεσώρευσε [*](e) πόλεμος, ὁ διὰ τῆς Ῥωμαίων χειρός. αἵματι γὰρ ἡ πᾶσα μὲν αὐτοῖς κατερραίνετο χώρα. ἔμελλε δὲ ὁμοῦ ταῖς πόλεσι καταπίμπρασθαι καὶ αὐτὸς ὁ διαβόητος νεὼς, οἶκοί τε καπνίζεσθαι κατασεσεισμένοι. ὅτι δὲ καὶ πρὸ τῆς ἡμέρας τῆς μεγάλης καὶ ἐπιφανοῦς, καθ’ ἢν ἅπασι τὸ θεῖον προκείσεται [*](s.Matth. xvi. 27.) βῆμα χριστοῦ διδόντος ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ, τὰ τοιάδε τοῖς Ἰουδαίοις συμβήσεται, διαμεμήνυκεν [*](1. ἐνάτης correxi ex c. d. Legebatur ἐννάτης. αἱ assumptum ex B. d. 3. μεταποιςισθαι c. Statim καὶ assumptum ex b. c. d. 4. τὸ τοιόνδε] τοῦτο b. παρὰ assumptum ex B. b. c. d. 5. τῆς assumptum ex B, μὲν pro δὲ Edd. invitis B. c. d. 6. μόνῳ c. d. μόνον Edd. 8. κτίσις c. d, φύσις Edd. διὰ φ. λέγοντος pro Θεοῦ λέγ’. διὰ φ. C. d. II. Haec που πάντως et καὶ assuinpta ex c. d. 12. σκότει] σκοτεινῷ iid. φησὶ post καταμφίεσαι add. iid. τε assumptum ex iisdem. ἀλγοῦντα] κατηλγηκότα iid. 13. αὐτῷ δὴ τούτῳ τοῦτο C.) pro ὥσπερ iid. οὖν] + ἤτοι τέρατα τὰ (τὰ om. b. ?) b. c. d. 14. ἄν assumptum ex B. b. c. d. γε assumptura ex b. c. d. τὴν post εἰς add. b. 15. ότμὶς] + ἡ Edd. invitis omnibus. ἀτμίδα c. d. ἂν et που assumpta ex b. C. d. 16. ἐπεσώρευσε πόλεμος hoc ord. b. c. d. 17. τῆς διὰ pro διὰ τῆς Edd. Statim τῶν add. iid. 18. αὐτοῖς b. c. d. αὐτῶν Edd. 19. κατοπίμπρασθαι post διαβόητος transp. Edd. invitis b. c. d. 20. κατασεσεισμένοι], διασεσεισμένοι b. 21. τὸ θεῖον προκείσεται hoc oidine b. c. d. 23, συμβήσεται τοῖς Ἰουδ. inverso ordine Β.)
343
εἰπὼν πρὶν ἐλθεῖν τὴν ἡμέραν κυροῦ τὴν μεγάλην καὶ ἑπιφανη. σημειωτέον δὲ πρὸς τούτοις, ὅτι καὶ αὐτὸς ὁ Κύτιος ἐρωτώμενος παρὰ τῶν σοφῶν ἀποστόλων τὰ περὶ τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος, καὶ τὰ περὶ τῆς τῶν Ἱεροσολήμων [*](a 231 Α.) καταστροφῆς, ἔμιξε τὰ σημεῖα, ὡς τάχα που καὶ ἀγνοεῖσθαι λοιπὸν, ποῖα δή ποτε συμβήσεται.

Καὶ ἔσται, πᾶς ὂς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὀνομα Κυρίου, σωθήσεται· [*](32) ὅτι ἐν τῷ ὄρει Σιὼν καὶ ἐν τῇ Ἱεροσαλὴμ ἔσται ἀνασωζόμενος, καθότι εἶπε Κύριος, καὶ εὐαγγελιζόμενοι οὐς Κύριος προσκέκληται.

Ἔσεσθαι μὲν οὖν πάντη τε καὶ πάντως ἐπὶ ταῖς τῶν Ἰουδαίων ἀνοσιουργίαις ἐν οὐρανῷ καὶ γῆ τὰ σημεῖά φησι, [*](b) καὶ τὰ τέρατα. προκείσεσθαι γεμὴν καὶ οὕτως αὐτοῖς τὰ ἐξ ἡμερότητος Θεοῦ, τὴν διὰ πίστεως δηλονότι σωτηρίαν, τὴν ἐν χριστῷ δικαίωσιν, τὸν ἀρραβῶνα τοῦ Πνεύματος, τὸν ἁγιασμὸν, τὴν ἐλπίδα τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας, ἀμνησικάκως αὐτοῖς ἀνέντος Θεοῦ καὶ τὰ εἰς Χριστὸν ἐγκλήματα. καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Πέτρος κατῃτιᾶτο μὲν σφόδρα τοὺς Ἰουδαίων δήμους; διαρρήδην ἀνακεκραγὼς, ὡς ἀπεκτόνασι μὲν κρεμάσαντες ἐπὶ ξύλου τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα καὶ [*](c Acta SS. App. v. 30.) λυτρωτὴν, καὶ “Ἠρνήσαντο μὲν τὸν ἅγιον καὶ δίκαιον, [*](Ib. iii. 14.) “ ἐζήτησαν δὲ ἄνδρα φονέα χαρισθῆναι αὐτοῖς.” προσετίθει δὲ τούτοις “καὶ νῦν, ἀδελφοὶ, οἶδα ὅτι κατὰ ἄγνοιαν [*](Ib. 17.) “ ἐπράξατε, ὥσπερ καὶ οἱ ἄρχοντες ὑμῶν. μετανοήσατε [*](Ib. ii. 38,39.) “οὐν, καὶ βαπτισθήτω ἕκαστος ὑμῶν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ “Κυρίου Ἰησοῦ, καὶ λήψεσθε τὴν δωρεὰν τοῦ Ἁγίου Πνεύ- “μάτος· ὑμῖν γάρ εἰσιν αἱ ἐπαγγελίαι, καὶ τοῖς τέκνοις [*](1. Κθρίου om. Edd. invitis omnibus. 3. σοφῶν] ἁγίων Edd. 8. τῇ assumptum ex Β. 9. εἶπεν] + ὁ Edd, Co.) εὐαγγελιζόμενος ℵ 23. al.) cf. infra. οὗς] + ὀ F. Edd. (22al.) 10. προσκέκληται Edd. προσκέκληκεν Β. (153, 240.) 12. ἀνοσιουργίαις] ἀνοσιεργ. Edd. 13. προκεῖσθαι pro προκείσεσθαι iid. 18. καὶ γοῦν ὁ θεσπέσιος Πέτρος] Πέτρος γοῦν iid. τῶν post τοὺς add. iid.)

344
“ὑμῶν. οὐκοῦν κἂν εἰ γένοιτο, φησὶ, σημεῖα καὶ τέρατα, [*](d) σωθήσεται πᾶς ὃς ἂν ἐπιγράψαιτο δεσπότην τὸν οὐρανοῦ τε καὶ γῆς κῦρον. ὅτι δὲ ἔμελλεν ὁ λόγος τῆς σωτηρίας ἐν αὐτῇ καὶ πρώτη λαληθήσεσθαι τῇ κυριοκτόνῳ Ἱερουσαλὴμ, περιενεχθήσεσθαι δὲ οὕτω καὶ εἰς πάντα τὰ ἔθνη διὰ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, σαφὲς ἃν γένοιτο, τοῦ Προφήτου λέγοντος Ἐν τῷ ὄρει Σιῶν καὶ ἐν Ἱερουσαλὴμ ἔσται ἀνασωζόμενος, καὶ εὐαγγελιζόμενος, οὓς Κύριος προσκέκληται· ὡς γὰρ [*](Heb. v. 4.) ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος “οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν “τιμὴν, ἀλλὰ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ.’’ κέκληνται τοίνυν [*](e) ἀπολέγδην ἐκ πάντων οἱ μακάριοι μαθηταὶ, καὶ οὐκ ἀυτόμλοι παρῆλθον εἰς ἀποστολὴν, καθάπερ ὁ ἀπόπληκτος Φαρισαῖος ἐκεῖνος, ἤγουν νομικὸς, ὃς τοῖς τῆς μαθητείας [*](S.Matth. viii. 19.) αὐχήμασιν ἑαυτὸν ἐνιεὶς, προσετίθει λέγων “ κύριε, ἀκολου- “θήσω σοι ὅπου ἐὰν ἀπέρχη.’’ ταύτῃτοι καὶ αὐτὸς ὁ Σωτῆρ’ παρενοχλοῦντά τε εἰκῆ, καὶ τῶν εὐαγγελικῶν ἐπιτηδευμάτων μάτων οὐδ’ ὅσον εἰπεῖν ἐγγὺς γεγονότα, παρωθεῖτο λέγων [*](Ib. 20.) “Αἱ ἀλώπεκες φωλεοὺς ἔχουσι, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ “ κατασκηνώσεις, ὁ δὲ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ “ τὴν κεφαλὴν κλῖναι·’’ τοῖς γεμὴν ἐπιτηδείως ἔχουσιν εἰς [*](232 Α. a) ἀποστολὴν ἐπεφώνει λέγων “Δεῦτε ὀπίσω μου καὶ ποιήσω [*](S.Matth. iv. 19.) ὑμὰς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. Ματθαιον γεμην ἐξ αὐτῶν [*](Ib. ix. 9.) ἀνίστη τῶν τῆς πλεονεξίας ἐργαστηρίων, ἀκολουθεῖν ἐπιτάττων· προσκέκληται δὲ, κατ’ ἰδίαν βούλησιν, οὕσπερ ἦν εἰκὸς, ἔσεσθαι δυνατωτάτους εἴς γε τὸ ἀποπεραίνειν δύνασθαι, καὶ μάλα νεανικῶς, τὸ αὐτῷ δοκοῦν, εἰ καὶ ἥρπασε τὸν προδότην ὁ τῆς ἀνομίας εὑρετὴς καὶ πατήρ.

[*](2. ἐπιγράψαιτο] ἐπικαλέσηται Edd. 8. εὐαγγελιζόμενος εὐαγγελιζόμενοι iid. προσκέκληται Β. c d. προσκέκληκεν Edd. Q. ὁ θεσπέσιος γράφει Παῦλος] Παῦλος γράφει iid. ἑαυτοῦ iid. 10. ἀλλὰ] Sic correxi ex c. d. ἀλλ’ ὁ Edd. 14. προσετίθει] προσέθει iid. 15. αὐτὸς accessit ex Β. 18—20 φωλεοὺς—κλῖναι] καὶ τὰ ἔτης Edd. 22. ὑμᾶς] + 23. ἀνίστησι iid. 24. προσκέκληνται iid. ὥσπερ pro οὕσπερ iid. 25. δυνατώτατοι iid. ἀποπεραίνουν iid. ante Migne.)
345
[*](b)

Διότι ἰδογ' ἐγὼ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκειναις, καὶ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, [*](Κεφ. γ΄.) ὅταν ἐπιστρέψω τὴν αἰχμαλωσίαν Ἰούδα καὶ Ἱερουσαλὴμ, καὶ [*](2) συνάξω πάντα τὰ ἔθνη καὶ κατάξω αὐτὰ εἰς τὴν κοιλάδα τοῦ Ἰωσαφὰτ, καὶ διακριθήσομαι πρὸς οὐτοὺc ἐκεῖ ὑπὲρ τοῦ λαοῦ μου καὶ τῆς κληρονομίας μου Ἰσραὴλ, οἳ διεσπάρησαν έν τοῖς ἔθνεσι, καὶ τὴν γῆν μου καταδιείλοντο, καὶ ἐΜ τοι λαόι μου [*](3) ἔβαλον κλήρους, καὶ ἔδωκα τὰ παιδάρια πόρναις, καὶ τὰ [*](c) κοράσια ἐπώλουν ἀντὶ οἴνου κοὶ έπινον.

Ἐκ τῆς Ῥοβοὰμ βασιλείας ἀπορραγεισῶν τῶν δέκα φυλῶν, καὶ διήρη μένων αὐτῶν καὶ παντὸς τοῦ Ἰσραὴλ, εἴς τε τὸν Ἐφραῒμ καὶ τὸν Ἰούδα οἱ μακάριοι γεγόνασι προφῆται. λελαλήκασι δὲ τὰ παρ’ ἀμφοῖν, τῆς ὅλης αὐτοῖς βασιλείας παρατεινούσης μέχρι καιρῶν τῆς αἰχμαλωσίας. μετὰ ’δε γε [*](d) τὴν ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐκεῖθεν ὑποστροφὴν, καὶ τὴν γεγενημένην κατὰ καιροὺς ἐπάνοδον, προεφήτευσαν ἐπὶ τὸν Ἰσραὴλ Ἀγγαῖός τε καὶ Σαχαρίας καὶ μέντοι καὶ Μαλαχίας φαίνεται δὲ καὶ ὁ Ἔσδρας ὀλίγα ἄττα τῶν κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ, καὶ ἐν τοῖς αὐτοῦ χρόνοις γεγενημένων προαγορεύσας. μέμνηται τοίνυν τῶν προκειμένων ὁ λόγος πράγματος οὐκ ἐν καιρῷ προφητῶν τῶν ἀρχαίων ἀλλ’ ὅτε δὴ μόλις Κύρου τὸν λαὸν ἀνέντος ἑπενόστησαν εἰς τὴν Ἰουδαίαν. καὶ τί τὸ χρῆμα τὸ ἀξιάκουστον, [*](e) τί δὲ δὴ γενέσθαι συμβέβηκεν, ἐροῦμεν ὡς ἔνι, τὴν τοῦ Εσθρα συγγραφὴν κομίζοντες εἰς ἀπόδειξιν.

Οὐκοῦν ἐπειδήπερ εἰς τὴν Ἰουδαίαν ἐπανῆλθον ἄρτι, καὶ δασμῶν καὶ τῶν τῆς δουλείας ἀναπνεύσαντες πόνων οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, ἐπὶ τὸ ῥᾴθυμον ἐτράποντο, καὶ ἦσαν οὐκ ἀσφαλεῖς [*](1. Διότι B.F. ℵ Alex. XII.) ὅτι Edd. (Vat.) ἐν alt. om. F. 2. ἀνεπιστρέψω F. καὶ alt. om. B. (51, 95, 185, 238.) 3. τοῦ assumptum ex B. cf. 234. fin. 235 C. d. 236. C. 6. καταδιείλοντο Β. F. (36 al.) κατεδιείλαντο Edd. 8. ἀντὶ] + τοῦ Edd. (Vat.) invitis B.F. ἔπινον Β. ἔπιον F. Edd. (228.) 10. αὐτῶν] αὐτῷ Edd. 12. βασιλείας] προφητείας iid. 14. τοῖς assumptum ex B. 18. καιροῦ] καιρῶν iid. 20. καιροῖς iid. 21. ὅτι pro ὅτε iid. λαὸν Β. Ἰσραὴλ Edd.)

346
τῶν διὰ Μωυσέως τεθεσπισμένων ἐπιτηδευταὶ καὶ φύλακες. [*](Exod. xxxiv. 16.) ἀποφάσκοντος γὰρ τοῦ νόμου τὸ χρῆναί τινας ταῖς τῶν [*](233 A. a) ἀλλοφύλων θυγατράσι συγκατευνάζεσθαι, ὀλίγα φροντίσαντες σαντες τῶν θεόθεν αὐτοῖς κεχρησμῳδημένων, ἀλλοτρίαις γυναιξὶν ἐπεμίσγοντο. καὶ πρὸς τοῦτο λίαν δεδυσφορηκὼς [*](3 Esdr. viii. 68.) Ἔσδρας, περιερρήγνυτο μὲν τὴν ἐσθῆτα, κατωλοφύρετο δὲ τοὺς ἐξ Ἰσραὴλ, καὶ τῶν ἀλλοφύλων γυναικῶν ἀπαλλάττεσθαι παρεκάλει. οἱ δὲ τοῦτο δρᾶν ἀνεπείθοντο, δεδιότες τάχα που τὰ ἐξ ὀργῆς, καὶ τῶν ἐσομένων αὐτοῖς, εἰ μὴ ἕλοιντο τιμᾶν τὸν νόμον, τῶν προγεγονότων τὴν πεῖραν ἐποιοῦντο διδάσκαλον. ἐπειδὴ δὲ ἀπεβέβλητο καὶ ἀπεφοίτα [*](b) τῶν Ἱεροσολύμων ἡ τῶν ἀλλοφύλων γυναίων πληθὺς, λοιπὸν ἀναγκαίως κατεπικραίνοντο πρὸς ὀργὰς οἱ περίοικοι τῶν ἐθνῶν, ἅτε δὴ καὶ διὰ τούτων οὐ μετρίως ἐξυβρισμένοι, καὶ πρός γε δὴ τούτῳ κἀκεῖνο που τάχα διελογίζοντο κατὰ σφᾶς αὐτούς. ἐπειδὴ γὰρ τὴν Ἱερουσαλὴμ ἀνετείχιζον μὲν, ἐσπούδαζον δὲ καὶ αὐτὸν τὸν θεῖον ἐγείρειν ναὸν, τοῖς τοῦ φθόνου βέλεσιν ἀνεκαίοντο πρὸς ὀργὰς, καὶ διακωλύειν ἐπεχείρουν, ἐκεῖνο διενθυμούμενοι, κατά γε τὸ εἰκὸς, ὡς εἰ [*](C) γένοιτο πάλιν ὁ Ἰσραὴλ ἐν δυναστείαις ταῖς πρώην, καὶ τετειχισμένας μὲν ἔχοι τὰς πόλεις, ἐπαμύνοντα δὲ τὸν τῶν ὅλων Θεὸν, ἅτε δὴ τοῖς ἀρχαίοις ἔθεσι θεραπευόμενον ἐν ναῷ, πάλιν κατακρατήσει καὶ ἀφόρητος ἔσται τοῖς ἁπανταχοῦ, καὶ δασμοὺς ἐπιβαλεῖ τῶν ὁμόρων τισὶ, καὶ ἁλώσονται πάντως, καταδῃουμένων μένων αὐτοῖς τῶν χωρῶν, εἰ δή τινες ἕλοιντο κἂν γοῦν ὀψὲ ἀντιβλέψαι μόνον. ταύτης ἕνεκα τῆς αἰτίας παρεσκεύαζον μέν τινας ἀπείργειν αὐτοὺς τῶν τε ἐπ’ αὐτῷ τῷ ναῷ, καὶ τοῖς τείχεσι κατασκευασμάτων. ἐπειδὴ [*](d) δὲ αὐτοῖς ἀνόνητος ἦν ἡ σπουδὴ, Θεοῦ κατευρύνοντος τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ τὴν τῶν ἐπιτηδευμάτων ὁδὸν, ὡπλίζοντο λοιπὸν καὶ καταστρατεύειν ἤθελον· ἀλλ’ ἥλωσαν καὶ πεπτώκασι [*](2. τὸ assumptum ex Β. τῶν ἀλλοφύλων post θυγατράσι transp. Edd. 11. δὲ assumptum ex Β. 26. ὀψὲ om. Β. 28. κατασκευασμάτων] παρεσκευασμένων Edd.)
347
ἐπαμύνοντος αὐτοῖς Θεοῦ. γέγονε δὲ τῶν εἰς τοῦτο συναγηγερμενων ἡ ἄθροισις ἐν τῇ κοιλάδι Ἰωσαφάτ· χῶρος δὲ οὗτος οὐ πολλοῖς σταδίοις ἀπέχων Ἰερουσαλὴμ, ἐν τοῖς πρὸς ἠῶ μέρεσι. ψιλὸν δὲ εἶναί φασι, καὶ ἱππήλατον. ὅτι δὲ διεφθονήκασι μέν τινες τῶν δυνατωτέρων τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ τὸν θεῖον ἐγείρουσι ναὸν, ὤνησαν δὲ οὐδὲν, διδάξει λέγων ὁ [*](e) μακάριος Ἔσδρας “Ἐν δὲ τοῖς ἐπὶ Ἀρταξέρξου τοῦ [*](3 Esdr. ii. 15.) “ Περσῶν βασιλέως χρόνοις κατέγραψαν κατὰ τῶν κατοι- “ κούντων ἐν Ἰουδαίᾳ καὶ ἐν Ἰερουσαλὴμ Βήλεμος καὶ “ Μιθριδάτης καὶ Ταβέλλιος καὶ Ῥάθυμος καὶ Βεέλτεθμος “καὶ Γεελ́τεθμος ὁ γραμματεὺς, καὶ οἱ λοιποὶ οἱ τούτοις “συντασσόμενοι, οἰκοῦντες δὲ ἐν Σαμαρείᾳ καὶ τοῖς ἄλλοις “τόποις.’’ ἦν δὲ τῆς γραφῆς τοιάδε τις ἡ δύναμις, ὡς εἴη μὲν πόλις ἄθραυστον ἔχουσα δύναμιν Ἱερουσαλὴμ, εἴκουσα δὲ οὐδαμῶς τοῖς τῶν ἑτέρων χωρῶν βασιλεῦσιν· ἀντεγει- [*](a 234 A.) ρομένη δὲ μᾶλλον καὶ σφόδρα νεανικῶς, ἢν εἰ γένοιτο πάλιν ὑπονοστῆσαι πρὸς τὸ ἀρχαῖον, καὶ αὐτοῖς σωρεύσει φροντίδας τοῖς τῆς Βαβυλῶνος κατὰ καιροὺς ἡγουμένοις. ἀλλ’ ὤνησαν μὲν, ὡς ἔφην, οἱ τὰ τοιάδε γεγραφότες παντελῶς οὐδέν. παρεκάλουν δέ τινες τῶν ἐν Σαμαρείᾳ, τοὺς ἐκ Βαβυλῶνος μετοικισθέντας συνεργάζεσθαί τε καὶ συνοικοδομεῖν αὐτοῖς. οἱ δὲ οὐκ ἤθελον, καὶ ταύτης ἕνεκα τῆς αἰτίας κεκμήκασιν οὐ μετρίως, ταῖς ἐκείνων ἐπιβουλαῖς ἀντεξάγοντες. γέγραπται [*](b) δὲ οὕτως ἐν τῷ Ἕσδρᾳ πάλιν “Καὶ ἤκουσαν οἱ θλίβοντες [*](1 Esdr. iv. 1—5.) “Ἰούδαν καὶ Βενιαμὶν, ὅτι οἱ υἱοὶ τῆς ἀποικίας οἰκοδομοῦσιν “οἶκον τῷ κυρίῳ Θεῷ Ἰσραήλ· καὶ ἤγγισαν πρὸς Σορο- “βάβελ καὶ πρὸς τοὺς ἄρχοντας τῶν πατριῶν, καὶ εἶπον “αὐτοῖς οἰκοδομήσομεν μεθ’ ὑμῶν, ὅτι ὡς ὑμεῖς ἐκζητοῦ- “μὲν τὸν Θεὸν ὑμῶν, καὶ αὐτῷ ἡμεῖς θυσιάζομεν ἀπὸ [*](3. ἀπέχων] + τῆς Edd, 9. ἐν prius] + τῇ iid. 10. Σαβέλλιος iid. Ῥάθιμος iid. Βέλτεθμος iid. II. Γεέντεθμος ud. 14. εἴκουσα] ἥκουσα iid. 16. καὶ assumptum ex Β. ἣν] ἕν' 17. σαλεύσει pro σωρεύσει iid. 19. Haec ὡς ἔφην οἱ accesserunt ex Β. 20. τοὺς ἐκ Baβ. μετοικισθέντας] τῶν ἐκ Βαβ. μετοικισθέντων iid. 28.) Β. (A.V.) οἰκοδομήσωμεν Edd. 29. ὑμεῖς (sic) iid. ante Migne.
348
“ ἡμερῶν Σαρσάθου βασιλέως Ἀσοὺρ τοῦ ἐνέγκαντος ἡμᾶς “ὧδε. καὶ εἶπε πρὸς αὐτοὺς Ζοροβάβελ καὶ Ἰησοῦς καὶ “ οἱ κατάλοιποι τῶν ἀρχόντων τῶν πατριῶν τοῦ Ἰσραήλ “ Οὐχ ὑμῖν καὶ ἡμῖν τοῦ οἰκοδομῆσαι οἶκον τῷ Θεῷ ἡμῶν, [*](C) “ ὅτι ἡμεῖς αὐτοὶ ἐπὶ τὸ αὐτὸ οἰκοδομήσομεν κυρίῳ τῷ Θεῷ “ ἡμῶν, ὡς ἐνετείλατο ἡμῖν Κῦρος ὁ βασιλεὺς Περσῶν. καὶ “ ἦν ὁ λαὸς τῆς γῆς ἐκλύων τὰς χεῖρας τοῦ λαοῦ Ἰούδαι, “ καὶ ἐνεπόδιζον αὐτοὺς τοῦ οἰκοδομεῖν, καὶ μισθούμενοι ἐπ’ “ αὐτοὺς, βουλευόμενοι τοῦ διασκεδάσαι βουλὴν αὐτῶν.’’ ἁλλ’ ἐπεβούλευον μὲν, ἄπρακτος δὲ καὶ τούτοις ἡ ἐπιχείρησις ἦν. ὅτι δὲ τῆς λαθραίου λοιπὸν ἀτονούσης ἐπιβουλῆς τὸν πολέμου νόμον ἤεσαν στρατευόμενοι πάντες οἱ περίοικοι [*](d) τῶν ἐθνῶν, ἥλωσάν τε καὶ πεπτώκασι, κἀντεῦθεν ἂν μάθοις. [*](2 Esdr. iv. 7—10.) γράφει γὰρ ὧδε πάλιν καὶ ἐν τῷ δευτέρῳ βιβλίῳ. “καὶ “ἐγένετο ὡς ἤκουσεν Ἀναβαλὰτ καὶ τωβίας καὶ οἱ Ἄραβες “καὶ οἱ Ἀμμανῖται ὅτι ἀνέβη ἡ φυὴ τοῖς τείχεσιν Ἱερου- “σαλὴμ, καὶ ὅτι ἤρξαντο αἱ διασφαγαὶ ἀναφράσσεσθαι, “πονηρὸν αὐτοῖς ἐφάνη σφόδρα. καὶ συνήχθησαν πάντες “ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐξελθεῖν καὶ παρατάξασθαι ἐν Ἰερουσαλήμ. [*](e) “καὶ πρὸς κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν, φησὶ, προσηυξάμεθα, “καὶ ἐστήσαμεν προφύλακας ἐπ’ αὐτοὺς ἡμέρας καὶ νυκτὸς “ἀπὸ προσώπου αὐτῶν. καὶ εἶπεν Ἰούδας Συνετρίβη ἡ “ἰσχὺς τῶν ἐχθρῶν, καὶ ὄχλος πολύς. καὶ σεσίγηται μὲν ἐν τούτοις τῆς κοιλάδος ἡ μνήμη· φέρει δὲ τοῦτο πάλιν εἰς ἡμᾶς ὁ τῆς παραδόσεως λόγος. ἀξιόχρεως δὲ εἰς πίστιν ἡ προφητεία καὶ αὐτὸν ἡμῖν τὸν τοῦ πολέμου χῶρον κατονομάζουσα. ταυτησὶ τῆς ἱστορίας μεμνῆσθαί φαμεν, συνάξειν λέγοντα πάντα τὰ ἔθνη εἰς τὴν κοιλάδα τοῦ Ἰωσαφάτ. δῆλον δὲ ὅτι οὐκ ἄκοντα ἄξει, ἀλλ’ ὅτι βουλόμενα ἐλθεῖν οὐ κωλύσει. διακριθήσεσθαι δὲ πρὸς ταῦτα περὶ τοῦ Ἰσραὴλ [*](1. Σαρσάθου Β. Ἀσοραδὰν Aub. (Vat.) Σαρσάθοφ—ὧδε om. Pont. Ἀσοὺρ Β. (Alex.) Ἀσσοὺρ Aub. (Vat.) 2, 3. καὶ εἶπε τοῦ Ἰσραήλ] οἱ δὲ περὶ τὸν Ζοροβάβελ εἶπον Edd. 9. βουλευόμενοι] ἐβουλεύοντο iid. 14. καὶ prius assumptum ex Β. 15. ἤκουσεν ἀναβαλὰτ Β. ἀναβαλλατ 55. sic quoque Cod. Frid.-Aug. in v. ι.) ἤκουσε Σαναβαλὰτ Edd. (Cod. Frid.-Aug.) ἄῤῤαβες Β. 17. ἀναφράσσεσθαι] + καὶ Edd. inv. Β. (44. al.))
349
καὶ τῆς ἑαυτοῦ κληρονομίαις, ἣν καταδιείλοντο διαρπάζοντές [*](a 235 Α.) που τάχα τὰ τῶν Βαβυλωνίων λείψανα, καὶ ἐν καιρῷ τῆς ταλαιπωρίας συνεπιτιθέμενοι, καὶ πόρναις μὲν τοι παιδάρια χαριζόμενοι, προθέντες δὲ τὰ κόρια πρὸς ἀσυνήθη πορνείαν, καὶ οἷον ἐκκαπηλεύοντες ταῖς ἑτέρων ἀσελγείαις, εἶτα τοὺς ἐντεῦθεν μισθοὺς εἰς τρυφὰς καὶ μέθας συλλέγοντες. Φαμὲν ’δε τι καὶ ἐφ’ ἡμῶν τοιοῦτον γενέσθαι, τὴν διὰ χριστοῦ λύτρωσιν ἐννενοηκότες. ἐξείλετο μὲν γὰρ ἡμᾶς αἰχμαλώτους ὄντας, καὶ ὑπὸ τυράννῳ πράττοντας, πικρῷ [*](b) φημὶ δὴ τῷ σατανᾶ, ἀνεκόμισε δὲ ὥσπερ εἰς γῆν ἁγίαν, εἰς πολιτείαν εὐαγγελικὴν, εἰς ἕξιν εὐμαθεστάτην, εἰς πόλιν τετειχισμένην τὴν νοητὴν Ἰερουσαλὴμ, “ ἥτις ἐστὶν Εκ- [*](1 Tim. iii. 15.) “κλησία Θεοῦ ζῶντος,“ οἰκοδομεῖσθαι παρασκευάσας, ὡς λίθους τιμίους “ εἰς ναὸν ἅγιον, εἰς κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ [*](Erh. ii. 21,22.) “ἐν πνεύματι ἀλλὰ τοῖς ἐκ βασκανίας πόνοις ἡ τῶν δαιμονίων ἀνεφλέχθη ἀνοσία πληθὺς, καὶ μέντοι πρὸς τούτοις οἱ τοῖς δόγμασι τῆς ἀληθείας μαχόμενοι, καὶ πολλὰς [*](c) μὲν τὰς κατὰ τῶν ἁγίων ἐφόδους πεποίηνται, ἠδίκησαν δὲ οὐδὲν προασπίζοντος Θεοῦ, παραθαρρύνοντος δὲ χριστοῦ καὶ λέγοντος “ Θλῖψιν ἕξετε ἐν τῷ κόσμῳ, ἀλλὰ θαρσεῖτε, [*](S. Joan. xxi. 33.) ἐγὼ νενίκηκα ’τον κόσμον.

Ὕθλος μὲν οὖν παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις σαθρὸς καὶ γραώδης, ὡς ἔσται κατὰ καιροὺς ἐν τῇ κοιλάδι τοῦ Ἰωσαφὰτ ἡ παρὰ Θεοῦ κατὰ πάντων κρίσις, μετὰ τὸ ἀναβιῶναι τοὺς νεκρούς. οἴονται δὲ ὅτι τῶν εἰς αὐτοὺς ἕνεκα γεγονότων ἀποτιοῦσι [*](d) λόγους, οἱ κατὰ πᾶσαν τὴν ὑπ’ οὐρανόν. ἀμοιρήσειε δ' ἂν οὐδαμῶς τοῦ γελᾶσθαι πρέπειν τὸ ἐνθύμημα αὐτῶν, τῆς θεοπνεύστου γραφῆς τὰ τῆς προφητείας ἐκπεπεράνθαι λεγούσης, καὶ ὅτι δίκας ἐξῄτηνται παρὰ Θεοῦ τὰ περίοικα τῶν ἐθνῶν, τοῦ πολέμου γεγονότος ἐν τῇ κοιλάδι τοῦ Ἰωσαφάτ. [*](1. καταδιείλοντο] καταδιείλαντο Edd. 5. ἀσελγείαις iid. 6. τρυφὰς] τροφὰς iid. 14. τοῦ assumptum ex Β. 17. καὶ πολλὰς] πολλοὶ iid. 19. παραθαρσύνοντος iid. 22. οὖν assumptum ex Β. 26. ἀμοιρήσει iid. 27. αὐτοῖς iid.)

350
ἐπέθρωσκον γὰρ, ὡς ἔφην, τοῖς λειψάνοις τοῦ Ἰσραὴλ, καίτοι πλείστην ὅσην ἀνατλάντος ταλαιπωρίαν· δέδοντο γὰρ τοῖς Βαβυλωνίοις.

[*](e)[*](4)

Kαὶ τί ἐμὼ κὼ καὶ Τύρος καὶ Σιδὼν, καὶ πᾶσα Γαλιλαία ἀλλοφύλων; μὴ ἀνταπόδομα ὑμεῖς ἀνταποδίδοτέ μοί; ἢ μνησικακεῖτε ὑμεῖς ἐπ' ἐμοί; ὀξέως καὶ ταχέως ἀνταποδώσω τὸ [*](5) ἀνταπόδομα ὑμῶ εἰς τὰc κεφαλὰς ὑμῶν, ἀνθ' ὧν τὸ ἀργύριόν μου καὶ τὸ χρυσίον μου ἐλάβετε, καὶ τὰ ἐπίλεκτά [*](6) μου καὶ τὰ καλὰ εἰσηνέγκατε εἰς τοὺς ναοὺς ὑμῶν· καὶ τοὺς υἱοὺς Ἰούδα καὶ τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ἀπέδοσθε τοῖς υἱοῖς τῶν [*](236 Α. a) Ἑλλήνων, ὅπως ἐξώσητε αὐτοὺς ἐκ τῶι ὁρίων αὐτῶν.

Εθνος μὲν οὖν ἅπαν κατὰ τοῦ Ἰσραὴλ συναγήγερται, Μωαβῖται, Ἰδουμαῖοι, Ἰεβουσαῖοι, Ἀμμανῖται, καὶ οἱ λοιποί. κατάρξαι δὲ οἶμαι βουλῆς καὶ ἐγχειρημάτων Δαμασκηνοὺς καὶ Τυρίους καὶ τοὺς καλουμένους Φυλιστιεὶμ, καὶ μέχρις αὐτῆς τῆς Γὲθ, ἥτις καλεῖται καὶ ἀλλοφύλων. τοιγάρτοι καὶ πρὸς αὐτοὺς ὁ τῶν ὅλων Θεός Καὶ τί ἐμοὶ καὶ ὑμῖν [*](b) Τύρος καὶ Σιδὼν καὶ πᾶσα Γαλιλαία ἀλλοφύλων; ποίας γὰρ, φησὶ, τὰς ἀφορμὰς τῆς ἀγριότητος ἔχοντες, ταλαιπωροῦντα τὸν Ἰσραὴλ, καὶ ταῖς ἐκ Βαβυλωνίων συμφοραῖς οὐ μετρίως κατηχθισμένον ἀνοσίως ἐπιφορτίζετε, πικρῶς ἐπιβαίνοντες καὶ οἷον ἐμὲ γελῶντες τὸν σώζοντα τάχα που, καὶ ἀμυνόμενοι, καὶ τὰ ἐχθρῶν εἰς ἐμὲ τολμῶντες λέγειν, μᾶλλον δ' ἤδη καὶ δρᾶσαι; οὐκοῦν οὐκ εἰς μακρὰν ἀπολήψεσθε τὸ ἀνταπόδομα. ἥξει δὲ ὑμῖν εἰς κεφαλήν· δίκας γὰρ ἀποτιεῖτε ἐμοὶ τῷ διακριθησομένῳ πρὸς ὑμᾶς ἐν τῆ [*](c) κοιλάδι τοῦ Ἰωσαφάτ. ἐγκαλεῖ δὲ αὐτοῖς ὡς διηρπακόσι [*](1. ἐπέθρωσκεν Edd. 2. δέδονται iid. 4. καὶ] + γε F. Edd. (Co.) ὑμῖν habent D. F. (22. al.) sed cf. infra 258. c. Glaph. 226 c. in Es. 326 d. 5. ἢ] εἰ Β. 6. Haec ὑμεῖς ἐπ’ ἐμοί om F. Edd. 7. τὰς assumptum ex F. cf. infra 258 d. εἰς τὰς κ. ὑμῶν om. Β. (86.) ἀνθ’ ὧν] + γὰρ Β. 9. εἰσενέγκατε Edd. καὶ alt. om. F. Edd. (Co.) 10. Ἰσραήλ Β. (239.) cf. S. Cyr. locis supra citatis. Ἱερουσαλὴμ Edd. 15. φιλιστιεὶμ Edd. 16. Γὲτ iid. 21. κατηχθημένον iid. 23. ἀμυνόμενοι Β. ἀμυνόμενον iid. 24. οὐκ accesait ex Β.)

351
μὲν τὰ ἐπίλεκτα τοῦ ναοῦ, καὶ τὰ χρυσᾶ σκεύη σεσυληκόσι, καὶ ταῖς τῶν ἰδίων θεῶν ἀνατεθεικόσι τιμαῖς. ἀφόρητον δὲ τὸ χρῆμα καὶ πικρὸν, καὶ οὐκ ἀνικάνως ἔχον εἴς γε τὸ δύνασθαι καταλυπῆσαι Θεόν. ἔφη γὰρ ὅτι “Τὴν δόξαν [*](Es. xlli.S.) “ μου ἑτερ́ῳ οὐ δώσω, οὐδὲ τὰς ἀρετάς μου τοῖς γλυπτοῖς. τί γὰρ ἕτερον ἃν εἴη τὸ τοῖς θείοις ἀναθήμασι τοὺς τῶν εἰδώλων καλλωπίζειν ναοὺς, ἢ μονονουχὶ διακεκραγέναι καὶ λέγειν ὡς εἴη μὲν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς ἐν δευτέροις, τὰ δὲ ἐν λόγῳ τῷ προὔχοντι καὶ σώζειν εἰδότα τοὺς ἰδίους προσκυνητάς;[*](d) καὶ οὐκ ἀπόχρη, φησὶν, εἰς δυσσέβειαν ὑμῖν τὸ τῶν θείων ἀναθημάτων τὸν ἐμὸν γυμνῶσαι νεὼν, ἀλλὰ γὰρ καὶ τοὺς υἱοὺς Ἰούδα καὶ τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ ἀπέδοσθε τοῖςνὐοῖς τῶν Ἑλλήνων. γενέσθαι δέ τι τοιοῦτον εἰκὸς, ὡς ἐν ταῖς χώραις τῶν ἐθνῶν τινὰς ἀποκομισθῆναι τῶν ἐξ Ἰσραὴλ, ἀπεμπολούντων αὐτοὺς ἢ Τυρίων τυχὸν, ἢ καὶ ἑτέρων, οἷς ἐμπορία τὸ σπουδαζόμενον, καὶ φιλοκέρδεια τὸ ἐπιτήδευμα.

Πρέποι δ’ ἂν ὁ λόγος, ὥς γε μοι φαίνεται, καὶ τοῖς τῶν [*](e) ἀνοσίων προεστηκόσιν αἱρέσεων, οἳ τοὺς υἱοὺς τῆς Ἐκκλησίας μονονουχὶ διαρπάζοντες τῇ τῶν Ἑλλήνων καταπωλοῦσι σοφίᾳ, ἵνα πολυπλόκων ἐννοιῶν ἀναπιμπλάμενοι, πικροὶ γένοιντο ζητηταὶ, μᾶλλον δὲ ἀπειθεῖς τε καὶ ἀλιτήριοι, καὶ τὰ ὀρθὰ διαστρέφοντες, καίτοι δέον ἁπλῆ διαβιῶναι φύσει, καὶ τὸν ἀκαπήλευτον λόγον τῆς ἀληθείας μελετᾶν. ἔξω δὴ οὖν τῶν ἰδίων ὁρίων γενέσθαι τοὺς ἠπατημένους μένους παρασκευάζουσιν. ὅροι δὲ ὥσπερ καὶ χώρα τῶν τέκνων τῆς Ἐκ- [*](a 237 Α.) κλησίας τῆς ἀληθείας ἡ γνῶσις, καὶ τὸ εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἀκριβῶς ἐξητασμένων εἰς ὀρθότητα νενευκός. λέγοιντο δ' ἂν εἰκότως χρυσᾶ σκεύη καὶ ἀργυρᾶ, καὶ ἐπίλεκτα Θεοῦ, κατὰ τὸ ἀληθὲς οἱ πίστει τε κατηγλαισμένοι, καὶ τοῖς ἐξ ἔργων [*](7. καλλωπίζειν] κατακαλλύνειν Edd. 9. λόγῳ τῷ προὔχοντι λόγοις τοῦ προὔχοντος iid. εἰδότας iid. 10. φημὶ iid. 12. Ἰσραὴλ] Ἰερουσαλὴμ iid. (ut supra.) 16. ἐμπορεῖα Β. φιλοκερδεῖν Edd, 18. Ηρέπει iid. 22. γενῶνται iid. 23. φύσει Β. φράσει Edd. 28. λέγοιτο iid. 29. καὶ post Θεοῦ add. iid. 30. τε assumptum ex Β.)

352
ἀγαθῶν αὐχήμασι κεχρυσωμένοι, καὶ τῷ τῆς εὐσεβείας διαστίλβοντες κάλλει. ἀλλ’ εἰ γένοιτό τινα τῶν ὧδε λαμπρῶν τοῖς τῆς ἀπάτης ἐναλῶναι βρόχοις, ἀκούσονται πάντως οἱ [*](b) τῆς ἀπάτης εὑρεταί Τὸ ἀργύριόν μου καὶ τὸ χρυσίον μου ἐλάβετε καὶ τὰ ἐπιλεκτά μου εἰσηνέγκατε εἰς τοὺς ναοὺς ὑμῶν. ἔγκλημα δὲ τοῦτο δεινόν τε καὶ δυσδιάφυκτον. “Ἁμαρ- “τάνοντες γὰρ εἰς τοὺς ἀδελφοὺς, ὑπὲρ ὧν χριστὸς “ἀπέθανεν,” αὐτὸν ἀδικοῦσι χριστὸν, ᾧ πάντη τε καὶ πάντως τὰς τῶν εἰς αὐτὸν πεπλημμελημένων δίκας ἀποτιοῦσιν.

[*](7)